مار

مار
مارێ کەسک (مالپۆلۆن مۆنسپەسسولانوس)
دابەشاندنا زانستی
جیهان:	ئانمالا
فلووم:	جهۆرداتا
بنەفلووم:	ڤەرتەبراتا
چین:	رەپتلا
بنەچین:	داپسدا
ژێرەچین:	لەپدۆساورۆمۆرپها
ژۆرەکۆم:	لەپدۆساورا
کۆم:	سقواماتا
بنەکۆم:	سەرپەنتەس لنناەوس، 1758

مار (سەرپەنتەس)، بنەکۆمەکە خژەندەیانئە .

شایەس

مار ب رەنگئوو جورەیێن کراسێن خوە تێن ڤەقەتاندن. کراسێ ماران زوا یەئوو ژ بۆ گهیشتنێ پێویستئە هن جاران کراسێن خوە ژ خوە دکن. سێ گرێدانێن دلێ ماران هەنە. درانێن وان بەرەپاش ڤە خوار ن. حنەک مار بژەهرە نە. ژ بۆ گەرماهیا لاشێن خوە پررانی د گەرما رۆژێ دە دەردکەڤن نێچیرێ. زڤستانێ د بنەردێ دە نیڤتەڤزی دەرباس دکن. ب خوارنائا ژالێن پچووک دژین. حن جورەیێن ماران نێچیرا خوە بەرێ دخەنقینن، پاشێ دادقورتینن.

رەفتار

ژ ژەهرا ماران هن دەرمانێن بژیشکیێ چێدبە. دەما دادقولتینن ژی دکارن بێهنا خوە بگرن. ب هەستیێن ل سەر چەنا خوە پێلێنئە ردێ گوهداری دکنئوو دبهیسن. حن جورەیێن مارا گەرما نێچیرا خوە دبیهیسنئوو بئا لیکاریا ڤێ خەیسەتێ دکارن ب شەڤێ ژی نێچیرێ بکن. مار ب هێکان دوەلدن.

گەلەک فامیلە، جنسئوو جورەیێن ماران هەنە.

فامیلەیێن ماران (سەرپەنتەس)

• ئالەتهنۆپهدا - نۆپجسا، 1923
• ئاجرۆجهۆردداە- بۆناپارتە، 1831
• ئانلداە - ستەژنەگەر، 1907
• ئانۆمۆجهلداە - جوندالل، واللاجه & رۆسسمان، 1993
• ئاتراجتاسپدداە - گüنتهەر، 1858
• بۆداە - گرای، 1825
• بۆلیەرداە - حۆففستەتتەر، 1946
• جۆلوبرداە - ئۆپپەل، 1811
• جیلندرۆپهداە - فتزنگەر، 1843
• ئەلاپداە - ف. بۆە، 1827
• لۆخۆجەمداە - جۆپە، 1861
• پیتهۆنداە - فتزنگەر، 1826
• ترۆپدۆپهداە - برۆنگەرسما، 1951
• ئورۆپەلتداە - مüللەر، 1832
• ڤپەرداە - ئۆپپەل، 1811
• خەنۆپەلتداە - بۆناپارتە، 1845
• سجۆلەجۆپهدا - جۆپە، 1864
• ئانۆمالەپدداە - تایلۆر، 1939
• لەپتۆتیپهلۆپداە - ستەژنەگەر، 1892
• تیپهلۆپداە - مەررەم، 1820

مارێن کوردستانێ

• مارێ رەش
• مارێ بۆز
• مارێ بەلەک
• مارێئا ڤی
• مارێ بۆچ قوت
• مارێ کەسک
• مارێکۆر
• کۆرەمار
• تیرەمار
• ئەژدەها
• کەرەکۆر
• مارێ سنجێ
• مارێ بێدوڤ ("بێدوڤ" ژ ژێ رە تێ گۆتن، ژ بەر کو دوڤێ وێ کنئە )

میتۆلۆژیئوو باوەری ل سەر ماران

ب نێزکی د هەموو چاندان دە مارئا ژالەکی میتۆلۆژیکئە . د میتۆلۆژیا کوردان دا ژی مارێ مەزن ب ناڤی ەژدیئوو مارێ رەش جیهەکی گرنگ دگرە. د ناڤ کوردان دە باوەرییەک هەیە کو مار دکاننئا شقا میرۆڤان ببن. مەسەلەیێن مارێنئا شق ل کوردستانێ پر تێن گۆتن. گۆری باوەرییە کو مارەک، ب تایبەتی ژی مارێ رەش،ئا شقا مەرڤان بە ژ مەرڤان ناگەرە تم ل شۆپە مەرڤان چەخدبەئوو زەرارێ نادە مەرڤان.

ل سەر مارێ رەش نستییاک هەیە. وەختێ کوئە وان بازددن سەر هەڤ مەرڤ پاچەکی سەر را بەڤێژ مرازێ مەرڤان قەبوول دبە.

کورد دبێژن کو مەرڤ مارەکی ب چفت بکوژەئا مپەیی خوە تێ مەرڤان دبینەئوو ب مەرڤان دگرە. وێ لۆمێ دخوازە کو مەرڤائا مپەییئە ڤی ببینەئوو بکوژە.

جیێ مارێ رەش د چاندا کوردان گەلەک گرینگئە .دهێ گۆتن کو مارێ رەشئە ڤیندارێ مەرەڤان نەخاسم ژیئە ڤیندارێ کەچێن بێریڤانی دبن.مارێ رەشئە ڤیندارێ کێ ببە هەیتا داویا تەمەنێ خوەئا خلبە د رێیا بێریان دە وێ د شۆپینەئوو دپارزە.ژئا لیێ دن ڤە ل گۆری دهێ قالێ مارێ رەش مارەکی بێ زەرار لێ هەیفهلدێرئە .ئەو توجار هەگەر زەرارەک نەدیتبە ژ بەر خوە ڤە خسارێ نادە توکەسی.لێ هەگەر ژ هنەکان تاهل بووبە هەیتا داویا تەمەنێ خوە وی کەسی دشۆپینەئوو کەنگی بە ژی هەیفا خوە ژێ دستینە.

کراسێن ماران ل گۆری دهێ قالێ ژ گەلەک نەخوەشیان رە د سەری دە ژئێ شا چاڤئوو سەری رە باش دهێ پەژراندن.

پێشانگەه

• 
  کۆبرایێ حندستانێ
• 
  ڤپەرا بەروس
• 
  جرۆتالوس سجوتولاتوس
• 
  لاتجاودا سپ
• 
  مارەک کۆژەرەکئە دخوە.
• 
  پیسۆن
• 
  داسیپەلتس
• 
  مالپۆلۆن نسگنتوس
• 
  مالپۆلۆن نسگنتوسئێ کەسکە
• 
  مارێ رەش
• 
  مارێ سەرمەزن

گرێدانێن دەرڤە

ل وکمەدا جۆممۆنس مەدیایێن د وارێ مار دە هەنە

 سەرپەنتەس، سەر ویکیجورەیێ.

• "سناکەسئۆ ف تهە Iندان سوبجۆنتنەنت". ناتورەماگجس کەرالا پهۆتۆ گاللەری. ژ ۆریژینالێ د 21ئا دار 2009 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 17 هەزیران 2013.
• "ئابۆوت سناکە جەلل". سناکە جەلل. (IندIئا)
• "سناکە وۆرلد". رەپتلەسوەب.جۆم. ژ ۆریژینالێ د 3 تیرمەه 2008 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 17 هەزیران 2013.
• "وهات'س تهات سناکە؟".ئۆ پلIن.
• "حەرپەتۆلۆگی داتاباسە". سوەدسه موسەومئۆ ف ناتورال حستۆری.
• ببج ناتورە: ^{گرێدانائا رشیڤێ 2014-03-01 ل سەر وایباجک ماجهنە} سناکە نەوس،ئا ند ڤدەۆ جلپس فرۆم ببج پرۆگراممەس پاستئا ند پرەسەنت.