Sjpaorweeg
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Sjpaorweeg, sjpaorlien of iezerbaan (in de Ripuarisch-Limbörgse euvergengsdialekte ouch-waal Gleis) ies 'ne weeg veur verkièr euver rails. 't Pluraal veur sjpaorweeg ies ouch sjpaorweeg. Wat betröf sjpaortransport geit 't meistes euver treine en metro's. 'ne Sjpaorweeg haet euver 't algemein twiè sjpaore. 'n Sjpaor besjteit oet twiè evewiejeg sjtale sjpoorsjtave of rails. Sjpoorsjtave zin dieks op dweersjliegkersj gemonteerd. De dweersjliegkersj liegke in e bellasbèd, 'n bèdding of 'ne balas[1].
De aafsjtand tusje de binneziej van de sjpaorsjtave (de sjpaorwiedte) ies in väöl gevalle 1435 milimeter. In dit geval sjprik me van e normaalsjpaor.
Per 2009 liegk in Belsj 3518 km normaalsjpaor, woavan 2934 km ies geëlektrificeerd. 2563 ies dubbelsjpaorig. De Belzje sjpaorweeg behuère tot Infrabel. Per 2013 liegk in Nederland 3013 km normaalsjpaor, woavan 2061 km ies geëlektrificeerd en 931 km inkelsjpaorig ies. Die behuère tot ProRail. In Duutsjland guuf 't in 2020 ong. 33400 km aan sjpaorweeg, behièrd door Deutsche Bahn. Dat ies 'n fors daling: in 1994 haw 't land nog 44600 km[2]