Црници
| Moraceae Период: креда - денес | |
|---|---|
| |
| Плод и листови на бела дудинка (Morus alba) | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Растенија |
| Колено: | Скриеносеменици |
| Класа: | Дикотиледони |
| Ред: | Розовидни |
| Семејство: | Црници (Dumort., 1829) Gaudich., in Trinius, 1835, nom. cons. |
| Родови | |
|
во текстот | |
Црниците или смокви (науч. Moraceae) се фамилија на цветни растенија која состои од 53 родови и околу 1500 видови нашироко распространети во тропските и суптропските региони, а помалку во умерените. Тука припаѓаат некои добро познати растенија, како црницата, белата дудинка, смоквата и украсното собно растение еластичен фикус.
Претставниците од Moraceae се еднодомни или дводомни дрвја, грмушки, лијани или поретко тревести растенија од кои речиси сите поседуваат млечен сок во своите стебла.
Морфологија
[уреди | уреди извор]Листовите се прости и последователни (поретко наспрамни). Прилисниците се мали и странично распоредени, а понекогаш може да образуваат капа околу пупките, со што оставаат цилиндрична лузна.
Цветовите се еднополови и ситни и најчесто се густо распоредени на растението. Овие густи збирови на цветови обично заземаат форма на реса. Речиси секогаш околуцветникот се состои од 4 до 5 недиференцирани венечни ливчиња, меѓутоа, понекогаш и помалку, а кај некои видови околуцветникот отсуствува. Еден типичен машки цвет е составен од четири прашници, при што секој прашник е спротивен на секое венечно ливче. Женските цветови имаат плодник изграден од два плодни листови, најчесто со две устенца, иако едното од нив понекогаш може да е потиснато. Плодникот е натцветен или потцветен и се состои од еден семенов зачеток сместен во една локула. Плодовите се од типот на костелка и ахенија, при што често се агрегирани во повеќеделен плод.
Систематика
[уреди | уреди извор]Порано оваа фамилија била класифицирана во веќе непостоечкиот ред Urticales. Скорешните генетски испитувања ја сместуваат оваа фамилија во редот Rosales, кој, пак, е сместен во разгранок (клад) на т.н. уртикалски розиди, во кој се вклучени и фамилиите Ulmaceae, Celtidaceae, Cannabaceae и Urticaceae. Cecropia, вид кој порано бил класифициран во Moraceae, денес е дел од Urticaceae (фамилија на копривата).[1]
Оваа фамилија вклучува 5 племиња: Artocarpeae, Moreae, Dorstenieae, Ficeae и Castilleae. Со исклучок на Moreae, кое е големо и морфолошки разновидно племе со широко географско распространување, другите племиња се монофилетски [2]. Според молекуларните анализи, се покажало дека, спротивно на мислењето дека дводомноста еволуирала од еднодомноста, токму дводомноста е попримитивна кај Moraceae, додека еднодомноста еволуирала во оваа фамилија и до четири пати.[3]
- Список на родови од Moraceae
Црниците како тема во уметноста и во популарната култура
[уреди | уреди извор]Црниците се јавуваат како тема во делата од ументоста и популарната култура, како:
- „Под муренката“ (Под дудом) - песна на српскиот поет Владислав Петковиќ - Дис.[4]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Sytsma et al. (2002)
- ↑ Zerega et al. (2005), Datwyler and Weiblen (2004)
- ↑ Datwyler and Weiblen (2004)
- ↑ Владислав Петковић-Дис, Песме. Београд: Рад, 1960, стр. 77-78.
 |
„Црници“ на Ризницата ? |