Преглед на кодот на Дела 16

{{Инфокутија Глава од Библијата|letname=Дела 16|previouslink= Дела 15 |previousletter= Глава 15 |nextlink= Дела 17 |nextletter= Глава 17 |book= [[Дела на светите апостоли]] |biblepart=[[Нов завет]] | booknum= 5 |category= Црковна историја | filename= Codex laudianus (The S.S. Teacher's Edition-The Holy Bible - Plate XXIX).jpg |size=250px | name= Лодов ракопис, 550 г. |caption=<div style="width: 250px; text-align: center; line-height: 1em">Дела 15,22–24 на латински (лево) и грчки (десно) од Лодовиот ракопис, 550&nbsp;г.</div>}}
'''Дела 16''' — шеснаесетта глава од книгата „[[Дела на светите апостоли]]“ на [[Нов завет|Новиот завет]]. Го обработува второто мисионерско патување на [[Апостол Павле]] придружуван од [[Апостол Сила]] и [[Тимотеј Ефески|Тимотеј]]. Авторот на книгата која ја содржи оваа глава е анонимен, но општоприфатен став во ранохристијанската традиција е дека нејзин автор е апостолот [[Апостол Лука|Лука Евангелист]], кој исто така го напишал и [[Евангелие според Лука|Евангелието според Лука]].<ref name=Holman>Holman Illustrated Bible Handbook. Holman Bible Publishers, Nashville, Tennessee. 2012.</ref>

Најголемиот дел од оваа глава раскажува за воспоставувањето на [[христијанство во Македонија|христијанството во Македонија]], како прво меѓу народите на Европа.

== Текст ==
Изворниот текст е напишан на [[коине|коински грчки]] и е поделен на 40 стихови.

===Ракописно сведоштво===
Еве некои рани раскописи во кои се содржи текстот на оваа глава:

* [[Ватикански ракопис]] (325–350 г.)
* [[Синајски ракопис]] (330–360 г.)
* [[Безин ракопис]] (~ 400 г.)
* [[Александриски ракопис]] (~ 400–440 г.)
* [[Ефремов ракопис]] (~. 450 г.; постоечки стихови 1–36)
* [[Папирус 127]] (V век; постоечки стихови 1–4, 13–40)
* [[Лодов ракопис]] (~ 550 г.)

==Места==
{{Location map+
| Мала Азија
| width=500
| float=right
| label= [[Анадолија]] и [[Македонија]]
| caption= Спомнати (сини точки) и сврзани места (црвени точки) во оваа глава.
| places= {{Location map~| Мала Азија
|lat=37.2|long= 35
     |mark=Red_pog.svg
     |marksize=1 
     |label= [[Киликија|<span style="color:white;">''Киликија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=36.9 |long= 34.9
     |mark=Red_pog.svg
     |marksize=6 
     |label= [[Тарс|<span style="color:Yellow;">Тарс</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=35.7|long=36.2
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label= [[Сирија|<span style="color:white;">''Сирија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=36.2|long=36.15
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label= [[Антиохија|<span style="color:Yellow;">Антиохија</span>]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
     |background=
     |label_size= 80
     |position= top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=34.9|long=33.2
     |mark=Red_pog.svg
     |marksize=1
     |label= [[Кипар|<span style="color:white;">''Кипар''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat = 37.35092163085938 |long = 33.27141952514648
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label= [[Дерве|<span style="color:Yellow;">Дерве</span>]]
     |background=
     |label_size=80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat =37.57813644409180 |long =32.45318222045898 
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label= [[Листра|<span style="color:Yellow;">Листра</span>]]
     |background=
     |label_size=80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=37.7 |long=34.1
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Ликаонија|<span style="color:white;">''Ликаонија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=37.88352966308594 |long=32.49426269531250
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Конија|<span style="color:Yellow;">Иконија</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=39 |long=32.6
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Фригија|<span style="color:white;">''Фригија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=40 |long=33.6
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Галатија|<span style="color:white;">''Галатија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=38.306103|long=31.189091
     |mark= Red_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Антиохија Писидска|<span style="color:Yellow;">Антиохија</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=38 |long=31.5
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Писидија|<span style="color:white;">''Писидија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat= 39 |long= 29.2
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Азија (римска провинција)|<span style="color:white;">''Азија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=38.92 |long= 27.836111
     |mark= Red_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Тијатира|<span style="color:Yellow;">Тијатира</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=40.5 |long= 30.2
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Витинија|<span style="color:white;">''Витинија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=40.0 |long=28.6
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Мизија|<span style="color:white;">''Мизија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=40.0 |long=27.3
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Троада|<span style="color:white;">''Троада''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=37.3 |long=31.5
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Памфилија|<span style="color:white;">''Памфилија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat= 39.751667 |long= 26.158611
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Александрија Троадска|<span style="color:Yellow;">Александрија Троадска</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat= 40.483333 |long= 25.516667
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Самотракија|<span style="color:Yellow;">Самотракија</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=41.5 |long=23.3
     |mark=Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Македонија|<span style="color:white;">''Македонија''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= right
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat= 40.94413375854492 |long= 24.41768074035645
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Неапол (Тракија)|<span style="color:Yellow;">Неапол</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=right
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat= 41 |long= 24.283333
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=6 
     |label= [[Филипи|<span style="color:Yellow;">Филипи</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=left
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=34.9|long=24.9
     |mark= Blue_pog.svg
     |marksize=1
     |label=[[Крит|<span style="color:white;">''Крит''</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position=top
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=37.971|long=23.726
     |mark= Red_pog.svg
     |marksize=6
     |label=[[Атина|<span style="color:Yellow;">Атина</span>]]
     |background=
     |label_size= 80
     |position= right
    }}{{Location map~| Мала Азија
|lat=34.8|long= 30
     |mark=Red_pog.svg
     |marksize=1
     |label= [[Средоземно Море|<span style="color:Cyan;">''Средоземно Море''</span>]]
     |label_width = 8
     |background=
     |label_size= 80
     |position=top
    }}
}}
Во главата се споменуваат следниве места, наведени по редослед на јавување во неа:
* [[Дерве]]
* [[Листра]]
* [[Иконија]]
* [[Фригија]]
* [[Галатија]] 
* [[Азија (римска провинција)]]
* [[Мизија]]
* [[Витинија]]
* [[Троада]]
* [[Македонија]]
* [[Самотракија]]
* [[Неапол (Тракија)|Неапол]]
* [[Филипи]]
* [[Тијатира]]

== Времеслед ==
Второто мисионерско патување на Павле се случило околу 49&nbsp;г.<ref>John Arthur Thomas Robinson (1919–1983). "Redating the New Testament". Westminster Press, 1976. {{ISBN|978-1-57910-527-3}}</ref>

==Стих 1==
:''Тој пристигна во Дерва и Листра. И ете, таму живееше некојси ученик, по име Тимотеј, син на Јудејка, која ја прифати верата, и на татко Елин.''<ref>[https://www2.bible.com/mk/bible/1272/ACT.16.1 Дела 16,1] — Стандардна македонска библија со девтероканонски книги</ref>
[[Тимотеј Ефески|Тимотеј]] бил син на Евника, Еврејка чие име се спомнува во [[Второ послание до Тимотеј|Второто послание до Тимотеј]] (2 Тимотеј 1,5).

==Човекот од Македонија==
{{Главна|Мисијата на Апостол Павле во Македонија}}
====Стих 9====
:''Преку ноќта Павле имаше видение: стоеше пред него еден човек, Македонец, кој го молеше и му велеше: „Дојди во Македонија и помогни ни!“''<ref>[https://www2.bible.com/mk/bible/1272/ACT.16.9 Дела 16,9]</ref>
Во овој стих се зборува за видението на Павле во кое му се јавил Македонец и го молел да дојде во [[Македонија]] за да им помогне на луѓето, по што Павле и неговите другари веднаш се одѕвале. Ова се смета за одек на случката во [https://www2.bible.com/bible/1272/JOS.10.6 Ис.Н. 10,6] каде луѓето од [[Гаваон]] му пратиле молба на [[Исус Навин]] велејќи „ ... ''Не кревај раце од твоите слуги; дојди поскоро кај нас, избави нѐ и помогни ни''“.<ref>Selwyn, E. C. The Christian Prophets at Philippi. Expositor, June, 1901, pp. 415–21</ref>

Интересно е тоа што овој повик на Македонците е претставен на првиот амблем на колонијата Масачусетски Залив (денес [[Масачусетс]]) во САД, каде има [[американски староседелци|Индијанец]] прикажан со свиток крај устата како вели „Дојди и помогни ни“ („''Come over and help us''“)<ref>[http://www.stockmohistory.com/the-seal-of-the-massachusetts-bay-colony-come-over-and-help-us/ Stockbridge Mohican History, 'The Seal of the Massachusetts Bay Colony: "Come Over and Help Us'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150107063557/http://www.stockmohistory.com/the-seal-of-the-massachusetts-bay-colony-come-over-and-help-us/ |date=2015-01-07}}</ref>.

Друг американски пример е градот [[Македонија (Охајо)|Македонија]] во [[Охајо]], чие име е изведено токму од овој библиски стих.

== Крштевањето на Лидија Македонката ==
[[Податотека:1861 Ellenrieder Die Taufe der Lydia anagoria.JPG|мини|десно|250п|''Крштевањето на Лидија''. Мари Еленридер, 1861&nbsp;г.]]
Во оваа епизода се раскажува за [[крштевање]]то на [[Света Лидија Македонка|Лидија Македонката]] во Филипи (кај денешно с.&nbsp;[[Рахче]], [[Егејска Македонија]]), со што тааа станала првиот [[христијани]]н во Европа.

====Стихови 14 и 15====
:''И една богобојазлива жена од градот Тиатир, по име Лидија, која продаваше црвени ткаенини, слушаше; и Господ ѝ го отвори срцето да внимава на она, што го зборуваше Павле. А кога беше крстена таа и нејзините домашни, нѐ замоли и рече: „Ако сте ме признале за верна на Господ, тогаш влезете во мојата куќа и престојувајте во неа!“ И нѐ принуди.''<ref>[https://www2.bible.com/mk/bible/1501/ACT.16.14-15 Дела 16,14-15]</ref>

== Жената од Филипи и гатачкиот дух ==
====Стихови 16-18====
:''Еднаш, кога одевме на молитва, по патот нѐ сретна една слугинка, која имаше гатачки дух. Таа на господарите свои им донесуваше големи приходи од гатањето. И одејќи по Павле и по нас другите викаше, зборувајќи: „Овие луѓе се слуги на Севишниот Бог! Тие го навестуваат патот на спасението.“ Ова го правеше таа многу дни. И кога му здодеа на Павле, тој се сврте и му рече на духот: „Ти заповедам во името на Исус Христос излези од неа!“ И излезе во истиот час.''<ref>[https://www2.bible.com/mk/bible/1272/ACT.16.16-18 Дела 16,16-18]</ref>
Во овој дел се зборува за некоја жена која била опседната од „гатачки дух“, чиј карактер не е објаснет. Павле му наредил на духот да ја напушти жената во името на Исус, како што тоа го правеле апостолите кога истерувале демони ([https://www2.bible.com/mk/bible/1272/MRK.16.16-18 Марко 16,26-18]). Иако духот исправно велел дека дојдените му служат на Севишниот Бог, апостолите решиле да го истераат бидејќи виделе дека господарите на гатачката се богателе од нејзините зборови, а со тоа — од нивното [[евангелие]].

== Стих 31 ==
: ''А тие му одговорија: „Поверувај во Господ [[Исус Христос]], и ќе се спасиш ти и целиот твој дом!“''<ref>[https://www2.bible.com/mk/bible/1272/ACT.16.31 Дела 16,31]</ref>

== Поврзано ==
* [[Мисијата на Апостол Павле во Македонија]]
* [[Света Лидија Македонка]]
* [[Апостол Павле]]
* [[Апостол Сила]]
* [[Тимотеј Ефески]]

== Наводи ==
{{наводи|2}}

== Надворешни врски ==
* [https://www2.bible.com/mk/bible/1272/ACT.16.MK2006D Глава 16 од Делата на светите апостоли] — Стандардна библија на македонски, 2006 г.
* {{YouTube|id=GUDKdD_hzMM|time=6317s|title=Глава 16 од македонска аудиокнига „Делата на светите апостоли“}}
* [http://hybread.mk/sveta-lidija-makedonka-prva-hristijanka-evropejka/ Света Лидија Македонка — прва христијанка–Европејка] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20200414200527/http://hybread.mk/sveta-lidija-makedonka-prva-hristijanka-evropejka/ |date=2020-04-14 }}, портал „Хибрид“
* [https://religija.mk/apostol-pavle-i-makedonija/ Апостол Павле и Македонија] — напис на проф. д-р [[Ратомир Грозданоски]]
* [http://www.povardarska-eparhija.org.mk/pe//index.php?option=com_content&task=view&id=288&Itemid=105 Почеток на христијанската црква во Македонија] — [[Повардарска епархија]]

{{Дела на светите апостоли}}

[[Категорија:Дела на светите апостоли|16]]
[[Категорија:Историја на христијанството во Македонија]]