1909

1909 (MCMIX) waor 'n gewoon jaor wat begós op vriedag oppe Gregoriaanse kalender. 't Is 't jaor 1363 oppe Armeense kalender, 1906 – 1907 oppe Ethiopische kalender en 4610 – 4611 oppe Chinese kalender.

Gebäörtenisse

2 jannewarie - Iersten officieuzen Èlfsteidetoch, later esnog erkind.
15 jannewarie - Vereiniging De Friesche Elf Steden weurt opgeriech.
5 fibberwarie - De Belzje sjemicus Leo Baekeland maak de oetvinding vaan 't bakeliet bekind.
20 fibberwarie - 't Futuristisch manifes versjijnt in de Franse gezèt Le Figaro.
26 fibberwarie - In 't Palace Theatre in Londe weure de ierste kleurefilms vertuind.
4 miert - William Howard Taft weurt beëideg es president vaan de Verreinegde Staote.
31 miert - De kiel vaan de Titanic weurt gelag.
6 aprèl - D'n Amerikaan Robert Peary bereik es ierste mins de geografische Noordpool.
16 april - Jeanne d'Arc weurt door paus Pius X zeëlig verklaord.
13-30 mei - Ierste Runde vaan Italië.
7 juli - Keizer Wöllem II beneump Theobald von Bethmann Hollweg tot riekskanseleer.
13 juli - Mèt e paar aonpassinge krijg 't waope vaan Nederland zienen huiege vörm.
25 juli - Louis Blériot vluug es ièrsjte euver 't Kanaal mèt 'n mesjien dat zjwoarder ies es loch.
4 december - Canadiens de Montréal, de ierste professioneel ieshockeyclub, weurt in Montréal opgeriech.
14 december - In Australië treujt de Seat of Government Surrender Act in wèrking. New South Wales steit groond aof veur 't Australisch Hoofsteielek Territorium en Canberra weurt de nui hoofstad.
14 december - President José Santos Zelaya vaan Nicaragua weurt in 'n conservatief revolutie mèt militaire steun vaan de Vereinegde Staote aofgezat.
23 december - Albèr I volg ziene gestorve pa Leopold II op es keuning vaan 't Belsj.

zoonder datum

Gerard Krekelberg diech Limburg mijn Vaderland, wat later 't volksleed vaan zoewel Belsj es Nederlands Limbörg zal weure.
Arnold Schönberg sjrijf zien ierste gans atonaol werke. De mieste weure pas later oetgeveurd.
Jos Caubo deit aon de Vleisstraot in Venlo d'n ierste bioscoop in Nederlands Limbörg ope.
Staotskoel Wilhelmina kump officieel in bedrief.
D'n Avenida Paulista weurt es ierste straot in Zuid-Amerika geasfalteerd.

Nobelprieze

Natuurkunde: Guglielmo Marconi en Karl Ferdinand Braun, "um hun bijdraoge aon de oontwikkeling vaan draodloes telegrafie".
Sjemie: Wilhelm Ostwald, "[veur] zie werk umtrint katalyse en veur zien oonderzeuk nao de fundamenteel principes achter sjemisch evewiech en reactiegraod."
Geneeskunde: Emil Theodor Kocher, "veur zie werk euver de fysiologie, pathologie en chirurgie vaan de sjèldklier".
Literatuur: Selma Lagerlöf, "Es waardering veur 't verluf idealisme, de levendege verbeelding en spiritueel woernumming die häör gesjrifte teikene."
Vrei: Auguste Beernaert "es aofgeveerdegde op de twie Haagse conferenties, en es 'ne veurmaan in de Interparlemintair Unie", en Paul Henri d'Estournelles de Constant "[veur] diplomatiek werk in zowel Franco-Duitse en Franco-Britse verstandhajdinge mèt 'n gedistingeerde carrièr in internationaol bemiddeling."

Gebore

22 jannewarie - U Thant, Birmesen diplomaot (gestorve 1974)
3 fibberwarie - Simone Weil, Franse filosofe (gestorve 1943)
9 fibberwarie - Carmen Miranda, Portugees-Braziliaanse actries, zengeres en danseres (gestorve 1955)
15 fibberwarie - Miep Gies, Nederlandse verzètsvrouw (gestorve 2010)
16 fibberwarie - Hugh Beaumont, Amerikaansen acteur en rezjisseur (gestorve 1982)
26 fibberwarie - Talal vaan Jordanië (gestorve 1972)
6 meërt - Stanislaw Jerzy Lec, Poolse dichter en aforis (gesjtorve 1966)
8 meërt - Dirk Rijnders, Nederlandse ambtenaer en politicus (gesjtorve 2006)
9 miert - Maria Hoen-Delahaye, Nederlands-Limbörgse dialekoteur (gestorve 1986)
10 meërt - Gerard Croiset, Nederlandse paragnos (gesjtorve 1980)
30 aprèl - Juliana vaan de Nederlen, keuningin (1948-1981; gestorve 2004)
30 mei - Benny Goodman, Amerikaanse jazzklarinettis en bandleijer (gesjtorve 1986)
12 juni - Max Tailleur, Nederlandse humoris (gesjtorve 1990)
4 september - Johannes Willebrands, Nederlandse kardinaal en aartsbiesjop van Utrech (gesjtorve 2006)
21 september - Kwame Nkrumah, Ghanese politicus (gestorve 1972)
28 oktober - Francis Bacon, Britse expressionistische kunssjilder (gesjtorve 1992)
30 oktober - Emiel-Jozef De Smedt, Belzje bisjop (gesjtorve 1995)
22 november - Michail Leontjevitsj Mil, Sovjet-Russische helikopterboewer (gesjtorve 1990)
9 december - Douglas Fairbanks jr., Amerikaanse acteur (gesjtorve 2000)
14 december - Edward Tatum, Amerikaanse geneticus, Nobelpries in de Geneeskunde 1958 (gestorve 1975)
20 december - Diane Ellis, Amerikaanse actrice (gesjtorve 1930)

zoonder datum

Albert Meertens, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (gestorve 1999)

Gestorve

8 fibberwarie - Mieczysław Karłowicz, Poolse componis en dirizjènt (32)
17 fibberwarie - Geronimo, Apache-krieger en medicijnmaan (79)
18 mei - Isaac Albéniz, Spaonse componis (48)
1 juni - Giuseppe Martucci, Italiaanse pianis en componis (53)
8 juli - Willem Voormolen, Nederlandse militair, burgemeister en peliesiefunctionaris (53)
17 september - Mariane van Hogendorp, Nederlandse sociaal hervörmsjter en feministe (75)
30 november - Karel Theodoor in Beiere, Duutsje ougarts (70)
16 december - Omer Karel De Laey, Belzje dichter en sjriever (33)
17 december - Leopold II vaan 't Belsj, keuning sinds 1865 (74)
24 december - Nicolaas Pierson, Nederlandsen econoom en politicus (70)

Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle