قەرەیازی

بێراقدارئا ن قەرەیازیئا ن ژی قەزا (ب ترکی: کارایازı) ناڤچەیێکە ئەرزرۆمێ یە. خەلکێ هەرێمی قەزا دبێژە.

ناڤچەیا قەرەیازیێ
ناڤچە
کارایازı
ناڤچەیا قەرەیازیێ ناڤچەیا قەرەیازیێ
کۆۆردینات: 39°42′5″بک 42°8′35″ره
وەلات	باکورێ کوردستانێ
دەولەت	ترکیە
پارێزگەه	ئەرزیرۆم (پارێزگەه)
سەرباژار	قەرەیازی
ئیداری
• قەیمەقام	ئاهمەت گەنجەر
حەژمارا ناهیەیان	3 ناهیە
حەژمارا باژارۆکان	1 باژارۆک
حەژمارا گوندان	70 گوند
قادا رووەردێ
• گشتی	2.372 کم2 (916 سق م)
بلنداهی	2.280 م (7480 فت)
نفووس  (2011)	31.000
• بەربەلاڤی	14،2/کم2 (37/سق م)
• سەرباژار  (2011)	4.784
کۆدا پۆستایێ	25830
کۆدا تەلەفۆنێ	(+90) 442
بگوهێرە

ئەردنیگاری

ناڤچەیەک ل باشوور - رۆژهەلاتێئە رزیرۆمێ یە. قەرەیازی گەلەکی بلندئە ئوو دەشتئوو زۆزان ل قەرەیازیێ کەم ن.

دیرۆک

قەرەیازی ل وەلاتە سەرهەدێ هەرێمەکە درۆکی یە. دارازێ ئورارتو، مەد، پەرس، بیزانس، ئەرمەنی، ئەرەب، سەلچووقی، ئۆسمانیئوو رووسا ل سەر دەرباز بوویە. ل نێزکی گوندێ بەیرۆ مخارەیا جونی نشان ددە کو ترکێن ئۆخز (ئۆğوز) دەمەک کن لێ مانە. ل دەما ئۆسمانیلیە دا ناڤە قەرەیازی ب سەرهلدانان هاتیە بیهیستن. ل سەر شەرێ گوندێ حەسپرەش (ب ترکی: Üزەنگل) کلامێن دەنگبێژا هەنە.

ل هەرێمەئە شرێن زرکان، جەمالدینی، بانۆک دملی، بەرازی (ئێزیدی)ئوو سپکان (ئێزیدی) پر ن.ئە شیرێن قەرەیازیێ دەمەکی ل سەر ناڤێ زرکی/زرکان کۆنفەدەرە بوونە. پرانییا وان جەژنا دکن کوئە سلێ خوە زرکی نە.ئا خایە زرکان کەرەمێ قۆلاخاسی ژ هەرێما گۆکسیێ، دەما کۆچرەڤییەئە رمەنیان دە ب هەنگێن حامدیێن بە پاراستنا هەرێمە کرییەئوو پاشە بئا خایێن هەسەنان بە، د سەرهلدانا هەسەنان دە هاتییە شەهیدکرن. ناڤێ قەرەیازیێ یەک ژ ب ناڤە رێبرایا تە زانن. دەمەک ژە رە گۆتنە رێبرا باژەر . سەرهلدانائە لیجان ژی ل هەرێما قەرەیاز، خنووسئوو دووتاخێ تەکییایە. ل هەرێمە گەلەکی مەزەلئوو ڤەخویێنئە رمەنییانەن دن هەنە. تێ زانین کو ل هەرێمە پێشیا سەد سالان گەلەکیئە رمەنی ژی دژییان. پشتی کۆچبەرکرنائە رمەنیان زەهفئە شیرێن کوردان،ئێ ن ژ چەولیگێئوو قەرسێ هاتنە قەرەیازیێئوو د شوونائە رمەنیان دە ب جیهئوو وار بوونە.

دەمۆگرافی

سەرژمارێ ناڤچەیێ نها نێزی 34.000ئە ، ژ وان قاسی 5 .000 کەس ل باژەرێ قەرەیازیێ دژی. گەلێ هەرێمە هەموو کورد نئوو ب زاراڤایێ کورمانجی قسە دکن.

کوردێن هەرێمە هەموو مسلمانێ سوننی نە، تێنە د گوندێ گازبێلێ دە 5-6 مالباتێن کوردێن ئەلەویئا نگۆ کو بئی سلامێ باندۆر نەبوونەئا نگۆ نە گرێداییئە لی نە

ئابۆری

گەلێ هەرێمە ب زێدەیی جۆتکارن، بەلێ خوەدیکرنا پەزئوو دەڤار ژی خوەدی جیهەکی گرینگە ل هەرێمە. بەرکێشانا هنگڤ ل قەرەیازیێ هەیە. حنگڤێ قەرەیازیێ ل کوردستانئوو ترکیەیێ ب ناڤئوو دەنگئە .

چاندئوو هونەر

ژ قەرەیازیێ گەلەک دەنگبێژ دەرکەتنە. ئەڤدالێ زەینکێ، شاکرۆ، مهەمەدێ جانشا ژ وانا چەند هاڤن.ئە ڤدالێ زەینکێ ژ گوندە قانجیان (ب ترکی: سەلەنل) بوو.

مژارێن تێکلدار

• ئێزیدیێن سەرهەدێ

گرێدانێن دەرڤە

• http://www.karayazi.org ^{گرێدانائا رشیڤێ 2008-01-28 ل سەر وایباجک ماجهنە}