Санкт-Петербург

Сан-Петербор
	Федералдық деңгейдегі маңызы бар қала
	Сан-Петербор
	Сан-Петербор;
Ту	Логотипі
Әкімшілігі
Ел	Ресей
Федерация субъектiсі	Сан-Петербор
Ішкі бөлінісі	18 аудан
Губернатор	Александр Беглов
Тарихы мен географиясы
Координаттары	59°57′ с. е. 30°19′ ш. б. / 59.950° с. е. 30.317° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 59°57′ с. е. 30°19′ ш. б. / 59.950° с. е. 30.317° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1703
Бұрынғы атаулары	Санкт-Петербург, Петроград, Ленинград
Жер аумағы	1439 км²
Биіктігі	3 м
Тұрғындары
Тұрғыны	▲ 5 351 935 адам (2018)
Агломерация	5,4 млн (2002)
Ұлттық құрамы	орыстар — 84,73 %; украиндар — 1,87 %; белорустар — 1,17 % ; еврейлер — 0,78 %; татарлар — 0,76 %; армяндар — 0,41 %
Этнохороним	петербордық
Ресми тілі	орыс тілі
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+7 812
Пошта индекстері	190000-199406
ОКАТО коды	40
Басқалары
Ресми емес атауы	Невадағы қала,; Солтүстік Пальмира,; Петров қаласы,; Питер,; Солтүстік астана,; Солтүстік Венеция,; Жарық түн қаласы, ; Мәдениеттің астанасы,; Петербург.
	gov.spb.ru (орыс.)
	Сан-Петербор
	Сан-Петербор шекарасы
	Ортаққордағы санаты: Сан-Петербор

Сан-Петербор (орыс. Санкт-Петербург, Питер) — Ресейдің федералдық мәні бар қала, Солүстік-Батыс федералды аймағының және Ленинград облысының әкімшілік орталығы. 1914 жылдың 31 тамызынан 1924 жылдың 26 қаңтарына дейін -— Петроград, 1924 жылдың 26 қаңтарынан 1991 жылдың 6 қыркүйегіне дейін — Ленинград деп аталған.

Жағрафиясы

Сан-Петербор Ленинград облысындағы Нева өзенінің Фин бұғазына құяр сағасында орналасқан. Тұрғындарының саны 9,50 млн-ға жуық (2018). Сан-Петербор аумағынан 45-тен астам өзен, 40-қа жуық канал өтеді. Портты қала, әуе, автомобиль жолдарының және темір жолдың ірі торабы.

Климаты

Сан-Петербор ауа райы
Көрсеткіш	Қаң	Ақп	Нау	Сәу	Мам	Мау	Шіл	Там	Қыр	Қаз	Қар	Жел
Абсолюттық максимум, °C	8,7	10,2	15,3	25,3	33,0	34,6	35,3	37,1	30,4	20,2	11,4	10,9
Орташа максимум, °C	−3,2	−2,9	2,1	9,3	16,1	20,2	23,0	20,9	15,2	8,6	2,3	−1
Орташа температура, °C	−5,7	−5,5	−1	5,4	11,6	16,1	19,1	17,3	12,1	6,3	0,4	−3,2
Орташа минимум, °C	−8,1	−8,2	−4,1	1,5	7,1	11,9	15,1	13,6	9,0	4,0	−1,5	−5,4
Абсолюттық минимум, °C	−34,7	−27,7	−21,7	−12,5	−2,6	0,7	5,8	3,8	−1,6	−9,7	−20,1	−26,5
Жауын-шашын нормасы, мм	45,3	34,1	33,8	33,4	45,7	68,8	81,4	88,9	63,5	65,5	57,8	52,8
Дерекнама: Сан-Петербор - ауа райы мен климаты

Мәдениеті

Ресей ғылым академиясының ғылыми орталығы, 43 жоғары оқу орны, 120 музей, 18 театр, Салтыков-Щедрин атындағы Ресей ұлттық кітапханасы, машина, станок, аспап, кеме жасау зауыттары, тоқыма фабрикасы, химиялық, түсті және қара металургия комбинаттары бар. Метрополитені 1955 ж. іске қосылған. Қаланы 1703 ж. Петр І салдырған. 1712 — 1918 ж. Ресей астанасы болды. 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басында Сан-Петербордың жоғары оқу орындарында бірқатар қазақ интеллигенциясының өкілдері оқыды. Б.Қаратаев, Б.Сыртанов, Ж.Ақбаев, С.Лапин, М.Шоқай, Б.Құлманов Сан-Петербордың Императорлық университетінде, Ә.Бөкейхан Сан-Петербор Императорлық орман институтында, М.Тынышбаев Сан-Петербор Императорлық жол қатынасы институтында, С.Аспандияров пен Х.Досмұхамедов Сан-Петербор Императорлық әскери медициналақ институтында білім алды. Қазақтың алғашқы баспасөздерінің бірі саналатын “Серке” газеті Сан-Петерборда жарық көрді. Бүкілресейлік мұсылмандардың екінші съезі Сан-Петерборда өтті. Бірінші орыс револяциясы, Ақпан революциясы және Қазан төңкерісі Сан-Петерборда басталды. 1918 ж. астана Сан-Петербордан Мәскеу қаласына көшірілді. 2-дүниежүзілік соғыс кезінде қала 29 ай бойы неміс фашистері әскерлерінің қоршауында болды. Сол тұста Сан-Петербор тұрғындарына Қазақстан халқы көп көмек көрсетті. Қаланы жаудан қорғауда көптеген қазақстандықтар ерлікпен шайқасты (Ленинград шайқасы). Ж.Жабаевтың “Ленинградтық өренім!” атты жалынды жыры жауынгерлерді жаумен күреске жігерлендірді. Қазіргі кезде Сан-Петерборда Ж.Жабаев пен Ә.Молдағұлова есімімен аталатын көшелер бар. Петропавл қамалы, Қысқы сарай, Биржа ғимараты, Исаакий соборы, т.б. сәулет өнері ескерткіштері ЮНЕСКО-ның әлемдік мұра тізіміне енгізілген. 2003 ж. Сан-Петербордың 300 жылдық мерейтойы аталып өтілді. Сан-Петербордағы қазақ диаспорасы 2 мыңға жуық адамды құрайды. Қалада қазақтардың ұлттық орталығы жұмыс істейді.^[4]

Экономикасы

Сан-Петербор — Ресей Федерациясының маңызды экономика орталықтарының бірі. Сан-Петербордың экономикалық дамуы, өндіріс және сауда комитетінің мәліметі бойынша, 2012 жылы аймақтық жалпы өнімі 2,138 трлн рубль болған ( 2011 жылы — 2,072 трлн руб.)^[5]. Экономикасының негізгі көзі (жақшаның ішінде 2010 жылғы аймақтық жалпы өнімінің бөлігі):

өндеу өнеркәсібі (24,1 %),
сауда (18,7 %),
жылжымайтын мүлікпен операциялар (18,2 %),
көлік және байланыс (9,9 %),
құрылыс (7,8 %),
басқа (21,3 %)^[6].

Қаржы нарығы айналымынан Ресейде екінші орын алады. Қалада бірнеше биржа, 42 коммерциялық банк, Сан-Петербор халықаралық банкі, басқа аймақтардың банктерінің 100 шақты филиалы, 400-ден астам брокер компаниясы жұмыс істейді^[7].