1909: Versjèl tösje versies
Uiterlijk
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K robot Erbij: udm:1909 ар |
K Doorklikjaore. |
||
(48 tösseligkendje versies door 19 gebroekers neet getuind) | |||
Tekslien 1: | Tekslien 1: | ||
<center>[[1906]] - [[1907]] - [[1908]] - '''1909''' - [[1910]] - [[1911]] - [[1912]]</center> |
|||
{{dialek|Remunjs}} |
|||
'''1909''' |
'''1909''' (MCMIX) waor 'n [[gewoen jaor wat op vriedig begintj|gewoon jaor wat begós op vriedag]] oppe [[Gregoriaanse kalender]]. 't Is 't jaor 1363 oppe [[Armeense kalender]], 1906 – 1907 oppe [[Ethiopische kalender]] en 4610 – 4611 oppe [[Chinese kalender]]. |
||
==Gebäörtenisse== |
|||
* [[2 jannewarie]] - Iersten officieuzen [[Èlfsteidetoch]], later esnog erkind. |
|||
* [[15 jannewarie]] - [[Vereiniging De Friesche Elf Steden]] weurt opgeriech. |
|||
* [[5 fibberwarie]] - De Belzje sjemicus [[Leo Baekeland]] maak de oetvinding vaan 't [[bakeliet]] bekind. |
|||
* [[20 fibberwarie]] - 't ''[[Futuristisch manifes]]'' versjijnt in de Franse gezèt ''[[Le Figaro]]''. |
|||
* [[26 fibberwarie]] - In 't [[Palace Theatre]] in [[Londe]] weure de ierste [[kleurefilm]]s vertuind. |
|||
* [[4 miert]] - [[William Howard Taft]] weurt beëideg es [[Lies van presidente van de Vereinigde Sjtaote|president vaan de Verreinegde Staote]]. |
|||
* [[31 miert]] - De kiel vaan de ''[[Titanic]]'' weurt gelag. |
|||
* [[6 aprèl]] - D'n Amerikaan [[Robert Peary]] bereik es ierste mins de geografische [[Noordpool]]. |
|||
* [[16 april]] - [[Jeanne d'Arc]] weurt door paus [[Pius X]] zeëlig verklaord. |
|||
* [[13 mei|13]]-[[30 mei]] - Ierste [[Runde vaan Italië]]. |
|||
* [[7 juli]] - Keizer Wöllem II beneump [[Theobald von Bethmann Hollweg]] tot [[Lies van kanselere van Duutsland|riekskanseleer]]. |
|||
* [[13 juli]] - Mèt e paar aonpassinge krijg 't [[heraldiek|waope]] vaan [[Nederland]] zienen huiege vörm. |
|||
* [[25 juli]] - [[Louis Blériot]] vluug es ièrsjte euver 't [[Kanaal]] mèt 'n mesjien dat zjwoarder ies es loch. |
|||
* [[4 december]] - [[Canadiens de Montréal]], de ierste [[profsport|professioneel]] [[ieshockeyclub]], weurt in [[Montréal]] opgeriech. |
|||
* [[14 december]] - In [[Australië]] treujt de ''Seat of Government Surrender Act'' in wèrking. [[New South Wales]] steit groond aof veur 't [[Australisch Hoofsteielek Territorium]] en [[Canberra]] weurt de nui hoofstad. |
|||
* 14 december - President [[José Santos Zelaya]] vaan [[Nicaragua]] weurt in 'n conservatief revolutie mèt militaire steun vaan de Vereinegde Staote aofgezat. |
|||
* [[23 december]] - [[Albèr I vaan 't Belsj|Albèr I]] volg ziene gestorve pa [[Leopold II vaan 't Belsj|Leopold II]] op es [[Lies van keuninge van 't Belsj|keuning vaan 't Belsj]]. |
|||
;zoonder datum |
|||
* [[Gerard Krekelberg]] diech ''[[Limburg mijn Vaderland]]'', wat later 't [[volksleed]] vaan zoewel [[Belsj Limburg|Belsj]] es [[Nederlands Limbörg]] zal weure. |
|||
* [[Arnold Schönberg]] sjrijf zien ierste gans [[atonaliteit|atonaol]] werke. De mieste weure pas later oetgeveurd. |
|||
* [[Jos Caubo]] deit aon de Vleisstraot in [[Venlo]] d'n ierste [[bioscoop]] in Nederlands Limbörg ope. |
|||
* [[Staotskoel Wilhelmina]] kump officieel in bedrief. |
|||
* D'n [[Avenida Paulista]] weurt es ierste straot in [[Zuid-Amerika]] [[asfalt|geasfalteerd]]. |
|||
===Nobelprieze=== |
|||
* '''[[Lies vaan Nobelprieswinners (natuurkunde)|Natuurkunde]]''': [[Guglielmo Marconi]] en [[Karl Ferdinand Braun]], "um hun bijdraoge aon de oontwikkeling vaan draodloes telegrafie". |
|||
* '''[[Lies vaan Nobelprieswinners (sjemie)|Sjemie]]''': [[Wilhelm Ostwald]], "[veur] zie werk umtrint katalyse en veur zien oonderzeuk nao de fundamenteel principes achter sjemisch evewiech en reactiegraod." |
|||
* '''[[Lies vaan Nobelprieswinners (geneeskunde)|Geneeskunde]]''': [[Emil Theodor Kocher]], "veur zie werk euver de fysiologie, pathologie en chirurgie vaan de [[sjèldklier]]". |
|||
* '''[[Lies vaan Nobelprieswinners (literatuur)|Literatuur]]''': [[Selma Lagerlöf]], "Es waardering veur 't verluf idealisme, de levendege verbeelding en spiritueel woernumming die häör gesjrifte teikene." |
|||
* '''[[Lies vaan Nobelprieswinners (vrei)|Vrei]]''': [[Auguste Beernaert]] "es aofgeveerdegde op de twie Haagse conferenties, en es 'ne veurmaan in de [[Interparlemintair Unie]]", en [[Paul Henri d'Estournelles de Constant]] "[veur] diplomatiek werk in zowel Franco-Duitse en Franco-Britse verstandhajdinge mèt 'n gedistingeerde carrièr in internationaol bemiddeling." |
|||
==Gebore== |
|||
* [[22 jannewarie]] - [[U Thant]], [[Birma|Birmesen]] diplomaot (gestorve [[1974]]) |
|||
* [[3 fibberwarie]] - [[Simone Weil]], [[Frankriek|Franse]] filosofe (gestorve [[1943]]) |
|||
* [[9 fibberwarie]] - [[Carmen Miranda]], [[Portugal|Portugees]]-[[Brazilië|Braziliaanse]] actries, zengeres en danseres (gestorve [[1955]]) |
|||
* [[15 fibberwarie]] - [[Miep Gies]], [[Nederland]]se verzètsvrouw (gestorve [[2010]]) |
|||
* [[16 fibberwarie]] - [[Hugh Beaumont]], [[Vereinegde Staote vaan Amerika|Amerikaansen]] acteur en rezjisseur (gestorve [[1982]]) |
|||
* [[26 fibberwarie]] - [[Talal vaan Jordanië]] (gestorve [[1972]]) |
|||
* [[6 meërt]] - [[Stanislaw Jerzy Lec]], [[Pole|Poolse]] dichter en aforis (gesjtorve [[1966]]) |
|||
* [[8 meërt]] - [[Dirk Rijnders]], Nederlandse ambtenaer en politicus (gesjtorve [[2006]]) |
|||
* [[9 miert]] - [[Maria Hoen-Delahaye]], [[Nederlands Limburg|Nederlands-Limbörgse]] dialekoteur (gestorve [[1986]]) |
|||
* [[10 meërt]] - [[Gerard Croiset]], Nederlandse paragnos (gesjtorve [[1980]]) |
|||
* [[30 aprèl]] - [[Juliana vaan de Nederlen]], keuningin (1948-1981; gestorve [[2004]]) |
|||
* [[30 mei]] - [[Benny Goodman]], Amerikaanse jazzklarinettis en bandleijer (gesjtorve [[1986]]) |
|||
* [[12 juni]] - [[Max Tailleur]], Nederlandse humoris (gesjtorve [[1990]]) |
|||
* [[4 september]] - [[Johannes Willebrands]], Nederlandse kardinaal en aartsbiesjop van Utrech (gesjtorve [[2006]]) |
|||
* [[21 september]] - [[Kwame Nkrumah]], [[Ghana|Ghanese]] politicus (gestorve [[1972]]) |
|||
* [[28 oktober]] - [[Francis Bacon (sjèlder)|Francis Bacon]], [[Vereineg Keuninkriek|Britse]] expressionistische kunssjilder (gesjtorve [[1992]]) |
|||
* [[30 oktober]] - [[Emiel-Jozef De Smedt]], [[Belsj|Belzje]] bisjop (gesjtorve [[1995]]) |
|||
* [[22 november]] - [[Michail Leontjevitsj Mil]], [[Sovjet-Unie|Sovjet-Russische]] helikopterboewer (gesjtorve [[1990]]) |
|||
* [[9 december]] - [[Douglas Fairbanks jr.]], Amerikaanse acteur (gesjtorve [[2000]]) |
|||
* [[14 december]] - [[Edward Tatum]], Amerikaanse geneticus, [[Nobelpries]] in de Geneeskunde 1958 (gestorve [[1975]]) |
|||
* [[20 december]] - [[Diane Ellis]], Amerikaanse actrice (gesjtorve [[1930]]) |
|||
;zoonder datum |
|||
* [[Albert Meertens]], Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (gestorve [[1999]]) |
|||
==Gestorve== |
|||
* [[8 fibberwarie]] - [[Mieczysław Karłowicz]], [[Pole|Poolse]] componis en dirizjènt (32) |
|||
* [[17 fibberwarie]] - [[Geronimo]], [[Apache (volk)|Apache]]-krieger en medicijnmaan (79) |
|||
* [[18 mei]] - [[Isaac Albéniz]], [[Spaanje|Spaonse]] componis (48) |
|||
* [[1 juni]] - [[Giuseppe Martucci]], [[Italië|Italiaanse]] pianis en componis (53) |
|||
* [[8 juli]] - [[Willem Voormolen]], [[Nederland]]se militair, burgemeister en peliesiefunctionaris (53) |
|||
* [[17 september]] - [[Mariane van Hogendorp]], Nederlandse sociaal hervörmsjter en feministe (75) |
|||
* [[30 november]] - [[Karel Theodoor in Beiere]], [[Duitsland|Duutsje]] ougarts (70) |
|||
* [[16 december]] - [[Omer Karel De Laey]], [[Belsj|Belzje]] dichter en sjriever (33) |
|||
* [[17 december]] - [[Leopold II vaan 't Belsj]], keuning sinds 1865 (74) |
|||
* [[24 december]] - [[Nicolaas Pierson]], Nederlandsen econoom en politicus (70) |
|||
{{Sjtumpke}} |
{{Sjtumpke}} |
||
[[Categorie:Twintigste iew]] |
[[Categorie:Twintigste iew]] |
||
[[af:1909]] |
|||
[[am:1909 እ.ኤ.አ.]] |
|||
[[an:1909]] |
|||
[[ar:1909]] |
|||
[[arz:1909]] |
|||
[[ast:1909]] |
|||
[[av:1909]] |
|||
[[az:1909]] |
|||
[[bat-smg:1909]] |
|||
[[bcl:1909]] |
|||
[[be:1909]] |
|||
[[be-x-old:1909]] |
|||
[[bg:1909]] |
|||
[[bh:१९०९]] |
|||
[[bn:১৯০৯]] |
|||
[[bpy:মারি ১৯০৯]] |
|||
[[br:1909]] |
|||
[[bs:1909]] |
|||
[[ca:1909]] |
|||
[[cbk-zam:1909]] |
|||
[[co:1909]] |
|||
[[cs:1909]] |
|||
[[csb:1909]] |
|||
[[cv:1909]] |
|||
[[cy:1909]] |
|||
[[da:1909]] |
|||
[[de:1909]] |
|||
[[el:1909]] |
|||
[[en:1909]] |
|||
[[eo:1909]] |
|||
[[es:1909]] |
|||
[[et:1909]] |
|||
[[eu:1909]] |
|||
[[fa:۱۹۰۹ (میلادی)]] |
|||
[[fi:1909]] |
|||
[[fo:1909]] |
|||
[[fr:1909]] |
|||
[[frp:1909]] |
|||
[[fur:1909]] |
|||
[[fy:1909]] |
|||
[[ga:1909]] |
|||
[[gan:1909年]] |
|||
[[gd:1909]] |
|||
[[gl:1909]] |
|||
[[gn:1909]] |
|||
[[gv:1909]] |
|||
[[he:1909]] |
|||
[[hi:१९०९]] |
|||
[[hif:1909]] |
|||
[[hr:1909.]] |
|||
[[ht:1909 (almanak gregoryen)]] |
|||
[[hu:1909]] |
|||
[[hy:1909]] |
|||
[[ia:1909]] |
|||
[[id:1909]] |
|||
[[ilo:1909]] |
|||
[[io:1909]] |
|||
[[is:1909]] |
|||
[[it:1909]] |
|||
[[ja:1909年]] |
|||
[[jv:1909]] |
|||
[[ka:1909]] |
|||
[[kk:1909]] |
|||
[[kn:೧೯೦೯]] |
|||
[[ko:1909년]] |
|||
[[ksh:Joohr 1909]] |
|||
[[ku:1909]] |
|||
[[kv:1909 во]] |
|||
[[kw:1909]] |
|||
[[la:1909]] |
|||
[[lb:1909]] |
|||
[[lij:1909]] |
|||
[[lmo:1909]] |
|||
[[lt:1909 m.]] |
|||
[[lv:1909]] |
|||
[[map-bms:1909]] |
|||
[[mhr:1909]] |
|||
[[mi:1909]] |
|||
[[mk:1909]] |
|||
[[mr:इ.स. १९०९]] |
|||
[[ms:1909]] |
|||
[[my:၁၉၀၉]] |
|||
[[myv:1909 ие]] |
|||
[[nah:1909]] |
|||
[[nap:1909]] |
|||
[[nds:1909]] |
|||
[[new:ई सं १९०९]] |
|||
[[nl:1909]] |
|||
[[nn:1909]] |
|||
[[no:1909]] |
|||
[[nov:1909]] |
|||
[[nrm:1909]] |
|||
[[oc:1909]] |
|||
[[os:1909-æм аз]] |
|||
[[pam:1909]] |
|||
[[pi:१९०९]] |
|||
[[pl:1909]] |
|||
[[pt:1909]] |
|||
[[ro:1909]] |
|||
[[ru:1909 год]] |
|||
[[sah:1909 сыл]] |
|||
[[scn:1909]] |
|||
[[se:1909]] |
|||
[[sh:1909]] |
|||
[[simple:1909]] |
|||
[[sk:1909]] |
|||
[[sl:1909]] |
|||
[[sq:1909]] |
|||
[[sr:1909]] |
|||
[[srn:1909]] |
|||
[[su:1909]] |
|||
[[sv:1909]] |
|||
[[sw:1909]] |
|||
[[ta:1909]] |
|||
[[te:1909]] |
|||
[[th:พ.ศ. 2452]] |
|||
[[tk:1909]] |
|||
[[tl:1909]] |
|||
[[tr:1909]] |
|||
[[tt:1909]] |
|||
[[ty:1909]] |
|||
[[udm:1909 ар]] |
|||
[[uk:1909]] |
|||
[[uz:1909]] |
|||
[[vec:1909]] |
|||
[[vi:1909]] |
|||
[[vls:1909]] |
|||
[[vo:1909]] |
|||
[[wa:1909]] |
|||
[[war:1909]] |
|||
[[yo:1909]] |
|||
[[zh:1909年]] |
|||
[[zh-min-nan:1909 nî]] |
|||
[[zh-yue:1909年]] |
Hujige versie per 13 dec 2019 19:51
1909 (MCMIX) waor 'n gewoon jaor wat begós op vriedag oppe Gregoriaanse kalender. 't Is 't jaor 1363 oppe Armeense kalender, 1906 – 1907 oppe Ethiopische kalender en 4610 – 4611 oppe Chinese kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 2 jannewarie - Iersten officieuzen Èlfsteidetoch, later esnog erkind.
- 15 jannewarie - Vereiniging De Friesche Elf Steden weurt opgeriech.
- 5 fibberwarie - De Belzje sjemicus Leo Baekeland maak de oetvinding vaan 't bakeliet bekind.
- 20 fibberwarie - 't Futuristisch manifes versjijnt in de Franse gezèt Le Figaro.
- 26 fibberwarie - In 't Palace Theatre in Londe weure de ierste kleurefilms vertuind.
- 4 miert - William Howard Taft weurt beëideg es president vaan de Verreinegde Staote.
- 31 miert - De kiel vaan de Titanic weurt gelag.
- 6 aprèl - D'n Amerikaan Robert Peary bereik es ierste mins de geografische Noordpool.
- 16 april - Jeanne d'Arc weurt door paus Pius X zeëlig verklaord.
- 13-30 mei - Ierste Runde vaan Italië.
- 7 juli - Keizer Wöllem II beneump Theobald von Bethmann Hollweg tot riekskanseleer.
- 13 juli - Mèt e paar aonpassinge krijg 't waope vaan Nederland zienen huiege vörm.
- 25 juli - Louis Blériot vluug es ièrsjte euver 't Kanaal mèt 'n mesjien dat zjwoarder ies es loch.
- 4 december - Canadiens de Montréal, de ierste professioneel ieshockeyclub, weurt in Montréal opgeriech.
- 14 december - In Australië treujt de Seat of Government Surrender Act in wèrking. New South Wales steit groond aof veur 't Australisch Hoofsteielek Territorium en Canberra weurt de nui hoofstad.
- 14 december - President José Santos Zelaya vaan Nicaragua weurt in 'n conservatief revolutie mèt militaire steun vaan de Vereinegde Staote aofgezat.
- 23 december - Albèr I volg ziene gestorve pa Leopold II op es keuning vaan 't Belsj.
- zoonder datum
- Gerard Krekelberg diech Limburg mijn Vaderland, wat later 't volksleed vaan zoewel Belsj es Nederlands Limbörg zal weure.
- Arnold Schönberg sjrijf zien ierste gans atonaol werke. De mieste weure pas later oetgeveurd.
- Jos Caubo deit aon de Vleisstraot in Venlo d'n ierste bioscoop in Nederlands Limbörg ope.
- Staotskoel Wilhelmina kump officieel in bedrief.
- D'n Avenida Paulista weurt es ierste straot in Zuid-Amerika geasfalteerd.
Nobelprieze
[bewirk | brón bewèrke]- Natuurkunde: Guglielmo Marconi en Karl Ferdinand Braun, "um hun bijdraoge aon de oontwikkeling vaan draodloes telegrafie".
- Sjemie: Wilhelm Ostwald, "[veur] zie werk umtrint katalyse en veur zien oonderzeuk nao de fundamenteel principes achter sjemisch evewiech en reactiegraod."
- Geneeskunde: Emil Theodor Kocher, "veur zie werk euver de fysiologie, pathologie en chirurgie vaan de sjèldklier".
- Literatuur: Selma Lagerlöf, "Es waardering veur 't verluf idealisme, de levendege verbeelding en spiritueel woernumming die häör gesjrifte teikene."
- Vrei: Auguste Beernaert "es aofgeveerdegde op de twie Haagse conferenties, en es 'ne veurmaan in de Interparlemintair Unie", en Paul Henri d'Estournelles de Constant "[veur] diplomatiek werk in zowel Franco-Duitse en Franco-Britse verstandhajdinge mèt 'n gedistingeerde carrièr in internationaol bemiddeling."
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 22 jannewarie - U Thant, Birmesen diplomaot (gestorve 1974)
- 3 fibberwarie - Simone Weil, Franse filosofe (gestorve 1943)
- 9 fibberwarie - Carmen Miranda, Portugees-Braziliaanse actries, zengeres en danseres (gestorve 1955)
- 15 fibberwarie - Miep Gies, Nederlandse verzètsvrouw (gestorve 2010)
- 16 fibberwarie - Hugh Beaumont, Amerikaansen acteur en rezjisseur (gestorve 1982)
- 26 fibberwarie - Talal vaan Jordanië (gestorve 1972)
- 6 meërt - Stanislaw Jerzy Lec, Poolse dichter en aforis (gesjtorve 1966)
- 8 meërt - Dirk Rijnders, Nederlandse ambtenaer en politicus (gesjtorve 2006)
- 9 miert - Maria Hoen-Delahaye, Nederlands-Limbörgse dialekoteur (gestorve 1986)
- 10 meërt - Gerard Croiset, Nederlandse paragnos (gesjtorve 1980)
- 30 aprèl - Juliana vaan de Nederlen, keuningin (1948-1981; gestorve 2004)
- 30 mei - Benny Goodman, Amerikaanse jazzklarinettis en bandleijer (gesjtorve 1986)
- 12 juni - Max Tailleur, Nederlandse humoris (gesjtorve 1990)
- 4 september - Johannes Willebrands, Nederlandse kardinaal en aartsbiesjop van Utrech (gesjtorve 2006)
- 21 september - Kwame Nkrumah, Ghanese politicus (gestorve 1972)
- 28 oktober - Francis Bacon, Britse expressionistische kunssjilder (gesjtorve 1992)
- 30 oktober - Emiel-Jozef De Smedt, Belzje bisjop (gesjtorve 1995)
- 22 november - Michail Leontjevitsj Mil, Sovjet-Russische helikopterboewer (gesjtorve 1990)
- 9 december - Douglas Fairbanks jr., Amerikaanse acteur (gesjtorve 2000)
- 14 december - Edward Tatum, Amerikaanse geneticus, Nobelpries in de Geneeskunde 1958 (gestorve 1975)
- 20 december - Diane Ellis, Amerikaanse actrice (gesjtorve 1930)
- zoonder datum
- Albert Meertens, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur (gestorve 1999)
Gestorve
[bewirk | brón bewèrke]- 8 fibberwarie - Mieczysław Karłowicz, Poolse componis en dirizjènt (32)
- 17 fibberwarie - Geronimo, Apache-krieger en medicijnmaan (79)
- 18 mei - Isaac Albéniz, Spaonse componis (48)
- 1 juni - Giuseppe Martucci, Italiaanse pianis en componis (53)
- 8 juli - Willem Voormolen, Nederlandse militair, burgemeister en peliesiefunctionaris (53)
- 17 september - Mariane van Hogendorp, Nederlandse sociaal hervörmsjter en feministe (75)
- 30 november - Karel Theodoor in Beiere, Duutsje ougarts (70)
- 16 december - Omer Karel De Laey, Belzje dichter en sjriever (33)
- 17 december - Leopold II vaan 't Belsj, keuning sinds 1865 (74)
- 24 december - Nicolaas Pierson, Nederlandsen econoom en politicus (70)
Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle