شەرێ ڤیەتنامێ

شەرێ ڤیەتنامێ
پرۆخی وار
دەما دەستپێکرنێ	1955
دەما بداویبوونێ	30 نیسان 1975
بەشدار	رەپوبلجئۆ ف ڤەتنام دەولەتێن یەکبوویی یێنئا مەریکایێ کۆمارا کۆرێیێ تایلەندا فلیپین زەلەندایا نوو کهمەر رەپوبلج کنگدۆمئۆ ف لاۆس نۆرته ڤەتنام ناتۆنال لبەراتۆن فرۆنتئۆ ف سۆوته ڤەتنام پارتیا کۆموونیستئا کامبۆچیایێ کۆلۆمبیا چین کۆرێیا باکور پاتهەت لاۆ گرئونک کنگدۆمئۆ ف جامبۆدا ئاوسترالیا مانی فلاگس
حەژمارا مریان	1.291.426 4.211.459
پێک تێ ژ	باتتلەئۆ فئا پ باج مانی فلاگس تەتئۆ ففەنسڤە ۆپپۆستۆن تۆئو نتەد ستاتەس نڤۆلڤەمەنت ن تهە ڤەتنام وار
سوبسدی پەرۆد
بگوهێرە - ویکیدانەیێ بگوهێرە

شەرێ ڤیەتنامێ: پێشاندەرێ کاتژمێرێ ژ ژۆرێئوو بەر بئا لیێ راستێ ڤە: 1)ئوو 2) لەشکەرێن ڤیەتنامی; 3) ڤەشارتنا 300 قوربانیێن کۆمکوژیا حوế د 1968ان دە; 4)ئوو 5) لەشکەرێنئا مەریکی; 6) کۆمکوژیا سڤیلان ژئا لیێ لەشکەرێنئا مەریکی ڤە ل گوندێ مỹ لا.

خوەپێشانەکە ل دژی شەرێ ڤیەتنامێ یێن خوەندەکارێن زانینگەها وسجۆنسن-مادسۆن (دیئا).

بیرداریا کۆمکوژیا 97 سڤیلێن گوندێ مỹ لا د 16ێئا دارا 1968ان دە ب دەستێ لەشکەرێنئا مەریکی.

شەرێ ڤیەتنامێ (بئی نگلیزی: ڤەتنام وار، ب ڤیەتنامی: جهếن ترانه ڤệت نام یان ژی جهếن ترانه مỹ، "شەرێئا مەریکی")، جەنگەکە درێژئوو تووژ ل ڤیەتنامئوو لاۆسئوو کامبۆجیایێ کو د سالا 1955ێ دە دەست پێ کرئوو هەیا رزگارکرنا ساگۆنێ د 30ێ نیسانا 1975ێ دە بەردەوام بوو. د ڤێ جەنگێ دە هێزێن رزگارکەرئێ ن ڤیەتناما باشوورئێ ن فنلئوو یێن ڤیەتناما باکور، هێزێن رەژیما ڤیەتناما باشوورئا کو ژئا لیێئا مەرکایێئوو چەند وەلاتێن دژکۆمونیستئێ ن دن ڤە هاتی پشتگریکرن شکاندنئوو ئا مەریکا ناچار بوو زوو ب زوو ژ ڤیەتنامێ دەرکەڤە.

چما کوئە ڤ شەر خوە ب شەرێئی ندۆچینێ (1946-1954) ڤە گرێدائوو تەسیرا وی ل سەرانسەریئی ندۆچینێ هەبوو، جارنان وەک شەرێئی ندۆچینێ یێ دویەم ژی تێ بناڤکرن. ژ بەر کو هێزێن هەری مەزنئێ ن جیهانێ باندۆرا خوە ل سەر ڤێ شەرێ کرن، وەک "شەرێ تەمسیلی" یا شەرێ سار تێ هەسباندن.

شەر پشتی پارچەکرنا ڤیەتنامێ یا د سالا 1954ێ دە وەک شەرێ هندورین ل ڤیەتناما باشوور دەست پێ کر (1955-1964). د ڤی شەری دە ڤەت منه (کو د سالا 1960ێ دە وەرگەریانە ڤەتجۆنگ) خوەستن رێڤەبەریا ڤیەتناما باشوور بشکیننئوو وەلاتێ خوە دیسا بکن یەک. ڤیەتناما باکورئا کۆمونیست پشتگری دا نلفئوو دیئائا لیکاریا لەشکەری ل ڤیەتناما باشوور کرن.

د سالێ 1965ێ دە سەرۆکێ دیئا لیندۆن ب. ژۆهنسۆن بریارا بۆمبەباراندنا ڤیەتناما باکور کرئوو د مەهائا دارێ دە زێدەتر لەشکەرێنئا مەریکی شاندە ڤیەتناما باشوور دا کو ل دژی نلفێ شەر بکن. ل سەر ڤێ یەکێ یەکیتیا سۆڤیەتئوو کۆمارا گەلئا چینێ پشتگریا ڤیەتناما باکور کرن، شەش نەتەوێن دن ژیئا لیکاریا لەشکەری دانە دیئائوو ڤیەتناما باشوور. د سالا 1964ێ دە شەر دەرباسی لاۆسئوو د سالا 1970ێ دە ژ دەرباسی کامبۆجایێ بوو. پشتی بوویەرا تەتئا نلف ژۆهنسۆن بۆمبەباراندنێ د سالا 1968ێ دە دا سەکناندن.

د سالا 1969ێ دە سەرۆکێ نو یێ دیئایێ رجهارد نخۆن بریار دا کو ژ 1969ێئوو پێ دە لەشکەرێن خوە ژ ڤیەتناما باشوور ڤەکشینەئوو پشتی چەند بۆمبەباراندنێن نوئا گربەستێ ب ڤیەتناما باکور رە راگهاند. حەیا 1ێ گولانێ 1975ێ لەشکەرێن ڤیەتناما باکور هەمی ڤیەتناما باشوور خستن بن دەستێ خوەئوو داوی ل شەرئا نین.

ژمارا قوربانیێن ڤیەتنامی دگهێژە پێنج ملیۆنان، د ناڤ وان دە 1،3 ملیۆن کەس لەشکەر بوون. قاسی 58.200 لەشکەرێن دیئایێئوو 5.264 لەشکەرێنئا لیگر هاتن کوشتن. ب ملیۆنان ڤیەتنامی ژ بەر شەرئوو تەسیرا ژەهرا ئاگەنتئۆ رانگە سەقەت مان.