کادز
| کادز، ریا کادزێ | |
|---|---|
 وێنەیەکیئی نفرارۆژئێ کو تێ دە دەندکا ریا کادزێ دیارئە . | |
| ئۆبسەرڤاتۆن داتا | |
| تیپە | سببج (باررەد سپرال گالاخی) |
| دامەتەر | 100،000 لگهت یەارس |
| ستووری | 12،000 لگهت یەارس (گاس)[1] 1،000 لگهت یەارس (ستارس) |
| ژمارا ستێرکێ | 200 تۆ 400 بللۆن |
| ستێرکا هەری کەڤن | 13.2 بللۆن یەارس |
| گرانی | 5.8×1011 م☉ |
| سون'س دستانجە تۆ گالاجتج جەنتەر | 26،000 ± 1400 لگهت-یەارس |
| سون'س گالاجتج رۆتاتۆن پەرۆد | 220 مللۆن یەارس (نەگاتڤە رۆتاتۆن) |
| سپرال پاتتەرن رۆتاتۆن پەرۆد | 50 مللۆن یەارس[2] |
| بار پاتتەرن رۆتاتۆن پەرۆد | 15 تۆ 18 مللۆن یەارس[2] |
| سپەەد رەلاتڤە تۆ جمب رەست فرامە | 552 کم/س[3] |
| بنێرە: گالاکسی، لستئۆ ف گالاخەس | |
کادزئا ن کەهدزئا ن ژی ریا کادزێ، گالاکسیەکئە کو د ناڤ دە سیستەما رۆژێ جه دگرە. ژ هێلا پێناسەیا کو ژ دنیایێ ڤە دخوویێ گالاکسی وەکی رۆناهیەک مژدارئە کو لئە زمانان ژ ستێرکێن کو ب چاڤێن مرۆڤان نایێن جووداکرن پێک تێ.ئە و تەنێ یەک ژ گەلەک گالاکسیێن کو د گەردوونا چاڤدێری دە تێ دیتنئە . د 23ێ جۆتمەها سالا 2015ان، نەخشەیا گالاکسیا کەهدزێ ب 46 ملیار پکسەلان "855،000خ54،000" ژئا لیێ ستێرناسێنئا لمان،ئە ندامێن روهر-ئونڤەرستäت بۆجهوم ڤە هاتیە وەشاندن.
بێژەناسی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]ناڤێ کادزێ ژ میتۆلۆژیا کوردان تێ [چاڤکانی هەوجە یە]. گۆری چیرۆکێ یەک دهەرە دزیێ کایێ خوەدێ. تووری خوە تژی دکە هەلددە خوە دهەرە لێ تووری خوە یی قول بوویە. وێ لۆمێ ل شۆپا وی وەک رییەکا گەور دمێ. ل سەر ڤێ مەسەلەیێ ب ڤێ گالاکسیێ رە دبێژن کادز. ناڤێ وێ یێ ترکی ژی دیسا وەک مینا کوردی یەئوو ئە و دبێژن سامانیۆلو (ریا کایێ). چما ترکان دبێژن نە باوەرە لێئی هتیمالە کو ناڤێ خوە ژئە ینی چیرۆکێ تێ.
لێ بەلێ، ل گۆری بەگهیانی سهادی سهارین [چاڤکانی هەوجە یە]، ب کوردی "کادز" ژ پەیڤا "کâ-/کاه-"ئوو "-دز/-دیز" تێ. لێ پەیڤا "دز/دیز" د راستیێ دا مەهنەیا "لۆد، قورجه، نژین" ددەئوو ت تێکیلیا خوا ب یا "دزز" را تونئە . د کوردیا کەڤن دا وەکی "کاسو-دازا-" بوو. بێژەیا "دیز" هین د ناڤ گەلەک پەیڤێن دن یێن کوردی دا مەوجودئە (وم.: پارێز/پاریز < *پاری-دازا-، دیسک/دیزک، دیز < *دازا-، پاییز < *پات-دازا-). ل گۆری نڤیسکار، تئە لەقەیا میتۆلۆژیا ل ژۆر گۆتیئوو بێژەناسیا پەیڤێ ب هەڤ را تونئە [چاڤکانی هەوجە یە].
چاڤکانی
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]- ^ "تهە ملکی وای س توجە تهە سزە وە تهۆوگهت ت واس". ئونڤەرستیئۆ ف سیدنەی نەوس.ئو نڤەرستیئۆ ف سیدنەی. 20 سبات 2008. ژ ۆریژینالێ د 25 سبات 2008 دە هاتئا رشیڤکرن. رۆژا گهشتنێ 20 سبات 2008.
- ^ ا ب [استرۆ-په/0212516] گاس دینامجس ن تهە ملکی وای: سەجۆند پاتتەرن سپەەدئا ند لارگە-سجالە مۆرپهۆلۆگی
- ^ کۆگوت،ئا .; لنەوەاڤەر، ج.; سمۆۆت، گ. ف.; بەننەتت، ج. ل.; باندای،ئا .; بۆگگەسس، ن. و.; جهەنگ،ئە . س.; دەئا مج، گ.; فخسەن، د. ژ.; حنسهاو، گ.; ژاجکسۆن، پ. د.; ژانسسەن، م.; کەەگسترا، پ.; لۆەوەنستەن، ک.; لوبن، پ.; ماتهەر، ژ. ج.; تەنۆرۆ، ل.; وەسس، ر.; ولکنسۆن، د. ت.; ورگهت،ئە . ل. (1993). "دپۆلەئا نسۆترۆپی ن تهە جئۆبئە دففەرەنتال مجرۆواڤە رادۆمەتەرس فرست-یەار سکی ماپس". ئاسترۆپهیسجال ژۆورنال. 419: 1. دۆ:10.1086/173453. رۆژا گهشتنێ 10 گولان 2007.
{{جتە ژۆورنال}}: جس1 مانت: مولتپلە نامەس: لیستەیا نڤیسکاران (لینک)
