Gruziya ushın derekti kóriw

==Arxitektura==
Gruziya aymaǵında áyyemgi mákan-jaylar eneolit (Shulaveris tóbe qala qaldıǵı), jez hám dáslepki temir dáwiri (Natsar tóbe, Trialeti, Samtavro qorǵanları) ne tiyisli. Msxeta akropoli, Vani qalası qaldıqları saqlanǵan (eramızǵa shekemgi 1 mıń jıllıqtıń 2-yarımı hám eramızdıń dáslepki ásirler). Áyyemgi „darbazi“ tipindegi tuwrı tórtmúyesh tárizli hám tóbesi aǵashtan gúmbez tárizli, teksheli gvir-gvini úyleri keń tarqalǵan. Xristian dininiń qabıl etiliwi (I-V ásirler), jer iyeligi qatnaslarınıń rawajlanıwı nátiyjesinde qalalar (Ujarma, Tbilisi) átirapına qorǵanlar qurılǵan. Bazilika formasındaǵı shirkewler saqlanǵan (Bolnis Sioni, 478-493 jıl hám basqalar). VI ásir 2-yarımınan orayı gúmbezli 4 apsidali ımaratlar (Jvari ıbadatxanası, Ateni Sioni hám basqalar) qurıldı. X ásir ortaları hám XIII-XIV ásirlerde jańa qalalar qurıldı, kóplegen eski qalalarda qorǵanlar, iri monastr ansamblleri, soborlar boy kóterdi. Ímaratlar tuwrı tórtmúyesh sızılmalı, atanaq  tárizli gúmbezli, aldınǵı tárepi saltanatlı, naǵıs oyıwlı formada bezetilip, ishki diywalları hám gúmbez astına súwretler túsirildi (Kutaisidaǵı Bagrata ıbadatxanası, X-XI ásirler, Msxetadaǵı Alaverdi hám Svetitsxoveli soborlari, XI ásir hám basqalar). XIV-XVIII ásirlerge tiyisli qala qaldıqları (Gremi, XVI ásir hám basqalar), ıbadatxana, monastr, qorǵan (Ananuri, XVI-XVII ásirler), qorǵan (Xertvisi), kárwansaray, kópirler saqlanǵan.

XIX ásirde Gruziyanı Rossiya basıp alǵannan keyin, klassicizm usılındaǵı imaratlar qurıla basladı. XIX ásir 2-yarımında qala arxitekturasında eklektizm húkimranlıq etken bolsa, XX ásirden milliy arxitektorlıq formaları hám temaları payda boldı (Tbilisidegi Gruziya dvoryan mákán banki, házirgi Respublika xalıq kitapxanası, 1912-1916, arxitektorı A. N. Kalgin). XX ásirdiń 20-30-jıllarında ımaratlar sovet konstruktizmi ruwxında júzege keldi (sanatoriya, dem alıw mákanları), dástúriy milliy arxitektorlıq formaları qollanıldı (ZAGES, 1927, arxitektorlar A. N. Kalgin, M. S. Machavariani, K. A. Leontyev; Tbilisidegi „Dinamo“ stadionı, 1933-1937, arxitektorı A. G. Kurdiani). 50-60-jıllarda iri sanaat qalaları qurıldı (metallurglar qalası - Rustavi hám basqa), Tbilisi hám basqa qalalarda basqarıw ımaratlar (Tbilisidegi húkimet úyi bas korpusı, 1938-1953, arxitektorı V. D. Kokorin hám G. I. Lejava, V. D. Nasaridze qatnasıwında), teatr, oqıw hám sport imaratları, mıymanxanalar („Iveriya“ mıymanxanası, 1967, arxitektorı O. D. Kalandarishvili, I. S. Sxomelidze qatnasıwında) boy kóterdi. Jergilikli ıqlım shárayatına maslastırılǵan kóp qabatlı úyler qurıla basladı. Iri qala hám kurortlardıń jańa bas joybarları islep shıǵıldı (Sxaltubo, Pitsunda hám basqalar). Arxitektorlıqta músinshilik, mozaika, reńli súwret, naǵıs oyıwshılıqtan paydalanıldı (Tbilisidegi baxıt úyi, Tbilisi metropoliteni stanciyaları hám basqalar). Kishi forma arxitektorlıǵı (qıyabanlar, dúkanlar, ımaratlar) qurıw salasında durıs tabıslarǵa erisildi.