Menyang kontèn

Influenza

Besut pranala
Sekang Wikipedia, Ensiklopedia Bebas sing nganggo Basa Banyumasan: dhialek Banyumas, Purbalingga, Tegal lan Purwokerto.
Influenza
Klasifikasi lan bahan-bahan èksternal
TEM saka virus influenza, digedhèkaké kurang luwih tikel kaping 100.000.
ICD-10 Cithakan:ICD10, Cithakan:ICD10
ICD-9 Cithakan:ICD9
DiseasesDB 6791
MedlinePlus 000080
eMedicine med/1170  Cithakan:EMedicine2
MeSH D007251

Influenza, kang luwih ditepungi kanthi sebutan flu, wujud lelara nular kang disebabaké déning virus RNA saka famili Orthomyxoviridae (virus influenza), kang nyerang unggas lan mamalia. Tandha-tandha kang paling umum saka lelara iki ya iku ndredheg, mriyang, perih tenggorokane, perih otot, sirah abot, watuk, lemes, lan malaise.[1]

Sanajan asring kijolan karo lelara mèmper influenza liyané, mligi selesma, influenza wujud lelara kang luwih abot tinimbang selesma lan disababaké déning jinis virus kang béda[2] Influenza bisa nimbulaké eneg, lan muntah, mligi ing bocah-bocah,[1] nanging tandha-tandha mau luwih asring ana ing lelara gastroenteritis, kang babar pisan ora ana gegandhèngané, kang uga sok-sok kanthi ora trep diarani "flu weteng".[3] Flu sok-sok bisa nimbulaké pneumonia viral kanthi langsung uga nimbulaké pneumonia bakterial sékundhèr.[4]

Lumrahé, influenza ditularaké liwat udara liwat watuk utawa wahing, kang bakal nimbulaké aerosol kang ngandhut virus. Influenza uga bisa ditularaké liwat kontak langsung karo tai manuk utawa umbel, utawa liwat kontak karo lumahan kang wis kena kontaminasi. Aerosol kang kagawa déning udara (airborne aerosols) dinuga nimbulaké sapérangan gedhé infèksi, sanajan jalur panularan endi kang paling duwé peran sajeroning lelara iki durung cetha temenan.[5] Virus influenza bisa diinaktivasi déning sinar srengéngé, disinfektan, lan deterjen.[6][7] Asring ngumbah tangan bakal ngurangi risiko infèksi amarga virus bisa diinaktivasi karo sabun.[8]

Influenza nyebar menyang saindhenging donya sajeroning epidemi mangsan, kang nimbulaké pepati 250.000 lan 500.000 wong saben tauné,[9] malah nganti mayuta-yuta wong ing sapérangan taun pandemik. Rata-rata 41.400 wong mati saben tauné ing Amérikah Sarékat sajeroning kurun wektu antara taun 1979 tekan 2001 amarga influenza.[10] Nalika taun 2010 Pusat Pangendhalian lan Panyegahan Lelara ing Amérikah Sarékat ngowahi carané nglapuraké prakiran pepati amarga influenza sajeroning 30 taun. Saiki Pusat Pangendhalian lan Panyegahan Lelara nglapuraké yèn ana kisaran angka pepati wiwit saka 3.300 nganti 49.000 pepati per tauné.[11]

Telu pandemi influenza dumadi nalika abad karongpuluh lan wis niwasaké puluhan yuta wong. Saben pandemi mau disababaké déning munculé galur anyar virus iki ing manungsa. Asring uga, galur anyar iki muncul nalika virus flu kang wis ana nyebar ing manungsa saka spésies kéwan kang liya, utawa nalika galur virus influenza manungsa kang wis ana njupuk gen anyar saka virus kang lumrahé nginfèksi unggas utawa babi. Galur unggas kang diarani H5N1 wis nimbulaké kakuwatiran munculé pandemi influenza anyar, sawisé kamunculané ing Asia nalika taun 1990-an, nanging virus mau durung évolusi dadi wangun kang nyebar kanthi gampang saka manungsa-menyang-manungsa.[12] Nalika sasi April 2009 sawijining galur virus flu anyar ngalami évolusi kang ngandhut campuran gen saka flu manungsa, babi, lan unggas, kang ing awalé diarani "flu babi" lan uga ditepungi minangka influenza A/H1N1, kang muncul ing Mèksiko, Amérikah Sarékat, lan sapérangan nagara liya. Organisasi Kaséhatan Donya (WHO) kanthi resmi ndhéklarasikaké wabah iki minangka pandemi nalika tanggal 11 Juni 2009 (delengen pandemi flu 2009). Dhéklarasi WHO ngenani pandemi tingkat 6 wujud indhikasi panyebaran virus, dudu abot-ènthèngé lelara, galur iki sajatiné duwé tingkat mortalitas kang luwih asor tinimbang wabah virus flu biyasa.[13]

Vaksinasi marang influenza lumrahé sumadiya kanggo wong-wong ing nagara ngrembaka.[14] Kéwan ingon unggas asring divaksinasi kanggo nyegah tumpes tapisé kabèh kéwan ingon.[15] Vaksin kanggo manungsa kang paling asring dipigunakaké ya iku vaksin influenza trivalen (trivalent influenza vaccine [TIV]) kang ngandhut antigen kang wis dimurnèkaké lan diinaktivasi marang telung galur virus. Lumrahé, vaksin jinis iki ngandhut matérial saka rong galur virus influenza subtipe A lan siji galur influenza subtipe B.[16] TIV ora duwé risiko nularaké lelara, lan duwé réaktivitas kang asor banget. Vaksin kang diformulasikaké kanggo setaun mungkin dadi ora èfèktif kanggo taun sabanjuré, amarga virus influenza ngalami évolusi kanthi rikat, lan galur anyar bakal rikat nggantèkaké galur kang sadurungé. Obat-obatan antivirus bisa dipigunakaké kanggo nambani influenza, neuraminidase inhibitor (kaya ta Tamiflu utawa Relenza).[17] .

Klasifikasi

[sunting | besut sumber]

Cithakan:Flu

Jinis-jinis virus

[sunting | besut sumber]

Sajeroning klasifikasi virus, virus influenza kalebu virus RNA kang wujud telu saka lima genera sajeroning famili Oethomyxoviridae:[18]

Virus-virus mau duwé kakerabatan kang adoh karo virus parainfluenza manungsa, kang wujud virus RNA kang wujud péranganing famili paramyxovirus kang wujud jalaran umum saka infèksi ambegan ing bocah, kaya ta croup (laryngotracheobronchitis),[19] nanging bisa uga nimbulaké lelara kang sarupa karo influenza ing wong diwasa.[20]

Virus influenza A

[sunting | besut sumber]

Genus iki duwé siji spésies, virus influenza A. Unggas akuatik alasan wujud inang alamiah kanggo pérangan gedhé variétas influenza A. Sok-sok, virus bisa ditularaké marang spésies liya lan bisa nimbulaké wabah kang duwé dhampak gedhé ing paternakan unggas dhomèstik utawa nimbulaké sawijining pandemi influenza manungsa.[21]

Virus jinis A wujud patogèn manungsa paling virulen ing antarané katelu jinis influenza lan nimbulaké lelara kang paling abot. Virus influenza A bisa dipérang manèh dadi subdhivisi wujud serotipe-serotipe kang béda dhedhasar tanggepan antibodi marang virus iki.[22] Serotipe kang wis dikonfirmasi ing manungsa, diurutaké dhedhasar guènggung pepati pandemi ing manungsa, ya iku:

Virus influenza B

[sunting | besut sumber]

Genus iki duwé siji spésies, ya iku virus influenza B. Influenza B mèh kanthi èksklusif mung nyerang manungsa[22] lan luwih arang dibandhingaké karo influenza A. Kéwan liya kang dikawruhi bisa kena infèksi déning influenza B ya iku asu laut[24] lan garangan.[25] Jinis influenza iki ngalami mutasi kaping 2-3 luwih alon dibandhingaké jinis A[26] lan mula saka iku karagaman génétiké luwih sithik, mung ana siji serotipe influenza B.[22] Amarga ora ana karagaman antigenik, sapérangan tingkat kakebalan marang influenza B lumrahé dièntuki ing umur enom. Nanging, mutasi kang dumadi ing virus influenza B cukup kanggo gawé kakebalan permanèn dadi ora mungkin.[27] Owah-owahan antigèn kang alon, dikombinasikaké karo gunggung inang kang winates (ora mungkinaké pepindhahan antigèn antarspesies), agawé pandemi influenza B ora dumadi.[28]

Virus influenza C

[sunting | besut sumber]

Genus iki duwé siji spésies, virus influenza C, kang nginfèksi manungsa, asu, lan babi, sok-sok nimbulaké lelara kang abot lan èpidemi lokal.[29][30] Nanging, influenza C luwih arang dumadi dibandhingaké karo jinis liya lan lumrahé mung nimbulaké lelara ènthèng ing bocah-bocah.[31][32]

Struktur, sipat, lan tata jeneng subtipe

[sunting | besut sumber]

Virus influenza A, B, lan C sarupa banget ing struktur sakabèhé.[33] Partikel virus iki dhiameteré 80-120 nanometer lan lumrahé kurang-luwih wanguné kaya bal, sanadyan wangun filamèntosa mungkin waé ana.[34][35] Wangun filamèntosa iki luwih asring dumadi ing influenza C, kang bisa minangka struktur kaya bolah kanthi dawa tekan 500 mikrometer ing lumahan saka sèl kang kena infèksi.[36] Nanging, sanadyan manéka wanguné, partikel saka kabèh virus influenza duwé komposisi kang padha.[36] Komposisi mau wujud envelope virus kang ngandhut loro jinis glikoprotein, kang mbungkus sawijining inti punjer. Inti punjer mau ngandhut genom RNA lan protèin viral liya kang mbungkus lan ngreksa RNA. RNA cenderung kapérang saka sauntaian nanging ing kasus-kasus mirunggan bisa wujud rong untaian.[35] Ing virus, génom virus ora kapérang saka rerangkèn asem nukleat; nanging lumrahé kapérang saka pitu utawa wolung pérangan RNA negative-sense kang kasègmèntasi, saben pérangan RNA ngandhut siji utawa loro gèn.[36] Contoné, génom influenza A ngandhut 11 gèn sajeroning wolung pérangan RNA, kang ngodhe 11 protèin: hemagglutinin (HA), neuraminidase (NA), nukleoprotein (NP), M1, M2, NS1, NS2 (NEP: nuclear export protéin), PA, PB1 (polymerase basic 1), PB1-F2 lan PB2.[37]

Hemagglutinin (HA) lan neuraminidase (NA) wujud loro flikoprotèin gedhé kang ana ing sanjabaning partikel virus. HA wujud lektin kang dadi mèdhiasi ikatan (binding) virus marang sèl targèt lan mlebuné génom virus ing sèl targèt, sauntara NA kalibat sajeroning uculé anak virus saka sèl kang kainfèksi, kanthi nyigar gula kang silih iket ing partikel virus diwasa.[38] Oleh karena itu, protéin ini merupakan target bagi obat-obat antivirus.[39] Lan manèh, kaloroné wujud antigèn, ing endi antibodi marang antigèn mau bisa diriptakaké. Virus influenza A diklasifikasikaké dadi subtipe dhedhasar rèspons antibodi marang HA lan NA. Jinis-jinis HA lan NA mau wujud pambédan H lan N sajeroning pamènèhan jeneng virus, umpamané H5N1.[40] Ana 16 subtipe H lan 9 subtipe N kang wis dikawruhi, nanging mung H 1, 2, lan 3, sarta N 1 lan 2 kang lumrahé tinemu ing manungsa.[41]

Réplikasi

[sunting | besut sumber]

Virus bisa nglakoni réplikasi mung ing sèl urip.[42] Infèksi lan réplikasi influenza wujud prosès mawa tahap: pisanan, virus kudu gawé ikatan karo sèl lan ngleboni sèl, banjur mindhahaké genomé ing sawijining papan ing endi virus mau bisa mrodhuksi dhuplikat saka protèin virus lan RNA, banjur nyusun komponèn-komponèn mau dadi partikel virus anyar, lan pungkasan, metu saka sèl inang.[36]

Virus influenza gawé ikatan liwat hemagglutinin karo gula asem sialat ing lumahing sèl èpitèl, lumrahé ing irung, tenggorok, lan paru-paru mamalia, lan usus unggas (tahap 1 ing gambar infèksi).[43] Sawisé hemagglutinin dipecah déning protease, sèl bakal nglebokaké virus liwat prosès endositosis.[44]

Sawisé ana ing njero sèl, kaanan asem sajeroning éndosom bakal njalari loro kedadèn dumadi: pisanan, péranganing protèin hemagglutinin bakal nyawijikaké envelope virus karo mèmbran vakuola, banjur kanal ion M2 bakal mungkinaké proton kanggo pindhah ngliwati envelope virus lan ngasamaké inti virus, kang bakal nyababaké inti dadi kaurai lan ngeculaké RNA virus lan protèin inti.[36] Molekul RNA virus (vRNA), protèin aksesoris, lan RNA polymerase kang gumantung ing RNA (RNA-dependent RNA polymerase) bakal dieculaké ing sitoplasma (Tahap 2).[45] Kanal ion M2 bakal disekat (diblok) déning obat amantadine, kang bakal nyegah infèksi.[46]

Protèin inti iki bebarengan karo vRNA bakal minangka komplèks kang bakal ditranspor menyang inti sèl, ing endi polimerase RNA kang gumantung RNA bakal miwiti transkripsi vRNA komplemèntèr sense positif (langkah 3a lan b).[47] vRNA bisa metu nuju sitoplasma lan ngalami translasi (langkah 4) utawa tetep bertahan ing nukléus. Protèin virus kang anyar disintèsis bisa disèkrèsi liwat apparatus Golgi nuju lumahing sèl (ing neuraminidase lan hemagglutinin, langkah 5b) utawa ditranspor manèh nuju inti sèl kanggo gawé ikatan karo vRNA lan minangka partikel génom virus kang anyar (langkah 5a). Protèin virus liyané duwé makarya kang manéka ing sèl inang, kalebu ngurai mRNA sèlulèr lan migunakaké nukléotida bébas kanggo sintèsis vRNA lan uga nyandhet translasi mRNA lan uga nyandhet translasi mRNA sèl inang.[48]

vRNA negative-sense kang génom saka calon virus, RNA polimerase kang gumantung RNA (RNA-dependent RNA polymerase), lan protèin virus liya bakal disusun dadi virion. Molekul hemagglutinin lan neuraminidase bakal gawé golongan minangka sawijining tonjolan ing lumahing sèl. vRNA lan protèin inti virus bakal ninggal inti sèl lan ngeboni panonjolan mèmbran iki (langkah 6). Virus diwasa bakal nglakokaké budding off saka sèl sajeroning sawijining wangun bal kang kapérang saka mèmbran fosfolipid inang, éntuk hemagglutinin lan neuraminidase kang kakandhut sajeroning lapisan mèmbran iki (langkah 7).[49] Kaya sadurungé, virus bakal gawé ikatan liwat hemagglutinin; virus diwasa bakal ngeculaké dhiri yèn neuraminidaseé wis mecah résidhu asem sialat saka sèl inang.[43] Obat kang nyandhet neuraminidase, kaya déné oseltamivir, bakal nyegah uculé virus infèksius anyar lan nyegah réplikasi virus.[39] Sawisé uculé virus influenza anyar, sèl inang bakal mati.

Amarga ora anané ènzim proofreading RNA, polimerase RNA kang gumantung RNA kang ngopi génom virus bakal nglakokaké kasalahan kurang luwih saben 10 éwu nukléotida, kang selaras karo rata-rata saka vRNA influenza. Mula saka iku, sapérangan gedhé saka virus influenza kang rampung dironcé iku mutan; iki bakal nimbulaké hanyutan antigèn, kang wujud owah-owahan alon ing antigèn ing lumahing virus sairing karo lumakuné wektu.[50] Pamisahan génom dadi wolu sègmèn vRNA kang kapisah mungkinaké panyampuran utawa reassortment saka vRNA yèn punjul sajinis virus influenza nginfèksi sawijining sèl tunggal. Iki bakal nimbulaké owah-owahan rikat saka génétika virus kang bakal nimbulaké papindhahan antigèn, kang wujud owah-owahan dumadakan saka sawijining antigèn menyang antigèn liyané. Owah-owahan gedhé kang dadakan mungkinaké virus kanggo nginfèksi spésies inang anyar lan bisa kanthi rikat ngatasi kakebalan protèktif kang wis ana.[40] Iki wigati sajeroning mékanisme munculé pandemi, kang didhiskusikaké ing ngisor iki sajeroning pérangan Epidemiologi.

Tandha lan tandha-tandha

[sunting | besut sumber]
Tandha-tandha kang paling sènsitif kanggo ndhiagnosis influenza [51]
Tandha-tandha: Sènsitivitas Spésivisitas
Mriyang 68–86% 25–73%
Watuk 84–98% 7–29%
Irung mampet 68–91% 19–41%

  • Katelu temuan mau, mligi mriyang, kurang sènsitif marang pasièn kanthi umur punjul 60 taun.

Tandha-tandha influenza bisa diwiwiti kanthi rikat, sadina nganti rong dina sawisé infèksi. Lumrahé tandha-tandha pisanan ya iku ndrodhog utawa rumangsa adhem, nanging mriyang uga asring dumadi ing awal infèksi, kanthi suhu awak watara 38-39 °C (kurang luwih 100-103 °F).[52] Akèh wong krasa lara banget saéngga ora bisa tangi saka papan anggoné turu suwéné pirang-pirang dina, kanthi rasa lara lan nyeri saawak, kang krasa luwih abot ing tlatah geger lan sikil.[1] Tandha-tandha influenza bisa ngambah:

  • Mriyang lan krasa adhem kang èkstrem (ndrodhog, gumeter)
  • Watuk
  • Irung mampet
  • Nyeri awak, mligi sendhi lan tenggorok
  • Kekeselen
  • Nyeri sirah
  • Iritasi mata, mata mbanyu
  • Mata abang, kulit abang (mligi rai), sarta semu abang ing tutuk, tenggorok, lan irung
  • Ruam petechiae [53]
  • Ing bocah, tandha-tandha gastrointestinal kaya déné diare lan nyeri abdomen,[54][55] (bisa dumadi parah ing bocah kanthi influenza B) [56]

Sok-sok angèl mbédakaké antarané selesma lan influenza ing tahap awal saka infèksi iki,[2] nanging flu bisa diidhèntifikasi yèn ana mriyang dhuwur ndadak kanthi rasa kesel kang èkstrém. Diare lumrahé dudu tandha-tandha saka influenza bocah,[51] nanging iki bisa ditemoni ing sapérangan kasus "flu manuk" H5N1 ing manungsa[57] lan bisa dadi tandha-tandha ing bocah-bocah.[54] Tandha-tandha kang paling asring ana ing influenza dituduhaké ing tabèl ing sisih tengen.[51]

Amarga obat-obat antivirus èfèktif sajeroning nambani influenza yèn diwènèhaké kawit awal (deleng pérangan terapi ing ngisor), wigati kanggo ngidhèntifikasi kasus kanthi gasik. Saka tandha-tandha-tandha-tandha kang disebutaké ing ndhuwur, kombinasi mriyang karo watuk, nyeri tenggorok lan/utawa irung mampet bisa ngundhakaké akurasi diagnositik.[58] Loro panalitèn analisis kaputusan[59][60] nuduhaké yèn nalika ana wabah influenza lokal, prevalensiné punjul 70%,[60] Mula pasièn kanthi salah siji kombinasi saka tandha-tandha mau bisa ditambani kanthi inhibitor neuraminidase tanpa pamriksan. Malah nalika ora anané wabah lokal, pangobatan bisa dibeneraké ing pasièn tuwa nalika mangsa influenza suwéné prévalènsiné punjul 15%.[60]

Kasumadyan pamriksan laboratorium kanggo influenza terus ngalami paningkatan. Punjer Pangendhalian lan Panyegahan Lelara (CDC) Amérikah Sarékat, ngrangkum pamriksan laboratorium paling anyar kang cumawis.[61] Miturut CDC, pamriksan diagnostik rikat (rapid diagnostic test) duwé sènsitivitas 70-75% lan spésifisitas 90-95% dibandhingaké karo kultur virus. Pamriksan iki mligi migunani ing mangsa influenza (prévalènsi = 25%) tanpa anané wabah langsung, utawa mangsa periinfluenza (prévalènsi = 10%[60]).

Mekanisme

[sunting | besut sumber]

Panularan

[sunting | besut sumber]

Shedding virus influenza (wektu ing ngendi sawijining wong bisa nularaké virus marang wong liya) diwiwiti sadina sadurungé tandha-tandha muncul lan virus bakal diuculaké suwéné antara 5 tekan 7 dina, sanajan sapérangan wong mungkin ngeculaké virus suwéné périodhe kang luwih suwé. Wong kang katular influenza paling infèktif ing dina kaloro lan katelu sawisé infèksi.[62] Gunggung virus kang diculaké katoné gegandhèngan karo mriyang, gunggung virus kang diculaké luwih gedhé nalika suhuné luwih dhuwur.[63] Bocah-bocah luwih infèksius tinimbang wong diwasa lan bocah mau ngeculaké virus sadurungé ngalami tandha-tandha nganti rong minggu sawisé infèksi.[62][64] Panularan influenza bisa dimodhèlaké kanthi matématis, kang bakal mbantu sajeroning prédhiksi kepriyé virus nyebar sajeroning populasi.[65]

Influenza bisa disebaraké sajeroning telu cara utama:[66][67] lumantar panularan langsung (nalika wong kang kainfèksi wahing, ana ilu irung kang mlebu kanthi langsung menyang mata, irung, lan tutuk saka wong liya); lumantar udara (nalika sawijining wong nyedhot aerosol (butiran cuwèran cilik sajeroning udara) kang diasilaké nalika wong kang kainfèksi watuk, wahing, utawa idu), lan lumantar panularan tangan-menyang-mata, tangan-menyang-irung, utawa tangan-menyang-tutuk, saka lumahan kang kakontaminasi utawa saka kontak personal langsung kaya déné salaman. Modhèl panularan endi kang paling wigati isih durung cetha, nanging kabèh duwé kontribusi sajeroning panyebaran virus.[5][68] Ing rute panularan udara, ukuran droplèt kang cukup cilik kanggo disedhot duwé dhiameter 0,5 nganti 5 μm lan inhalasi sadroplèt mungkin cukup kanggo nimbulaké infèksi.[66] Sanajan sapisan wahing bisa ngeculaké nganti 40.000 droplèt,[69] sapérangan gedhé saka droplèt mau cukup gedhé lan bakal ilang saka udara kanthi rikat.[66] Pira suwéné virus influenza bisa tahan sajeroning droplèt udara katoné diprabawai déning kadhar kalembaban lan radhiasi ultraviolèt: kalembaban asor lan kurangé cahya srengéngé ing mangsa adhem mbantu tahané virus iki.[66]

Amarga virus influenza bisa tahan ing njaba awak, virus iki uga bisa ditularaké liwat lumahan kang kakontaminasi kaya déné lembaran dhuwit,[70] gagang lawang, saklar lampu, lan bandha-bandha rumah tangga liyané.[1] Suwéné wektu virus bisa tahan marang sawijining lumahan manéka wektuné, virus bisa tahan suwéné sadina utawa rong dina ing lumahan kang atos lan ora duwé pori kaya déné plastik utawa métal, suwéné kurang luwih limalas menit ing kertas tissue garing, lan mung limang menit ing kulit.[71] Nanging, yèn virus ana sajeroning mukus/lendhir, lendhir mau bisa ngreksa virus saéngga tahan ing sajeroning wektu kang suwé (nganti 17 dina ing dhuwit kertas).[66][70] Virus flu manuk bisa tahan ing sajeroning wektu kang durung dikawruhi nalika ana sajeroning kaanan beku.[72] Virus ngalami inaktivasi déning pamanasan nganti 56 °C (133 °F) suwéné minimun 60 menit, lan uga déning asem (ing pH <2).[72]

Patofisiologi

[sunting | besut sumber]

Mékanisme kepriyé infèksi influenza bisa nimbulaké tandha-tandha ing manungsa wis disinaoni kanthi intènsif. Salah saji mékanisme kang dipercaya ya iku kanthi inhibisi hormon adrenokortikotropik (ACTH/Adrenocorticotropic Hormone) kang nimbulaké pamudhunan kadhar hormon kortisol.[73] Ngawruhi gèn endi kang sok sajeroning galur virus tinentu bisa mbiyantu mrédhiksi kepriyé virus mau bisa nular lan sepira aboté infèksi kang bakal dumadi (mrédhiksi patofisiologi saka sawijining galur virus).[30][74]

Contoné, péranganing prosès kang mungkinaké virus influenza nginvasi sawijining sèl ya iku panguraian saka protèin hemagglutinin virus déning salah saji ènzim protease manungsa.[44] Ing virus kang infèksiné asifat ringan lan avirulèn, struktur hémagglutinin kang ana mung bisa diurai déning protease kang tinemu sajeroning tenggorok lan paru, saéngga virus iki ora bisa nginfèksi jaringan liya. Nanging, ing galur kang virulèn banget, kaya ta H5N1, hémagglutinin kang kakandhut sajeroning virus bisa diurai déning variétas protease kang manéka, saéngga mungkinaké virus nyebar menyang sakabèhing awak.[74]

Protèin hémagglutinin virus duwé tanggung jawab sajeroning nemtokaké spésiès endi kang bisa diinfèksi déning sawijining galur virus uga papan saluran ambegan endi kang bisa duwé ikatan karo sawijining galur virus influenza.[75] Galur kang bisa ditularaké kanthi gampang saka manungsa-marang-manungsa duwé protèin hémagglutinin kang duwé ikatan karo résèptor ing saluran ambegan pérangan ndhuwur, kaya ta ing irung, tenggorok, lan tutuk. Suwaliké, strain H5N1 kang mbebayani banget duwé ikatan karo résèptor kang paling akèh tinemu ing njero paru.[76] Prabédan ing papan infèksi iki mungkin wujud péranganing alesan ngapa galur H5N1 nimbulaké pnéumonia virus kang abot ing paru, nanging ora ditularaké kanthi gampang liwat watuk lan wahing.[77][78]

Tandha-tandha kang asring ana ing flu kaya ta mriyang, sirak cekot-cekot, lan kekeselen wujud asil saka sapérangan gedhé sitokin lan chemokin proinflamasi (kaya ta interferon utawa tumor necrosis factor (TNF)) kang diprodhuksi déning sèl kang kainfèksi influenza.[2][79] Ora kaya rhinovirus kang nimbulaké selesma (common cold/masuk angin), influenza nimbulaké karusakan jaringan, saéngga tandha-tandha kang dumadi ora kabèh disebabaké déning rèspons inflamasi.[80] Rèspons imun kang gedhé iki bisa nimbulaké “badai sitokin” kang bisa ngancam nyawa. Kadadéan iki dinuga wujud jalaran saka pati kang ora biyasa ing flu manuk H5N1,[81] lan galur pandemik 1918.[82][83] Nanging, kamungkinan liyané ya iku sapérangan gedhé sitokin kang diasilaké mung wujud asil saka réplikasi virus kang gedhé banget kang ditimbulaké déning galur mau, lan rèspons imun ora mènèhi kontribusi marang lelara.[84]

Panyegahan

[sunting | besut sumber]

Vaksinasi

[sunting | besut sumber]

Vaksinasi marang influenza kanthi vaksin influenza asring dirékomendhasikaké marang golongan risiko dhuwur, kaya ta bocah-bocah lan lansia, utawa marang panandhang asma, diabetes, lelara jantung, utawa wong-wong kang ngalami gangguan imun. Vaksin influenza bisa diprodhuksi liwat sapérangan cara; cara kang paling umum ya iku kanthi nuwuhaké virus ing endhog pitik kang wis diwohi. Sawisé dimurnèkaké, virus banjur bakal diaktivasi (upamané, mawa détergen) kanggo ngasilaké vaksin virus kang ora aktif. Minangka alternatif, virus bisa dituwuhaké ing endhog nganti kélangan virulensiné banjur virus kang avirulen diwènèhaké minangka vaksin urip.[40] Èfèktivitas saka vaksin influenza iku manéka rupa. Amarga tingkat mutasi virus kang dhuwur banget, vaksin influenza tinentu lumrahé mènèhaké pangreksan suwéné ora punjul sapérangan dina. Saben tauné, WHO mrédhiksikaké galur virus endi kang paling mungkin sirkulasi ing taun sabanjuré, saéngga mungkinaké perusahaan farmasi kanggo ngembangaké vaksin kang bakal nyumadyakaké kakebalan kang paling apik marang galur mau.[85] Vaksin uga wis dikembangaké kanggo ngreksa sato iwèn unggas saka flu manuk. Vaksin iki bisa èfèktif marang sapérangan galur lan minangka strategi preventif, utawa dikombinasikaké karo culling (pamuliaan) minangka usaha kanggo nyuresaké wabah.[86]

Ana kamungkinan kena influenza sanajan wis divaksin. Vaksin bakal diformulasi ulang saben mangsa kanggo galur flu spésifik nanging ora bisa nyakup kabèh galur kang kanthi aktif nginfèksi kabèh manungsa ing mangsa mau. Merlokaké wektu suwéné enem sasi manèh manufaktur kanggo mformulasikaké lan mrodhuksi mayuta-yuta dosis kang diperlokaké kanggo ngadhepi epidemi mangsan; sok-sok, galur anyar utawa galur kang ora dinuga pinunjul ing wektu tinentu lan nginfèksi wong-wong sanajan wong-wong mau wis divaksinasi (kaya déné kang dumadi ing Flu Fujian H3N2 ing mungsa flu 2003-2004).[87] Uga ana kamungkinan éntuk infèksi sadurungé vaksinasi lan dadi lara déning galur kang kuduné dicegah déning vaksinasi, amarga vaksin merlokaké wektu rong minggu sadurungé dadi èfèktif.[88]

Ing muangsa 2006-2007, CDC kaping pisanané ngrékomendasikaké bocah kang umuré kurang saka 59 sasi kanggo nampa vaksin influenza taunan.[89] Vaksin bisa nimbulaké sistem imun kanggo réaksi nalika awak nampa infèksi kang sabeneré, lan tandha-tandha infèksi umum (akèh tandha-tandha selesma lan flu mung wujud tandha-tandha infèksi umum) bisa mijil, sanajan tandha-tandha mau lumrahé ora padha aboté utawa tahan suwéné influenza. Èfèk samping kang paling mbebayani ya iku réaksi alèrgi abot ing matérial virus uga résidu saka endhog pitik kang dipigunakaké kanggo nuwuhaké virus influenza; nanging réaksi mau arang banget.[90]

Minangka tambahan saliyané vaksinasi marang influenza mangsan, paneliti ngupaya kanggo ngembangaké vaksin marang kamungkinan pandemi influenza. Perkembangan, prodhuksi, lan distribusi vaksin inluenza pandemik kang rikat bisa nylametaké nyawa mayuta-yuta wong nalika dumadi pandemi influenza. Amarga mung ana wektu kang cendhak antarané idhèntifikasi galur pandemik lan kabutuhan vaksinasi, para paneliti lagi nggolèk pilihan moda prodhuksi vaksin saliyané liwat endhog. Tèknologi vaksin urip kang diinaktivasi (kanthi basis endhog utawa kanthi basis sèl), lan tèknologi rékombinan (protèin lan partikel mèmper virus), bakal mènèhaké aksès wektu nyata (real time) kang luwih apik lan bisa diprodhuksi kanthi luwih kejangkau, saéngga ngundhakaké aksès kanggo wong-wong kang urip ing nagara-nagara kanthi pangasilan sedheng lan asor, ing endi dadi asal kamungkinan pandemi. Tekan Juli 2009, punjul 70 uji klinis kang dikawruhi wis ditindakaké utawa lagi ditindakaké ngenani vaksin influenza pandemi.[91] Ing sasi September 2009, Badan POM Amérikah Sarékat nyarujuki papat vaksin marang virus influenza H1N1 2009 (galur pandemik nalika wektu iku), lan njaluk stok vaksin mau sumadiya sajeroning sasi sabanjuré.[92]

Pangendhalian infèksi

[sunting | besut sumber]

Cara kang cukup èfèktif kanggo ngedhunaké panularan influenza salah sajiné ya iku njaga kaséhatan pribadi lan kabiyasan higiénis kang becik: kaya ta ora ndumuk mata, irung lan tutuk;[93] asring ngumbah tangan (mawa banyu lan sabun, utawa mawa cuwèran pangumbah kanthi basis alkohol);[94] nutup tutuk lan irung nalika watuk lan wahing, ngéndhani kontak cerak karo wong kang lara; lan tetep ana ing ngomahé dhéwé nalika lagi lara. Ora idu uga disaranaké.[95] Sanajan masker rai bisa mbiyantu nyegah panularan nalika ngrawat wong kang lara[96][97] ana bukti-bukti kang matentangan ngenani mupangan babagan mau ing masarakat.[95][98] Ngrokok ngundhakaké risiko panularan influenza, lan uga nimbulaké tandha-tandha lelara kang luwih abot.[99][100]

Amarga influenza nyebar liwat aerosol lan kontak karo lumahan kang kakontaminasi, pangresikan lumahan mau bisa mbiyantu nyegah sapérangan saka infèksi.[101] Alkohol wujud bahan sanitasi kang èfèktif marang virus influenza, sauntara senyawa amonium kuarterner bisa dipigunakaké bebarengan karo alkohol saéngga èfèk sanitasi mau bisa tahan luwih suwé.[102] Ing rumah sakit, senyawa amonium kuarterner lan bahan pamutih dipigunakaké kanggo ngresiki ruwangan lan piranti kang sadurungé dipigunakaké déning pasièn kanthi tandha-tandha influenza.[102] Ing ngomah, babagan mau bisa dilakokaké kanthi èfèktif kanthi migunakaké bahan pamutih chlorine kang dièncèraké.[103]

Ing pandemi kapungkur, panutupan sekolah, gréja, lan biyoskup nyandhet panyebaran virus nanging ora duwé dampak kang gedhé marang angka pepati sakabèhé.[104][105] Durung bisa dipesthèkaké apa ngedhunaké patemon publik, upamané kanthi nutup sekolah lan papan makarya, bakal ngedhunaké panularan amarga wong kang nandhang influenza bisa waé isih pindhah saka sawijining papan menyang papan liyané; panyerakan kaya iki uga bakal angèl dilakokaké lan mungkin ora disenengi.[95] Yèn sapérangan cilik wong ngalami infèksi, ngisolasi wong kang lagi lara bisa ngurangi risiko panularan.[95]

Pangobatan

[sunting | besut sumber]

Wong kang nandhang flu disaranaké kanggo akèh istirahat, minum akèh cuwèran, ngéndhani panggunaan alkohol lan rokok, lan yèn diperlokaké, ngonsumsi obat kaya ta asetaminofen (parasetamol) kanggo ngredhakaké tandha-tandha mriyang lan perih otot kang gegandhèngan karo flu.[106] Bocah-bocah lan nom-noman kanthi tandha-tandha flu (mligi mriyang) sabeciké ngéndhani panggunaan aspirin nalika infèksi influenza (mligi influenza jinis B), amarga bisa nimbulaké Sindrom Reye, sawijining lelara ati kang langka nanging duwé potènsi nimbulaké pepati.[107] Amarga influenza disababaké déning virus, antibiotik ora duwé prabawa marang infèksi; kajaba diwènèhaké kanggo infèksi sékundhèr kaya déné pneumonia baktérialis. Pangobatan antiviral bisa èfèktif, nanging sapérangan galur influenza bisa nuduhaké résistènsi marang obat-obat antivirus baku.[108]

Loro kelas obat antivirus kang dipigunakaké marang influenza ya iku inhibitor neuraminidase lan inhibitor protéin M2 (derivat adamantane). Inhibitor neuraminidase saiki luwih disenengi tumrap infèksi virus amarga kurang toksik lan luwih èfèktif.[84] CDC ngrékomendhasikaké supaya ora migunakaké inhibitor M2 ing mangsa influenza 2005-06 amarga dhuwuré tingkat résistènsi obat.[109] Amarga wanita ngandhut katoné bakal kena dhampak kang luwih gedhé tinimbang populasi umum déning virus influenza H1N1 2009, pangobatan sacepeté kanthi obat-obat anti influenza wis dirékomendhasikaké.[110] Ing Konferènsi Pèrs influenza H1N1 November 2009, WHO ngrékomendhasikaké wong ing golongan risiko dhuwur, kalebu wanita ngandhut, bocah umur kurang saka rong taun lan wong kanthi masalah ambegan, supaya wiwit ngonsumsi obat-obat antivirus sacepeté sawisé ngalami tandha-tandha flu.[111] Obat anti virus kang dipigunakaké kalebu oseltamivir (Tamiflu) lan zanamivir (Relenza).

Inhibitor neuraminidase

[sunting | besut sumber]

Obat-obat antivirus kaya déné oseltamivir (mèrek dagang Tamiflu) lan zanamivir (mèrek dagang Relenza) wujud inhibitor neuraminidase kang didhesain kanggo nyandhet panyebaran virus ing awak.[112] Obat-obatan iki asring èfèktif marang influenza A lan B.[113] Cochrane Collaboration ninjo manèh obat-obat iki lan nyimpulaké yèn obat-obat iki bisa ngurangi tandha-tandha lan komplikasi.[114] Galur influenza kang béda duwé drajat résistènsi kang béda marang obat antivirus iki, lan ora mungkin kanggo mpédhiksi segedhé apa résistènsi kang diduwèni galur pandemik ing mangsa ngarep.[115]

Inhibitor M2 (adamantanes)

[sunting | besut sumber]

Obat-obat antivirus amantadine lan rimantadine bakal mblokadhe kanal ion virus (protéin M2) lan nyegah virus kanggo nginfèksi sèl.[46] Obat-obatan mau sok-sok èfèktif marang influenza yèn diwènèhaké kawit awal ing infèksi nanging mesthi ora èfèktif marang influenza B amarga virus influenza B ora duwé molekul M2.[113] Résistènsi kang kaukur tumrap amantadine lan rimantadine ing isolat Amerka saka H3N2 wis ngalami paningkatan tekan 91% nalika taun 2005.[116] Dhuwuré tingkat résistènsi iki mungkin disababaké déning sumadyané wiyar saka amantadine minangka obat kang didol tanpa resèp dhokter kanggo pangobatan selesma ing nagara-nagara kaya déné Cina lan Ruslan,[117] lan panggunaané kanggo nyegah wabah influenza ing kéwan ingon unggas.[118][119]

Prognosis

[sunting | besut sumber]

Prabawa influenza adoh luwih abot lan tahan luwih suwé tinimbang selesma. Sapérangan gedhé wong bakal mari dhéwé ing sajeroning wektu seminggu tekan rong minggu, nanging kang liyané bakal ngalami komplikasi kang ngancam nyawa (kaya déné pneumonia). Influenza misa njalari pepati, mligi ing wong kang lemah, enom lan tuwa, utawa ngalami lelara kronis.[40] Wong-wong kanthi sistem imun kang lemah, kaya déné panandhang infèksi HIV tingkat lanjut utawa pasièn panampa transplan (kang sistem imuné ditekan karo obat kanggo nyegah panulakan organ transplan), nandhang lelara kang luwih abot.[120] Golongan risiko dhuwur liyané ya iku wanita ngandhut lan bocah cilik.[121]

Flu bisa nambah ala masalah kaséhatan kronis. wong-wong kanthi emfisema, bronkitis kronis utawa asma bisa ngalami kangèlan ambegan nalika ngalami flu, lan influenza bisa nimbulaké saya alané lelara jantung koroner utawa gagal jantung kongestif.[122] Ngrokok wujud faktor risiko liya kang gegandhèngan karo lelara kang luwih abot lan mortalitas kang luwih dhuwur kang ditimbulaké déning influenza.[123]

Miturut WHO: “Saben mangsa adhem, puluhan yuta wong kena flu. Sapérangan gedhé mung lara lan ora nyambut gawé suwéné seminggu, sauntara para lanjut usia duwé risiko pati kang luwih dhuwur amarga lelara iki. Awaké dhéwé ngawruhi yèn kurban mati ing saindhenging donya ngluwihi atusan èwu wong saben tauné, nanging malah ing nagara maju, gunggung mau ora bisa dipesthèkaké, amarha pihak mèdhis kang duwé kuwajiban lumrahé ora mvèrifikasi wong kang mati amarga influenza lan wong kang mati kanthi lelara-mèmper-flu.”[124] Malah wong séhat bisa kena, lan masalah sérius kang ditimbulaké déning influenza bisa dumadi ing umur pira waé. Wong kanthi umur punjul 50 taun, bocah kang enom banget, lan wong saka kabèh umur kanthi kaanan mèdhis kronis luwih mungkin kanggo éntuk komplikasi influenza, kaya déné pneumonia, bronkitis, infèksi sinus lan kuping.[88]

Ing sapérangan kasus, réspons autoimun marang influenza bisa mènèhaké kontribusi marang sindrom Guillain-Barré (GBS).[125] Nanging, amarga akèh infèksi liya kang bisa ngundhakaké risiko lelara iki, influenza wujud jalaran kang wigati mung nalika dumadi epidemi.[125][126] Sindrom iki wis dipercaya uga minangka èfèk samping kang langka saka vaksin influenza. Sanajan sawijining lapuran panalitèn mènèhaké insidensi gedhéné sakasus per sayuta vaksinasi,[127] sawijining panalitèn gedhé ing Cina, kang dilapuraké ing NEJM kang nyakup mèh 100 yuta dosis vaksin marang flu”babi” H1N1 2009 mung tinemu sewelas kasus sindrom Guillain-Barré, (0,1%) saka total insidensi ing wong kang divaksin, sabeneré luwih asor saka tingkat kedadèyan lelara ing Cina, lan ora ana èfèk samping kang tinemu; "rasio risiko-mupangat, kang biyasa ditrepaké ing vaksin lan kabèh sajeroning pangobatan médhis, banget luwih condong marang panggunaan vaksin."[128] Éntuk infèksi influenza dhéwé ngundhakaké risiko pepati (tekan 1 saka 10.000) lan ngundhakaké risiko ngalami GBS nganti tingkat kang luwih dhuwur tinimbang kang ditimbulaké déning panggunaan vaksin (kurang luwih kaping 10 ing panggunaan prakiran saiki).[129][130]

Epidemiologi

[sunting | besut sumber]

Variasi mangsan

[sunting | besut sumber]

Influenza nggayuh prévalènsi pucuk nalika mangsa adhem, lan amarga wilahan bumi lor lan kidul ngalami mangsa adhem ing wektu kang béda saben tauné, ana loro mangsa flu saben tauné. Mula WHO (dibantu déning National Influenza Centers) gawé rékomèndhasi kanggo loro formulasi vaksin saben tauné; siji kanggo wilahan bumi lor, lan siji kanggo kidul.[85]

Wis suwé dadi pitakonan kenapa wabah flu dumadi kanthi mangsan, ora dumadi kanthi mangsan sadawané taun. Siji wedharan kang mungkin ya iku amarga wong ana sajeroning ruwangan luwih asring ing mangsa adhem, wong-wong mau ana sajeroning kontak cerak luwih asring, lan babagan mau ngundhakaké panularan saka wong-menyang-wong. Paningkatan tingkat lelaku amarga prèinan mangsa adhem ing wilahan bumi pérangan lor mungkin uga nyekel peranan.[131] Faktor liyané ya iku suhu kang adhem njalari udara luwih adhem, kang bisa nggaringaké mukus/lendhir, nyegah awak kanggo ngusir partikel virus kanthi èfèktif. Virus uga tahan luwih suwé ing lumahan ing suhu kang luwih adhem lan transmisi aerosol saka virus paling dhuwur ing lingkungan kang adhem (kurang saka 5 °C) kanthi kalembaban rélatif kang asor.[132] Kalembaban udara kang asor ing mangsa adhem katoné wujud jalaran utama saka transmisi influenza mangsan ing iklim sedheng.[133][134]

Nanging, owah-owahan mangsan ing tingkat infèksi uga dumadi ing wewengkon tropis, lan ing sapérangan nagara pucuk infèksi katon mligi ing mangsa udan.[135] Owah-owahan mangsan sajeroning tingkat kontak kang magepokan karo mangsa sekolah (semèster) wujud faktor utama sajeroning lelara anak liyané kaya déné campak lan pertussis, mungkin uga nyekel peranan sajeroning kombinasi lelara flu. Kombinasi saka èfèk mangsan cilik iki bisa digedhèkaké kanthi résonansi dinamis siklus endogen lelara.[136] H5N1 nuduhaké pola mangsan ing manungsa lan unggas.[137]

Sawijining hipotèsis alternatif kang njelasaké pola mangsan ing infèksi influenza ya iku èfèk kadhar vitamin D tumrap kakebalan marang virus.[138] Pendhapat iki pisanan diajokaké déning Robert Edgar Hope-Simpson nalika taun 1965.[139] Dhèwèké ngajokaké yèn jalaran epidemi influenza ing mangsa adhem mungkin gegandhèngan karo fluktuasi mangsan vitamin D, kang timbul ing kulit ing sangisoré prabawa radhiasi UV srengéngé (utawa radhiasi artifisial). Iki bisa njelasaké kenapa influenza dumadi mligi nalika mangsa adhem lan ing mangsa udan ing tlatah tropis, nalika wong akèh ana sajeroning ruwangan, adoh saka sinar srengéngé, lan kadhar vitamin D-né ngalami pamudhunan.

Panyebaran epidemi lan pandemi

[sunting | besut sumber]

Amarga influenza disababaké déning manéka spésiès lan galur virus, saben tauné sapérangan galur bisa cures sauntara galur kang liyané nimbulaké epidemi, sauntara galur kang liyané nimbulaké pandemi. Lumrahé, loro mangsa flu taunan (siji sajeroning sawilahan bumi), ana telu nganti limang yuta kasus abot lan nganti 500.000 pepati ing saindhenging donya, kang nyukupi kritéria epidemi influenza taunan.[140] Sanajan insidènsi influenza bisa banget manéka saka taun-menyang-taun, kurang luwih 36.000 pepati lan punjul 200.000 rawat inep gegandhèngan kanthi langsung karo influenza saben tauné ing Amérikah Sarékat.[141][142] Kurang luwih kaping telu sajeroning saabad, dumadi pandemi, kang bakal nginfèksi sapérangan gedhé populasi donya lan bisa njalari patiné mayuta-yuta wong (delengen pérangan sajarah). Sawijining panalitèn mrakirakaké yèn sawijining galur kanthi virulènsi kang padha karo influenza 1918 muncul saiki, mula virus mau bisa matèni 50 nganti 80 yuta wong.[143]

Virus influenza anyar ngalami évolusi spontan lumantar mutasi utawa lumantar reassortment.[22] Mutasi bisa nimbulaké owah-owahan cilik ing hemagglutinin lan antigen neuraminidase ing lumahan virus. Iki diarani antigenic drift, kang kanthi alon-alon nimbulaké akèh variasi galur nganti salah siji bisa nginfèksi manungsa kang kebal marang galur kang wis ana sadurungé. Varian anyar iki banjur nggantèkaké galur kang luwih tuwa amarga galur mau kanthi rikat nyapu populasi manungsa – asring nimbulaké epidemi.[144] Nanging, amarga galur kang ditimbulaké déning kèlinan mau bakal cukup sarupa karo galur sadurungé, sapérangan wong bakal isih imun marang virus mau. Suwaliké, yèn virus influenza ngalami reassortment, wong-wong bakal olèh antigen kang anyar – umpamané reassortment antarané galur unggas lan galur manungsa; iki diarani pepindhahan antigen. Yèn virus influenza manungsa duwé antigen kang anyar, saben wong bisa kena infèksi, lan virus influenza anyar mau bakal nyebar kanthi ora kakontrol lan nimbulaké pandemi.[145] Béda karo modhèl pandemi kang didhasaraké marang katutan lan pepindhahan antigen, sawijining panyerakan alternatif wis diajokaké ing endi pandemi périodik ditimbulaké déning interaksi saka sawijining rangkéyan galur virus kang tetep karo populasi manungsa kang kanthi konstan ngalami owah-owahan imunitas marang galur virus kang béda.[146]

Sajarah

[sunting | besut sumber]

Ètimologi

[sunting | besut sumber]

Tembung influenza asalé saka basa Italia kang tegesé “prabawa”, iki ngrujuk marang jalaran lelara; awalé lelara iki disebutaké disababaké déning prabawa astrologis kang kurang apik.[147] Owah-owahan pendhapat mèdhis njalari modhifikasi jeneng dadi influenza del freddo, kang tegesé “prabawa adhem”. Tembung influenza pisanan dipigunakaké sajeroning basa Inggris kanggo nyebut lelara kang awaké dhéwé kawruhi saiki nalika taun 1703 déning J Hugger saka Univèrsitas Edinburgh sajeroning thesisé kang judhulé "De Catarrho epidemio, vel influenza, prout in India occidentali sese ostendit".[148]

Istilah biyèn kang dipigunakaké kanggo influenza ya iku epidemic catarrh, grippe (saka basa Prancis, pisanan dipigunakaké déning Molyneaux nalika taun 1694[149]), sweating sickness, lan mriyang Spanyol (mligi ing galur flu pandemi 1918).[150]

Pandemi

[sunting | besut sumber]

Tandha-tandha influenza manungsa dijlèntrèhaké kanthi cetha déning Hippocrates kurang luwih 2.400 taun kapungkur.[151][152] Sanajan virus katoné njalari epidemi sadawané sajarah manungsa, data historis ngenani influenza angèl kanggo diinterprétasikaké, amarga gejalané bisa sakrupa karo tandha-tandha lelara ambegan liyané.[153][154] Lelara iki mungkin wis nyebar saka Éropah menyang Amérika nalika kolonisasi Amérika déning wong-wong Éropah; amarga mèh kabèh warga Antilles mati déning epidemi kang mèmper karo influenza kang nyebar nalika taun 1493, sawisé tekané Christopher Columbus.[155][156]

Lapuran pisanan kang nyakinaké ngenani pandemi influenza ya iku wabah nalika taun 1580, kang awalé ing Ruslan lan nyebar menyang Éropah liwat Afrika. Ing Roma, punjul 8.000 wong mati, lan sapérangan kutha Spanyol mèh kabèh cures. Pandemi terus lumaku kanthi sporadis tekan abad ka 17 lan 18, kanthi pandemi 1830-1833 kang mligi nyebar kanthi wiyar; pandemi mau nginfèksi kurang luwih saprapat saka warga kang kapapar.[154]

Wabah kang paling misuwur lan paling matèkaké ya iku pandemi flu 1918 (pandemi flu Spanyol) (influenza jinis A, subtipe H1N1), kang dumadi antarané taun 1918 tekan 1919. Ora dikawruhi kanthi cetha sapira akèhé pati kang ditimbulaké, nanging prakirané watara 20 nganti 100 yuta wong.[157][158] Pandemi iki diarani “pambantéyan médhis gedhé dhéwé sajeroning sajarah” lan mungkin wis matèni wong padha akèhé karo Pepati Ireng.[154] Angka pepati kang gedhé banget iki disebabaké déning tingkat infèksi kang dhuwur banget ngancik 50% lan tingkat tandha-tandha kang abot banget, dinuga disababaké déning badai sitokin.[158] Tandha-tandha flu nalika taun 1918 ora biyasa banget nganti influenza ing awalé salah didiagnosis minangka mriyang dengue, kolera, utawa uga mriyang tifoid. Sawijining pangamat nulisaké, “Salah sawijining komplikasi kang paling abot ya iku panggetihan saka selaput lendhir, mligi saka irung, lambung, lan usus. Panggetihan saka kuping lan panggetihan petechia uga dumadi.”[157] Mayoritas pepati disababaké déning pneumonia bakterial, infèksi sékundhèr kang ditimbulaké déning influenza, nanging virus uga matèni wong kanthi langsung, nimbulaké panggetihan masif lan edema paru.[159]

Pandemi flu 1918 (pandemi flu Spanyol) bener-bener mandonya, malah nyebar tekan Kutub Lor lan Kapuloan Pasifik kang adoh. Lelara kang abot banget matèni watara 2 nganti 20% saka panandhang kang kainfèksi, ora kaya tingkat pepati epidemi flu kang lumrahé mung 0,1%.[157][160] Tandha-tandha liya saka pandemi iki ya iku kedadèyan iki sapérangan gedhé matèni wong diwasa enom, kanthi 99% pepati pandemi influenza dumadi ing wong-wong kanthi umur sangisoré 65, lan punjul setengahé umur 20 tekan 40 taun.[161] Iki ora biyasa amarga influenza lumrahé paling matèkaké ing umur enom banget (sangisoré umur 2 taun) lan ing umur tuwa banget (sandhuwuré 70 taun). Mortalitas total saka pandemi 1918-1919 ora dikawruhi, nanging diprakirakaké watara 2,5% nganti 5% saka kabèh populasi donya wis mati amarga flu iki. Akèhé 25 yuta mungkin wis mati sajeroning 25 minggu pisanan; minangka tetimbangan, HIV/AIDS wis matèni 25 yuta panandhangé sajeroning 25 taun pisanan.[157]

Pandemi flu kang dumadi sabanjuré ora duwé dampak gedhé banget. Pandemi mau ya iku Flu Asia 1957 (jinis A, galur H2N2) lan Flu Hongkong 1968 (Tipe A, galur H3N2), nanging wabah kang luwih cilik iki malah matèni mayuta-yuta wong. Ing pandemi kang dumadi ing samburiné antibiotik wis sumadiya kanggo ngendhalèkaké infèksi sékundhèr lan iku wis mbiyantu ngurangi mortalitas tinimbang Flu Spanyol 1918.[160]

Pandemi flu kang wis dikawruhi[40][154][162]
Jeneng pandemi Wektu Pepati Tingkat pepati Subtipe kang duwé peran Tingkat Aboté Pandemi
Flu (Ruslan) Asia[163] 1889–1890 1 yuta 0,15% kamungkinan H3N8 NA
Pandemi flu 1918
(Flu Spanyol)[164] 		1918–1920 20 nganti 100 yuta 2% H1N1 5
Flu Asia 1957–1958 1 nganti 1,5 yuta 0,13% H2N2 2
Flu Hong Kong 1968–1969 0,75 nganti 1 yuta <0,1% H3N2 2
Pandemi flu 2009[165] 2009–2010 18.000 0,03% H1N1 NA

Virus influenza pisanan kang kasil diisolasi asalé saka unggas, nalika taun 1901 agèn kang nimbulaké lelara kang diarani “fowl plague” diliwataké lumantar filter Chamberland, kang duwé pori kang ukurané cilik banget kanggo diliwati déning bakteria.[166] Etiologi influenza, famili virus Orthomyxoviridae, pisanan tinemu ing babi déning Richard Shope nalika taun 1931.[167] Panemon iki banjur dimèluni déning isolasi virus saka manungsa déning saklompok panaliti kang dipanggedhèni déning Patrick Laidlaw saka Konsili Panalitèn Brtainia Raya nalika taun 1933.[168] Nanging, nalika taun 1935, nalika Wendell Stanley pisanan ngristalisasikaké tobacco mosaic virus, sipat non sélulèr saka virus dikawruhi.

Laku signifikan pisanan sajeroning nyegah influenza ya iku dikembangaké vaksin virus mati kanggo influenza nalika taun 1944 déning Thomas Francis, Jr.. Iki wujud perkembangan saka karya Frank Macfarlane Burnet, sawijining wong Australia, kang nuduhaké yèn virus bakal kélangan virulènsiné nalika dhèwèké dikultur sajeroning endhog pitik kang wis dibagi.[169] Aplikasi saka temon iki déning Francis mungkinaké dhèwèké lan tim panalitiné ing Universitas Michigan kanggo ngembangaké vaksin influenza pisanan, kanthi panjurung saka Angkatan Bersenjata Amérikah Sarékat.[170] Dinas Katentaraan duwé katerlibatan ing panalitèn iki amarga pengalaman ing influenza nalika Perang Donya I, nalika èwonan wadya mati déning virus sajeroning étungan sasi.[157] Dibandhingaké karo vaksin, perkembangan obat anti-influenza luwih alon, kanthi diwetokaké lisènsi amantadine nalika taun 1966, lan mèh telung puluh taun sabanjuré, golongan obat sabanjuré (inhibitor neruaminidase) dikembangaké.[41]

Masarakat lan kabudayan

[sunting | besut sumber]

Influenza nimbulaké beban béya langsung amarga ilangé prodhuktivitas lan béya pangobatan mèdhis kang diakibataké, lan uga béya ora langsung wujud laku-laku prévèntif. Ing Amérikah Sarékat, influenza duwé tanggung jawab kanggo total beban gedhéné punjul 10 yuta dollar per taun, sauntara wis diprakirakaké yèn pandemi ing mangsa ngarèp bisa nimbulaké tuna atusan yuta dolar sajeroning wangun beban langsung lan ora langsung.[171] Nanging, dampak ékanami saka pandemi kang sadurungé durung disinaoni kanthi intènsif, lan sapérangan panulis wis nduga yèn influenza Spanyol sabeneré duwé èfèk jangka dawa positif ing patuwuhan pendapatan per-kapita, sanajan ana pamudhunan kang gedhé ing populasi punggawa lan èfèk déprèsi jangka cendhak kang abot.[172] Panalitèn liya wis ngupaya kanggo mrédhiksi beban béya saka sawijining pandemi kang padha aboté karo flu Spanyol 1918 ing ékanami Amérikah Sarékat, ing endi 30% saka kabèh punggawa dadi lara, lan 2,5% ngalami pati. Angka lelara watara 30% lan suwéné lelara watara telung minggu bakal ngedhunaké prodhuk dhomèstik bruto gedhéné 5%. Beban tambahan bisa muncul saka pangobatan mèdhis saka 18 yuta nganti 45 yuta wong, lan beban ékanami kabèh bakal dadi kurang luwih 700 yuta dolar.[173]

Béya pancegahan uga dhuwur. Pamaréntah ing saindhenging donya wis ngentèkaké mayuta-yuta dolar Amérika sajeroning persiapan lan parencanaan sajeroning ngadhepi kamungkinan pandemi flu manuk H5N1, kanthi beban béya kang magepokan karo panukonan obat lan vaksin lan uga ngembangaké latihan bencana lan strategi sajeroning ngundhakaké pangawasan wewatesan.[174] Pada 1 November 2005, Présidhèn Amérikah Sarékat George W. Bush mengeluarkan the National Strategy to Safeguard Against the Danger of Pandemic Influenza (Strategi Nasional kanggo Ngreksa Bebaya Pandemi influenza)[175] kang dijurung déning panjaluk dana marang kongrès gunggungé 7,1 yuta dollar kanggo miwiti implemèntasi rencana mau.[176] Ing donya internasional, ing tanggal 18 Januari 2006, nagara-nagara danar wis janji kanggo nyumbang 2 yuta dolar kanggo merangi flu manuk ing Konferènsi Prajanjian Internasional ngenani influenza Unggas lan Manungsa (International Pledging Conference on Avian and Human Influenza) kang ditindakaké suwéné rong dina ing Cina.[177]

Sajeroning pambijian pandemi H1N1 2009 ing nagara-nagara kapilih ing wilahan bumi pérangan kidul, data nuduhaké yèn kabèh nagara ngalami dampak sosio/ékanami sajeroning wates wektu lan/utawa géografis tartamtu lan pamudhunan sauntara sajeroning kapariwisataan kang mligi disababaké déning kewedèn bakal lelara H1N1 2009. Isih awal banget kanggo nemtokaké apa pandemi H1N1 wis nimbulaké dampak ékanami jangka dawa.[178]

Panalitèn

[sunting | besut sumber]
Dr. Terrence Tumpey mriksa virus flu Spanyol 1918.

Panalitèn ing influenza nyakup panalitèn ing virologi molekulèr, kepriyé virus nimbulaké lelara (patogenesis), rèspon imun inang, génom virus, lan kepriyé panyebaran virus (epidemiologi). Panalitèn iki mbiyantu pangembangan laku nangkal influenza; contoné, pamahaman kang luwih becik ngenani rèspons sistem imun awak mbiyantu pangembangan vaksin, lan gambaran kang dhetil ngenani kepriyé influenza nyerang sèl mbiyantu dikembangaké obat-obat antivirus. Salah siji program panalitèn dhasar kang paling wigati ya iku Influenza Genome Sequencing Project (Proyèk panemton urutan génom influenza), kang nyiptakaké pustaka (pratélan kumpulan) sékuèns (gèn) influenza; pustaka iki bisa mbiyantu nemtokaké faktor endi kang gawé sawijining galur luwih matèkaké tinimbang galur liyané, gèn endi kang paling mangaruhi imunogenisitas, lan kepriyé virus évolusi saka wektu menyang wektu sabanjuré.[179]

Panalitèn vaksin anyar wigati banget, amarga vaksin kang sumadiya saiki alon banget lan larang kanggo diprodhuksi lan kudu diformulasi ulang saben tauné. Panemton urutan (sequencing) saka génom influenza lan tèknologi DNA rékombinan bisa nyepetaké tinemu galur vaksin anyar kanthi mungkinaké panaliti ngganti antigèn anyar ing galur vaksin kang wis dikembangaké sadurungé.[180] Tèknologi anyar uga nembé dikembangaké kanggo nuwuhaké virus ing kultur sèl, kang njanjèkaké angka prodhuksi kang luwih dhuwur, béya kang luwih asor, kualitas kang luwih apik lan surge capacity kang luwih apik.[181] Panalitèn ing vaksin influenza A universal, kang dituduhaké ing domain èksternal saka protéin M2 transmémbran virus (M2e), nembé ditindakaké déning University of Ghent déning Walter Fiers, Xavier Saelens, lan klompoké[182][183][184] lan saiki wis kasil ngliwati uji klinis fase 1.

Sapérangan biologic, vaksin lan imunobiologic terapeutik uga nembé ditliti kanggo nambani infèksi kang disebabaké déning virus. Biologi terapeutik dirancang kanggo ngaktivasi rèspon imun tumrap virus utawa antigèn. Lumrahé biologic ora nargètaké jalur métabolik kaya déné obat-obat antivirus, nanging ngrangsang sèl imun kaya déné limfosit, makrofag, lan/utawa antigen presenting cells kanggo mènèhi rèspon imun tumrap èfèk sitotoksik marang virus. Modhèl influenza, kaya déné influenza mencit (murine influenza) wujud modhèl kang apik kanggo dipigunakaké kanggo nguji èfèk biologic profilaksis lan terapeutik. Contoné Lymphocyte T-Cell Immune Modulator nyandhet patuwuhan virus ing modhèl influenza mencit.[185]

Infèksi ing kéwan liya

[sunting | besut sumber]

Influenza nginfèksi akèh spésiès kéwan, lan transfer galur virus antar spésiès bisa dumadi. Unggas dinuga wujud inang kéwan utama saka virus influenza.[186] Nembelas wangun hémagglutinin lan sanga wangun néuraminidase wis diidhèntifikasi. Kabèh subtipe kang wis dikawruhi (HxNy) tinemu ing unggas, nanging akèh subtipe endemik ing manungsa, asu, jaran, lan babi; populasi onta, garangan, kucing, asu laut, cerpelai (mink) lan iwak lodan uga nuduhaké bukti-bukti infèksi utawa paparan tumrap influenza.[27] Varian saka virus flu sok-sok dijenengi miturut spésiès ing endi galur mau endemik utawa adhaptasi. Varian utama saka jeneng-jeneng kang migunakaké konvènsi iki ya iku: flu unggas, flu manungsa, flu babi, flu jaran, lan flu asu. (Flu kucing lumrahé ngrujuk marang rhinotracheitis virus kucing utawa Feline calicivirus lan dudu wujud infèksi kang asalé saka virus influenza.). Ing babi, jaran, lan asu, tandha-tandha influenza sarupa karo ing manungsa, mawa watuk, mriyang, lan kéhalangan nepsu mangan.[27] Frékuènsi lelara iki ing kéwan ora disinaoni padha apiké ing infèksi marang manungsa, nanging wabah influenza ing asu laut pelabuhan nimbulaké kurang luwih 500 patiné asu laut ing pasisir New England nalika taun 1979-1980.[187] Ing sisih liya, wabah ing babi asring dumadi lan ora nimbulaké angka pepati kang abot.[27]

Flu unggas

[sunting | besut sumber]

Tandha-tandha flu ing unggas manéka lan mungkin ora spésifik.[188] Tandha-tandha kang ngetutaké infèksi flu unggas kanthi patogenesitas kang asor bisa wujud wulu kang morak-marik, pamudhunan cilik sajeroning prodhuksi endhog, utawa pamudhunan bobot awak dikombinasikaké karo lelara ambegan ènthèng.[189] Amarga tandha-tandha kang ènthèng iki bisa gawé diagnosis ing lapangan dadi angèl, ngetutaké panyebaran flu unggas merlokaké uji laboratorium saka sampel kang asalé saka unggas kang kainfèksi. Sapérangan galur kaya déné H9N2 Asia virulèn banget marang kéwan ingon unggas lan bisa nimbulaké tandha-tandha kang luwih èkstrém lan mortalitas kang signifikan.[190] Ing wangun kang paling patogenik, influenza ing pitik lan kalkun nimbulaké munculé tandha-tandha ndadak lan pepati mèh 100% sajeroning rong dina.[191] Amarga virus nyebar kanthi rikat ing kaanan kang padhet kaya déné ing paternakan intènsif pitik lan kalkun, wabah iki bisa nimbulaké dampak ékanami kang gedhé kanggo paternak unggas.

Galur H5N1 kang wis adhaptasi marang unggas lan patogèn banget (diarani HPAI A(H5N1), cekakan saka "highly pathogenic avian influenza virus of type A of subtype H5N1") nimbulaké flu H5N1, kang lumrahé ditepungi minangka flu unggas, utawa "flu manuk", lan endemik ing akèh populasi manuk, mligi ing Asia Kidul-wétan. Galur turunan Asia saka HPAI A (H5N1) nyebar kanthi global. Epizootik (epidemi ing makluk urip dudu manungsa) lan panzootik (lelara kang ngenani kéwan saka akèh spésiès, mligi sajeroning wewengkon kang wiyar banget), wis matèni puluhan yuta unggas lan njalari pepati disengaja atusan yuta unggas liya sajeroning upaya kanggo ngendhalèkaké panyebarané. Sapérangan gedhé réferènsi ing médhia marang “flu manuk” lan sapérangan gedhé réferènsi marang H5N1 ya iku ngenani galur spésifik iki.[192][193]

Saiki, HPAI A(H5N1) wujud lelara unggas, lan ora ana bukti kang nuduhaké panularan kang èfisièn manungsa-marang-manungsa saka HPAI A(H5N1). Ing mèh kabèh kasus, wong-wong kang kainfèksi wis ngalami kontak fisik kang èkstènsif karo unggas kang kainfèksi.[194] Ing mangsa ngarep, H5N1 bisa mutasi utawa ngalami réassortment dadi galur kang mampu ditularaké antar manungsa kanthi èfisièn. Owah-owahan kang diperlokaké nganti iki dumadi durung dikawruhi kanthi becik.[195] Nanging, amarga dhuwuré angka pepati lan virulènsi H5N1, kaanan endemiknya, lan inang réservoir biologis kang gunggungé gedhé lan tansaya tambah, virus H5N1 wujud ancaman pandemi donya ing mangsa flu taun 2006-07, lan milyaran dolar wis diklumpukaké lan dientèkaké sajeroning nliti H5N1 lan ngrencanakaké kanggo kamungkinan pandemi influenza.[174]

Flu babi

[sunting | besut sumber]

Ing babi, influenza babi nimbulaké mriyang, awak lemes, wahing, watuk, kangèlan ambegan, lan pemudhunan nepsu mangan.[196] Ing sapérangan kasus infèksi bisa nimbulaké aborsi. Sanajan mortalitas lumrahé asor, virus bisa nimbulaké pamudhunan bobot awak lan patuwuhan kang ala, nimbulaké dampak karugèn ékanami kanggo para paternak.[196] Babi kang kainfèksi bisa ngalami kélangan bobot watara 12 pon bobot awak sajeroning jangka wektu 3 nganti 4 minggu.[197]

Nalika taun 2009, galur virus H1N1 kang asalé saka babi, kang asring diarani “flu babi” njalari pandemi flu 2009, nanging ora ana bukti yèn virus iki èndemik ing babi (temenan wujud flu babi) utawa bisa nular saka babi menyang manungsa, nanging virus iki nyebar saka manungsa-marang-manungsa.[198][199] Galur iki wujud réassortment saka sapérangan galur H1N1 kang lumrahé tinemu kanthi kapisah, ing manungsa, unggas, lan babi.[200]

Cathetan sikil

[sunting | besut sumber]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Influenza: Viral Infections: Merck Manual Home Edition". www.merck.com. http://www.merck.com/mmhe/sec17/ch198/ch198d.html. Diakses pada 15 Maret 2008. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Eccles, R (2005). "Understanding the symptoms of the common cold and influenza". Lancet Infect Dis 5 (11): 718–25. doi:10.1016/S1473-3099(05)70270-X. PMID 16253889. 
  3. ↑ Seasonal Flu vs. Stomach Flu by Kristina Duda, R.N.; Diakses 12 Maret 2007 (Website: "About, Inc., A part of The New York Times Company"). So-called "stomach flu" is sometimes also called "24-hour flu." Neither one is actually flu and are instead unrelated gastroenteritis.
  4. ↑ Ballinger, MN.; Standiford, TJ. (Sep 2010). "Postinfluenza bacterial pneumonia: host defenses gone awry.". J Interferon Cytokine Res 30 (9): 643-52. doi:10.1089/jir.2010.0049. PMID 20726789. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Brankston G, Gitterman L, Hirji Z, Lemieux C, Gardam M (April 2007). "Transmission of influenza A in human beings". Lancet Infect Dis 7 (4): 257–65. doi:10.1016/S1473-3099(07)70029-4. PMID 17376383. 
  6. ↑ Suarez, D (2003). "The effect of various disinfectants on detection of avian influenza virus by real time RT-PCR". Avian Dis 47 (3 Suppl): 1091–5. doi:10.1637/0005-2086-47.s3.1091. PMID 14575118. 
  7. ↑ Avian Influenza (Bird Flu): Implications for Human Disease. Physical characteristics of influenza A viruses. UMN CIDRAP.
  8. ↑ Jefferson, T.; Del Mar, C.; Dooley, L.; Ferroni, E.; Al-Ansary, LA.; Bawazeer, GA.; van Driel, ML.; Nair, S. et al. (2010). "Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.". Cochrane Database Syst Rev (1): CD006207. doi:10.1002/14651858.CD006207.pub3. PMID 20091588. 
  9. ↑ Influenza (Seasonal), World Health Organization, April 2009. Diaksès 13-02-2010.
  10. ↑ Jonathan Dushoff; Plotkin, JB; Viboud, C; Earn, DJ; Simonsen, L (2006). "Mortality due to Influenza in the United States — An Annualized Regression Approach Using Multiple-Cause Mortality Data". American Journal of Epidemiology 163 (2): 181–7. doi:10.1093/aje/kwj024. PMID 16319291. http://aje.oxfordjournals.org/cgi/content/full/163/2/181. Diakses pada 29 Oktober 2009. "The regression modhèl attributes an annual average of 41,400 (95% confidence interval: 27,100, 55,700) deaths to influenza over the period 1979–2001.". 
  11. ↑ Julie Steenhuysen. "CDC backs away from decades-old flu death estimate", Reuters, 26 Agustus 2010. Diakses pada 13 September 2010Kutipan: Instead of the estimated 36,000 annual flu deaths in the United States... the actual number in the past 30 years has ranged from a low of about 3,300 deaths to a high of nearly 49,000, the CDC said on Thursday..
  12. ↑ "Avian influenza ("bird flu") fact sheet". WHO. 1 Februari 2006. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/avian_influenza/en/. Diakses pada 20 Oktober 2006. 
  13. ↑ World Health Organization. World now at the start of 2009 influenza pandemic. http://www.who.int/mediacentre/news/statements/2009/h1n1_pandemic_phase6_20090611/en/index.html
  14. ↑ WHO position paper: influenza vaccines WHO weekly Epidemiological Record 19 August 2005, vol. 80, 33, hal. 277–288.
  15. ↑ Villegas, P (1998). "Viral diseases of the respiratory system". Poult Sci 77 (8): 1143–5. PMID 9706079. 
  16. ↑ Horwood F, Macfarlane J (October 2002). "Pneumococcal and influenza vaccination: current situation and future prospects". Thorax 57 (Suppl 2): II24–II30. PMID 12364707. PMC 1766003. http://thorax.bmj.com/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12364707. 
  17. ↑ World Health Organization, Global Alert and Response (GAR), Antiviral drugs for pandemic (H1N1) 2009: definitions and use, 22 Dhésèmber 2009.
  18. ↑ Kawaoka Y (juru besut). (2006). Influenza Virology: Current Topics. Caister Academic Press. ISBN 978-1-904455-06-6. http://www.horizonpress.com/flu. 
  19. ↑ Vainionpää R, Hyypiä T (April 1994). "Biology of parainfluenza viruses". Clin. Microbiol. Rev. 7 (2): 265–75. PMID 8055470. PMC 358320. http://cmr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=8055470. 
  20. ↑ Hall CB (June 2001). "Respiratory syncytial virus and parainfluenza virus". N. Engl. J. Med. 344 (25): 1917–28. doi:10.1056/NEJM200106213442507. PMID 11419430. http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&pmid=11419430&promo=ONFLNS19. 
  21. ↑ Klenk et al. (2008). "Avian Influenza: Molecular Mechanisms of Pathogenesis and Host Range". Animal Viruses: Molecular Biology. Caister Academic Press. ISBN 978-1-904455-22-6. http://www.horizonpress.com/avir. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 Hay, A (December 29 2001). "The evolution of human influenza viruses". Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 356 (1416): 1861–70. doi:10.1098/rstb.2001.0999. PMID 11779385. 
  23. ↑ Fouchier, R (2004). "Avian influenza A virus (H7N7) associated with human conjunctivitis and a fatal case of acute respiratory distress syndrome". Proc Natl Acad Sci USA 101 (5): 1356–61. doi:10.1073/pnas.0308352100. PMID 14745020. PMC 337057. http://www.pnas.org/cgi/content/full/101/5/1356. 
  24. ↑ Osterhaus, A (2000). "Influenza B virus in seals". Science 288 (5468): 1051–3. doi:10.1126/science.288.5468.1051. PMID 10807575. 
  25. ↑ Jakeman KJ, Tisdale M, Russell S, Leone A, Sweet C (August 1994). "Efficacy of 2'-deoxy-2'-fluororibosides against influenza A and B viruses in ferrets". Antimicrob. Agents Chemother. 38 (8): 1864–7. PMID 7986023. PMC 284652. http://aac.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=7986023. 
  26. ↑ Nobusawa, E (April 2006). "Comparison of the mutation rates of human influenza A and B viruses". J Virol 80 (7): 3675–8. doi:10.1128/JVI.80.7.3675-3678.2006. PMID 16537638. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 R, Webster (1992). "Evolution and ecology of influenza A viruses". Microbiol Rev 56 (1): 152–79. PMID 1579108. 
  28. ↑ Zambon, M (November 1999). "Epidemiology and pathogenesis of influenza". J Antimicrob Chemother 44 Suppl B: 3–9. doi:10.1093/jac/44.suppl_2.3. PMID 10877456. http://jac.oxfordjournals.org/cgi/reprint/44/suppl_2/3. 
  29. ↑ Matsuzaki, Y (2002). "Antigenic and genetic characterization of influenza C viruses which caused two outbreaks in Yamagata City, Japan, in 1996 and 1998". J Clin Microbiol 40 (2): 422–9. doi:10.1128/JCM.40.2.422-429.2002. PMID 11825952. 
  30. ↑ 30,0 30,1 Taubenberger, JK; Morens, DM (2008). "The pathology of influenza virus infections". Annu Rev Pathol 3: 499–522. doi:10.1146/annurev.pathmechdis.3.121806.154316. PMID 18039138. 
  31. ↑ Matsuzaki, Y (1 May 2006). "Clinical features of influenza C virus infection in children". J Infect Dis 193 (9): 1229–35. doi:10.1086/502973. PMID 16586359. 
  32. ↑ Katagiri, S (July 1983). "An outbreak of type C influenza in a children's home". J Infect Dis 148 (1): 51–6. PMID 6309999. 
  33. ↑ International Committee on Taxanamy of Viruses descriptions of: OrthomyxoviridaeCithakan:Dead link, Influenzavirus BCithakan:Dead link and Influenzavirus CCithakan:Dead link
  34. ↑ International Committee on Taxanamy of Viruses. "The Universal Virus Database, version 4: Influenza A". http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/00.046.0.01.htm. Cithakan:Dead link
  35. ↑ 35,0 35,1 Lamb RA, Choppin PW (1983). "The gene structure and replication of influenza virus". Annu. Rev. Biochem. 52: 467–506. doi:10.1146/annurev.bi.52.070183.002343. PMID 6351727. 
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 36,3 36,4 Bouvier NM, Palese P (September 2008). "The biology of influenza viruses". Vaccine 26 Suppl 4: D49–53. doi:10.1016/j.vaccine.2008.07.039. PMID 19230160. 
  37. ↑ Ghedin, E; Sengamalay, NA; Shumway, M; Zaborsky, J; Feldblyum, T; Subbu, V; Spiro, DJ; Sitz, J et al. (October 2005). "Large-scale sequencing of human influenza reveals the dynamic nature of viral genome evolution". Nature 437 (7062): 1162–6. doi:10.1038/nature04239. PMID 16208317. 
  38. ↑ Suzuki, Y (2005). "Sialobiology of influenza: molecular mechanism of host range variation of influenza viruses". Biol Pharm Bull 28 (3): 399–408. doi:10.1248/bpb.28.399. PMID 15744059. http://www.jstage.jst.go.jp/article/bpb/28/3/399/_pdf. 
  39. ↑ 39,0 39,1 Wilson, J (July 2003). "Recent strategies in the search for new anti-influenza therapies". Curr Drug Targets 4 (5): 389–408. doi:10.2174/1389450033491019. PMID 12816348. 
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 40,4 Hilleman, M (August 19 2002). "Realities and enigmas of human viral influenza: pathogenesis, epidemiology and control". Vaccine 20 (25–26): 3068–87. doi:10.1016/S0264-410X(02)00254-2. PMID 12163258. 
  41. ↑ 41,0 41,1 Lynch JP, Walsh EE (April 2007). "Influenza: evolving strategies in treatment and prevention". Semin Respir Crit Care Med 28 (2): 144–58. doi:10.1055/s-2007-976487. PMID 17458769. 
  42. ↑ Smith AE, Helenius A (April 2004). "How viruses enter animal cells". Science 304 (5668): 237–42. doi:10.1126/science.1094823. PMID 15073366. 
  43. ↑ 43,0 43,1 Wagner, R (May–June 2002). "Functional balance between haemagglutinin and neuraminidase in influenza virus infections". Rev Med Virol 12 (3): 159–66. doi:10.1002/rmv.352. PMID 11987141. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Steinhauer DA (May 1999). "Role of hemagglutinin cleavage for the pathogenicity of influenza virus". Virology 258 (1): 1–20. doi:10.1006/viro.1999.9716. PMID 10329563. 
  45. ↑ Lakadamyali, M (August 2003). "Visualizing infection of individual influenza viruses". Proc Natl Acad Sci USA 100 (16): 9280–5. doi:10.1073/pnas.0832269100. PMID 12883000. 
  46. ↑ 46,0 46,1 Pinto LH, Lamb RA (April 2006). "The M2 proton channels of influenza A and B viruses". J. Biol. Chem. 281 (14): 8997–9000. doi:10.1074/jbc.R500020200. PMID 16407184. http://www.jbc.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=16407184. 
  47. ↑ Cros, J (September 2003). "Trafficking of viral genomic RNA into and out of the nucleus: influenza, Thogoto and Borna disease viruses". Virus Res 95 (1–2): 3–12. doi:10.1016/S0168-1702(03)00159-X. PMID 12921991. 
  48. ↑ Kash, J (July 2006). "Hijacking of the host-cell response and translational control during influenza virus infection". Virus Res 119 (1): 111–20. doi:10.1016/j.virusres.2005.10.013. PMID 16630668. 
  49. ↑ Nayak, D (December 2004). "Assembly and budding of influenza virus". Virus Res 106 (2): 147–65. doi:10.1016/j.virusres.2004.08.012. PMID 15567494. 
  50. ↑ Drake, J (1 May 1993). "Rates of spontaneous mutation among RNA viruses". Proc Natl Acad Sci USA 90 (9): 4171–5. doi:10.1073/pnas.90.9.4171. PMID 8387212. 
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 Call S, Vollenweider M, Hornung C, Simel D, McKinney W (2005). "Does this patient have influenza?". JAMA 293 (8): 987–97. doi:10.1001/jama.293.8.987. PMID 15728170. 
  52. ↑ Suzuki E, Ichihara K, Johnson AM (January 2007). "Natural course of fever during influenza virus infection in children". Clin Pediatr (Phila) 46 (1): 76–9. doi:10.1177/0009922806289588. PMID 17164515. 
  53. ↑ Silva ME, Cherry JD, Wilton RJ, Ghafouri NM, Bruckner DA, Miller MJ (August 1999). "Acute fever and petechial rash associated with influenza A virus infection". Clinical Infectious Diseases: an Official Publication of the Infectious Diseases Society of America 29 (2): 453–4. doi:10.1086/520240. PMID 10476766. 
  54. ↑ 54,0 54,1 Richards S (2005). "Flu blues". Nurs Stand 20 (8): 26–7. PMID 16295596. 
  55. ↑ Heikkinen T (July 2006). "Influenza in children". Acta Paediatr. 95 (7): 778–84. doi:10.1080/08035250600612272. PMID 16801171. 
  56. ↑ Kerr AA, McQuillin J, Downham MA, Gardner PS (1975). "Gastric 'flu influenza B causing abdominal symptoms in children". Lancet 1 (7902): 291–5. doi:10.1016/S0140-6736(75)91205-2. PMID 46444. 
  57. ↑ Hui DS (March 2008). "Review of clinical symptoms and spectrum in humans with influenza A/H5N1 infection". Respirology 13 Suppl 1: S10–3. doi:10.1111/j.1440-1843.2008.01247.x. PMID 18366521. 
  58. ↑ Monto A, Gravenstein S, Elliott M, Colopy M, Schweinle J (2000). "Clinical signs and symptoms predicting influenza infection". Arch Intern Med 160 (21): 3243–7. doi:10.1001/archinte.160.21.3243. PMID 11088084. http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/abstract/160/21/3243. 
  59. ↑ Smith K, Roberts M (2002). "Cost-effectiveness of newer treatment strategies for influenza". Am J Med 113 (4): 300–7. doi:10.1016/S0002-9343(02)01222-6. PMID 12361816. 
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 Rothberg M, Bellantonio S, Rose D (2 September 2003). "Management of influenza in adults older than 65 years of age: cost-effectiveness of rapid testing and antiviral therapy". Ann Intern Med 139 (5 Pt 1): 321–9. PMID 12965940. http://www.annals.org/cgi/content/abstract/139/5_Part_1/321. 
  61. ↑ Centers for Disease Control and Prevention. Lab Diagnosis of Influenza. Diaksès 1 Mèi 2009
  62. ↑ 62,0 62,1 Carrat F, Luong J, Lao H, Sallé A, Lajaunie C, Wackernagel H (2006). "A 'small-world-like' modhèl for comparing interventions aimed at preventing and controlling influenza pandemics". BMC Med 4: 26. doi:10.1186/1741-7015-4-26. PMID 17059593. 
  63. ↑ "CDC H1N1 Flu : Updated Interim Recommendations for the Use of Antiviral Medications in the Treatment and Prevention of Influenza for the 2009-2010 Season". Centers for Disease Control and Prevention. http://www.cdc.gov/h1n1flu/recommendations.htm. 
  64. ↑ Mitamura K, Sugaya N (2006). "[Diagnosis and Treatment of influenza—clinical investigation on viral shedding in children with influenza]". Uirusu 56 (1): 109–16. doi:10.2222/jsv.56.109. PMID 17038819. 
  65. ↑ Grassly NC, Fraser C (June 2008). "Mathematical models of infectious disease transmission". Nat. Rev. Microbiol. 6 (6): 477–87. doi:10.1038/nrmicro1845. PMID 18533288. 
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 66,3 66,4 Weber TP, Stilianakis NI (November 2008). "Inactivation of influenza A viruses in the environment and modes of transmission: a critical review". J. Infect. 57 (5): 361–73. doi:10.1016/j.jinf.2008.08.013. PMID 18848358. 
  67. ↑ Hall CB (August 2007). "The spread of influenza and other respiratory viruses: complexities and conjectures". Clin. Infect. Dis. 45 (3): 353–9. doi:10.1086/519433. PMID 17599315. http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/519433. 
  68. ↑ Tellier R (November 2006). "Review of aerosol transmission of influenza A virus". Emerging Infect. Dis. 12 (11): 1657–62. PMID 17283614. http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no11/06-0426.htm. 
  69. ↑ Cole E, Cook C (1998). "Characterization of infectious aerosols in health care facilities: an aid to effective engineering controls and preventive strategies". Am J Infect Control 26 (4): 453–64. doi:10.1016/S0196-6553(98)70046-X. PMID 9721404. 
  70. ↑ 70,0 70,1 Thomas Y, Vogel G, Wunderli W, et al. (May 2008). "Survival of influenza virus on banknotes". Appl. Environ. Microbiol. 74 (10): 3002–7. doi:10.1128/AEM.00076-08. PMID 18359825. 
  71. ↑ Bean B, Moore BM, Sterner B, Peterson LR, Gerding DN, Balfour HH (July 1982). "Survival of influenza viruses on environmental surfaces". J. Infect. Dis. 146 (1): 47–51. PMID 6282993. 
  72. ↑ 72,0 72,1 "Influenza Factsheet". Center for Food Security and Public Health, Iowa State University. http://www.cfsph.iastate.edu/Factsheets/pdfs/influenza.pdf.  hal. 7
  73. ↑ Jefferies WM, Turner JC, Lobo M, Gwaltney JM Jr. (1998). "Low plasma levels of adrenocorticotropic hormone in patients with acute influenza.". Clin Infect Dis. 26 (26): 708–10. doi:10.1086/514594. PMID 9524849. http://www.journals.uchicago.edu/doi/pdf/10.1086/514594. 
  74. ↑ 74,0 74,1 Korteweg C, Gu J (May 2008). "Pathology, molecular biology, and pathogenesis of avian influenza A (H5N1) infection in humans". Am. J. Pathol. 172 (5): 1155–70. doi:10.2353/ajpath.2008.070791. PMID 18403604. 
  75. ↑ Nicholls JM, Chan RW, Russell RJ, Air GM, Peiris JS (April 2008). "Evolving complexities of influenza virus and its receptors". Trends Microbiol. 16 (4): 149–57. doi:10.1016/j.tim.2008.01.008. PMID 18375125. 
  76. ↑ van Riel D, Munster VJ, de Wit E, et al. (April 2006). "H5N1 Virus Attachment to Lower Respiratory Tract". Science 312 (5772): 399. doi:10.1126/science.1125548. PMID 16556800. 
  77. ↑ Shinya K, Ebina M, Yamada S, Ono M, Kasai N, Kawaoka Y (March 2006). "Avian flu: influenza virus receptors in the human airway". Nature 440 (7083): 435–6. doi:10.1038/440435a. PMID 16554799. 
  78. ↑ van Riel D, Munster VJ, de Wit E, et al. (October 2007). "Human and avian influenza viruses target different cells in the lower respiratory tract of humans and other mammals". Am. J. Pathol. 171 (4): 1215–23. doi:10.2353/ajpath.2007.070248. PMID 17717141. 
  79. ↑ Schmitz N, Kurrer M, Bachmann M, Kopf M (2005). "Interleukin-1 is responsible for acute lung immunopathology but increases survival of respiratory influenza virus infection". J Virol 79 (10): 6441–8. doi:10.1128/JVI.79.10.6441-6448.2005. PMID 15858027. 
  80. ↑ Winther B, Gwaltney J, Mygind N, Hendley J (1998). "Viral-induced rhinitis". Am J Rhinol 12 (1): 17–20. doi:10.2500/105065898782102954. PMID 9513654. 
  81. ↑ Cheung CY, Poon LL, Lau AS, et al. (December 2002). "Induction of proinflammatory cytokines in human macrophages by influenza A (H5N1) viruses: a mechanism for the unusual severity of human disease?". Lancet 360 (9348): 1831–7. doi:10.1016/S0140-6736(02)11772-7. PMID 12480361. 
  82. ↑ Kobasa D, Jones SM, Shinya K, et al. (January 2007). "Aberrant innate immune response in lethal infection of macaques with the 1918 influenza virus". Nature 445 (7125): 319–23. doi:10.1038/nature05495. PMID 17230189. 
  83. ↑ Kash JC, Tumpey TM, Proll SC, et al. (October 2006). "Genomic analysis of increased host immune and cell death responses induced by 1918 influenza virus". Nature 443 (7111): 578–81. doi:10.1038/nature05181. PMID 17006449. 
  84. ↑ 84,0 84,1 Beigel J, Bray M (April 2008). "Current and future antiviral therapy of severe seasonal and avian influenza". Antiviral Res. 78 (1): 91–102. doi:10.1016/j.antiviral.2008.01.003. PMID 18328578. 
  85. ↑ 85,0 85,1 Recommended composition of influenza virus vaccines for use in the 2006–2007 influenza season WHO report 2006-02-14. Diaksès 19 Oktober 2006.
  86. ↑ Capua, I (2006). "The challenge of avian influenza to the veterinary community". Avian Pathol 35 (3): 189–205. doi:10.1080/03079450600717174. PMID 16753610. http://www.informaworld.com/smpp/section?content=a747651074&fulltext=713240928. 
  87. ↑ Holmes, E (September 2005). "Whole-genome analysis of human influenza A virus reveals multiple persistent lineages and reassortment among recent H3N2 viruses". PLoS Biol 3 (9): e300. doi:10.1371/journal.pbio.0030300. PMID 16026181. 
  88. ↑ 88,0 88,1 Key Facts about Influenza (Flu) Vaccine CDC publication. Published 17 October 2006. Diaksès 18 Oktober 2006.
  89. ↑ Smith NM, Bresee JS, Shay DK, Uyeki TM, Cox NJ, Strikas RA (July 2006). "Prevention and Control of Influenza: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)". MMWR Recomm Rep 55 (RR-10): 1–42. PMID 16874296. http://www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5510.pdf. 
  90. ↑ Questions & Answers: Flu Shot Publikasi CDC dianyaraké 24 Juli 2006. Diaksès 19 Oktober 2006.
  91. ↑ World Health Organization. Tables on the Clinical trials of pandemic influenza prototype vaccines. Juli 2009. http://www.who.int/vaccine_research/immunogenicity/immunogenicity_table.xls
  92. ↑ US Food & Drug Administration. FDA Approves Vaccines for 2009 H1N1 Influenza Virus Approval Provides Important Tool to Fight Pandemic. 15 September 2009. http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm182399.htm
  93. ↑ Center for Disease Control and Prevention: "QUESTIONS & ANSWERS: Novel H1N1 Flu (Swine Flu) and You". Diaksès 15 Dhésèmber 2009.
  94. ↑ Grayson ML, Melvani S, Druce J, et al. (February 2009). "Efficacy of soap and water and alcohol-based hand-rub preparations against live H1N1 influenza virus on the hands of human volunteers". Clin. Infect. Dis. 48 (3): 285–91. doi:10.1086/595845. PMID 19115974. 
  95. ↑ 95,0 95,1 95,2 95,3 Aledort JE, Lurie N, Wasserman J, Bozzette SA (2007). "Non-pharmaceutical public health interventions for pandemic influenza: an evaluation of the evidence base". BMC Public Health 7: 208. doi:10.1186/1471-2458-7-208. PMID 17697389. 
  96. ↑ MacIntyre CR, Cauchemez S, Dwyer DE, et al. (February 2009). "Face mask use and control of respiratory virus transmission in households". Emerging Infect. Dis. 15 (2): 233–41. doi:10.3201/eid1502.081167. PMID 19193267. PMC 2662657. http://www.cdc.gov/eid/content/15/2/pdfs/233.pdf. 
  97. ↑ Bridges CB, Kuehnert MJ, Hall CB (October 2003). "Transmission of influenza: implications for control in health care settings". Clin. Infect. Dis. 37 (8): 1094–101. doi:10.1086/378292. PMID 14523774. 
  98. ↑ Interim Guidance for the Use of Masks to Control Influenza Transmission Coordinating Center for Infectious Diseases (CCID) 8 Agustus 2005
  99. ↑ Murin, Susan (2005). "Respiratory tract infections: another reason not to smoke". Cleveland Clinic Journal of Medicine 72 (10): 916–920. doi:10.3949/ccjm.72.10.916. PMID 16231688. http://www.ccjm.org/content/72/10/916.full.pdf. Diakses pada 1 Oktober 2009. 
  100. ↑ Kark, J D (1982). "Cigarette smoking as a risk factor for epidemic a(h1n1) influenza in young men". The New England Journal of Medicine 307 (17): 1042–1046. doi:10.1056/NEJM198210213071702. ISSN 0028-4793. PMID 7121513. 
  101. ↑ Hota B (2004). "Contamination, disinfection, and cross-colonization: are hospital surfaces reservoirs for nosocomial infection?". Clin Infect Dis 39 (8): 1182–9. doi:10.1086/424667. PMID 15486843. 
  102. ↑ 102,0 102,1 McDonnell G, Russell A (1 January 1999). "Antiseptics and disinfectants: activity, action, and resistance". Clin Microbiol Rev 12 (1): 147–79. PMID 9880479. PMC 88911. http://cmr.asm.org/cgi/reprint/12/1/147.pdf. 
  103. ↑ "Chlorine Bleach: Helping to Manage the Flu Risk". Water Quality & Health Council. 1 April 2009. http://www.waterandhealth.org/newsletter/new/winter_2005/chlorine_bleach.html. Diakses pada 12 Mei 2009. 
  104. ↑ Hatchett RJ, Mecher CE, Lipsitch M (2007). "Public health interventions and epidemic intensity during the 1918 influenza pandemic". Proc Natl Acad Sci U S A. 104 (18): 7582–7587. doi:10.1073/pnas.0610941104. PMID 17416679. PMC 1849867. http://www.pnas.org/content/104/18/7582.full.pdf. 
  105. ↑ Bootsma MC, Ferguson NM (2007). "The effect of public health measures on the 1918 influenza pandemic in U.S. cities". Proc Natl Acad Sci U S A. 104 (18): 7588–7593. doi:10.1073/pnas.0611071104. PMID 17416677. PMC 1849868. http://www.pnas.org/content/104/18/7588.full.pdf. 
  106. ↑ "Flu: MedlinePlus Medical Encyclopedia". U.S. National Library of Medicine. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000080.htm. Diakses pada 7 Februari 2010. 
  107. ↑ Glasgow, J (2001). "Reye syndrome — insights on causation and prognosis". Arch Dis Child 85 (5): 351–3. doi:10.1136/adc.85.5.351. PMID 11668090. PMC 1718987. http://adc.bmj.com/content/85/5/351.full.pdf. 
  108. ↑ Hurt AC, Ho HT, Barr I (October 2006). "Resistance to anti-influenza drugs: adamantanes and neuraminidase inhibitors". Expert Rev Anti Infect Ther 4 (5): 795–805. doi:10.1586/14787210.4.5.795. PMID 17140356. 
  109. ↑ Centers for Disease Control and Prevention. CDC Recommends against the Use of Amantadine and Rimantadine for the Treatment or Prophylaxis of Influenza in the United States during the 2005–06 Influenza Season. 14 Januari 2006. Diaksès 1 Januari 2007
  110. ↑ Cithakan:Cite doi
  111. ↑ Transcript of virtual press conference with Gregory Hartl, Spokesperson for H1N1, and Dr Nikki Shindo, Medical Officer, Global Influenza Programme, World Health Organization, 12 November 2009. "... persistent or rapidly worsening symptoms should also be treated with antivirals. These symptoms include difficulty breathing and a high fever that lasts beyond 3 days... [page 1]" "... The pandemic virus can cause severe pneumonia even in healthy young people... [page 2]"
  112. ↑ Moscona, A (2005). "Neuraminidase inhibitors for influenza" (PDF). N Engl J Med 353 (13): 1363–73. doi:10.1056/NEJMra050740. PMID 16192481. http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMra050740. 
  113. ↑ 113,0 113,1 Stephenson, I (1999). "Chemotherapeutic control of influenza". J Antimicrob Chemother 44 (1): 6–10. doi:10.1093/jac/44.1.6. PMID 10459804. http://jac.oxfordjournals.org/content/44/1/6.full.pdf. 
  114. ↑ Jefferson, T (2006). Jefferson, Tom. ed. "Neuraminidase inhibitors for preventing and treating influenza in healthy adults". Cochrane Database Syst Rev 3: CD001265. doi:10.1002/14651858.CD001265.pub2. PMID 16855962. 
  115. ↑ Webster, Robert G.; Govorkova, E. A. (2006). "H5N1 Influenza — Continuing Evolution and Spread" (PDF). N Engl J Med 355 (21): 2174–77. doi:10.1056/NEJMp068205. PMID 17124014. http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMp068205. 
  116. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (2006). "High levels of adamantane resistance among influenza A (H3N2) viruses and interim guidelines for use of antiviral agents — United States, 2005–06 influenza season". MMWR Morb Mortal Wkly Rep 55 (2): 44–6. PMID 16424859. http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/wk/mm5502.pdf. 
  117. ↑ Bright, Rick A; Medina, Marie-jo; Xu, Xiyan; Perez-Oranaz, Gilda; Wallis, Teresa R; Davis, Xiaohong M; Povinelli, Laura; Cox, Nancy J et al. (2005). "Incidence of adamantane resistance among influenza A (H3N2) viruses isolated worldwide from 1994 to 2005: a cause for concern". The Lancet 366 (9492): 1175–81. doi:10.1016/S0140-6736(05)67338-2. PMID 16198766. 
  118. ↑ Ilyushina NA, Govorkova EA, Webster RG (October 2005). "Detection of amantadine-resistant variants among avian influenza viruses isolated in North America and Asia". Virology 341 (1): 102–6. doi:10.1016/j.virol.2005.07.003. PMID 16081121. http://birdflubook.com/resources/0Ilyushinaxxx.pdf. 
  119. ↑ Parry J (July 2005). "Use of antiviral drug in poultry is blamed for drug resistant strains of avian flu". BMJ 331 (7507): 10. doi:10.1136/bmj.331.7507.10. PMID 15994677. 
  120. ↑ Hayden FG (March 1997). "Prevention and treatment of influenza in immunocompromised patients". Am. J. Med. 102 (3A): 55–60; discussion 75–6. doi:10.1016/S0002-9343(97)80013-7. PMID 10868144. 
  121. ↑ Whitley RJ, Monto AS. (2006). "Prevention and treatment of influenza in high-risk groups: children, pregnant women, immunocompromised hosts, and nursing home residents.". J Infect Dis. 194 S2: S133–8. doi:10.1086/507548. PMID 17163386. http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/507548. 
  122. ↑ Angelo SJ, Marshall PS, Chrissoheris MP, Chaves AM (April 2004). "Clinical characteristics associated with poor outcome in patients acutely infected with Influenza A". Conn Med 68 (4): 199–205. PMID 15095826. 
  123. ↑ Murin S, Bilello K (2005). "Respiratory tract infections: another reason not to smoke". Cleve Clin J Med 72 (10): 916–20. doi:10.3949/ccjm.72.10.916. PMID 16231688. 
  124. ↑ Sandman, Peter M.; Lanard, Jody (2005). "Bird Flu: Communicating the Risk". Perspectives in Health Magazine 10 (2): 1–6. http://www.paho.org/English/DD/PIN/Number22_article1.htm. 
  125. ↑ 125,0 125,1 Sivadon-Tardy V, Orlikowski D, Porcher R, et al. (January 2009). "Guillain-Barré syndrome and influenza virus infection". Clin. Infect. Dis. 48 (1): 48–56. doi:10.1086/594124. PMID 19025491. 
  126. ↑ Jacobs BC, Rothbarth PH, van der Meché FG, et al. (October 1998). "The spectrum of antecedent infections in Guillain-Barré syndrome: a case-control study". Neurology 51 (4): 1110–5. PMID 9781538. 
  127. ↑ Vellozzi C, Burwen DR, Dobardzic A, Ball R, Walton K, Haber P (March 2009). "Safety of trivalent inactivated influenza vaccines in adults: Background for pandemic influenza vaccine safety monitoring". Vaccine 27 (15): 2114–2120. doi:10.1016/j.vaccine.2009.01.125. PMID 19356614. 
  128. ↑ 2009 H1N1 Flu Vaccine Was Safe
  129. ↑ Stowe J, Andrews N, Wise L, Miller E (February 2009). "Investigation of the temporal association of Guillain-Barre syndrome with influenza vaccine and influenzalike illness using the United Kingdom General Practice Research Database". Am. J. Epidemiol. 169 (3): 382–8. doi:10.1093/aje/kwn310. PMID 19033158. http://aje.oxfordjournals.org/content/169/3/382.long. 
  130. ↑ Sivadon-Tardy V, Orlikowski D, Porcher R, et al. (January 2009). "Guillain-Barré syndrome and influenza virus infection". Clin. Infect. Dis. 48 (1): 48–56. doi:10.1086/594124. PMID 19025491. http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/594124. 
  131. ↑ Weather and the Flu Season NPR Day to Day, 17 December 2003. Diaksès 19 Oktober 2006
  132. ↑ Lowen, AC; Mubareka, S; Steel, J; Palese, P (October 2007). "Influenza virus transmission is dependent on relative humidity and temperature" (PDF). PLoS Pathogens 3 (10): e151. doi:10.1371/journal.ppat.0030151. PMID 17953482. PMC 2034399. http://www.plospathogens.org/article/fetchObjectAttachment.action?uri=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.ppat.0030151&representation=PDF. 
  133. ↑ Shaman J, Kohn M (March 2009). "Absolute humidity modulates influenza survival, transmission, and seasonality". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 106 (9): 3243–8. doi:10.1073/pnas.0806852106. PMID 19204283. 
  134. ↑ Shaman J, Pitzer VE, Viboud C, Grenfell BT, Lipsitch M (February 2010). Ferguson, Neil M.. ed. "Absolute humidity and the seasonal onset of influenza in the continental United States". PLoS Biol. 8 (2): e1000316. doi:10.1371/journal.pbio.1000316. PMID 20186267. 
  135. ↑ Shek, LP; Lee, BW (2003). "Epidemiology and seasonality of respiratory tract virus infections in the tropics.". Paediatric respiratory reviews 4 (2): 105–11. doi:10.1016/S1526-0542(03)00024-1. PMID 12758047. 
  136. ↑ Dushoff, J; Plotkin, JB; Levin, SA; Earn, DJ (2004). "Dynamical resonance can account for seasonality of influenza epidemics.". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 101 (48): 16915–6. doi:10.1073/pnas.0407293101. PMID 15557003. 
  137. ↑ WHO Confirmed Human Cases of H5N1 Data published by WHO Epidemic and Pandemic Alert and Response (EPR). Diaksès 24 Oktober 2006
  138. ↑ Cannell, J (2006). "Epidemic influenza and vitamin D". Epidemiol Infect 134 (6): 1129–40. doi:10.1017/S0950268806007175. PMID 16959053. 
  139. ↑ HOPE-SIMPSON, R (1965). "The nature of herpes zoster: a long-term study and a new hypothesis". Proc R Soc Med 58: 9–20. PMID 14267505. 
  140. ↑ Influenza WHO Fact sheet No. 211 revised March 2003. Diaksès 22 Oktober 2006.
  141. ↑ Thompson, W (2003). "Mortality associated with influenza and respiratory syncytial virus in the United States". JAMA 289 (2): 179–86. doi:10.1001/jama.289.2.179. PMID 12517228. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/289/2/179. 
  142. ↑ Thompson, W (2004). "Influenza-associated hospitalizations in the United States". JAMA 292 (11): 1333–40. doi:10.1001/jama.292.11.1333. PMID 15367555. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/292/11/1333. 
  143. ↑ Murray CJ, Lopez AD, Chin B, Feehan D, Hill KH (December 2006). "Estimation of potential global pandemic influenza mortality on the basis of vital registry data from the 1918-20 pandemic: a quantitative analysis". Lancet 368 (9554): 2211–8. doi:10.1016/S0140-6736(06)69895-4. PMID 17189032. 
  144. ↑ Wolf, Yuri I; Viboud, C; Holmes, EC; Koonin, EV; Lipman, DJ (2006). "Long intervals of stasis punctuated by bursts of positive selection in the seasonal evolution of influenza A virus". Biol Direct 1 (1): 34. doi:10.1186/1745-6150-1-34. PMID 17067369. 
  145. ↑ Parrish, C (2005). "The origins of new pandemic viruses: the acquisition of new host ranges by canine parvovirus and influenza A viruses". Annual Rev Microbiol 59: 553–86. doi:10.1146/annurev.micro.59.030804.121059. PMID 16153179. 
  146. ↑ Recker M, Pybus OG, Nee S, Gupta S (2007). "The generation of influenza outbreaks by a network of host immune responses against a limited set of antigenic types". Proc Natl Acad Sci U S A. 104 (18): 7711–7716. doi:10.1073/pnas.0702154104. PMID 17460037. PMC 1855915. http://www.pnas.org/cgi/content/full/104/18/7711. 
  147. ↑ Influenza, The Oxford English Dictionary, second edition.
  148. ↑ Creighton, Charles (1965): A History Of Epidemics In Britain, With Additional Material By D.E.C. Eversley
  149. ↑ Potter, CW (2001). "A history of influenza.". Journal of applied microbiology 91 (4): 572–579. doi:10.1046/j.1365-2672.2001.01492.x. PMID 11576290. 
  150. ↑ Smith, P (2009). "Swine Flu". Croatian Medical Journal 50 (4): 412. doi:10.3325/cmj.2009.50.412. PMID 19673043. 
  151. ↑ Martin, P (June 2006). "2,500-year evolution of the term epidemic". Emerg Infect Dis 12 (6): 976–80. PMID 16707055. http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no06/05-1263.htm#cit. 
  152. ↑ Hippocrates (400 BCE). "Of the Epidemics". http://classics.mit.edu/Hippocrates/epidemics.html. Diakses pada 18 Oktober 2006. 
  153. ↑ Beveridge, W I (1991). "The chronicle of influenza epidemics". History and Philosophy of the Life Sciences 13 (2): 223–234. PMID 1724803. 
  154. ↑ 154,0 154,1 154,2 154,3 Potter CW (October 2001). "A History of Influenza". Journal of Applied Microbiology 91 (4): 572–579. doi:10.1046/j.1365-2672.2001.01492.x. PMID 11576290. http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/120718156/HTMLSTART. 
  155. ↑ Guerra, Francisco (1988). "The Earliest American Epidemic: The Influenza of 1493". Social Science History 12 (3): 305–325. doi:10.2307/1171451. PMID 11618144.  (only the first page can be read for free, but that has enough information about influenza being the main disease brought by Columbus killing 90 % of the indiginous population)
  156. ↑ Guerra, F (1993). "The European-American exchange". History and Philosophy of the Life Sciences 15 (3): 313–327. doi:10.1016/S1471-0846(02)80108-1. PMID 7529930. 
  157. ↑ 157,0 157,1 157,2 157,3 157,4 "1: The Story of Influenza". The Threat of Pandemic Influenza: Are We Ready? Workshop Summary (2005). Washington, D.C.: The National Academies Press. hlm. 60–61. http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=11150&page=58. 
  158. ↑ 158,0 158,1 Patterson, KD (Spring 1991). "The geography and mortality of the 1918 influenza pandemic". Bull Hist Med. 65 (1): 4–21. PMID 2021692. 
  159. ↑ Taubenberger JK, Reid AH, Janczewski TA, Fanning TG (December 2001). "Integrating historical, clinical and molecular genetic data in order to explain the origin and virulence of the 1918 Spanish influenza virus". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 356 (1416): 1829–39. doi:10.1098/rstb.2001.1020. PMID 11779381. 
  160. ↑ 160,0 160,1 Taubenberger, J (2006). "1918 Influenza: the mother of all pandemics". Emerg Infect Dis 12 (1): 15–22. PMID 16494711. http://www.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no01/05-0979.htm. 
  161. ↑ Simonsen, L (July 1998). "Pandemic versus epidemic influenza mortality: a pattern of changing age distribution". J Infect Dis 178 (1): 53–60. PMID 9652423. 
  162. ↑ "Ten things you need to know about pandemic influenza". World Health Organization. 14 Oktober 2005. Diarsipkan dari yang asli pada 16 Oktober 2005. http://web.archive.org/20051016015026/www.who.int/csr/disease/influenza/pandemic10things/en/index.html. Diakses pada 26 September 2009. 
  163. ↑ Valleron AJ, Cori A, Valtat S, Meurisse S, Carrat F, Boëlle PY (May 2010). "Transmissibility and geographic spread of the 1889 influenza pandemic". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 107 (19): 8778–81. doi:10.1073/pnas.1000886107. PMID 20421481. 
  164. ↑ Mills CE, Robins JM, Lipsitch M (December 2004). "Transmissibility of 1918 pandemic influenza". Nature 432 (7019): 904–6. doi:10.1038/nature03063. PMID 15602562. 
  165. ↑ Donaldson LJ, Rutter PD, Ellis BM, et al. (2009). "Mortality from pandemic A/H1N1 2009 influenza in England: public health surveillance study". BMJ 339: b5213. doi:10.1136/bmj.b5213. PMID 20007665. 
  166. ↑ Heinen PP (15 September 2003). "Swine influenza: a zoanasis". Veterinary Sciences Tomorrow. ISSN 1569-0830. http://www.vetscite.org/publish/articles/000041/print.html. 
  167. ↑ Shimizu, K (October 1997). "History of influenza epidemics èand discovery of influenza virus". Nippon Rinsho 55 (10): 2505–201. PMID 9360364. 
  168. ↑ Smith, W (1933). "A virus obtained from influenza patients". Lancet 2: 66–68. doi:10.1016/S0140-6736(00)78541-2. 
  169. ↑ Sir Frank Macfarlane Burnet: Biography The Nobel Foundation. Diaksès 22 Oktober 2006
  170. ↑ Kendall, H (2006). "Vaccine Innovation: Lessons from World War II". Journal of Public Health Policy 27 (1): 38–57. doi:10.1057/palgrave.jphp.3200064. PMID 16681187. http://www.palgrave-journals.com/jphp/journal/v27/n1/abs/3200064a.html. 
  171. ↑ Statement from President George W. Bush on Influenza Diakses 26 Oktober 2006
  172. ↑ Brainerd, E. and M. Siegler (2003), "The Ecanamic Effects of the 1918 Influenza Epidemic", CEPR Discussion Paper, no. 3791.
  173. ↑ Poland G (2006). "Vaccines against avian influenza—a race against time". N Engl J Med 354 (13): 1411–3. doi:10.1056/NEJMe068047. PMID 16571885. http://content.nejm.org/cgi/content/full/354/13/1411. 
  174. ↑ 174,0 174,1 "Is Business Ready for a Flu Pandemic?", The New York Times, 16 Maret 2006. Diakses pada 17 April 2006.
  175. ↑ National Strategy for Pandemic Influenza Whitehouse.gov Diaksès 26 Oktober 2006.
  176. ↑ Bush Outlines $7 Billion Pandemic Flu Preparedness PlanCithakan:Dead link US Mission to the EU, Diaksès 12 Dhésèmber 2009 Cithakan:WaybackCithakan:Dead link
  177. ↑ Danar Nations Pledge $1.85 Billion to Combat Bird Flu Newswire Diaksès 26 Oktober 2006.
  178. ↑ Assessment of the 2009 influenza A (H1N1) Outbreak on Selected Countries in the Southern Hemisphere. 2009. http://flu.gov/professional/global/southhemisphere.html
  179. ↑ Influenza A Virus Genome Project at The Institute of Genomic Research. Diaksès 19 Oktober 2006
  180. ↑ Subbarao K, Katz J (2004). "Influenza vaccines generated by reverse genetics". Curr Top Microbiol Immunol 283: 313–42. PMID 15298174. 
  181. ↑ Bardiya N, Bae J (2005). "Influenza vaccines: recent advances in production technologies". Appl Microbiol Biotechnol 67 (3): 299–305. doi:10.1007/s00253-004-1874-1. PMID 15660212. http://www.springerlink.com/content/jdt26gc39v4bwk9q/. 
  182. ↑ Neirynck S, Deroo T, Saelens X, Vanlandschoot P, Jou WM, Fiers W (October 1999). "A universal influenza A vaccine based on the extracellular domain of the M2 protéin". Nat. Med. 5 (10): 1157–63. doi:10.1038/13484. PMID 10502819. 
  183. ↑ Fiers W, Neirynck S, Deroo T, Saelens X, Jou WM (December 2001). "Soluble recombinant influenza vaccines". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 356 (1416): 1961–3. doi:10.1098/rstb.2001.0980. PMID 11779398. 
  184. ↑ Fiers W, De Filette M, Birkett A, Neirynck S, Min Jou W (July 2004). "A "universal" human influenza A vaccine". Virus Res. 103 (1-2): 173–6. doi:10.1016/j.virusres.2004.02.030. PMID 15163506. 
  185. ↑ Gingerich, DA (2008). "Lymphocyte T-Cell Immunomodulator: Review of the ImmunoPharmacology of a new Veterinary Biologic" (PDF). Journal of Applied Research in Veterinary Medicine 6 (2): 61–68. http://jarvm.com/articles/Vol6Iss2/Vol6Iss2Gingerich61-68.pdf. Diakses pada 5 Desember 2010. 
  186. ↑ Gorman O, Bean W, Kawaoka Y, Webster R (1990). "Evolution of the nucleoprotein gene of influenza A virus". J Virol 64 (4): 1487–97. PMID 2319644. 
  187. ↑ Hinshaw V, Bean W, Webster R, Rehg J, Fiorelli P, Early G, Geraci J, St Aubin D (1984). "Are seals frequently infected with avian influenza viruses?". J Virol 51 (3): 863–5. PMID 6471169. 
  188. ↑ Elbers A, Koch G, Bouma A (2005). "Performance of clinical signs in poultry for the detection of outbreaks during the avian influenza A (H7N7) epidemic in The Netherlands in 2003". Avian Pathol 34 (3): 181–7. doi:10.1080/03079450500096497. PMID 16191700. 
  189. ↑ Capua, I; Mutinelli, F. (2001). "Low pathogenicity (LPAI) and highly pathogenic (HPAI) avian influenza in turkeys and chicken". A Colour Atlas and Text on Avian Influenza. Bologna: Papi Editore. hlm. 13–20. ISBN 88-88369-00-7. http://books.google.com/books?id=S1hEAAAACAAJ. 
  190. ↑ Bano S, Naeem K, Malik S (2003). "Evaluation of pathogenic potential of avian influenza virus serotype H9N2 in chickens". Avian Dis 47 (3 Suppl): 817–22. doi:10.1637/0005-2086-47.s3.817. PMID 14575070. 
  191. ↑ Swayne D, Suarez D (2000). "Highly pathogenic avian influenza". Rev Sci Tech 19 (2): 463–82. PMID 10935274. 
  192. ↑ Li K, Guan Y, Wang J, Smith G, Xu K, Duan L, Rahardjo A, Puthavathana P, Buranathai C, Nguyen T, Estoepangestie A, Chaisingh A, Auewarakul P, Long H, Hanh N, Webby R, Poon L, Chen H, Shortridge K, Yuen K, Webster R, Peiris J (2004). "Genesis of a highly pathogenic and potentially pandemic H5N1 influenza virus in eastern Asia". Nature 430 (6996): 209–13. doi:10.1038/nature02746. PMID 15241415. 
  193. ↑ Li KS, Guan Y, Wang J, Smith GJ, Xu KM, Duan L, Rahardjo AP, Puthavathana P, Buranathai C, Nguyen TD, Estoepangestie AT, Chaisingh A, Auewarakul P, Long HT, Hanh NT, Webby RJ, Poon LL, Chen H, Shortridge KF, Yuen KY, Webster RG, Peiris JS. "The Threat of Pandemic Influenza: Are We Ready?" Workshop Summary The National Academies Press (2005) "Today's Pandemic Threat: Genesis of a Highly Pathogenic and Potentially Pandemic H5N1 Influenza Virus in Eastern Asia", pages 116–130
  194. ↑ Liu J (2006). "Avian influenza—a pandemic waiting to happen?" (PDF). J Microbiol Immunol Infect 39 (1): 4–10. PMID 16440117. http://jmii.org/content/pdf/v39n1p4.pdf. 
  195. ↑ Salomon R, Webster RG (February 2009). "The influenza virus enigma". Cell 136 (3): 402–10. doi:10.1016/j.cell.2009.01.029. PMID 19203576. 
  196. ↑ 196,0 196,1 Kothalawala H, Toussaint MJ, Gruys E (June 2006). "An overview of swine influenza". Vet Q 28 (2): 46–53. PMID 16841566. 
  197. ↑ Myers KP, Olsen CW, Gray GC (April 2007). "Cases of swine influenza in humans: a review of the literature". Clin. Infect. Dis. 44 (8): 1084–8. doi:10.1086/512813. PMID 17366454. 
  198. ↑ Maria Zampaglione (April 29, 2009). "Press Release: A/H1N1 influenza like human illness in Mexico and the USA: OIE statement". World Organisation for Animal Health. Diarsipkan dari yang asli pada 30 April 2009. http://web.archive.org/20090430105521/www.oie.int/eng/press/en_090427.htm. Diakses pada 29 April 2009. 
  199. ↑ Grady, Denise, "W.H.O. Gives Swine Flu a Less Loaded, More Scientific Name", The New York Times, 1 Mei 2009. Diakses pada 31 Maret 2010.
  200. ↑ McNeil Jr., Donald G., "Virus's Tangled Genes Straddle Continents, Raising a Mystery About Its Origins", The New York Times, 1 Mei 2009. Diakses pada 31 Maret 2010.

Wacan terusan

[sunting | besut sumber]
Cithakan:Col-1-of-2Umum

Sajarah

Mikrobiologi

Cithakan:Col-2-of-2

Patogenesis

Epidemiologi

Pananganan lan panyegahan

Panelitèn

Pranala njaba

[sunting | besut sumber]
Weruhi luwih akèh bab
Influenza
ing proyèk saduluré Wikipédia
Bedhah Wiktionary Andharan saka Wikibausastra
Bedhah Commons Médhia saka Commons
Bedhah Wikinews Warta saka Wikinews
Bedhah Wikiquote Cuplikan saka Wikiquote
Bedhah Wikisource Tèks saka Wikisource
Bedhah Wikibooks Buku tèks saka Wikibooks
Bedhah Wikiversity Matèri sinau saka Wikiversity

Cithakan:Artikel pilihan

Ditampa sekang "https://map-bms.wikipedia.org/w/index.php?title=Influenza&oldid=211136"