Википедија

Хамбург

Хамбург (германски: Hamburg, долногермански/долносаксонски: Hamborg) — втор најголем град во Германија и седми најголем град во Европската Унија.[2] Градот е дом на преку 1,8 милиони луѓе, додека метрополитенската област Хамбург (вклучува делови од соседните покраини Долна Саксонија и Шлезвиг-Холштајн) има повеќе од 4,3 милиони жители. Хамбуршкото пристаниште е третото најголемо пристаниште во Европа (по пристаништата во Ротердам и Антверпен) и се наоѓа помеѓу дваесетте најголеми во светот.

Слободен и ханзин град Хамбург
Freie und Hansestadt Hamburg
Сојузна покраина
Градскиот дом на Хамбург
Знаме на Слободен и ханзин град Хамбург
Знаме
Грб на Слободен и ханзин град Хамбург
Грб
Координати: 53°33′55″N 10°00′05″E / 53.56528° СГШ; 10.00139° ИГД / 53.56528; 10.00139
ДржаваГерманија
Управа
 • Прв градоначалникОлаф Шолц (СДП)
 • Владејачки партииSPD
 • Гласови во Бундесратот3 (од 69)
Површина
 • Град755 км2 (292 ми2)
Население (2010-09-30)[1]
 • Град1.783.976
 • Густина2,400/км2 (6,100/ми2)
 • Метро4.300.000
Час. појасCET (UTC+1)
 • Лето (ЛСВ)CEST (UTC+2)
Поштенски бр.20001–21149, 22001–22769
Регион. код040
ISO 3166DE-HH
Рег. таб.HH (1906–1945; повторно од 1956)
MGH (1945); H (1945–1947), HG (1947); BH (1948–1956)
БДП€ 88.31 млрд. (2010)
NUTS-регионDE6
Мреж. местоhamburg.de

Службеното име на Хамбург е Слободен и ханзин град Хамбург (германски: Freie und Hansestadt Hamburg).[3] Тоа ја прикажува историјата на Хамбург, како член на средновековната Ханза, како слободен царски град на Светото Римско Царство и самиот факт дека Хамбург е град-држава и една од шеснаесетте сојузни покраини во Германија.

Хамбург е главниот сообраќаен јазол во Северна Германија и е еден од најбогатите градови во Европа. Станал медиумски и индустриски центар, со фабрики и објекти на Ербас, Блом + Фос и Аурубис. Радискиот и телевизиски јавен дифузер „Норддојчер рундфунк“ (Norddeutscher Rundfunk) и издавачите, како што се Грунер + Јар и Шпигел се столбови на важната медиумска индустрија во Хамбург. Севкупно, има повеќе од 120.000 претпријатија.

Градот е главно туристичко одредиште, како за домашните така и за странските посетители, остварувајќи околу 7,7 милиони ноќевања во 2008 година.[4] Хамбург се нашол на 23. место во светот по квалитетот на живот во 2009 година,[5], повисоко во некои слични списоци[5], а во 2010 година градот се најде на 10. место во светот.

Географија

уреди
 
Хамбург погледнат од Меѓународната вселенска станица

Хамбург се наоѓа на јужната точка на полуостровот Јитланд, точно помеѓу континентална Европа на југ, Скандинавија на север, Северното Море на запад и Балтичкото Море на исток. Хамбург се наоѓа на реката Елба, на нејзиното устие со Алстер и Биле. Центарот на градот се наоѓа околу Биненалстер („Внатрешен Алстер“) и Аусеналстер („Надворешен Алстер“) двете првично создадени со заградување на реката Алстер и создавање на езерата. Островот Нојверк и двата помали соседни острови Шархерн и Нигехерн, кои се наоѓаат во националниот парк Ваденско Море во Хамбург, се исто така дел од Хамбург.[6]

Населбите Нојенфелде, Кранц, Франкоп и Финкенвердер се дел од регионот Алтес Ланд („стар крај“), најголемиот регион за производство на овошје во Средна Европа. Населбата Нојграбен-Фишбек се наоѓа на највисоката надморска височина во Хамбург, Хаселбрак на 116,2 метри надморска височина.[7]

Клима

уреди

Хамбург има океанска клима. Климата во Хамбург е под влијание на неговата близина на брегот и морските воздушни маси, кои потекнуваат од Атлантскиот Океан. Околните мочуришта, исто така, профитираат од морската умерена клима. Снежните врнежи се ретки, генерално се случуваат само еднаш или двапати годишно.

Најтоплите месеци во Хамбург се јуни, јули и август, со високи температури од 19,9 до 22,2 °С. Најладни се декември, јануари и февруари, со температури од -1,4 до 0,0 °С.[8]

Клима на {{{Место}}}
Показател Јан Фев Мар Апр Мај Јун Јул Авг Сеп Окт Ное Дек Годишно
Просечна максимална (°C) 3,5 4,4 8,0 12,3 17,5 19,9 22,1 22,2 17,9 13,0 7,5 4,6 12,7
Просечна температура (°C) 1,1 1,6 4,6 7,8 12,5 15,2 17,4 17,4 13,8 9,5 5,0 2,3 9,02
Просечна минимална (°C) −1,4 −1,2 1,1 3,3 7,4 10,5 12,7 12,5 9,6 6,0 2,4 0,0 5,2
Просечно кол. врнежи (мм) 64,4 42,4 62,9 45,6 53,7 76,9 74,7 73,0 68,4 63,6 69,4 77,7 772,7
Врнежливи денови (≥ 2,0 мм) 12,1 9,2 11,3 8,9 9,6 11,3 11,4 10,2 10,8 10,5 11,7 12,4 129,4
Сончеви часови (месечно) 43,4 67,2 105,4 162,0 217,0 222,0 207,7 207,7 141,0 99,2 54,0 34,1 1.560,7

Историја

уреди
Главна статија: Историја на Хамбург
 
Limes Saxoniae, границите помеѓу Сасите и словенските Ободрити, создадени околу 810 година

Првото историско име за градот било, според извештаите на Клавдиј Птоломеј, Трева. Но, градот го добил неговото денешно име, Хамбург, од првата постојана градба на местото, замок чија изградба била наредена од царот Карло Велики во 808 година. Замокот бил изграден на каменит терен во мочуриштето помеѓу реките Алстер и Елба како одбрана против словенски упади. Замокот бил наречен Hammaburg, burg означувајќи замок или тврдина. Потеклото на терминот Hamma останува непознат[9], исто како и точната локација на замокот.[10]

Во 834 година, Хамбург бил назначен за седиште на римокатоличката кеневска епископија, чиј прв епископ, Ансгар, станал познат како апостол на Северот. Две години подоцна, Хамбуршката бил обединета со Бременската како Хамбуршко-бременска архиепископија.[11] Во 1529 година, градот го прифатил лутеранството и Хамбург постепено добивал протестантски бегалци од Холандија и Франција, а во 17-от век, Евреите Сефарди од Португалија.

Хамбург бил уништуван и окупиран неколкупати. Во 845 година, флота на 600 викиншки брода впловиле во реката Елба и го уништиле Хамбург, кој во тоа време, бил град од околу 500 жители.[11] Во 1030 година, градот бил опожарен од кралот Мешко II Ламберт од Полска. Валдемар II од Данска го нападнал и окупирал Хамбург во 1201 и во 1214 година. Црната смрт убила најмалку 60% од населението на Хамбург во 1350 година.[12] Хамбург имал неколку големи пожари, најпознати биле во 1284 и 1842 година. Во 1842 година, околу една четвртина од внатрешниот град бил уништен во „Големиот оган“. Овој пожар започнал ноќта на 4 мај 1842 година и бил изгаснат на 8 мај. Биле уништени три цркви, градското собрание и многу други згради, убивајќи 51 човек и оставајќи околу 20.000 без покрив на главата. Обновата траела повеќе од 40 години.

 
Печатот од 1241 година
 
Хамбург во 1320 година
 
Хамбург во 1811 година

Во 1189 година, со царска повелба, Фридрих I Барбароса му доделил на Хамбург статус на слободен царски град и ја ослободил од даноци областа од Долна Елба до Северното Море. Во 1265 година, наводно фалсификувано писмо било презентирано на или од Советот на Хамбург.[13] Оваа повелба, заедно со близината на Хамбург до главните трговски патишта на Северното Море и Балтичкото Море, брзо го направиле главно пристаниште во Северна Европа. Неговиот трговски сојуз со Либек во 1241 го започнале потеклото и јадрото на силната ханза на трговски градови. На 8 ноември 1266, договорот помеѓу Хенри III и трговците од Хамбург, им дозволил да ја основаат hanse во Лондон. Ова било првпат во историја, во која зборот hanse бил користен за трговскиот еснаф на Ханзата.[14] Првиот опис на граѓанското, кривичното и процесното право за град во Германија во германски јазик, Ordeelbook (Ordeel: казна) бил напишан од страна на адвокат од сенатот на Хамбург, Јордан фон Бојценбург, во 1270.[15] На 10 август 1410, граѓанските немири довеле до компромис (германски:Rezeß, буквално означува: повлекување). Ова е сметано како прв Устав на Хамбург.[16]

По распадот на Светото Римско Царство во 1806 година, слободниот царски град Хамбург не бил приклучен кон ниедна поголема административна област задржувајќи определени посебни привилегии, но подоцна станал суверена држава со службен наслов Слободен и ханзин град Хамбург. Хамбург бил кратко припоен од Наполеон кон Првото Француско Царство (1810–14). Руските сили под водство на генералот Бенигсен конечно го ослободиле градот во 1814 година. Хамбург го повратил својот статус од пред 1811, како град-држава во 1814 година. Виенскиот конгрес во 1815 година ја потврдил независноста на Хамбург и станал еден од 39-те суверени држави на Германскиот Сојуз (1815–66).

Во 1860 година, државата Хамбург прифатила републикански устав. Хамбург станал град-држава во рамките на Северногерманскиот Сојуз (1866–71), на Германското Царство (1871–1918) и во текот на периодот на Вајмарската Република (1919–33). Хамбург го искусил својот најбрз развој во текот на втората половина на 19-от век, кога неговото население се зголемило за четирипати на 800.000 жители, како растела прекуатлантската трговија на градот, помагајќи му да стане европско трето најголемо пристаниште. Со Алберт Балин, како нејзин директор, линијата Хамбург-Америка станала светска најголема прекуатлантска бродска компанија на почетокот на векот. Бродски компании кои пловеле до Јужна Америка, Африка, Индија и Источна Азија се наоѓале во градот. Хамбург бил местото за повеќето Германци и источноЕвропејци за преселба во Соединетите Американски Држави во доцниот 19 век и раниот 20 век. Трговски заедници од целиот свет сакале да се наоѓаат тука.

Големата епидемија на колера во 1892 година била лошо водена од градските власти, кои сè уште задржале необичен степен на независност за германски град во тоа време. Околу 8.600 умреле во најголемата германска епидемија во доцниот 19 век и последната голема епидемија на колера во голем град во западниот свет.

Втора светска војна

уреди
 
Хамбург по бомбардирањето во 1943
Киножурнал за американското бомбардирање на Хамбург

Во Третиот Рајх, Хамбург бил гау од 1934 до 1945. Во текот на Втората светска војна, Хамбург претрпел серија на британски воздушни напади, кои уништиле многу од станбените подрачја, како и пристанишната област. На 23 јули 1943, огнена стихија развиена како последица на британските бомбардирање, ширејќи се од Hauptbahnhof (централна железничка станица) и брзо минувајќи на југоисток, целосно уништила некои окрузи, како што се Хамерброк, Билброк или Хам-Југ. Овие густо население окрузи на работничката класа минале низ драматични демографски промени, како последица на илјадниците луѓе починати во пламенот. Додека некои од уништените окрузи биле обновени како резиденциски области по војната, други како Хамерброк се чисто комерцијални, без нималку постојано население. Бомбардирање, со кодно име Операција Гомора спроведена од РАФ, убивајќи околу 40.000 цивили; прецизната бројка не е позната. Околу 1 милион цивили биле евакуирани во текот на бомбардирањата.

Се верува дека најмалку 42.900 луѓе загинале во[17] во Нојенгаме, концентрационен камп (се наоѓа околу 25 километри надвор од градот, во мочуриштата), најмногу поради епидемии и во бомбардирањето на евакуација на крајот на војната.

Повоена историја

уреди

Хамбург им се предал без борба на британските сили на 3 мај 1945 година.[18] По Втората светска војна, Хамбург бил во Британската окупациска зона и станал покраина на тогашната Сојузна Република Германија во 1949 година. На 16 февруари 1962 година, поплата на Северното Море таа година предизвикала нивото на Елба да се искачи на највисоко историско ниво, поплавувајќи една петтина од Хамбург и убивајќи повеќе од 300 луѓе. Во 1961, Битлсите станале познати по свирењето музика во клубови во Хамбург.

Внатрегерманската граница — на само 50 километри источно од Хамбург - го делела градот од поголемиот дел од неговата околина и понатаму ја намалила глобалната трговија на Хамбург. По повторното обединување на Германија во 1990 година и пристапот на некои источноевропски и балтички држави во ЕУ во 2004 година, пристаништето во Хамбург има амбиции за враќање на неговата позиција како најдлабоко пристаниште за контејнерски превоз во регионот и негов главен комерцијален и трговски центар.

Демографија

уреди
Главна статија: Демографија на Хамбург

На 31 декември 2006, имало 1.754.182 луѓе, регистрирани како жители во Хамбург (пораст за 6,2% од 1.652.363 во 1990) во област од 755,3 км². Густината на население била 2.322 жители на км².[19] Метрополитенската област околу областа на Хамбург (Метрополитенска област Хамбург) — дом на околу 4,3 милиони, кои живеат на 19.000 км².[20]

Имало 856.132 мажи и 898.050 жени во Хамбург. На секои 1.000 мажи има 1.049 жени. Во 1006, имало 16.089 родени во Хамбург (од кои 33,1% од немажени жени), 6.921 бракови и 4.583 разводи. Во градот, населението се шири со 15,7% за возраста под 18 и 18,8% биле над 65 години или постари.[19]

Неодамнешните проценки на бројот на луѓе со доселеничко потекло изнесува 28% (487.000).[21] Европските доселеници изнесуваат околу 70% од доселеничкото население, додека Африканците и Јужноазијците сочинуваат 6% и 19%, соодветно.[22] Доселениците доаѓаат од 180 различни држави, вклучувајќи ги од Турција, Полска, Русија, Авганистан, Пакистан, Казахстан, Иран или Гана.

Во 1999, имало 910.304 домаќинства, од кои 18,9% имаат деца под 18 години; 47,9% од сите домаќинства се индивидуалци. Просечната големина на домаќинството било 1,9.[23]

Потекло на жителите на Хамбург

уреди

Табелата е пополнета со податоци до 31 декември 2010[24].

Потекло % (Број)
Германско 70,6% (1.231.993)
Други Европејци 13,7% (240.052)
Азијско 6,3% (109.933)
Турско 5,3% (92.766)
Африканско 2,0% (34.847)
Хиспанско и карипско 0,9% (16.224)
Друго/Непознато 1,2% (20.958)

Религија

уреди

Во 2007, 30,7% од населението на Хамбург припаѓале на Северноелпската евангелистичко-лутеранската црква и 10,2% на Римокатоличката црква.[25] Две години подоцна, на крајот на 2009, 29,9% од населението на Хамбург припаѓале на Северноелпската евангелистичко-лутеранската црква и 10,1% на Римокатоличката црква.[26] 60% од населението не припаѓа на ниедна од двете цркви.

Според проценката, има околу 200.000 Муслимани (74% Сунити, 13% Алеви и 8% Шиити). Меѓутоа, Алевии не секогаш се сметаат како Муслимани.[22]

Останатиот дел од населението се членови на помали христијански цркви, Будисти,[27] Сики, Хиндуси,[28] Евреи и оние кои не веруваат во ниедна вера. Хамбург е седиште на еден од трите епископи на Северноелпската евангелистичко-лутеранската црква и седиште на католичката Хамбуршка архиепископија. Има и неколку џамии, вклучувајќи го и Исламскиот центар Хамбург и растечката Еврејска заедница.[29]

Политика

уреди
Главни статии: Политика на Хамбург и Список на градоначалници на Хамбург
 
Градското собрание во Хамбург
 
Градско собрание во Хамбург (однапред)

Градот Хамбург е една од 16-те германски покраини, така што работата на градоначалникот на Хамбург повеќе одговора на улогата на министер-претседател, отколку на градоначалник. Како германска сојузна влада, одговорна е за јавното образование, судските власти и јавната сигурност; како општина, дополнително е одговорна за библиотеките, спортските објекти, канализацијата, водоснабдувањето и социјалните услуги.

Од 1897, седиштето на владата е во Градскиот дом на Хамбург („ратхаус“), со канцеларијата на градоначалникот, сала за состаноци за сенатот, како и за парламентот во Хамбург.[30] Од 2001 до 2010, градоначалник на Хамбург бил Оле фон Бојст,[31], кој владеел во првата широка покраинска „црно-зелена“ коалиција во Германија, која се состоела од конзервативната ЦДУ и алтернативната ГАЛ, која е регионално крило во Хамбург на партијата Сојуз '90/Зелени.[32] Фон Бојст бил накратко наследен од Кристоф Алхаус во 2010, но коалицијата се распаднала на 28 ноември 2010.[33] На 7 март 2011, Олаф Шолц (СПД) станал градоначалник.

Окрузи

уреди
Главна статија: Окрузи и квартови во Хамбург
 
Окрузи во Хамбург
 
Дел од Северното Море во оваа воздушна слика е наречен Национален парк Ваденско Море (Хамбург) и административно припаѓа на округот Хамбург-Мите. Околу 39 луѓе живеат на островот Нојверк (видлив над самиот центар).

Хамбург е составен од 7 окрузи (германски: Bezirke) и поделен во 105 квартови (германски: Stadtteile). Исто така, има околу 180 места (германски: Ortsteile). Урбаната организација е регулирано со Уставот на Хамбург и неколку закони.[3][34] Повеќето од квартовите порано биле независни градови или села припоени подоцна кон Хамбург. Последното припојување било направено со законот за голем Хамбург од 1937, кога градовите Алтона, Харбург и Вандсбек биле споени со покраината Хамбург.[35] Законот за основање и управа на ханзиниот град Хамбург го основал Хамбург како покраина и општина.[36] Некои од окрузите и квартови биле неколкупати менувани во текот на годините.

Секој округ е управуван од окружниот совет (германски: Bezirksversammlung) и администриран од окружен администратор (германски: Bezirksamtsleiter). Окрузите во Хамбург не се независни окрузи. Силата на окружните влади е ограничена и подредени се на сенатот на Хамбург. Окружниот администратор е избран од окружниот совет, а потоа бара потврда и именување од сенатот во Хамбург.[34] Квартовите немаат никакви свои управни тела.

Во 2008, окрузи во Хамбург биле Алтона, Бергедорф, Ајмсбител, Хамбург-Мите, Хамбург-Норд, Харбург и Вандсбек.[37]

Алтона е најзападниот урбан округ на десниот брег на реката Елба. Од 1640 до 1864, Алтона била под управа на данската монархија. Алтона бил независен град до 1937. Политички, следниве квартови се дел од Алтона: Алтона-Алтштат, Алтона-Норд, Баренфелд, Отензен, Отмаршен, Грос Флотбек, Осдорф, Луруп, Нинштетен, Бланкенезе, Изерброк, Зилдорф, Рисен, Штерншанце.[37]

Бергедорф се состои од следниве квартови Алермее, Алтенгаме, Бергедорф—центар на поранешен независен град, Билвердер, Курслак, Кирхвердер, Лобриге, Морфлет, Нојенгаме, Оксенвердер, Рајтброк, Шпаденланд и Татенберг.[37]

Ајмсбител е поделен на девет квартови: Ајделштет, Ајмсбител, Харфештехуде, Хоелуфт-Запад, Локштет, Ниндорф, Ротербаум, Шнелзен и Штелинген.[37] Во рамките на овој округ се наоѓа и поранешната еврејска населба Гриндел.

Хамбург-Мите („Хамбург-Центар“) го покрива главно урбаниот центар на градот Хамбург и се состои од квартовите: Билброк, Билштет, Боргфелде, Финкенвердер, Хафен Сити, Хам-Норд, Хам-Мите, Хам-Зид, Хамерброк, Хорн, Клајнер Грасброк, Нојверк, Ротенбургсорт, Занкт Георг, Занкт Паули, Штајнвердер, Федел, Валтерсхоф и Вилхелмсбург.[37] Квартовите Хамбург-Алтштат („стар град“) и Нојштат („нов град“) се со историско потекло на Хамбург.

Хамбург-Норд ги содржи квартовите Алстердорф, Бармбек-Норд, Бармбек-Зид, Дулсберг, Епендорф, Фулсбител, Грос Борстел, Хоелуфт-Ост, Хоенфелде, Лангенхорн, Олсдорф, Уленхорст и Винтерхуде.[37]

Харбург се наоѓа на јужните брегови на реката Елба и покрива делови од пристаништето Хамбург, станбени и рурални области и некои истражувачки институти. Квартовите се Алтенвердер, Кранц, Ајсендорф, Франкоп, Гут Мор, Харбург, Хаусбрух, Хајмфелд, Лангенбек, Мармсторф, Морбург, Нојенфелде, Нојграбен-Фишбек, Нојланд, Ренебург, Синсторф и Вилсторф.[37]

Вандсбек е поделен на квартовите Бергштет, Бремфелд, Дувенштет, Ајлбек, Фармзен-Берне, Хумелсбител, Јенфелд, Лемзал-Мелингштет, Маринтал, Попенбител, Ралштет, Зазел, Штајлсхоп, Тондорф, Фолксдорф, Вандсбек, Велингсбител и Волдорф-Олштет.[37]

Градски пејзаж

уреди
 
Панорамски поглед на хоризонтот на Биненалстер во Хамбург, сликан од мостот Кенеди

Архитектура

уреди
 
Неокласична градба, Алтона
 
Урбана обнова на Хафен Сити во 2009

Хамбург има архитектонски значајни градби во широк спектар од стилови. Меѓутоа, има и неколку облакодери. Од друга страна, црквите како што се Свети Никола, највисоката градба во светот во 19-от век, се важни знаменитости. На панорамата на Хамбург карактеристички се високите кубиња на главните цркви (Hauptkirchen) црква Свети Михаил (наречена „Мишел“), црква Свети Петар, црква Свети Јаков (St. Jacobi) и црква Свети Катарина покриени со бакарни плочки и се разбира телевизиската кула „Хајнрих Херц“, некогаш јавно достапна радио и телевизиска кула.

Многуте потоци, реки и канали во Хамбург се пречени од преку 2.300 мостови, повеќе отколку Амстердам или Венеција.[38] Хамбург има повеќе моста во рамките на градот отколку кој било друг град на светот. Келбрандскиот мост, мостовите Фрајхафен и мостовите Кенеди и Ломбард го делат Биненалстер од Аусеналстер се важните сообраќајници.

Градскиот дом (собрание) — богато украсена неоренесансна зграда завршена во 1897. Кулата е 112 метри висока. Нејзината фасада, 111 метри долга, отсликува императори на Светото Римско Царство, додека Хамбург бил слободен царски град, единствено под суверенитетот на Императорот.[39] Чилехаус, зграда од тули и камени, изградена во 1922 и проектирана од архитектот Фриц Хегер, е обликувана како брод за крстосување.

Најголемиот европски градски развој (до 2008), Хафен Сити, ќе има домови за 10.000 жители и 15.000 работници. Планот ги вклучува проектите од Рем Колхас и Ренцо Пјано. Елпската филхармонија (Elbphilharmonie) е отворена во 2017 г. и има концерти во салата на врвот на еден стармагацин, проектирана од швајцарската фирма Herzog & de Meuron.[40][41]

Многуте паркови во Хамбург се распоредени во целиот град, што го прави Хамбург многу зелен град. Најголемите паркови се Stadtpark (Градски парк), Гробишта Олсдорф и Плантен ун Бломен (растенија и цвеќиња). Stadtpark, хамбуршкиот „Central Park“, има големи тревни површини и огромна водокула, во која е сместен еден од најголемите планетариуми во Европа. Паркот и неговите градби биле проктирани од Фриц Шумахер во 1910-тите.

Паркови и градини

уреди

Alter Botanischer Garten Hamburg е историска ботаничка градина, која се наоѓа во паркот Плантен ун Бломен, која сега главно се состои од стаклени градини. Botanischer Garten Hamburg е современа ботаничка градина одржувана од Хамбуршкиот универзитет.

Култура и современ живот

уреди

Хамбург нуди повеќе од 40 театри, 60 музеи и 100 музички места и клубови. Во 2005, повеќе од 18 милиони луѓе присуствувале на концерти, изложби, театарски претстави, кино-претстави, музеи и други различни културни настани. Повеќе од 8.552 оданочени компании – просечната големина била 3,16 вработени – биле ангажирани во културниот сектор, во кој се вклучени музични, изведувачки активности и литература. Има пет (5) компании во креативниот сектор на секои илјада жители (Берлин 3, Лондон 37).[42] Хамбург влегол во шемата на Наградата за европска зелена престолнина и бил награден со титулата Европска зелена престолнина за 2011.

Театри

уреди
 
„Германскиот театар“ во квартот Санкт Георг.
 
Англискиот театар

Покраинскиот „Германски театар“, Театар Талија, „Театар Онзорг“, „Шмитс Тиволи“ и Kampnagel се добро познати во Германија и во странство.[43] The English Theatre близу U3-станицата Мундсбург бил основан во 1976 и е најстариот професионален театар на англиски јазик во Германија и има исклучиво англиски глумци во театарската група.

Музеи

уреди

Хамбург има неколку големи музеи и галерии, кои прикажуваат класична и современа уметност, како на пример Хамбуршки Кунстхале со неговата современа уметничка галерија (Galerie der Gegenwart), Музеј за уметност и индустрија (Museum für Kunst und Gewerbe) и Deichtorhallen/Куќа на фотографија. Меѓународниот поморски музеј отворен во квартот Хафен Сити во 2008. Има различни специјализирани музеи во Хамбург, како што е Музејот за труд (Museum der Arbeit) и неколку музеи за локалната историја, на пример Отворен музеј Кикеберг (Freilichtmuseum am Кикеберг). Два музејски брода близу Ландунгсбрикен сведочат за товарниот брод (Кап Сан Диего) и товарниот едреник (Рикмер Рикмерс).[44] Најголемиот модел на железнички музеј во светот Минијатурна волшебна земја со 12 километри вкупна должина на железнички пруги, исто така, се наоѓа близу Ландугсбрикен во поранешен магацин.

Доселенички град БалинШтат е посветен на милионите Европејци, кои се доселиле во Северна и Јужна Америка помеѓу 1850 и 1939. Посетителите кои потекнуваат од тие прекуморски доселеници може да ги бараат нивните предци на компјутерските терминали.

Музика

уреди

Хамбуршката покраинска опера е водечка оперска куќа. Неговиот оркестар е Филхармонијата на Хамбург. Другиот градски познат оркестар е Симфониски оркестар на северногерманското радио. Главната концертна сала била Лајсцхале, Musikhalle Hamburg, но подоцна тоа место го зазела новата Елпска филхармонија. Лајсцхале, го вдомува и третиот оркестар, Симфониски оркестар Хамбург. Ѓерѓ Лигети и Алфред Гариевич Шнитке предавале на високата за школа за музика и театар.[45][46]

Од германската премиера на Мачки во 1985, постојано има мјузикли кои се играат во градот, вклучувајќи ги The Phantom of the Opera, The Lion King, Dirty Dancing и Dance of the Vampires. Оваа густина, што е највисока во Германија, делумно се должи на главната музичка продукциска компанија Stage Entertainment, која има седиште во градот.

Хамбург е родното место на Јоханес Брамс, кој ги поминал раните години во градот. Хамбург, исто така, е родното место и дом за познатиот композитор Оскар Фетрас за валцери, кој го напишал познатиот валцер „Mondnacht auf der Alster“ (Месечева ноќ на Алстер).

Пред почетното снимање на групата и понатамошното ширење на славата, Хамбург обезбедил пресој и место за вршење на настапите на The Beatles од 1960 до 1962. Хамбург има произведено бројни поп-музичари. Идентичните браќа близнаци Бил Каулиц и Том Каулиц од рок бендот Токио хотел живеат и имаат студио за снимање во Хамбург, каде ги снимиле нивниот втор и трет албум, Zimmer 483 и Humanoid. Пејачката Нена, исто така, живее во Хамбург. Постојат германски хип-хоп групи, како што се Fünf Sterne deluxe, Samy Deluxe, Beginner и Fettes Brot. Постои и значителна алтернативна и панк сцена, која се одржува околу Rote Flora, сквотерски поранешен театар, кој се наоѓа во Штерншанце. Хамбург е познат по оригиналниот вид на германска алтернативна музика наречена Hamburger Schule („Училиште Хамбург“), термин користен за бендовите како Tocotronic, Blumfeld, Tomte или Kante.

Градот бил главен центар за хеви метал музиката во 1980-тите. Helloween, Running Wild и Grave Digger започнале во Хамбург.[47] Индустриски рок бендот KMFDM бил исто така создаден во Хамбург, првично како изложбен уметнички проект. Влијанието на тие и други бендови од областа, помогнале да се основа подвидот пауер метал.

Хамбург има различна психоделична транс-заедница, со издавачки куќи како што е Spirit Zone.[48]

Фестивали и регуларни настани

уреди
 
Годишна прослава за роденденот на пристаништето во Хамбург

Хамбург е познат по неколку фестивали и регуларни настани. Некои од нив се улични фестивали, како што е геј-парадата Christopher Street Day [49] или саемот Алстер,[50], кој се одржува на Биненалстер. Hamburger DOM е најголемиот панаѓур во Северна Германија, кој се одржува трипати годишно.[51] Hafengeburtstag е панаѓур посветен на роденденот на пристаништето во Хамбург со забава и бродска парада.[52] Мото-служба во црквата Свети Михаил привлекува десетици илјади мотористи.[53] Божиќните пазари во декември се одржуваат на плоштадот на Градскиот дом, но и на други места.[54] Долгата ноќ на музеи нуди еден влез за околу 40 музеи до полноќ.[55] Деветтиот Фестивал на културите бил одржан во септември 2011, прославувајќи го мултикултурниот живот.[56] Филмски фестивал Хамбург — филмски фестивал кој потекнува од 1950-тите како Филмски денови (германски: Film Tage) — прикажува широк спектар на филмови.[57] Хамбуршки саем и конгрес нуди место за трговски изложби, како hanseboot, меѓународно бродско шоу или Du und deine Welt, големо потрошувачко шоу.[58]

Регуларните спортски настани - некои отворени за професионални аматерски учесници - се велосипедското натпреварување Ватенфал Класик, Хамбуршки маратон, најголемиот маратон во Германија по берлинскиот,[59] тенискиот турнир Хамбург Мастерс настани како што се Deutsches Derby. Од 2007, Хамбург има и Dockville, музички и уметнички фестивал. Се одржува секоја година во лето во Вилхелмсбург.[60]

Храна

уреди
 
Пржена риба во стил на Финкенвердер

Оригинални хамбуршки јадења се Birnen, Bohnen und Speck (долносаксонски Birn, Bohn un Speck, грашок печен со круши сланина),[61] Aalsuppe (долносаксонски: Oolsupp) — често грешена од германското значење за „супа од јагула“ (Aal/Ool се преведува ‘eel’), но името можеби доаѓа од долносаксонското allns, што означува “all”, “сè и кујнски мијалник”, не особено јагула. Денес, јагулата е често користена на особени вечери.[62] Тука е Bratkartoffeln (долносаксонски: Brootkartüffeln, пржени компири), Finkenwerder Scholle (долносаксонски: Finkwarder Scholl, пржена риба), Pannfisch (пржена риба),[63] Rote Grütze (долносаксонски: Rode Grütt, поврзано со данското rødgrød, вид на летен пудинг направен главно од бобинки и главно се служи со крем, како данското rødgrød med fløde)[64] и Labskaus (мешавина од солено говедско месо, пире од компири и цвекло, поврзано со норвешкото lapskaus и ливерпулското lobscouse).[65]

Alsterwasser (упатува на реката во градот Алстер со нејзините две езера во центарот на градот создадени за каптирање е локалното име за вид на шенди, фантастични еднакви делови на пиво и газирана ломонада (Zitronenlimonade), ломонада направена со додавање на пиво.[66]

Постои интересно регионално десертно печиво наречено Franzbrötchen. Личи како сплескан кроасан, Franzbrötchen е нешто слично во подготвувањето, но вклучува цимет и фил од шеќер, често со суво грозје или кафеар шеќер. Името може да се однесува на изгледот како ролна (како кроасаните) – franz изгледа е кратенка од französisch, означувајќи „француски“, кое ќе го направи Franzbrötchen или „француски лепчиња“. Обично, завитканите лепчиња се во овална форма и се варијација од францускиот леб. Локалното име е Rundstück („вртен дел“ ретко отколку повеќекористеното германско Brötchen, деминутивна форма за Brot “леб”),[67] поврзано со данското rundstykke. Всушност, не се нималку идентично, но кујните во Хамбург и Данска, особено во Копенхаген имаат многу заедничко. Ова особено ги вклучува сендвичите од сите видови, особено со пушена или кисела риба. Американскиот хамбургер изгледа од развиен од хамбуршкото Frikadelle: пржено месо (обично поголеми и подебели од американските) направено од мешавина на говедско месо, натопен бајат леб, јајца, исецкан лук, сол и бибер, обично служен со компири и зеленчук, како и секое друго месо. Оксфордскиот речник го дефинирал Hamburger steak во 1802: понекогаш пушено и посолени парчиња месо, според некои извори, дошло од Хамбург во Америка.[68]

Јазик

уреди

Како што е типично за Северна Германија, оригиналниот јазик на Хамбург е долногермански, обично се нарекува како Hamborger Platt (германски: Hamburger Platt) или Hamborgsch. Од големата германизација започната во раниот 18 век, различни долногермански дијалекти се развиле (контактни врсти на германски и долногермански). Првично, имало голем број на варијанти на Missingsch, најпознатиот е нископрестижниот на работничката класа и оној повеќе буржоазиски Hanseatendeutsch (ханзин германски), иако терминот се користи за благодарност.[69] Сите од овие се во одреден степен на одумирање, поради влијанието на стандардниот германски јазик користен во образованието и од медиумите. Меѓутоа, поранешната важност на долногерманскиот е препознатлива во неколку песни, како што се познатите морски песни Hamborger Veermaster, пишувани во 19-от век, кога долногерманскиот бил користен многу повеќе.

Туризам

уреди
Поврзано: Список на музеи и културни институции во Хамбург
 
Трговски округ 1873
 
Warehouse district
 
Слобода на морињата позади Landungsbrücken

Туристите играат важна улога во економијата на градот. Во 2007, Хамбург привлекол повеќе од 3.985.105 посетители со 7.402.423 ноќевања.[70] Туристичкиот сектор вработува повеќе од 175.000 луѓе со полно работно време и остварува 9,3 милијарди евра приходи, правејќи ја туристичката индустрија главна економска сила во метрополитенскиот регион Хамбург. Хамбург има една од најбрзо растечките туристички индустрии во Германија. Од 2001 до 2007, ноќевањата во градот се зголемиле за 55,2% (Берлин +52,7%, Мекленбург-Западна Померанија +33%).[71]

Типичната посета на Хамбург вклучува тура околу градското собрание и големата црква Свети Михаил (наречена Мишел) и посета на стариот складиштен округ (Speicherstadt) и шеталиштето на пристаништето (Landungsbrücken). Автобусите за разгледување ги поврзуваат овие точки на интерес. Бидејќи Хамбург е еден од светските најголеми пристаниште, многуте посетители земјаат еден од бродовите за разгледување на пристаништето и/или каналите (Große Hafenrundfahrt, Fleetfahrt) кои започнуваат од Landungsbrücken. Главните одредишта, исто така, вклучуваат и музеи.

Многу посетители се шетаат навечер околу областа на Репербан во квартот Ст. Паули, најголемиот европоски црвена улица и дом на стриптиз-клубови, бордели, барови и ноќни клубови. Пејачот и глумец Ханс Алберс е силно поврзуван со Ст. Паули и ја напишал неофицијалната соседска химна, „Auf der Reeperbahn Nachts um Halb Eins“ во 1940-тите. The Beatles настапувале на Репербан рано во нивните кариери. Други, го претпочитаат полежерното соседство Schanze (Шанце) со неговите улични кафулиња или скара на една од плажите долж реката Елба. Познатата хамбуршка зоолошка градина, Tierpark Hagenbeck, била основана во 1907 од Карл Хагенбек како прва зоолошка градина.[72]

Некои посети на Хамбург имаат особен интерес, особено за мјузиклите, спортските настани, саемите или конвенции. Во 2005, просечен посетител останувал по две ноќи во Хамбург.

Поголемиот дел од посетителите доаѓаат од Германија. Повеќето странци се Европејци, особено од Обединетото Кралство (171.000 ноќевања), Швајцарија (околу 143.000 ноќевања) и Австрија (околу 137.000 ноќевања). Најголемата група надвор од Европа доаѓа од САД (129.000 ноќевања).[73][74]

Терминалот за крстувачки бродови е исто така важен. Queen Mary 2 доаѓа во Хамбург регуларно од 2004 и има шест закажани пристигнувања од 2010 па досега.[75]

Англиска култура

уреди

Постојат неколку англиски заедници во Хамбург, како што се Каледонско здружение Хамбург, Британски клуб Хамбург, Британски и Комонвелт Ланчеон клуб, Професионален женски форум.[76] Американски и меѓународни англиски организации се Американскиот клуб Хамбург,[77] Американски женски клуб, Англиски јазичен сојуз и Германско-американски женски форум.[78]

Споменици

уреди

Споменикот за успешниот англиски инженер Вилијам Линдли, кој го реорганизирал, започнувајќи во 1842, водоводниот и канализацискиот систем и така помогнал во борбата против колерата, се наоѓа близу железничката станица Баумвал во улицата Форзецен (Vorsetzen).

Во 2009, повеќе од 2.500 „пречки“ (Stolpersteine) биле поставени, изгравирани со имињата на депортираните и убиените граѓани. Вметнати во тротоарите пред нивните поранешни домови, блоковите се поставени со цел да го привлечат вниманието за жртвите од нацистичкиот прогон.[79]

Стопанство

уреди
 
Хамбуршка берза

Во 2007, бруто-домашниот производ (БДП) изнесувал 88,9 милијарди евра.[80] Градот има највисок БДП по глава на жител во Германија – 50.000 евра по глава на жител – и релативно висока стапка на вработеност, на 88 проценти од работоспособното население, вработено од над 120.000 бизниси.[81] Во 2007, просечниот доход по вработен бил 30.937 евра.[80]

Пристаниште

уреди

Најважната економска единица за Хамбург е пристаништето во Хамбург, кое е трето во Европа, веднаш по Ротердам и Антверпен и 9-то во светот со размена на стоки од 9,8 милиони карго и 134 милиони тони добра во 2007.[82] По повторното обединување на Германија, Хамбург го обновил источниот дел од неговата околина, станувајќи далеку најбрзо растечко пристаниште во Европа. Меѓународната трговија е исто така причина за големиот број конзулати во градот. Иако се наоѓа на 68 километри внатре од морето на Елба, се смета за морско пристаниште, поради неговата можност да тргува со големи прекуокеански бродови.[83] Хамбург, заедно со Сиетл и Тулуза, е важна локација на цивилната воздушна индустрија. Ербас, кој има фабрика во Финкенвердер, вработува над 13.000 луѓе.[84]

Тешката индустрија ги вклучува челичната, алуминиумската, бакарната и голем број на бродоградилишта, како што е Blohm + Voss.[85][86][87][88]

Медиуми

уреди
 
Седиште на Шпигел

Медиумскиот бизнис вработува над 70.000 луѓе.[89] Norddeutscher Rundfunk кој ги вклучува телевизијата NDR Fernsehen е основана во Хамбург; како и комерцијалната телевизиска станица Hamburg 1, христијанската телевизиска станица Bibel TV и граѓанскиот медиум Tide TV. Постојат регионални радио-станици, како што се Radio Hamburg. Некои од најголемите германски издавачки компании, Axel Springer AG, Gruner + Jahr, Bauer Media Group се наоѓаат во градот. Многу национални весници и списанија, како што се Der Spiegel и Die Zeit се издаваат во Хамбург, како и некои специјализирани весници, како што се Financial Times Deutschland. Hamburger Abendblatt и Hamburger Morgenpost се дневни регионални весници со голем тираж. Има и музички издавачи, како што се Warner Bros. Records Германија и ИКТ компании како што се Adobe Systems и Google Германија. Jimdo GmbH, германски вдомувач има седиште во Хамбург.[90] Интернет и телекомуникациската компанија HanseNet, која продава пристап на интернет под брендот Алис, го има своето седиште во Хамбург.

Хамбург бил една од локациите за филмот Tomorrow Never Dies на серијата Џемс Бонд. Улицата Репербан била повеќепати локација за многу сцени, вклучувајќи го филмот за Битлси од 1994 Backbeat.[91]

Инфраструктура

уреди

Здравствен систем

уреди

Хамбург има 54 болници. Универзитетскиот медицински центар Хамбург-Епендорф, со околу 1.300 кревети, сместува голема медицинска школа. Исто така, постојат помали приватни болници. На 31 декември 2007, имало околу 12.600 кревети во Хамбург.[92] Градот имал 1.061 дневни центри за деца, 3.841 лекар во приватни ординации и 462 аптеки во 2006.[23]

Сообраќај

уреди
Главна статија: Сообраќај во Хамбург
 
Пристаништето Хамбург на реката Елба
 
Станицата Нордерштет Мите на У-железницата во Хамбург
Податотека:Hamburg.NorderElbbrücken февруари wmt.jpg
Ноје и Фрајхафен-Елбрике

Хамбург е главен сообраќаен центар во Германија. Хамбург е поврзан со четири автопати и е најважна железничка крстосница на патот кон Скандинавија.

Мостови и тунели ги поврзуваат северните и јужните делови на градот, како што се стариот Елпски тунел (Alter Elbtunnel) сега главна туристичка знаменитости и Елпски тунел (Elbtunnel) над кој поминува автопат.[93]

Аеродромот Хамбург е најстариот аеродром во Германија, сè уште во функција.[94][95] Исто така, постои и помалиот Аеродром Хамбург-Финкенвердер, користен единствено како аеродром на компанијата Ербас. Некои авиопревозници го користат аеродромот во Либек, опслужувајќи го Хамбург.[96]

Претставката на регистарските таблички во Хамбург бил и повторно е „HH“ (Hansestadt Hamburg, македонски: Ханзин град Хамбург) помеѓу 1906 и 1945 и повторно од 1956, а не само една единствена буква, што обично се користи за големите градови од реформата за регистарски таблички во 1956, како што е B за Берлин или M за Минхен. Претставката „H“ се користи за Хановер од 1956. Меѓутоа, „H“ била претставка на Хамбург во годините помеѓу 1945–1947.[97]

Јавен превоз

уреди

Јавниот превоз со железница, автобуси и бродови е организиран од заедничко вложување помеѓу сообраќајните компании. Билетите се продаваат од една компанија на Hamburger Verkehrsverbund („Хамбуршки сообраќаен сојуз“) (HVV) важат за сите други услуги на компанијата HVV. HVV бил првата организација од овој вид во светот.[98]

Железница

Девет големи транзитни железнички линии кои поминуват низ градот се ‘рбетот на јавниот сообраќај на Хамбург. Hamburg S-Bahn (надземен железнички систем) системот се состои од шест линии, а Хамбург У-Железница има три линии. U-Bahn е скратено за Untergrundbahn (подземна железница). Приближно 41 километри од 101 километар на метрото е подземја; повеќето од пругите се на насипи, мостови или на земја. Постарите жители сè уште зборуваат за системот како Hochbahn (нивелирана железница), исто така бидејќи оперативната компанија на метрото е Hamburger Hochbahn. Други железнички системи, AKN железница, ги поврзува сателитските градови во Шлезвиг-Холштајн со градот. На одредени правци, регионалните возови на главната германска железничка компанија Deutsche Bahn AG и регионалните metronom возови може да се користат со билетот за јавен превоз на HVV, исто така. Освен трите поголеми станици во центарот на Хамбург, како што се главната железничка станица Хамбург, железничка станица Хамбург-Дамтор или железничка станица Хамбург-Алтона, регионалните возови тешко застануваат во градот. Трамвајската мрежа била прекината во 1978.

Автобуси

Празнините во железничката мрежа се пополнува со повеќе од 600 автобуски линии. Хамбург нема трамвај или тролејбуси, но има пилот-проект за водородни автобуси. Автобусите се движат често во текот на работните часови, некои автобуси на некои линии возат често на секои 2 минути. Во предградијата и на специјални викенди, ноќните линии може да возат на секои 30 минути или подолго.

Фериботи

Има шест фериботски линии долж реката Елба, управува од компанија HADAG. Додека, главно се користено од граѓаните на Хамбург и пристанишните работници, тие може да се искористат и за разгледување на градот.

Авијација

Меѓународниот аеродром кај Хамбург-Фулсбител, со службено име „Аеродром Хамбург“ (IATA: HAM, ICAO: EDDH) — петтиот најголем аеродром во Германија и најстариот аеродром во Германија, основан уште во 1912. Се наоѓа на околу 8 километри од центарот на градот. Околу 60 авиопревозници обезбедуваат услуги до 125 одредишта, вклучувајќи некои прекуокеански одредишта, како што се Њујорк, Дубаи, Торонто и Техеран. Lufthansa е главниот превозник. Lufthansa управува со најголемите објекти за одржување на аеродромот во Хамбург.

Вториот аеродром во Хамбург е Хамбург-Финкенвердер (IATA: XFW, ICAO: EDHI). Се наоѓа околу 10 километри од центарот на градот и е недостапен за јавноста, бидејќи е користен од страна на Ербас. Тоа е втората најголема фабрика на Ербас, по таа во Тулуза и третата најголема воздухопловна фабрика по Сиетл и Тулуза. Фабриката Финкенвердер ги довршува видовите на авиони за A318, A319, A321 и А380.

Комунални услуги

уреди
 
Централа во квартот Хафен Сити.

Електричната енергија за Хамбург и Северна Германија е обезбедувана од Vattenfall Европа, порано покраинската државна Hamburgische Electricitäts-Werke. Ватенфал Европа управува со три јадрени цетрали близу Хамбург: АЕЦ Брокдорф, АЕЦ Брунсбител и АЕЦ Кримел.[99] Сите се планирани да бидат затворени.[100] Исто така постојат и централи на јаглен во Ведел и Морбург и на гориво во квартот Хафен Сити. VERA Klärschlammverbrennung ги користи биомасите од пречистителната станица за отпадни води Хамбург; Pumpspeicherwerk Geesthacht е пумпа за складирање и централата за биомаса е Müllverwertung Borsigstraße.

Спорт

уреди
Главна статија: Спорт во Хамбург
 
Арена Имтех: ФК Хамбург против Ајнтрахт Франкфурт, мај 2004
 
Hamburg City Man 2007 на Биненалстер
 
O2 World (Хамбург)

Хамбург понекогаш е нарекуван спортски главен град на Германија, бидејќи ниеден друг град нема повеќе тимови во првите лиги и меѓународни спортски настани.

ФК Хамбург (или „Хамбургер“) — еден од најуспешните клубови во Германија, е фудбалски клуб во Бундеслигата. Хамбургер е најстариот клуб од Бундеслигата, кој игра во лигата од нејзиниот почеток во 1963. HSV е шесткратен германски првак, трикратен победник во германскиот куп и триумфирал во Европскиот куп во 1983 и двапати има играно во групната фаза на Лигата на шампиони: во 2000/2001 и во 2006/2007. Тие играат на Арена Имтех (просечна присутност во сезоната 06/07 било 56.100). Покрај тоа, ФК Занкт Паули е фудбалски клуб во втората Бундеслига кој дошол на второто место во сезоната 2009/2010 и се квалификувал да игра заедно со ФК Хамбург во првата лига за првпат од сезоната 2001/02. Занкт Паули игра на стадионот Милернтор.

Хамбург Фризерс го претставува Хамбург во DEL, прва лига во хокеј на мраз во Германија. РК Хамбург го претставува Хамбург во германската ракометна лига. во 2007, Хамбург победи во европскиот куп на купот на победниците. Двата тима играат во O2 World (Хамбург).

Хамбург е предводник во домашниот хокеј на трева и доминира како во машката, така и во женската Бундеслига. Во Хамбург се наоѓаат многу врвни клубови, како што се ХК Уленхорстер, ХК Харверстерхудер и ХК На Алстер.

Hamburg Warriors се едни од најдобрите лакрос-клубови во Германија.[101] Клубот неизмерно пораснал во последниве неколку години и вклучува најмалку еден младински тим, три машки и и два женски клуба. Клубот учествува во германскиот сојуз за лакрос. Hamburg Warriors се дел од Harvestehuder Tennis- und Hockey-Club e.V (HTHC).[102]

Постојат и Хамбург Докерс, клуб во австралиски фудбал.[103] Тимот на ФК Занкт Паули доминира во женското рагби во Германија. Други прволигашки клубови се VT Aurubis Hamburg (одбојка), Hamburger Polo Club и Hamburg Blue Devils (американски фудбал).[104] Има и неколку клубови во мали спортови, како што се четирите крикет-клубови.

 
Ам Ротенбаум е главниот тениски стадион на Отвореното првенство на Германија

Централниот терен на тенискиот комплекс Ам Ротенбаум, со капацитет од 13.200 луѓе, е најголемиот во Германија.[105]

Хамбург е домаќин и на коњски настани кај Reitstadion Klein Flottbek (Германско дерби во скокање и дресура) и Horner Rennbahn.[106] Хамбуршкиот маратон е најголемиот маратон во Германија, по тој во Берлин. Во 2008, 23.230 учесници биле регистрирани.[107] Настаните во светската турнеја во велосипедизам, UCI ProTour трката Ватенфал Класик и настанот во Светскиот куп во триатлон ITU Hamburg City Man, исто така, се одржуваат тука.[108]

Арената Имтех (порано AOL Arena или HSH Nordbank Arena и службено Volksparkstadion) била користена како еден од стадионите за Светското првенство 2006. Во 2010, УЕФА го одржува финалето на УЕФА Европа лига во арената.[109]

Образование

уреди
Поврзано: Образование во Хамбург и Образование во Германија

Образовниот систем е управуван од министерството за образование и стручна обука (Behörde für Schule und Berufsbildung). Системот има приближно 160.000 ученици во 245 основно училишта и 195 средни училишта во 2006.[110] Има 33 јавни библиотеки во Хамбург.[111]

Седумнаесет универзитети се наоѓаат во Хамбург, со околу 70.000 универзитетски студенти, вклучувајќи и 9.000 странци. Шест универзитети се јавни, вклучувајќи го и најголемиот, Хамбуршки универзитет (Universitaet Hamburg) со универзитетскиот медицински центар Хамбург-Епендорф, Висока школа за музика и театар Хамбург, Универзитет за применети науки Хамбург и Технички универзитет Хамбург. Седум универзитети се приватни, како што се Правно училиште Буцериус. Градот, исто така, има помали приватни високи школи и универзитети, вклучувајќи многу религиозни и специјализирани институции, како што се Универзитет Хелмут Шмит (порано Универзитет на сојузните вооружени сили Хамбург).[112]

Меѓународни односи

уреди
Поврзано: Список на збратимени градови во Германија

Збратимени градови

уреди

Хамбург има девет збратимени градови околу светот. Дар ес Салам, Танзанија станал најновиот збратимен град во 2010. (германски)[113]

Луѓе од Хамбург

уреди
Поврзано: Луѓе од Хамбург

Во Хамбург е тешко да се најде вистински хамбуржанец. Побрзо и површно пребарување може да се најде само луѓе од Пинеберг и оние од Бергедорф. Првиот т.н. ранлив поглед е секогаш дното на морето и паѓа во квечерината на квариумот. Хајнрих Хајне мора да го имал истото искуство кога е обидувал, со култивиран презир и надарена меланхолија, да најде луѓе од Хамбург.

—Зигфрид Ленц

Литература

уреди
  • Хамбург - Водич за жители и посетители. Hamburg Führer Verlag GmbH, Hamburg, издаден 12 пати [115]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ „Население на покраината“. Портал на Сојузното статистичко биро на Германија. Архивирано од изворникот на 2012-03-08. Посетено на 2007-04-25.
  2. ↑ „Најголемите градови во Европа“. Статистика на градоначалникот. Посетено на 29 декември 2009.
  3. ↑ 3,0 3,1 Устав на Хамбург Собрание на Слободниот и ханзин град Хамбург (11. изд.), 6 јуни 1952, Архивирано од изворникот на 2007-06-10, Посетено на 21 септември 2008 (германски)
  4. ↑ „Ноќевања во 2008“ (PDF). Статистичко биро на Северна Германија (германски). Посетено на 29 декември 2009.
  5. ↑ 5,0 5,1 Тотаро, Паола (18 јуни 2009). „Мелбурн го достигна Сиднеј повторно во квалитетот на живот“. The Age. Мелбурн.
  6. ↑ Документ за националниот парк Ваденско Море во Хамбург Закон за националниот парк Ваденско Море во Хамбург, 1990-04-09, Посетено на 2011-02-26 (германски)
  7. ↑ Геолошко покраинско биор Хамбург (2007), Статистичка годишна книга 2007/2008, Хамбург: Статистичко биро за Хамбург и Шлезвиг-Холштајн, ISSN 1614-8045 (германски)
  8. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име WMO.
  9. ↑ Верг, Ерих; Верг, Мартин (2007), Авантурата како е наречен Хамбург (4-то. изд.), Хамбург: Елерт & Рихтер, стр. 8, ISBN 9783831901371 (германски)
  10. ↑ „Хамабург – големата заблуда“. Хамбург Абендблат. 2007-12-12. Посетено на 2008-09-30. (германски)
  11. ↑ 11,0 11,1 Verg (2007), p.15
  12. ↑ Снел, Мелиса (2006), Големата смртност, Historymedren.about.com, Посетено на 2009-04-19
  13. ↑ Verg (2007), p. 26
  14. ↑ Verg (2007), p. 30
  15. ↑ Кларк, Давид С. (1987), „Средновековното потекло на современото правно образование: Помеѓу Црквата и Државата“, Американски магазин за споредбено право, Американско здружение за споредбено право, 35 (4): 653–719, doi:10.2307/840129, JSTOR 840129
  16. ↑ Verg (2007), p. 39
  17. ↑ Спомен-плоча Концентрационен логор Нојенгаме
  18. ↑ Ortwin Pelc, Kriegsende in Hamburg, Hamburg 2005
  19. ↑ 19,0 19,1 Стаф (2007), Статистичка годишна книга 2007/2008, Хамбург: Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн (Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein), ISSN 1614-8045 (германски)
  20. ↑ Метрополитенска област Хамбург (PDF), Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн (Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein), Архивирано од изворникот (PDF) на 2009-01-18, Посетено на 2008-08-04
  21. ↑ (PDF) http://www.statistik-nord.de/uploads/tx_standocuments/SI_SPEZIAL_V_2010_01.pdf, Посетено на 2011-06-01 Отсутно или празно |title= (help)
  22. ↑ 22,0 22,1 Андреас Хиронимус (2010). Муслимани во Хамбург (PDF) (Report). Институт Отворено општество. Архивирано од изворникот (PDF) на 2010-12-16. Посетено на 2011-11-14.
  23. ↑ 23,0 23,1 Селективна база на податоци: Извор: Биро за регистрација на жителите, Регионални резултати, Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн, Архивирано од изворникот на 2008-06-17, Посетено на 2008-06-16 (германски)
  24. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име statistik-nord.de.
  25. ↑ EKD.de
  26. ↑ (PDF) http://www.ekd.de/download/Ber_Kirchenmitglieder_2009.pdf, Посетено на 2011-06-01 Отсутно или празно |title= (help)
  27. ↑ Далај Лама ја почнува посетата на Германија со критики кон Кина, dalailama.com, 2007-07-19, Архивирано од изворникот 2008-06-18, Посетено на 2008-08-14
  28. ↑ Бауман, Мартин (2008). „Доселеници Индуси во Германија: Тамили од Шри Ланка и нивните храмови“. Универзитет Харвард. Архивирано од изворникот на 2012-09-17. Посетено на 2008-10-10. Овие доселеници основале неколку културни здруженија и интересни украсени храмови во Хамбург, Франкфурт и Келн (2 храма)
  29. ↑ Закликовски, Довид (2007-08-30), Еврејското школо се повраќа во зграда во Хамбург срушено од Нацистите, chabad.org, Посетено на 2008-08-11
  30. ↑ Помал водач на Градскиот дом, Хамбург: Покраински кабинет, 2006 (германски)
  31. ↑ Германските конзервативци освоија најмногу гласови, usa today, 2008-02-24, Посетено на 2008-08-13
  32. ↑ Коп, Мартин (2008-08-12), Тајни разговори помеѓу ЦДУ и Зелените, Хамбург: Ди Велт, Архивирано од изворникот 2008-10-02, Посетено на 2008-08-13 Проверете ги датумските вредности во: |year= / |date= mismatch (help) (германски)
  33. ↑ Црно-Зеленото е на крај во Хамбург во Ди Цајт - онлјан, 28 ноември 2010.
  34. ↑ 34,0 34,1 Закон за администрирање на окрузите Bezirksverwaltungsgesetz (BezVG), 2006-07-06, Архивирано од изворникот на 2007-08-13, Посетено на 2008-09-21 (германски)
  35. ↑ Закон за голем Хамбург Groß-Hamburg-Gesetz, 1937-01-26, Архивирано од изворникот на 2018-01-17, Посетено на 2008-09-24 (германски)
  36. ↑ Кралски закон за основање и управа на ханзиниот град Хамбург Reichsgesetz über die Verfassung und Verwaltung der Hansestadt Hamburg, 1937-12-09, Архивирано од изворникот на 2008-12-27, Посетено на 2008-09-24 (германски)
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 37,5 37,6 37,7 Закон за површинска организација на Хамбург Gesetz über die räumliche Gliederung der Freien und Hansestadt Hamburg (RäumGiG), 2006-07-06, Посетено на 2008-09-24 (германски)
  38. ↑ Биро (2007-07-01), Хамбург– Зелена метропола на вода, Хамбург: Behörde für Stadtentwicklung und Umwelt, Посетено на 2008-09-24 (германски)
  39. ↑ Буба, Ајке Манфред (1998), На плоштадот на Градскиот дом, Страница за Хамбург, Архивирано од изворникот на 2008-10-10, Посетено на 2008-08-13 Надворешна врска во |publisher= (help) (германски)
  40. ↑ Биро (2007-04-05), Филхамониската сала Елба од Herzog & de Meuron, ArchNewsNow.com, Посетено на 2008-08-23
  41. ↑ Јегер, Фалк (2008), Вода за живот и работа. Хамбуршкиот Хафен Сити, Гете-Институт, Архивирано од изворникот 2008-06-02, Посетено на 2008-08-23
  42. ↑ Институт за културен и медиумски менаџмент (август 2006), Културен извештај 2006 (PDF), Хамбург: Сектор за култура, спорт и медиуми, Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-11-09, Посетено на 2008-08-13 (германски)
  43. ↑ Kulturstiftung des Bundes, Бајројт Бил Вчера – Новата опра во Kampnagel, Архивирано од изворникот на 2012-06-28, Посетено на 2008-08-13
  44. ↑ „Музеи во Хамбург“. Посетено на 29 декември 2009.
  45. ↑ Биро (1999), Транскрипт на интервју со Ѓерѓ Лигети, ББС, Архивирано од изворникот 2012-07-20, Посетено на 2008-09-24
  46. ↑ Биро, Алфред Шнитке, Boosey & Hawkes, Посетено на 2008-09-24
  47. ↑ Ривадавија, Едуардо, Музика (((Helloween > Biography ))), allmusic, Посетено на 2008-09-24
  48. ↑ Биро, Spirit Zone Recordings, www.discogs.com, Посетено на 2008-09-24
  49. ↑ „Christopher Street day Хамбург“. Посетено на 2008-10-05. (германски)
  50. ↑ „Задоволство Алстер Хамбург“. Посетено на 2008-10-05. (германски)
  51. ↑ „Кога е DOM“. Посетено на 1008-10-05. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help) (германски)
  52. ↑ „Роденденот на пристаништето во Хамбург“. Посетено на 2008-10-05.
  53. ↑ „Десет илјади мотористи и една тешка незгода“. Der Spiegel. 2008-07-13. Посетено на 2008-10-05. (германски)
  54. ↑ „Божиќни пазари во Хамбург-Мите 2008“. Округ Хамбург-Мите. Посетено на 2008-09-30. (германски)
  55. ↑ „Долгата ноќ на музеите“. Посетено на 2008-10-05. (германски)
  56. ↑ „6. Фестивал на културите на Хамбург“. Архивирано од изворникот на 2002-06-13. Посетено на 2008-10-05.
  57. ↑ „Филмски фестивал Хамбург“. Архивирано од изворникот на 2008-11-21. Посетено на 2008-10-05.
  58. ↑ „Добредојде за светот“. Архивирано од изворникот на 2005-12-01. Посетено на 2008-10-05.
  59. ↑ „Мандаго, Тимофејева импресионираа на Хамбуршкиот маратон“. 2008-04-27. Посетено на 2008-10-05.
  60. ↑ „Доквил“. Посетено на 2009-06-19.
  61. ↑ Биро (2002-07-05), Круши, грашок и сланина – извонреден вкус, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  62. ↑ Биро (2002-06-25), Aalsuppe – Прашање на вкус, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  63. ↑ Биро (2002-06-25), Maischollen – Zart gebraten, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  64. ↑ Биро (2002-06-25), Grütze – со студено млеко, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  65. ↑ Биро (2002-06-25), Labskaus – Essen der Matrosen, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  66. ↑ Биро (2002-08-10), Alsterwasser – Пиво и лимонада, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  67. ↑ Биро (2002-08-05), Rundstück – хамбуршки лепчиња, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-06-06 (германски)
  68. ↑ Страдли, Линда (2004), Историја на хамбургерите, Посетено на 2008-08-23
  69. ↑ Бауш, Карл-Хајнц (2007), „Германски јазик - дијалектна карта“ (PDF), Национален атлас СР Германија, Лајпциг: Лајбниц - Институт за земјата, стр. 94–95, ISBN 978-3827409478, Посетено на 2008-09-24 (германски)
  70. ↑ Биро (2008-02-29), Newsletter Nr. 18 (PDF), Туризам Хамбург GmbH, Посетено на 2008-08-13 Надворешна врска во |publisher= (help) (германски)
  71. ↑ Биро (2008-07-11), Umsatzbringer und Jobmotor Tourismus, Сектор за култура, спорт и медиуми, Архивирано од изворникот на 2010-08-09, Посетено на 2008-08-13 (германски)
  72. ↑ Рене С. Еберсол (2001). „Нова зоолошка градина“. Одибон. National Audubon Society. Архивирано од изворникот на 2007-09-06. Посетено на 2008-10-01.
  73. ↑ Биро (2008), Бројки, факти и трендови 2007 (PDF), Хамбург Туризам GmbH, Посетено на 2008-09-24 (германски)
  74. ↑ Улрих Гасдорф: Англичаните сакаат да го видат пристаништето, Американците сакаат добри ресторани. Во: Хамбургер Абендблат од 24 октомври 2009, страница 17
  75. ↑ Hamburg wird heimlicher Heimathafen der "Queen Mary 2" (Хамбург ќе биде домашно пристаниште за „Queen Mary 2“).Во: Хамбургер Абендблат од 15 јануари 2010, страница 13
  76. ↑ „Британија во Хамбург“. ning.com. Архивирано од изворникот на 2011-07-18. Посетено на 2009-09-13.
  77. ↑ „Страница на американскиот клуб Хамбург“. Посетено на 2009-09-13.
  78. ↑ Водич на Хамбург Verlag GmbH: Водич на Хамбург, мај 2009, стр. 61
  79. ↑ Белинг, Хајдбург; Гарбе, Детлеф (јануари 2009), „Местата остануваат“, Mittelungen des Freundeskreises KZ-Gedenkstätte Neuengamme (11), стр. 3 (германски)
  80. ↑ 80,0 80,1 Економски основни податоци 2007, HWF Хамбуршко друштво за економски истражувања, Архивирано од изворникот на 2009-05-03, Посетено на 2008-08-06 (германски)
  81. ↑ Хамбург - Главна место на Северот (PDF), Министерство за економија и трудови работи, Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-10-12, Посетено на 2008-08-06 (германски) (англиски)
  82. ↑ Ван Марл, Гавин (2008-01-31). „Европските терминали ја достигнаа границата“. Лојдс - Дневен список, комерцијални вести. стр. 8–9.
  83. ↑ М. Рамеш: Правејќи го европско првенствено пристаниште Хамбург Архивирано на 20 јули 2009 г. 25 декември 2000 Hinduonnet.com Архивирано на 12 мај 2020 г.. Retrieved 11 август 2008.
  84. ↑ Минат трошок - кастрење и одложување на Ербас во Германија, Spiegel online, 2006-07-28, Посетено на 2008-08-11
  85. ↑ Страница на Арчелор Митал / Хамбург, Посетено на 2011-02-26[мртва врска]
  86. ↑ Страница на Тримет / Хамбург, Архивирано од изворникот на 2011-07-19, Посетено на 2011-02-26
  87. ↑ Страница на Аурубис / Хамбург, Архивирано од изворникот на 2011-03-08, Посетено на 2011-02-26
  88. ↑ Страница на Blohm + Voss / Хамбург, Архивирано од изворникот на 2012-03-28, Посетено на 2011-02-26
  89. ↑ Биро, Од фасцинација во Хамбург да работиш, www.hamburg.de, Посетено на 2008-08-06 (германски)
  90. ↑ "Обединет Интернет АГ бара малцинско учество во Jimdo GmbH." Thomson Reuters. 8 јули 2008. Посетено на 1 мај 2009.
  91. ↑ „Филмски локации на Backbeat“. movielocations.com. Архивирано од изворникот на 2008-08-29. Посетено на 2008-10-01.
  92. ↑ Болнички план 2010 на Слободниот и ханзин град Хамбург (PDF), 2007, Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-09-10, Посетено на 2008-08-03 (германски)
  93. ↑ Биро (2002-08-10), Елба без е – Паднати букви, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  94. ↑ Биро (2008-03-28), Трговска комора Хамбург – Аеродром Хамбург: Факти, бројки и поглед на комората (– Барање), Handelskammer Hamburg (Трговска комора Хамбург), Архивирано од изворникот 2007-06-09, Посетено на 2008-09-25
  95. ↑ Извештај за печатот (2001-01-08), Аеродромот ја прославува неговата 90-годишнина, Аеродром Хамбург, Посетено на 2008-09-25
  96. ↑ Биро, Аеродромски водич за Хамбург и Либек, www.travel-library.com, Архивирано од изворникот на 2008-09-15, Посетено на 2008-09-27
  97. ↑ Други користени претставки помеѓу 1945 и 1956 биле „MGH“ (Воена влада Хамбург; само 1945), „HG“ (само 1947) и „BH“ (Британска зона Хамбург) помеѓу 1948 и 1956 г.
  98. ↑ Биро, HVV – Повеќе од една цел – Историја, Hamburger Verkehrsverbund, Посетено на 2008-09-25 (германски)
  99. ↑ Меѓународно јадрено инженерство (2007-07-24), Германска јадрена реакција, Прогресивни медиуми, Посетено на 2008-09-25
  100. ↑ Биро (2007-01-10), Атомска централа во Германија: Хронологија, Deutsche Welle, Посетено на 1008-09-25 Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  101. ↑ „HTHC Hamburg Warriors“. Hamburgwarriors.com. Посетено на 2010-01-25.
  102. ↑ Форман, Рос (2008-06-10), Лакрос се шири во Германија (– Пребарување), Outsports.com, Архивирано од изворникот 2008-06-04, Посетено на 2008-08-11 Надворешна врска во |publisher= (help)
  103. ↑ Биро (2005-07-18), Австралиски фудбал во градскиот парк, ФК Хамбург Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  104. ↑ Биро (2008-08-11), Hamburg Blue Devils пред влез во плејоф, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  105. ↑ Биро, Централен терен / Стадион Ротенбаум, Deutscher Tennis Bund, Архивирано од изворникот на 2009-02-01, Посетено на 2008-08-16 (германски)
  106. ↑ Шинар, Џек (2008-07-09), Камсин лесно победи на Германски дерби, news.bloodhorse.com, Архивирано од изворникот на 2008-07-09, Посетено на 2008-08-11 Надворешна врска во |publisher= (help)
  107. ↑ Биро (2008-04-27), Мандаго и Тимофејева импресионираа на Хамбуршкиот маратон, IAAF, Посетено на 2008-08-11
  108. ↑ Биро (2008-02-02), Hamburg City Man 2006 како генерална проба за светското првенство, Хамбургер Абендблат, Посетено на 2008-08-11 (германски)
  109. ↑ Билал, Ахмед (2008-03-29), Лигата на шампиони 2010 во Мадрид, УЕФА Европа лигата 2010 во Хамбург, Soccerlens.com, Посетено на 2008-08-11
  110. ↑ Избрана база на податоци: Регионални резултати, Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн, Архивирано од изворникот на 2008-06-17, Посетено на 2008-06-16 (германски)
  111. ↑ Ние за нас, Библиотеки во Хамбург, Архивирано од изворникот на 2017-06-29, Посетено на 2008-06-16 (германски)
  112. ↑ Биро, Научен портал Хамбург, Министерство за наука и истражување (Behörde für Wissenschaft und Forschung), Архивирано од изворникот на 2008-08-10, Посетено на 2008-08-05 Не се допушта закосување или задебелување во: |publisher= (help) (германски)
  113. ↑ Staff, Хамбург и неговите партнерски врски (Збратимени градови на Хамбург) (германски), Службена страница на Хамбург, Посетено на 2011-02-11
  114. ↑ „Дрезден - Партнерски градови“. © 2008 Покраински главен град Дрезден. Архивирано од изворникот на 2007-10-23. Посетено на 2008-12-29.
  115. ↑ Страница за водичот Хамбург, Hamburg Führer Verlag GmbH, Архивирано од изворникот на 2009-08-08, Посетено на 2009-03-16

Надворешни врски

уреди


  Статијата „Хамбург“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Хамбург&oldid=5298115“