شەر

شەرێ حاتتینێ د ناڤبەرا ئەیووبیانئوو خاچپەرەستان دە

شەر تێکۆشینەکئە کو د ناڤبەرا دو وەلاتانئا ن ژی د ناڤبەرا کۆمەکئوو وەلاتەکی دە دقەومە. پررانی ب چەکان تە کرن. شەر پرانی ژ بۆئا رمانجێن ۆل، نەتەو، رامیاریئوو ابۆری دقەومە. حنەک جاران ژی بێ چەکان بئا ڤایێ پسیکۆلۆژیکی تێ کرن.

ب تەیبەتی کو مرۆڤ ل سەر دیرۆکئوو کۆکا گۆتنا "شەر" یا د کوردی دە بسەکنێئوو ژ وێ بێنە زمان، مرۆڤ، کارێ ببێژە کوئە ڤ گۆتن ب سەرێ خوە پرر کەڤنئا . گۆتنا شەر یا د کوردی دە، هێ د دەما سومەرییان دە دهات بکار هانین. د دەما سومەرییان دە، وەلاتێ ئورووک، کوئی شتار لێ ب پاراستگاه بوو، کورێئی شتار "شارا" وەکە خووودایێ شەر هاتییا دیتن. گۆتنا شەر ژ وێ گۆتنا ناڤێ کورێ ئیشتارئا فرییائوو هەتا رۆژا مە هاتییا. ل سەر گۆتنا شارا هزرکرن، وێ هن ب هن تێگهشتنەکێ د دەربارێ شەر دە ژی بدە چێکرن. پشترە، د دەمێن پشترە دە، گۆتنا "شارا" وەکە گۆتنا "شەر" هاتییا زمانئوو مایا. شەر، د کوردی دە، یەکی کو ب چیرایان بێئوو ئا ن ژی ب دەستدرێژیێ بێ کو هەرێ ب سەر یەکی دن دەئوو یێ کو چوونا ب سەر وی دە بوو کو وی ژی بەرسڤ دا، هنگی، گۆتنا شەر واتە خوە دستێنە.

د شەران دا، ژ بۆ دەمەکی شەرکرنێ بەردان اگربەستئوو سەکناندنا شەر ژی اشتی تێ ناڤکرن. د هن مژارێن سەرەکە کو دڤێت کو مرۆڤ ناڤارۆکا وان فاهم بکەڤئە ڤ ن:

سترەتەژی

سترەتەژی، کو ب کناسیئوو درێژاهی بێ،ئا رمانج وەرە کفشکرنئا . مناق، د شەر دە، ژ بۆ کوئی رۆ ل کوردستانێ ترکیە ب سەر بکەڤەئوو کوردان بن بخە، بئۆ پاراسیۆنێن لەشکەری رە، د قادا سییاسی دە،ئۆ پاراسیۆنێن سییاسی ل دار دخە، سیەسەتمەداران دکە دەست دە. ب ڤێ، دخوەزێ کو یێن کو ل دژی وی شەرێ وێ گۆتنێن ببێژن ژ هۆلێ راکێئوو کوردێن کو مافێ خوەیێئا زادیێ دخوەزن، وێ خوەستنا وان یا مافێن خوە ژ هۆلێ راکێ. ژ بۆ کو کوردستانێئوو هەرێمێن کوردان وەکە یێن ترک بدە نیشاندن، زمانێ کوردان قاداخا دکە، تەمەنێ خوە ب رێخستنکرنئوو سیەسەتە وان، هێریشی وێ دکە. چاندا وان، هەریشی تەمەنێ پێشکەتنا وان یا کو هەیا هێریشی وێ دکەئوو هەرتمی ب گۆتنێن کو وێ پچووک دخە، هێریشی وێ دکە. بەرەمبەری وێ ژی، چاندا ترکئوو ترکتیێ پیرۆز دکەئوو دەردخە ل پێش. ناڤێ باژار، ناڤچەئوو گوندێن کوردان، یێن ب کوردی قاداخا دکەئوو یێن بترکی وێ دانە وان، دەردخە پێش. ب ڤێ رە، وێ سترەتەژییا خوە ترکرنا هەرێما کوردان ب رێ ڤە دبە. ژ بۆ کو چاندا کوردان، ب سەمبۆلیئوو ناڤی پێشنەکەڤە، هەموو ناڤێن کوردان قاداخا دکە. کوردەک، نکارێ ناڤێ خوە ل خوە بکەئوو قاداخا بکە. مناق، ناڤێ "کوردستان"ێ، قاداخا یا.

تەکتیک

تاکتیک، د شەر دە، د سەری دە، وەکە کرنێن گرنگئێ ن پێڤاژۆییئێ ن کو د خزمەتەئا رمانجا کو مرۆڤ دکەئوو دخوەزێ کو خوە بگهێنیێ دە تێنا زمان. مناق، د شەرێ ل کوردستانێ دە، دەولەتا ترک، گرتنێن سییەسەتمەدەرێن کوردئوو گۆتنێن وێ یێن قاسۆئێ ن ب ناڤێ "چارەسەرکرنا پرسگرێکا کورد" تێنا سەر زمان، تاکتیک ن. راستییەکێ نایێننا سەر زمان. ب وان گۆتنا رە دخوەزێ کو رەهەتە هەم دئا قلێ کوردان یێ تەکۆشینا وان دە بدە چێکرنئوو هەم ژی دخوەزێ کو پارچابووناێ بکە ناڤێ کوردان دە کو بئا وایەکی ب هەڤ رە ل بەر وێ نەسەکن ن. مIناق، تێکلیێن وێ یێن باشوورێ کوردستانێ رە مرۆڤ کارێ د ڤێ چەرچۆڤێ دە بێنە سەر زمان. ژ هێزێن کوردئێ ن باشوورێ کوردستانێ دخوەزێ کو ل دژی، تەکۆشینا کوردان یا ل بەر وێئا لی وێ بکن. حەتا کو دخوەزێ کو ب وێ رە بکەڤنا شەر دە ل دژی وێ. کوئە و هێزێن کورد، ب هێزێن باشوورێ کوردستانێ رە نەکەڤنا شەر دە ژی، ب ڤێ پۆلیتیکایا خوە دخوەزێ کو وان بێالی بکەئوو بێنە وێ رەوشێ کوئە و ژ تەکۆشینا کوردان یا ب وان رە ژ وێ دور بنئوو ب وان رە شەر نەکن.ئە ڤ، ژ بۆ ترکیئوو شەرێ وێ یێ ب کوردان رە قازانجاکا تاکتکی ژی یا ل گۆری وێ ژ وێ رە.

تاکتیک، ب تەیبەتی،ئا رمانجا، کێمکرنا هێزێن کو ل دژی وان شەر دکنئوو ئا ن ژی ب دەمێ رە بێئوو ئا ن ژی ب نێزیکاتییێن کو تێن نیشاندن بێ رێیا وان یا شەر گوهاراندنێ بێ. ب ڤێ یەکێ رە، کو بکە کوئێ دی یێ کو ل دژی وێ شەر دکە سەروەرییا وان د شەر دە نەمابێ. ب وێ رە،ئێ دیئا لیێ کو سەروەرییا وان د شەر دە کێمبوونا، وێ ل بەرئا لیێ دن یێ کو سەروەرییا وان زێدە هەیا، بن بکەڤن.

لۆجیستک

لۆجیستیک، د دەما شەر دە، د تەمەنێئا مەدەکارییێن کو تێنا کرنا دە دبێ. مناق، خوارن، چەک، جلئوو ب تەیبەتی ژی، هێزێن کو وەرنا تاقوییاکرن، وان دکە ناڤا خوە دە. لۆجیستیک، وەکەئا مەدەکارییا ل شوونائا نییا شەر تێ کرنئا ژی. لێ مرۆڤ کارێ ب ڤێ رەنگێئوو هێ گەلەک رەنگێن دن شیرۆڤە بکەئوو بێنە زمان.

پلانئوو ئا مەدەکرن

ب پلانئوو ئا مەدەیی، د شەر دە، د دەمە کو وێ هێریشی جهەکی بێ کرن، وێ پێشی، جهێ کو لێ هێریش بێ کرن، وێ هەول بێ داین کو پرر باش وەرە ناسکرن. ب وێ ناسکرنا جه رە، وێ هەول بێ داین کو سەروەریئوو سەردەستییا د شەر دە یا ل قادێ بێ خستن ل دەست. یێ کو د شەر دە خوەدیێ ناسکرنا جهێ کو لێ شەر دبە بێ، وێ د شەر دە، وەکە کو نێڤی ب نێڤی سەرکەتیبێ، وێ ببە. ب ڤێ تێگهشتنێ، د ڤێ خالێ دە تەڤگەرین دبە.

خالا دویەمنن یائا مەدەکرنێ ژی، پلانکرنائا وایێ شەرکرنێ یا. یانی راستکرنا هێزێن خوە یا. وێ هێز چاوا وەرنا شەرکرن، پلانا وێ بئا وا تێ کفشکرن. وەکی دن ژی، وێ ب چی وەرە شەرکرن، وێئە و وەرە کفشکرن. مناق، د دەمێن بەرێ دە ب شوور دهات شەرکرن. د رۆژا مە دە،ئا موورێن کو ب وان تێ شەرکرن پرر جوورائوو زێدە بوونا.