Apple Inc. бетінің кодын көру

{{Компания
 |атауы = Apple Inc.
 |логотипі = Apple Computer Logo 2011.png
 |логотип ені = 80px
 |суреті = Aerial view of Apple Park dllu.jpg
 |сурет атауы = [[Купертино]]дағы [[Apple Park]] 
 |түрі = [[қоғамдық компания]]
 |биржадағы листингі = {{NASDAQ|AAPL}}
 |қызметі =
 |ұраны = Think Different<br>({{lang-kk|Басқаша ойлаңыз}})
 |құрылды = {{Start date and age|df=yes|1976|4|1}}
 |жабылды = 
 |жабылуының себебі = 
 |ізбасары = 
 |бұрынғы атауы = 
 |құрушы = [[Стив Джобс]], [[Стив Возняк]], [[Рональд Уэйн]]<ref>{{cite book| last = Linzmayer| first = Ronald W.| title = Apple Confidential: The Real Story of Apple Computer, Inc.| publisher = No Starch Press| year = 1999| url = http://extras.denverpost.com/books/chap0411h.htm}}</ref>
 |орналасуы = {{байрақ|АҚШ}}, [[Купертино]]
 |басты адамдары = [[Тим Кук]]
 |саласы = [[электроника]], [[ақпарат технологиясы]]
 |өнімі = дербес компьютер, планшет, ұялы телефон, аудиоплеер
 |меншікті капиталы = {{құлдырау}} 63,1 млрд $ (2021)
 |айналым = {{өсім}} 366 млрд $ (2021)
 |операциялық кіріс = {{өсім}} 109 млрд $ (2021)
 |таза табысы = {{өсім}} 94,7 млрд $ (2021)
 |активтер = {{өсім}} 351 млрд $ (25 қыркүйек 2021)
 |капитализация = {{өсім}} 2,47 трлн $ (24 тамыз 2021)
 |қызметкерлер саны = {{өсім}} 154 000 адам (2021)
 |басшы компания = 
 |бағынышты компания = 
 |аудитор = [[Ernst & Young]]
 |сайты = apple.com
 |Ортаққор = Apple Inc.
}}
'''Apple Inc.''' ({{IPA|ˌæp(ə)lˌɪŋk}}, {{lang-kk|Әпл}}) — [[дербес компьютер|дербес]] және [[планшет компьютер|планшетті]] компьютерлер, [[MP3-плеер|аудиоплеерлер]], [[ұялы телефон|телефондар]] мен [[бағдарлама]]лар өндіруші [[Америка Құрама Штаттары|америкалық]] [[корпорация]]. Дербес компьютерлер жасау саласында пионер компания<ref name="znakomtes">Знакомьтесь: компьютер // Под ред. В. М. Курочкина. — М.: Мир, 1989. ISBN 5-03-001147-1</ref>. Бас штаб пәтері — [[Калифорния]] штатындағы [[Купертино]] қаласында орналасқан.

Компанияның ең танымал өнімдері компьютердің [[Macintosh]] желісі, [[iPod]], [[iPhone]] және [[iPad]]. 2011 жылдың тамыз айында Apple компаниясы әлемдегі нарықтық капитализация бойынша ең қымбат компания болып танылған.

1976 жылы 1 сәуірде Калифорнияның Купертино қаласында негізі қаланған, 1977 жылдың 3 қаңтарында корпорация ретінде тіркелген. 30 жыл бойы компанияның атауы Apple Computer, Inc. болған, 2007 жылы 9 қаңтарда "Computer" сөзі алынып тасталады.

== Тарихы ==
[[File:Apple II-IMG 7067c.jpg|thumb|left|Apple II]]
Корпорацияның негізін [[Стив Джобс]], [[Стив Возняк]] және [[Рональд Уэйн]] салған. Возняков өзі құрастырып шыққан компьютер алғаш рет көпшілікке Homebrew Computer Club-ында көрсетілген. Бұл Apple I дербес компьютері болатын. Бұған дейін 1974 жылы «Альтаир 8800» компьютерлері шыққан еді, алайда олар жеке компьютер ретінде техникалық жағынан біліктілігі жоқ болған. 1976-1977 жылдары бірнеше фирмалар алғашқы жеке қолданыстағы компьютерлерді шығара бастаған, 1977 жылдары Commodore және Tandy Radio Shack компанияларының компьтерлері мыңдап сатылған, дегенмен де 1970 жылдардың аяғында 1980 жылдардың басында Apple II компьютерлері әлем бойынша миллиондаған данасымен таралады.

1980 жылдары Apple тарихында Apple IIІ жобасына шығарылуына қатысты сәтсіз болады. 1981 жылы Возняк жол апатына ұшырап уақытша жұмысын ысырып қояды. Осы кездегі Apple IIІ-тің сатылымына қатысты шыққан қиыншылықтар үшін Джобсқа 40 қызметкерін жұмыстан босатуға тура келеді. Баспасөздерде компанияның жақын арада жабылуы жайлы сөзздер қозғалады. Тұғырықтан шығу үшін 1983 жылы Джобс Джона Скалли компания президенті қызметіне шақырады. Алайда Джобс пен Скаллидің қарым-қатынастары жақсы болмайды.

[[File:Macintosh, Google NY office computer museum.jpg|thumb|Macintosh 128K]]
1984 жылы Apple фирмасы өзінің алғашқы жаға 32-разрядты Macintosh компьютерін ұсынады. Ары қарай компания осы компьютердің серияларын шығарумен айналысады. Macintosh компьютерлері фирмалық операциялық жүйемен жабдықталған [[Motorola]] процессорлары негізінде шығарылған. 1985 жылы АҚШ-тың президенті [[Рональд Рейган]] техникалық үдерістің дамуына үлес қосқаны үшін Джобс пен Везнякты медалдармен марапаттайды.

[[File:iPhone First Generation.jpg|thumb|iPhone]]
2001 жылы 23 қазанда Apple iPod аудиоплейерін шығарады. Ол үлкен сұранысқа ие болып, портативті музыкалық плейерлердің нарығында көшбасшыға айналады. 2009 жылғы қыркүйек айында жүргізілген санақ бойынша 220 миллионнан астам iPod сатылған. 2007 жылдың қаңтар айында фирма сенсорлы iPhone смартфондарын ұсынып, 2010 жылы нарыққа iPad планшетті компьютерін шығарады. Осы жаңа өнімдерді шығару арқасында Apple өзінің қаржылық жағдайын біршама жақсартып алып, 2011 жылы әлемдегі нарықтық капитализация бойынша, [[ExxonMobil]] мұнай компаниясын басып озып, ең қымбат компанияға айналған.

== Атауы ==
Фирманың атауы {{lang-en|apple}} (алма) сөзінен шыққан, мекемнің логотипінде да алма қолданылады. «Apple» атауын Стив Джобс берген. Бұған дейін ол алма фабрикасында жұмыс істеп, жеміс диетасында отырған болатын. Джобс бұл сөзді құлаққа жағымды естіледі деп санаған, сонымен қатар фирманың атауы телефон кітабында «Atari» компаниясының алдында келеді.<ref>Знакомьтесь: компьютер. Пер. с ағылш. Под ред. и с предисл. В. М. Курочкина. — М.: Мир, 1989. — 240 с, ил. ISBN 5-03-001147-1</ref> Macintosh — АҚШ-та сатылатын алма түрі - Стив Джобс келгенге дейін Macintosh жобасының жетекшісі Джеф Раскиннің сүйікті алма түрі болатын.

== Логотипі ==
Apple-дің ең бірінші логотипін Р. Уэйн шығарған. Бұл [[Исаак Ньютон]]ның алма ағашының астында отырған бейнесі болған. Кейін [[Роб Джанофф]] бір жағы тістелген, кемпірқосақ түстес алманың суретін ұсынып, ол 1976 жылдан 1998 жылға дейін қолданылған. Кейін алманың түсі қараға өзгертіледі. Бұл логотип 1998 жылдан бері қолданылып келеді.

== Apple фирмасының мәліметтер жинақтауыштарды басқару архитектурасы ==
Apple фирмасының мәліметтер жинақтауыштарды басқару архитектурасы (Архитектура управления носителем фирмы; Apple Apple Media Control Architecture (АМСА) — Macintosh дербес компьютері базасында мультимедиа жүйесіне арналған Apple фирмасының архитектурасының стандарты.

== Apple sound chip ==
Apple sound chip (ASC) - Macintosh дербес компьютеріне арналған Apple фирмасының дыбыстық микросхемасы. 
Archie – [[Интернет]] желісінің [[File Transfer Protocol|FTP]] хаттамалары арқылы файлдарды іздеуге арналған қызмет ету (индекстік) жүйесі. Archie серверлері ауықауық FTP серверлерімен байланысып, файлдар туралы мәліметтер жинап отырады<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Информатика және компьютерлік техника / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А. Қ. Құсайынов.– Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5</ref>. Apple өзінің гаджеттерінде интернетте радио тыңдау мүмкіндігін қосты.<ref>[https://radiogo.ru/news/683-teper-slushat-onlajn-radio-mogut-i-polzovateli-apple.html Енді Apple пайдаланушылары онлайн радионы тыңдай алады.]</ref>

== Жеке меншік иелері және басшылығы ==
Apple – бұл көпшілік компаниясы, оның акциялары [[NASDAQ]] биржасында және [[Лондон қор биржасы|Лондонның қор биржасында]] сатылады. 2011 жылдың басында сатылған акциялардың жалпы саны 921,28 млн құраған. 2011 жылдың наурыз айында нарықтық капитализация бойынша компания 309,5 млрд долларға бағаланған.

=== Жоғарғы менеджмент ===
# [[Тим Кук]] – 2011 жылдың тамыз айынан бері СЕО, бұрынғы басты операция бөлімінің директоры (1998-2011)
# [[Скотт Форсталл]] ({{lang-en|Scott Forstall}}) - iOS Software бірінші вице президенті
# [[Джонатан Айв]] ({{lang-en|Jonathan Ive}}) – өндірістік дизайнның бірінші вице-президенті
# [[Роб Джонсон]] – бөлшектік бизнестің бірінші вице-президенті 
# [[Боб Мэнсфильд]] - Mac Hardware Engineering бірінші вице-президенті
# [[Питер Оппенгеймер]] ({{lang-en|Peter Oppenheimer}}) – бірінші вице-презижент және басты қаржы директоры
# [[Филипп Шиллер]] ({{lang-en|Philip Schiller}}) – Apple-дің бүкіл әлемдік маркетингі бойынша бірінші вице-президенті
# [[Брюс Сьюэлл]] – бірінші вице-президент және басты заң кеңесшісі
# [[Джефф Уильямс]] – бірінші вице-президент және операционист

=== Компания тарихындағы басты тұлғалар ===
; СЕО
* Майкл Скотт — бірінші CEO 1977 жылдан бастап 1981 жылға дейін 
* Майк Марккула: 1981—1983 
* Джон Скалли: 1983—1993 
* Майкл Шпиндлер: 1993—1996 
* Гил Амелио: 1996—1997 
* Стив Джобс: 1997—2011 
* Тим Кук: 2011 жылдан бері

== Қызметі ==
Компания өнімдерінің бір бөлігін өзіне тиесілі дүкендер желісі арқылы сатады (барлығы 324 дүкен, [[АҚШ]]-та, [[Канада]]да, [[Жапония]]да, 
[[Ұлыбритания]]да және т.б. елдерде). Қазіргі таңдағы Apple компаниясының негізгі өнімдері: iPhone ұялы телефондары, iPad планшетті 
компьютерлері, [[MacBook Pro]], [[MacBook Air]], [[Mac mini]], [[iMac]], [[Mac Pro]] дербес компьютерлері, [[Thunderbolt Display]] компьютер мониторлары, [[Mac mini Server]], [[Mac Pro Server]] серверлері, [[Apple TV]] мультимедиялық ойнатқышы, [[iPod shuffle]], [[iPod nano]], [[iPod classic]] және [[iPod touch]] ықшамды мультимедиа-плейерлері және т.б. Сонымен қатар компания осы өнімдерге қатысты аксессуарларды және бағдарламалық қамтамасыз етуді де шығарады.

== Сот ісі ==
2009 жылы [[Nokia]] компаниясы Apple-ды iPhone аппаратын шығаруға қатысты 10 патентін ұрлап алды деп айып тағады. Нәтижесінде Apple компаниясы кінәлі деп саналып, Nokia-ға өтем төлеп және алдағы уақытта компанияға аударымдар төлеп отырады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|Apple Inc.}}
* [http://www.apple.com/ Ресми сайты]{{ref-en}}

{{Apple}}
{{Apple компаниясының бағдарламалық қамтамасыз етуі}}
{{Ақпараттық технологиялармен айналысатын компаниялар}}

[[Санат:1976 жылы құрылған компаниялар]]
[[Санат:АҚШ компаниялары]]
[[Санат:Apple]]
[[Санат:Технология компаниялары]]
[[Санат:Ұялы телефон өндірушілері]]
[[Санат:Ақпараттық технологиялар]]