Bilêvkirin

biguhêre
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş Yekjimar Pirjimar
Navkî aqil aqil
Îzafe aqilê aqilên
Çemandî aqilî aqilan
Nîşandera çemandî aqilî wan aqilan
Bangkirin aqilo aqilino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş Yekjimar Pirjimar
Navkî aqilek aqilin
Îzafe aqilekî aqiline
Çemandî aqilekî aqilinan

aqil nêr

  1. bal, Jîrî, eqil, awiz, hiş, hişyarî, hişmendî, têgihiştin, famkirin, famatî, famabûn.
  2. Mejî, mejox, mêşk.

Ji wêjeya klasîk

biguhêre
  • Her serê dewlet hebit dê her di nêv benda te bit
    Her kesê 'aqil bitin dê her di çokarê te bî
    Ê divêt azade bit dê çehvinêrê lutfa te bit
     — (Melayê CizîrîDîwana Melayê Cizirî~1640)
  • aqil jê birrîn: li gor hişê / aqilê wî baş bûn, beraqil bûn, ketin aqilî.
  • Ne ti mirov e, aqilê min qet jê nabirre.

Etîmolojî

biguhêre

Ji erebî, bi maneya jîr ji عاقل('aqil), bi wateya "jîrî" ji عقل('eqil). Bo nimûneyeke din jî ku tê de "'e" ya erebî di kurdî de dibe "a" binêre alif, am (mam, ap).

Rengdêr

biguhêre
Pozîtîv Komparatîv Sûperlatîv
aqil aqiltir herî aqil
aqiltirîn

aqil

  1. Jîr, biaqil, bieqil, hişyar, hişmend, fama, fehma.

aqil

  1. aqil
    Aqilê xoantiş xo ser.[1]
    Aqilê xwe kişandin ser xwe.

Çavkanî

biguhêre