Аушвиц: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата

[непроверена преработка]

[проверена преработка]

← Постаро уредување

Избришана содржина Додадена содржина

НагледноВикитекст

Во редови

Последна преработка од 14:16, 30 декември 2023

Аушвиц-Биркенау или само Аушвиц (герм. Auschwitz, пол. Oświęcim) — најголемиот комплекс на концентрациони логори на Нацистичка Германија во текот на Втората светска војна сместен во близина на Ошвјенќим (германски: Аушвиц) во Полска, околу 50 км западно од Краков. По германската окупација на Полска во 1939, Ошвјечим бил дел од полската територија анектирана кон Германија. Нацистите го раселиле целокупното население во околината на местото, за да обезбедат тајност на операцијата. Во целиот реон постоеле околу 40 придружни логори, со различен број на затвореници, од неколку десетици до неколку илјадници.^[1]

Командантот на логорот, Рудолф Хес, сведочел на Нирнбершкиот процес дека три милиони луѓе умреле во логорите во времето кога тој бил командант (4 мај 1940 до ноември 1943). Подоцна ја намалил оваа проценка на околу 1,1 милион, и оваа проценка денес е општо прифатена.^[2]. Од нив околу 90% биле Евреи од речиси сите земји во Европа.^[3] Покрај тоа, биле убиени голем број Роми, политички неистомисленици и руски воени заробеници. Најголем дел од депортираните биле убивани во логорот Биркенау (познат и како Аушвиц II) со употреба на гасот Циклон-Б, но голем број починале и поради глад, присилна работа, болести и медицински експерименти. Телата на умрените биле кремирани, најпрво во крематориуми, а подоцна и во отворени јами.

Помеѓу 18 и 27 јануари 1945, поради наближувањето на советските трупи, Ес Ес евакуирал околу 60.000 затвореници од Аушвиц во други концентрациони логори. Црвената армија го ослободила логорот на 27 јануари 1945 г, и затекнале околу 7.000 затвореници.

Аушвиц како тема во уметноста

„Аушвиц“ — кус расказ на македонскиот писател Ѓоко Здравески од 2019 година.^[4]
„Освјенќим“ — песна на полскиот поет Јулијан Пшибош.^[5]

Наводи

↑ Gutman, Yisrael. "Auschwitz—An Overview" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. Анатомија на логорот на смртта Аушвиц (англ.), Indiana University Press, 1994; this edition 1998, стр. 17.
↑ Piper, Franciszek; review of Meyer, Fritjof. "Die Zahl der Opfer von Auschwitz. Neue Erkentnisse durch neue Archivfunde", Osteuropa, 52, Jg., 5/2002, стр. 631-641.
↑ Piper, Franciszek Piper. "The Number of Victims" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. Anatomy of the Auschwitz Death Camp, Indiana University Press, 1994; this edition 1998, стр. 62.
↑ Ѓоко Здравески, Отсечки стварност. Скопје: Бегемот, 2019, стр. 57.
↑ Savremena poljska poezija. Beograd: Nolit, 1964, стр. 97-99.

[Gutman17-1] Gutman, Yisrael. "Auschwitz—An Overview" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. Анатомија на логорот на смртта Аушвиц (англ.), Indiana University Press, 1994; this edition 1998, стр. 17.

[2] Piper, Franciszek; review of Meyer, Fritjof. "Die Zahl der Opfer von Auschwitz. Neue Erkentnisse durch neue Archivfunde", Osteuropa, 52, Jg., 5/2002, стр. 631-641.

[Piper62-3] Piper, Franciszek Piper. "The Number of Victims" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. Anatomy of the Auschwitz Death Camp, Indiana University Press, 1994; this edition 1998, стр. 62.

[4] Ѓоко Здравески, Отсечки стварност. Скопје: Бегемот, 2019, стр. 57.

[5] Savremena poljska poezija. Beograd: Nolit, 1964, стр. 97-99.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Ред 1: / Ред 1: @@
-[[Податотека:Auschwitz gate (tbertor1).jpg|230px|thumb|right|Влезот во Аушвиц I. На вратата стои мотото типично за концентрационите логори на нацистите: „Arbeit macht frei“ (герм. „Работата ослободува“).]]
+[[Податотека:Arbeit_macht_frei_sign,_main_gate_of_the_Auschwitz_I_concentration_camp,_Poland_-_20051127.jpg|230px|thumb|right|Влезот во Аушвиц I. На вратата стои мотото типично за концентрационите логори на нацистите: „Arbeit macht frei“ (герм. „Работата ослободува“).]]
-'''Аушвиц-Биркенау''' или само '''Аушвиц''' (герм. ''Auschwitz'', пол. ''Oświęcim'') бил најголемиот комплекс на [[Концентрационен логор|концентрациони логори]] на [[Нацистичка Германија]] во текот на [[Втората светска војна]] сместен во близина на местото Ошвјечим (или на германски: Аушвиц) во [[Полска]], околу 50 км западно од [[Краков]]. По германската окупација на Полска во [[1939]], Ошвјечим бил дел од полската територија анектирана кон Германија. Нацистите го раселиле целокупното население во околината на местото, за да обезбедат тајност на операцијата. Во целиот реон постоеле околу 40 придружни логори, со различен број на затвореници, од неколку десетици до неколку илјади.<ref name=Gutman17>Gutman, Yisrael. "Auschwitz—An Overview" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. ''Анатомија на логорот на смртта Аушвиц (англ.)'', Indiana University Press, 1994; this edition 1998, p. 17.</ref>
+'''Аушвиц-Биркенау''' или само '''Аушвиц''' (герм. ''Auschwitz'', пол. ''Oświęcim'') — најголемиот комплекс на [[Концентрационен логор|концентрациони логори]] на [[Нацистичка Германија]] во текот на [[Втората светска војна]] сместен во близина на [[Ошвјенќим]] (германски: Аушвиц) во [[Полска]], околу 50 км западно од [[Краков]]. По германската окупација на Полска во [[1939]], Ошвјечим бил дел од полската територија анектирана кон Германија. Нацистите го раселиле целокупното население во околината на местото, за да обезбедат тајност на операцијата. Во целиот реон постоеле околу 40 придружни логори, со различен број на затвореници, од неколку десетици до неколку илјадници.<ref name=Gutman17>Gutman, Yisrael. "Auschwitz—An Overview" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. ''Анатомија на логорот на смртта Аушвиц (англ.)'', Indiana University Press, 1994; this edition 1998, стр. 17.</ref>
-Командантот на логорот, [[Рудолф Франц Фердинанд Хес]], сведочел на [[Нирнбершки процес|Нирнбершкиот процес]] дека три милиони луѓе умреле во логорите во времето кога тој бил командант (4. мај 1940. до ноември 1943.). Подоцна ја намалил оваа проценка на околу 1,1 милион, и оваа проценка денес е општо прифатена.<ref>Piper, Franciszek; review of Meyer, Fritjof. [http://www.auschwitz-muzeum.oswiecim.pl/html/eng/aktualnosci/news_big.php?id=563 "Die Zahl der Opfer von Auschwitz. Neue Erkentnisse durch neue Archivfunde"], ''Osteuropa'', 52, Jg., 5/2002, pp. 631-641.</ref>. Од нив околу 90% биле [[Евреи]] од речиси сите земји во Европа.<ref name=Piper62>Piper, Franciszek Piper. "The Number of Victims" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. ''Anatomy of the Auschwitz Death Camp'', Indiana University Press, 1994; this edition 1998, p. 62.</ref> Покрај тоа, биле убиени голем број [[Ром]]и, политички неистомисленици и руски воени затвореници. Најголем дел од депортираните биле убивани во логорот Биркенау (познат и како Аушвиц II) со употреба на гасот Циклон-Б, но голем број починале и поради глад, присилна работа, болести и медицински експерименти. Телата на умрените биле кремирани, најпрво во крематориуми, а подоцна и во отворени јами.
+Командантот на логорот, [[Рудолф Хес]], сведочел на [[Нирнбершки процес|Нирнбершкиот процес]] дека три милиони луѓе умреле во логорите во времето кога тој бил командант (4 мај 1940 до ноември 1943). Подоцна ја намалил оваа проценка на околу 1,1 милион, и оваа проценка денес е општо прифатена.<ref>Piper, Franciszek; review of Meyer, Fritjof. [http://www.auschwitz-muzeum.oswiecim.pl/html/eng/aktualnosci/news_big.php?id=563 "Die Zahl der Opfer von Auschwitz. Neue Erkentnisse durch neue Archivfunde"], ''Osteuropa'', 52, Jg., 5/2002, стр. 631-641.</ref>. Од нив околу 90% биле [[Евреи]] од речиси сите земји во Европа.<ref name=Piper62>Piper, Franciszek Piper. "The Number of Victims" in Gutman, Yisrael & Berenbaum, Michael. ''Anatomy of the Auschwitz Death Camp'', Indiana University Press, 1994; this edition 1998, стр. 62.</ref> Покрај тоа, биле убиени голем број [[Ром]]и, политички неистомисленици и руски воени заробеници. Најголем дел од депортираните биле убивани во логорот Биркенау (познат и како Аушвиц II) со употреба на гасот [[Циклон-Б]], но голем број починале и поради [[глад]], присилна работа, болести и медицински експерименти. Телата на умрените биле кремирани, најпрво во крематориуми, а подоцна и во отворени јами.
-Помеѓу 18 и 27 јануари 1945, поради наближувањето на советските трупи, [[СС]] евакуирал околу 60.000 затвореници од Аушвиц во други концентрациони логори. Советите го ослободиле логорот на 27. јануари 1945., и затекнале околу 7.000 затвореници.
+Помеѓу 18 и 27 јануари 1945, поради наближувањето на советските трупи, [[Ес Ес]] евакуирал околу 60.000 затвореници од Аушвиц во други концентрациони логори. [[Црвената армија]] го ослободила логорот на 27 јануари 1945 г, и затекнале околу 7.000 затвореници.
+==Аушвиц како тема во уметноста==
+* „Аушвиц“ — кус расказ на македонскиот писател [[Ѓоко Здравески]] од 2019 година.<ref>Ѓоко Здравески, ''Отсечки стварност''. Скопје: Бегемот, 2019, стр. 57.</ref>
+* „Освјенќим“ — песна на полскиот поет [[Јулијан Пшибош]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 97-99.</ref>
 == Наводи ==
-{{reflist}}
+{{наводи}}
+{{Нормативна контрола}}
-[[Категорија:Концентрациони логори]]
-[[Категорија:Објекти на светско наследство на Полска]]
+[[Категорија:Концентрациони логори]]
-{{Link FA|pl}}
+[[Категорија:Светско наследство во Полска]]
-{{Link FA|pt}}
+[[Категорија:Ошвјенќим]]
-[[ar:معسكر أوشفيتز بيركينو]]
-[[be:Асвенцым]]
-[[be-x-old:Асьвенцым]]
-[[bs:Koncentracioni logor Auschwitz]]
-[[br:Auschwitz-Birkenau]]
-[[bg:Аушвиц (концлагер)]]
-[[ca:Auschwitz]]
-[[ceb:Auschwitz-Birkenau]]
-[[cs:Auschwitz-Birkenau]]
-[[cy:Auschwitz]]
-[[da:Auschwitz]]
-[[de:KZ Auschwitz-Birkenau]]
-[[et:Oświęcimi koonduslaager]]
-[[el:Στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς]]
-[[en:Auschwitz concentration camp]]
-[[es:Auschwitz]]
-[[eo:Aŭŝvico (koncentreja komplekso)]]
-[[eu:Auschwitz]]
-[[fa:اردوگاه آشویتس]]
-[[fr:Auschwitz]]
-[[fy:Auschwitz]]
-[[fur:Auschwitz]]
-[[gl:Auschwitz-Birkenau]]
-[[ko:아우슈비츠 강제 수용소]]
-[[hr:Auschwitz]]
-[[id:Kamp konsentrasi Auschwitz]]
-[[is:Auschwitz]]
-[[it:Campo di concentramento di Auschwitz]]
-[[he:אושוויץ]]
-[[ka:ოსვენციმის საკონცენტრაციო ბანაკი]]
-[[lv:Aušvices koncentrācijas nometne]]
-[[lt:Aušvico koncentracijos stovykla]]
-[[lmo:Auschwitz (KZ)]]
-[[hu:Auschwitzi koncentrációs tábor]]
-[[ml:ഓഷ്‌വ്വിറ്റ്സ് തടങ്കൽപ്പാളയം]]
-[[ms:Kem tumpuan Auschwitz]]
-[[nl:Auschwitz (concentratiekamp)]]
-[[ja:アウシュヴィッツ＝ビルケナウ強制収容所]]
-[[no:Auschwitz]]
-[[nn:Auschwitz]]
-[[pl:Auschwitz-Birkenau]]
-[[pt:Auschwitz-Birkenau]]
-[[ksh:Konzentratiunslajer Auschwitz-Birkenau]]
-[[ro:Lagărul de exterminare Auschwitz]]
-[[ru:Освенцим]]
-[[sc:Campu de cuncentramentu de Auschwitz]]
-[[sq:Kampi Auschwitz-Birkenau]]
-[[simple:Auschwitz concentration camp]]
-[[sk:Koncentračný tábor Auschwitz-Birkenau]]
-[[sl:Koncentracijsko taborišče Auschwitz]]
-[[sr:Логор Аушвиц]]
-[[fi:Auschwitz]]
-[[sv:Auschwitz]]
-[[ta:அவுஷ்விட்ஸ் வதை முகாம்]]
-[[th:ค่ายกักกันเอาชวิทซ์]]
-[[tr:Auschwitz-Birkenau]]
-[[uk:Аушвіц—Біркенау]]
-[[vi:Trại tập trung Auschwitz]]
-[[yi:אוישוויץ]]
-[[zh:奥斯威辛集中营]]