Wieldesj

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Wieldesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Wieldesj is 't Limburgs dialek wat ze kalle in Wielder in Zuid-Limburg en in de umligkende gehuchte. 't Wieldesj huuët bie de Ripuarische-uuëverganksdialekte. Ze zègke han en sagen in plaats van höbbe en zègke. Ze laote de r valle nao 'ne klinker es dao s, t, st, d op volg. In plaats van -lik wuurt -lich gezag.

Laesplenksjkes

D'r Niek Gossens oet Betsehaove, besjtuurslid van de heemkundevereniging Wielder, sjtèlde in 2011 't Wieldesj laesplenksjke same.

Basisplenksjke: 'Dagelijkse wuuëd oet ós Wieldesj plat':

tas, daak, sjpang, zaeg, sjaop, sjäöp, hèk, flesj, weeg, reub, kis, piel, kieës, mond, lóch, book, vösj, oug, hoes, doeës, un, kruuts, muuële. tuit, zeip.
Naeve 't basisexemplaar maakde hae ouch nog 5 themaplenksjkes, die op dezelfde datum versjene:
2 plenksjkes mit volksname van blómme,

Blómmename 1: albederf (ganzenbloem), kattekieëskes (kaasjekruid), lösjeblómme (gele lis), veldunne (vogelmelk), vrattelekroed (stinkende gouwe), kaorekrök (bolderik), kirkesjluuëtele (sleutelbloemen), kolblómme (klaprozen), pispötjes (haagwinde), blawblóm (korenbloem), meizäödjes (leietjes-van-dalen), loezekroed (heelblaadjes), weieblumkes (madeliefjes), vrouwesjpegel (spiegelklokje), moervioeële (muurbloemen), viefwóndeblóm (echte sleutelbloemen), doezendgöllekroed (duizendguldenkruid), reinersjknuup (boerenwormkruid)
Blómmename 2: bótterblóm, roeë mier (guichelheil), St. Jansblómme (margrieten), wammesknuip (knoopkruid), zilversjien (zilverschoon), vètwortel (smeerwortel), lieëwebek, pinsterblómme (echte koekoeksbloem), zoermèlk (paardenbloem), hazegerf (duizendblad), wóndkroed (guldenroede), surrogaatwortel (cichorei), haagbottele (meidoorn), bösjklökskes (ruig klokje), hègkeroeëze (egelantier), groefelsnaegel (seringen), boereroeës (pieonroos), junkerkes (duizendschonen)
'Oet ós kingerjaore': badaend, kattepöl, hampeleman, sjpaarverke, autoped, bèllónne, teddybaer, ieske, fietske, pielebaog, tróm, blokkedoeës, sjokkelpaed, kook, poep, poepekas, koekerel, roetsjbaan, sjpoeëk, huuve, muuëleke windwejjer
'Op en um de boerderie': kat, haan, bagke, gaws, paed, kauf, verke, mèlke, breer, zich, bok, hoon, ków, klómpe, fök, doef, sjroet, sjoepkar, lucg, huuske, kuuël, sjpruits
'In en um 't hoeshawte': vaas, kaetel, kaets, kenneke, wèkker, wesjbraet, bèd, brevebös, vleeg, penduul, sjteufke, kómp, moos, goudvösj, zökke, kwispel, ziesjóttel, zjwaegele, buut, buuësj, deigrol, heisje,