Véddi o wikitèsto de Ferovîa Zêna-Vintimìggia

{{Grafîa ofiçiâ}}
[[File:Mappa ferrovia Genova-Ventimiglia.png|thumb|350px|Màppa da ferovîa Zêna-Vintimìggia]]
A '''ferovîa Zêna-Vintimìggia''' a l'é 'na [[Ferovîa|lìnia feroviària]] ch'a côre lóngo tùtta a [[Rivêa de Ponénte]], da-a seu estremitæ de levànte scìnn-a-o confìn co-a [[Fransa|Frànsa]].

A l'é unn-a de ciù inportànti lìnie feroviàrie de l'Itàlia e a l'atravèrsa tréi capolêughi de provìnsa: [[Zena|Zêna]], [[Sann-a|Sànn-a]] e [[Imperia|Inpêia]]. [[Ventemiglia|Vintimìggia]] a gh'à a fonçión de staçión de confìn, dónde finìscian e córse ségge i trêni italién che quélli françéixi.

== Stöia ==
[[Immaggine:Orario Genova - Ventimiglia 1° Settembre 1872.jpg|sinistra|miniatura|250x250px|L'orârio di trêni a-o [[1º seténbre|1° de seténbre]] do [[1872]]]]
L'idêa da costruçión de 'na lìnia feroviària ch'a corìsse lóngo a [[Rivêa]] a remónta a-o [[1857]], co-in prìmmo progètto pi-â coscì dîta "Ferovîa de Rivêe Lìguri". Quésta lìnia, ch'a l'é stæta inandiâ into méize de màrso de quéllo ànno, a dovéiva partî da-o sciùmme [[Vâro (sciùmme)|Vâro]], a ponénte de [[Nissa|Nìssa]], che alôa o marcâva o confìn tra o [[Regno de Sardegna|régno de Sardégna]] e a repùbrica françéize, e arivâ scìnn-a-o sciùmme [[Mâgra (sciùmme)|Mâgra]], confìn do stâto sabòudo co-o [[ducâto de Mòdena]]. Insémme a de âtre ferovîe, sta lìnia chi a fâva pàrte do progètto de realizaçión de 'n'estéiza ræ feroviària, vosciûa da-o [[Camìllo Benso, cónte de Cavour|Cavour]] pe modernizâ o régno. Pe de ciù, de lóngo inte quélli ànni, l'êa za in fonçión 'na cùrta træta tra e dôe staçioìn de [[Staçión de Zêna Sàn Pê d'Ænn-a|Sàn Pê d'Ænn-a]] e [[Staçión de Zêna Ôtri|de Ôtri]], avèrta a-i [[8 arvî|8 d'arvî]] do [[1856]] e ch'a se deramâva da-a [[Ferovîa Turìn-Zêna|Turìn-Zêna]]. A-a fondaçión do [[Regno d'Italia (1861-1946)|régno d'Itàlia]] gh'é stæto 'n'aceleraçión inti travàggi pi-â lìnia gràçie a l'emanaçión da lézze do [[27 òtôbre|27 d'òtôbre]] do [[1860]], dónde s'êa decîzo de fabricâ a coscì dîta "ferovîa lìgure", ch'a ligàsse e dôe çitæ de [[Ventemiglia|Vintimìggia]] e de [[Màssa (Itàlia)|Màssa]], ciù che vàrie lìnie za existénti.

A costruçión e l'ezercìçio de quésta ferovîa són stæti dónca afidæ a-e [[Strade Ferrate Livornesi]], creæ pöco prìmma ma che za do [[1865]] són finîe drénto a-e [[Strade Ferrate Romane]] (SFR), co-a costruçión che into méntre (a-i [[25 mazzo|25 de màzzo]] do [[1868]]) da [[Ôtri]] a l'êa arivâ scìnn-a [[Sann-a|Sànn-a]]. A ògni mòddo e SFR, che se trovâvan inte de grénde dificoltæ econòmiche, a-i [[23 novénbre|23 de novénbre]] do [[1868]] àn cedûo a lìnia a-a [[Società per le Ferrovie dell'Alta Italia]], ch'a controlâva za o rèsto da ræ feroviària do nòrd da penîzoa.

A-i [[25 zenâ|25 de zenâ]] do [[1872]] a lìnia do Ponénte a l'é stæta in sciâ fìn conpletâ, con l'avertûa da [[Staçión de Vintimiggia|staçión de Vintimìggia]] e, ciù ò mêno doî méixi ciù tàrdi (a-i [[18 marso|18 de màrso]]), di 7&nbsp;km de træto internaçionâle de conligaménto co-a ræ françéize.
{| class="wikitable" style="float:right"
|- style="background:#efefef;"
! Træta
! Inouguraçión<ref name="trenidicarta.it">{{Çitta web|url=http://www.trenidicarta.it/aperture.html|tìtolo=Prospetto cronologico dei tratti di ferrovia aperti all'esercizio dal 1839 al 31 dicembre 1926|outô=Ofìçio Centrâle de Statìstica de Ferovîe do Stâto|editô=Alessandro Tuzza|dæta=1927|léngoa=IT|vìxita=2021-08-12}}</ref>
|-
|-
|align="left"|Brìgnoe-Sàn Pê d'Ænn-a
|align="right"|18 de dexénbre do 1853<ref group="n.">Cómme pàrte da [[ferovîa Turìn-Zêna]].</ref>
|-
|align="left"|Sàn Pê d'Ænn-a-Ôtri
|align="right"|17 de zenâ do 1856
|-
|align="left"|Ôtri-Sànn-a
|align="right"|25 de màzzo do 1868
|-
|align="left"|Sànn-a-Vintimìggia
|align="right"|25 de zenâ do 1872
|}
Inta costruçión de l'òpia i progetìsti no l'àn però dæto goæi a ménte a-i bezéugni e-e necescitæ di teritöi atraversæ, scicómme chi-â prìmma raxón derê a l'avertûa da lìnia a l'êa a seu inportànsa pe-i interèssi militâri e difensîvi do stâto sàrdo prìmma, e do régno d'Itàlia pöi. O progètto da ferovîa, pensòu in acòrdio a-i bezéugni d'alôa, quànde a ciù pàrte di traspòrti, ségge de mèrçe che de pasagê, o l'avegnîva pe mâ, o l'à portòu a 'n percórso squæxi do tùtto a-o livéllo do mâ e ch'o l'anâva aprêuvo a-a lìnia da còsta. A ferovîa, dónde poscìbile, a corîva de fiànco a-a percórso da [[Stràdda Statâle 1 Vîa Ourélia|Stràdda Ourélia]], unéndo ciù de quarànta comùn che scìnn-a quéllo moménto êan conligæ no goæi bén pe tæra, se no sôlo pe mâ. 

=== O radóggio ===
[[Immaggine:Mappa_variante_di_tracciato_Andora-P.P._San_Lorenzo.png|sinistra|miniatura|250x250px|A variànte do percórso pò-u radóggui tra Andêua e Sàn Loénso.]]
Constrûta squæxi do tùtto a colìssa séncia pe-e dificoltæ técniche da seu realizaçión e pe contegnî i cósti, a ferovîa Zêna-Vintimìggia a l'é rizultâ da sùbito inadegoâ a-e ezigénse de conligaménto che se ghe domandâva. A despêto de nêuve e urgénti necescitæ, sentîe za da l'inprinçìpio do [[XX secolo|Nêuveçénto]], i travàggi pe radogiâ a lìnia són anæti avànti adâxo e pe tòcchi spantegæ tànto che, ancón a-a giornâ d'ancheu, gh'é de seçioìn a séncia colìssa, màscime quélla tra [[Andeua|Andêua]] e [[Arbenga|Arbénga]] e quélla tra [[Löa|Lêua]] e [[Finô|Finâ]]. Inti ànni do regìmme l'é stæto realizòu o radóggio da træta Arbénga-Lêua, avèrta do [[1936]], co-a realizaçión di nêuvi fabricâti viâgiatoî, e fæto de retìfiche into tòcco tra [[San Loenso (comun)|Sàn Loénso]] e [[Spiareti|Spiarêti]], con dôe nêuve galerîe a [[San Steva a Mâ|San Stêva]] e tra [[Sanremu|Sanrémmo]] e Spiarêti che són stæto constrûte pe predispónn-e da lìnia a-a dóggia colìssa. A ògni mòddo, sti travàggio chi són vegnûi pi-â ciù pàrte inùtili do [[2001]], con l'abandón da træta.

A scitoaçión a-o coméso do [[1968]] a l'êa ancón crìtica, co-i sôli tréi tòcchi Sàn Pê d'Ænn-a-Ôtri (11&nbsp;km), Lêua-Arbénga (8&nbsp;km) e da Spiarêti a-o confìn co-a Frànsa (20&nbsp;km) ch'êan a dóggia colìssa. A prìmma træta a êse potençiâ a l'é stæta quélla conpréiza tra e [[Staçión de Zêna Vêxima|staçioìn da Vêxima]] e de [[Staçiùn de Väze|Vâze]], avèrta a-i 23 d'òtôbre scìnn-a-a [[staçión de Coghêuo]] e pe intrêgo inta setemànn-a aprêuvo. L'ùrtimo tòcco, sàiva a dî quéllo tra e staçioìn da Vêxima e de Ôtri o l'é stæto inouguròu pöco dòppo, a-i [[29 lûggio|29 de lùggio]] do [[1969]]<ref>{{Çitta web|url=http://www.ferrovieinrete.com/doc_storici/FerroviaLigure.pdf|tìtolo=Da Ventimiglia a Massa – La Ferrovia Ligure|outô=Adriano Betti Carboncini|léngoa=IT|p=3|vìxita=2021-08-12}}</ref><ref>{{Çitta web|url=http://www.archiviolastampa.it/component/option,com_lastampa/task,search/mod,libera/action,viewer/Itemid,3/page,10/articleid,0018_01_1969_0175_0010_24603260/|tìtolo=Molti ostacoli sul raddoppio della ferrovia Genova-Ventimiglia|outô=Sergio Devecchi|editô=Archivio ''La Stampa''|dæta=1969-07-29|léngoa=IT|vìxita=2021-08-12}}</ref>. A nêuva sêde feroviària, mesciâ ciù a mónte rispètto a quélla vêgia, a l'à permìsso a-i pàixi in sciâ Rivêa de [[Rensén]], [[Cogoeuo|Coghêuo]] e [[Väze|Vâze]] de liberâse da-a congestión caxonâ da l'infrastrutûa, dæto che prìmma a pasâva pròprio a-o seu céntro. A Rensén, coscì cómme a Vâze, l'é stæto tiòu sciù 'na nêuva staçión, méntre a vêgia lìnia a l'é stæta in pàrte riutilizâ e in pàrte abandonâ. Into detàggio, inta zöna da Vêxima, dòppo di ànni de abandón s'é dêuviòu o spàçio coscì liberòu pe alargâ a sêde stradâle de l'Ourélia, méntre inti pàixi a ferovîa a l'é stæta sciorbîa da-o tesciûo urbâno. I tòcchi èstra-urbâni, a-o coménso abandonæ, són stæti mìssi a nêuvo inti ùrtimi ànni e convertîi inte di percórsci pe-e biçiclétte e/ò pedonâli.
[[Immaggine:Laigueglia IC Cycnus.jpg|destra|miniatura|250x250px|In trêno intercity o l'arîva a [[L'Aigheuja|Laigoéggia]] do [[1993]]]]
Pe radogiâ a lìna scìnn-a Sànn-a l'é stæto però necesâio âtri nêuv'ànni, tànto chi-â nêuva staçión, ch'a l'êa stæta tiâ sciù tra o [[1961]] e o [[1960|1962]] segóndo o progètto de l'inzegnê [[Pier Luigi Nervi]] e inougurâ da-o prescidénte da Repùbrica [[Antonio Segni]], a l'é restâ vêua e sénsa de binâi pe bén chinz'ànni. Defæti sôlo do [[1977]], co-in grànde ritàrdo rispètto a-i progràmmi, l'é stæto avèrto a dóggia træta tra Vâze e Finâ, ch'a conprendéiva a nêuva [[Stasiùn de Sann-a|staçión de Sànn-a]], into quartê de Mongrifón, ascì. Inte sta porçión chi de lìnia a sêde desmìssa a l'é stæta tórna sciorbîa da-o tesciûo urbàn, de spésso co-a seu trasformaçión inte pasagiâ a-o mâ. A Sànn-a l'àrea da vêgia staçión lóngo o [[Letimbru|Letinbro]] a l'é restâ pe tànto ténpo abandonâ, trasformâ prìmma in lanbré pò-u depòxito di vagoìn e ciù avànti caciâ zu pe realizâ o grànde parchézzo de Ciàssa do Pòpolo.
Ciù avànti, pasòu vintiçinqu'ànni de progètti, finançiaménti, rinvîi e discuscioìn, do [[2001]] l'é stæto avèrto a l'ezercìçio, tra [[Imperia|Inpêia]] e [[A Bordighea|a Bordighêa]], a træta a dóggia colìssa tra Sàn Loénso e Spiarêti co-e nêuve staçioìn de [[Staçión de Tàggia-Àrma|Tàggia-Àrma]] e de [[Stassiun de Sanremmu|Sanrémmo]], e a consegoénte serâ de quélle de [[Staçión de Sàn Loénso-A Çiprèssa|Sàn Loénso]], de [[Staçión de Sàn Stêva-Rîva|Sàn Stêva]] e de [[Staçión de Spiarêti|Spiarêti]], insémme a quélle vêge de [[Staçión de Tàggia-Àrma (1872)|Tàggia-Àrma]] e de [[Staçión de Sanrémmo (1872)|Sanrémmo]]. E àree desmìsse són stæte interesæ da 'n progràmma de riqualificaçión, dæto chò-u nêuvo radóggio o l'é do tùtto in galerîa, realizòu segóndo 'n progètto existénte za da-o [[1982]]<ref>{{Çitta lìbbro|tìtolo=Costarossa - Edizioni 37-47|ànno=1982|léngoa=IT}}</ref>.[[Immaggine:Treno_Andora_Cervo.jpg|miniatura|250x250px|Vìsta do tòcco lóngo a còsta tra [[Sêrvu|o Çèrvo]] e Andêua, desmìsso do 2016|sinistra]]A-i [[2 arvî|2 d'arvî]] do [[2006]] l'é stæto ativòu a variànte de percórso tra e staçioìn de [[Staçión de Zêna Ôtri|Ôtri]] e de [[Staçión de Zêna Pêgi|Pêgi]], ch'o conprénde a nêuva [[staçión de Zêna Pra]] ascì.

Do [[2011]] l'é stæto inouguròu a Zêna 'n nêuvo pónte in sciô [[torénte Ponçéivia]], realizòu co-în investiménto de 22 milioìn de éori, constrûto in variànte e lóngo 750&nbsp;m, ch'o consénte de viâgiâ a velocitæ ciù èrte e co-ina màssa asciâ ciù grànde<ref>{{Çitta web|url=https://www.ivg.it/2011/07/treni-linea-genova-ventimiglia-inaugurato-nuovo-tratto-di-binari-sul-polcevera/|tìtolo=Treni, linea Genova-Ventimiglia: inaugurato nuovo tratto di binari sul Polcevera|dæta=2011-07-25|léngoa=IT|vìxita=2021-08-13}}</ref>.

Do [[2014]] 'na frànn-a inta localitæ Vîco de Vignétte, into comùn de Andêua, a l'à fæto anâ fêua da-e colìsse l'InterCity 660 Milàn-Vintimìggia, inpónendo l'interuçión da lìnea pe vàrie setemànn-e.

In sciâ fìn, co-o càngio d'oràrio de l'[[11 dexénbre]] do [[2016]], l'é stæto ativòu a nêuva variànte do percórso a dóggia colìssa tra Andêua e Sàn Loénso, squæxi do tùtto in galerîa e co-e nêuve staçioìn de [[Staçion de Andêua|Andêua]], [[Stasiùn de Diàn|Diàn]] e [[Stasiùn de Inpeia|Inpêia]]. Into méntre l'é stæto seròu e staçioìn in sciô vêgio percórso lóngo a còsta a séncia colìssa, sàiva a dî quélle de [[Staçión de Andêua (1872)|Andêua]], [[Staçión de Çèrvo-Sàn Bertomê|Çèrvo-Sàn Bertomê]], [[Staçión de Diàn (1872)|Diàn]] (''Diano Marina''), [[Staçión de Inpéria Inêia|Onêgia (Inpêia)]] e [[Staçión de Inpéria Pòrto|O Pòrto (Inpêia)]]<ref>{{Çitta web|url=https://web.archive.org/web/20141217231128/http://www.italferr.it/cms/v/index.jsp?vgnextoid=55b829900e3ca110VgnVCM1000003f16f90aRCRD|tìtolo=Milano - Genova - Ventimiglia|léngoa=IT|vìxita=2021-08-12|dataarchivio=2014-12-17}}</ref><ref>{{Çitta web|url=http://www.lastampa.it/2016/05/17/edizioni/savona/il-raddoppio-andorasan-lorenzo-sar-attivo-dall-dicembre-bNFz50b7H5yKWbE4JRFCAN/pagina.html|tìtolo=Il raddoppio Andora-San Lorenzo sarà attivo dall'11 dicembre|dæta=2016-05-17|léngoa=IT|vìxita=2021-08-13}}</ref><ref name="CT RFI 14/2016">{{Çitta web|url=https://donet.rfi.it/RFIPlatform/viewDocumentWebById.do?docId={09400D17-B15C-4BF7-97DC-8CD32F5E3664}&docType=CC|tìtolo=Circolare Territoriale RFI DTP GE 14/2016|outô=Rete Ferroviaria Italiana|editô=RFI|dæta=2016-11-11|léngoa=IT|vìxita=2021-08-12}}</ref>.

== Caraterìstiche ==
A lìnia a l'é stæta costroîa in [[scartaménto òrdenâio]] (dónca de 'na larghéssa de 1435&nbsp;mm), alimentâ a [[corénte contìnoa]] a 3000&nbsp;V, a dóggia colìssa da-a sò òrìgine (tra e staçioìn de [[Staçión de Zêna Sàn Pê d'Ænn-a|Sàn Pê d'Ænn-a]] e de [[Staçión de Zêna Prìnçipe|Ciàssa Prìnçipe]]) scìnn-a Finâ, ciù che tra Lêua e Arbénga e da Andêua a-o confìn co-a Frànsa. A [[Staçión de Vintimiggia|staçión de Vintimìggia]] a l'é o pónto de confìn e de conligaménto co-a lìnia SNCF pe [[Marseggia|Marséggia]] (a [[Ferovîa Marséggia-Vintimìggia|Marséggia-Vintimìggia]]), alimentâ a 25.000&nbsp;V in [[corénte alternâ]] e con frequénsa a 50&nbsp;Hz. Pe sta raxón chi a staçión a l'é dotâ de 'n'alimentaçión a 1.500&nbsp;V CC, corénte stàndard inte de ferovîe françéixi ascì, dæto che i trêni da [[Société Nationale des Chemins de fer Français|SNCF]] chi inpiêgæ pêuan êse alimentæ ségge a 25.000&nbsp;V - 50&nbsp;Hz (AC) che a 1.500&nbsp;V (DC) e i trêni italién no gh'àn di problêmi a dêuviâ quésta alimentaçión, con poténsa e tensción amêzâ.

A lìnia a l'é equipagiâ co-o [[Sistema Controllo Marcia Treno|SCMT]] pe tùtta a seu longhéssa e co-o scistêma [[Blocco elettrico automatico a correnti codificate|BAcc]] a 4 còdichi da-a seu òrìgine scìnn-a Sànn-a e da Andêua a Vintimìggia, fæto ch'o permétte de viâgiâ a de velocitæ scìn a 180&nbsp;km/h.

== Percórso ==
[[Immaggine:Arenzano-IMG 0634.JPG|miniatura|A ciclàbile tra Rensén e Coghêuo, realizâ a-o pòsto da ferovîa]]
[[Immaggine:Piani d'Invrea.jpg|miniatura|A vêgia lìnia a Vâze do [[1960]]]]
[[Immaggine:Cervo lineaferriviaria genova ventimiglia.jpg|miniatura|A ferovîa a-o [[O Çervo|Çèrvo]], træta d'ancheu serâ]]
[[Immaggine:Pista ciclabile (14).jpg|miniatura|O tòcco da [[Pìsta Ciclàbile do Ponénte Lìgure]] inta galerîa de [[Càppo Néigro]]]]

=== In ezercìçio ===
* [[Staçión de Zêna Brignoe|Staçión de Zêna Brìgnoe]]
* [[Staçión de Zêna Prìnçipe|Staçión de Zêna Ciàssa Prìnçipe]]
* [[Staçión de Zêna Stràdda de Frànsa]]
* [[Staçión de Zêna Sàn Pê d'Ænn-a]]
* [[Staçión de Zêna Cornigén]]
* [[Staçión de Zêna Sestri Ponente Ariopòrto|Staçión de Zêna Séstri Ponénte Ariopòrto]]
* [[Staçión de Zêna Pêgi]]
* [[Staçión de Zêna Pra]]
* [[Staçión de Zêna Ôtri]]
* [[Staçión de Zêna Vêxima]]
* [[Staçión de Rensén]]
* [[Staçión de Coghêuo]]
* [[Staçiùn de Väze|Staçión de Vâze]]
* [[Staçiùn de Çélle|Staçión de Çélle]]
* [[Staçiùn de Arbisseua|Staçión de Arbisêua]]
* [[Stasiùn de Sann-a|Staçión de Sànn-a]]
** Diramaçión pò-u pòrto (sôlo mèrçe)
*** Staçión de Sànn-a Pàrco Döia
*** Staçión de Sànn-a Marìtima
* [[Staçiùn de Cuggiæn-Vuè|Staçión de Cugén-Voæ]]
* [[Staçiùn de Spoturnu-Nöi|Staçión de Spötórno-Nöi]]
* [[Stasiùn de Finô Marina|Staçión de Mænn-a do Finâ]]
* [[Staçión de Bòrzi e Veresso|Staçión de Bórxi Verézzi]]
* [[Stasiùn da Prìa|Staçión da Prîa]]
* [[Stasiùn de Löa|Staçión de Lêua]]
* [[Stasiùn du Burghettu (San Spìrtu)|Staçión do Borghétto]]
* [[Stasiùn du Sejâ|Staçión do Çeiâ]]
* [[Stasiùn de Arbenga|Staçión de Arbénga]]
* [[Staçión de Aràsce]]
* [[Staçión de Lengoéggia|Staçión de Laigoéggia]]
* [[Staçion de Andêua|Staçión de Andêua]]
* [[Stasiùn de Diàn|Staçión de Diàn]]
* [[Stasiùn de Inpeia|Staçión de Inpéria]]
* [[Staçión de Tàggia-Àrma]]
* [[Stassiun de Sanremmu|Staçión de Sanrémmo]]
* [[Staçión de Bordighêa|Staçión da Bordighêa]]
* [[Staçión de Vàllecrêuza]]
* [[Staçión de Vintimiggia|Staçión de Vintimìggia]]

=== Staçioìn soprèsse ===
* [[Staçión de Zêna Pra (1856)]]
* Staçión de Rensén (1868)
* Staçión de Vâze (1968-1977)
* Staçión de Vâze (1868)
* Staçión de Çélle (1883)
* Staçión de Arbisêua Càppo
* Staçión de Sànn-a Letìnbro
* Staçión de Voæ Zöna Industriâle (d'ancheu sôlo mèrçe)
* Staçión de Berzézzi
* Staçión de Spötórno
* Staçión de Nöi
* Staçión de Varigòtti
* Staçión de Pîa do Finâ
* Staçión de Andêua (1872)
* Staçión de Çèrvo-Sàn Bertomê
* Staçión de Diàn (1872)
* Staçión de Onêgia
* Staçión do Pòrto
* Staçión de Sàn Loénso-A Çiprèssa 
* Staçión de Sàn Stêva-Rîva
* Staçión de Tàggia-Àrma (1872)
** Pòsto de moviménto Càppo Vèrde
* Staçión de Sanrémmo (1872)
* Staçión de Spiarêti

== Tràfego ==
Quésta lìnia a l'é atraversâ da trêni de tîpo regionâle, regionâle velôce e InterCity de [[Trenitalia]]. Scìnn-a-o [[2021]] gh'êa ascì quàrche Eurocity da socjêtæ [[Trenitalia France|Thello]], òua Trenitalia France, con destinaçión Nìssa ò Marséggia ma, pe caxón da [[pandemîa de COVID-19]], sto servìçio chi o l'é stæto scancelòu do tùtto e mesciòu in sciâ lìnia [[Turin|Turìn]]-[[Lion|Lión]]. O tràfego mèrçe o l'é ciutòsto svilupòu, spartîo sorviatùtto tra e conpagnîe [[Mercitalia Rail]], [[Captrain Italia]] e [[Fuori Muro]].

== Nòtte ==
;Nòtte a-o tèsto
<references group="n." />

;Nòtte bibliogràfiche
<references responsive="" />

== Bibliografîa ==
* {{Çitta publicaçión|outô=Adriano Betti Carboncini|ànno=1992|tìtolo=La ferrovia ligure|revìsta=I Treni|p=126-127|léngoa=IT}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Ferrara A.|outô2=Valdambrini F.|outô3=Pedemonte S.|ànno=1998|méize=frevâ|tìtolo=Progettazione e realizzazione degli impianti di sicurezza della Fermata Sotterranea di Sanremo e delle gallerie correnti|revìsta=Quarry & Construction|nùmero=2|léngoa=IT}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Sergio Pedemonte|outô2=Franco Valdambrini|outô3=|ànno=1998|méize=frevâ|tìtolo=Spostamento a monte tra S. Lorenzo e Ospedaletti|revìsta=Quarry & Construction|nùmero=2|léngoa=IT}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Vittori Cervigni|ànno=2001|tìtolo=Treni che non vedremo più|revìsta=I Treni|volùmme=22|nùmero=230|p=22-27|léngoa=IT}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Mario Bianchi|outô2=Carlo Ferrari|ànno=2001|tìtolo=San Remo sotto terra|revìsta=I Treni|volùmme=22|nùmero=232|p=18-23|léngoa=IT}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Rete Ferroviaria Italiana - Direzione Circolazione|ànno=2003|méize=Dexénbre|tìtolo=Fascicolo Linea 74|editô=Direzione Territoriale Produzione di Genova|léngoa=IT|url=https://normativaesercizio.rfi.it/NormativaEsercizio/detail.xhtml?doctype=CT&compartimento=GENormativaEsercizio/}}
* {{Çitta publicaçión|outô=Rete Ferroviaria Italiana - Direzione Circolazione|ànno=2003|méize=Dexénbre|tìtolo=Fascicolo Linea 75|editô=Direzione Territoriale Produzione di Genova|léngoa=IT|url=https://normativaesercizio.rfi.it/NormativaEsercizio/detail.xhtml?doctype=CT&compartimento=GE}}

== Âtri progètti ==
{{Interprogetto}}

== Ligàmmi de fêua ==
* {{Çitta web|url=https://www.ferrovieabbandonate.it/linea_dismessa.php?id=205&id=205|tìtolo=Variante di tracciato Genova Voltri-Finale Ligure Marina|outô=Roberto Rovelli|léngoa=IT|vìxita=2024-10-19}}
* {{Çitta web|url=http://www.stagniweb.it/escur-i.htm|tìtolo=Escursioni di archeologia ferroviaria|outô=Giorgio Stagni|léngoa=IT|vìxita=2024-10-19}}

[[Categorîa:Lìnie feroviàrie]]
[[Categorîa:Traspòrti da Ligùria‎]]