„Evra“: Munur á milli breytinga

Evra
*ευρώ*
Evra; ευρώ;
	Merki evrunnar
Land	Evrusvæðið;
Skiptist í	100 sent
ISO 4217-kóði	EUR
Skammstöfun	€ / c
Mynt	1c, 2c, 5c, 10c, 20c, 50c, €1, €2
Seðlar	€5, €10, €20, €50, €100, €200, €500

Fletta í gegnum breytingarskrá

← Eldri breyting

Efni eytt Efni bætt við

MyndræntWiki-texti

Innfellt

Nýjasta útgáfa síðan 3. febrúar 2024 kl. 07:08

Evran (€; ISO 4217 kóði: EUR) er opinber gjaldmiðill í 19 af 28 aðildarríkjum Evrópusambandsins. Þessi hópur ríkja er þekktur sem evrusvæðið eða evrusvæðið og telur um 343 milljónir borgara frá og með 2019. Evran er næststærsti gjaldmiðillinn á gjaldeyrismarkaði á eftir Bandaríkjadal. Ein evra skiptist í 100 sent.

Evrunni er stjórnað af Evrópska seðlabankanum í Frankfurt í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja.

Evran er einnig notuð opinberlega af stofnunum Evrópusambandsins, ásamt fjórum Evrópskum smáríkjum sem ekki hafa aðild að Evrópusambandinu, auk þess að vera einhliða notuð sem gjaldmiðill Svartfjallalands og Kosóvó. Utan Evrópu nota ýmis stjórnsýslusvæði sem tilheyra ríkjum Evrópusambandsins evru sem gjaldmiðil. Þess utan notuðu 240 milljónir manna utan Evrópu gjaldmiðla sem eru bundin við evruna.

Evran er önnur mesta notaða varasjóðsmynt heims á Bandaríkjadal, auk þess að næst mest gjaldmiðillinn á gjaldeyrismörkuðum heimsins eftir Bandaríkjadal. Samkvæmt Alþjóðagjaldeyrissjóðnum er 20,48% af gjaldeyrisvarasjóðum heims í Evru og hefur farið hækkandi síðari ár. 61,94% af gjaldeyrisvarasjóðum er í Bandaríkjadal.^[1]

Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil

Löndin sem nota evru sem gjaldmiðil eru oftast nær kölluð evrulöndin eða evrusvæðið.

Lönd innan Evrusvæðisins

Fyrrverandi gjaldmiðill	Kóði (ISO 4217)	Gengi^[2]	Gengi fest	Tekinn úr notkun
Austurrískur skildingur	`ATS`	&&&&&&&&&&&&&&13.76030013,7603	1998-12-31	1999-01-01
Belgískur franki	`BEF`	&&&&&&&&&&&&&&40.33990040,3399	1998-12-31	1999-01-01
Finnskt mark	`FIM`	&&&&&&&&&&&&&&&5.9457305,94573	1998-12-31	1999-01-01
Franskur franki	`FRF`	&&&&&&&&&&&&&&&6.5595706,55957	1998-12-31	1999-01-01
Hollenskt gyllini	`NLG`	&&&&&&&&&&&&&&&2.2037102,20371	1998-12-31	1999-01-01
Írskt pund	`IEP`	&&&&&&&&&&&&&&&0.7875640,787564	1998-12-31	1999-01-01
Ítölsk líra	`ITL`	&&&&&&&&&&&&1936.2700001.936,27	1998-12-31	1999-01-01
Lúxemborgarfranki	`LUF`	&&&&&&&&&&&&&&40.33990040,3399	1998-12-31	1999-01-01
Mónakóskur franki	`MCF`	&&&&&&&&&&&&&&&6.5595706,55957	1998-12-31	1999-01-01
Portúgalskur skúti	`PTE`	&&&&&&&&&&&&&200.482000200,482	1998-12-31	1999-01-01
Sanmarínósk líra	`SML`	&&&&&&&&&&&&1936.2700001.936,27	1998-12-31	1999-01-01
Spænskur peseti	`ESP`	&&&&&&&&&&&&&166.386000166,386	1998-12-31	1999-01-01
Vatíkönsk líra	`VAL`	&&&&&&&&&&&&1936.2700001.936,27	1998-12-31	1999-01-01
Þýskt mark	`DEM`	&&&&&&&&&&&&&&&1.9558301,95583	1998-12-31	1999-01-01
Grísk drakma	`GRD`	&&&&&&&&&&&&&340.750000340,75	2000-06-19	2001-01-01
Slóvenskur dalur	`SIT`	&&&&&&&&&&&&&239.640000239,64	2006-07-11	2007-01-01
Kýpverskt pund	`CYP`	&&&&&&&&&&&&&&&0.5852740,585274	2007-07-10	2008-01-01
Maltnesk líra	`MTL`	&&&&&&&&&&&&&&-0.4293000,4293	2007-07-10	2008-01-01
Slóvakísk króna	`SKK`	&&&&&&&&&&&&&&30.12600030,126	2008-07-08	2009-01-01
Eistnesk króna	`EEK`	&&&&&&&&&&&&&&15.64660015,6466	2010-07-13	2011-01-01
Lettneskt lat	`LVL`	&&&&&&&&&&&&&&&0.7028040,702804	2013-07-09	2014-01-01
litháískt litas	`LTL`	&&&&&&&&&&&&&&&3.4528003,4528		2015-01-01

Önnur lönd og svæði í Evrópu

Kosóvó (óopinber gjaldmiðill)
Svartfjallaland (óopinber gjaldmiðill)

Frönsk héruð utan Evrópu

Gjaldmiðlar ríkja utan Evrópusambandsins bundnir við Evru

Fyrir utan Evrusvæðið nota 22 lönd og yfirráðasvæði sem ekki tilheyra Evrópusambandinu, gjaldmiðla sem beint tengjast evru beint. Þar á meðal eru 14 ríki á meginlandi Afríku, tvö eyjaríki í Afríku, þrjú frönsku Kyrrahafssvæði og þrjú ríki á Balkanskaga, Bosnía og Hersegóvína, Búlgaría og Norður-Makedónía.

Seðlar og mynt

Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. Útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum. Seðlabanki Evrópu ákvað árið 2016 að allir 500€ seðlar yrðu teknir úr umferð fyrir árslok árið 2018. Ástæða ákvörðuninnar var sú að talið er að seðlarnir séu aðalega notaðir við skipulagða glæpastarfssemi. ^[3]

Stækkun Evrusvæðisins

Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 7 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð.

Litháen er það ríki sem síðast tók upp evru árið 2015, en nágrannar þeirra Eistland og Lettland tóku upp evru árið 2011 og 2014.

Heimild

↑ „Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims“. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. Sótt 20. febrúar 2019.
↑ „Fixed Euro conversion rates“. European Central Bank. Sótt 6. ágúst 2011.
↑ https://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html

Tenglar

Evruseðlar og fyrrverandi gjaldmiðill (enska) (þýska)

Þessi hagfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

[1] „Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims“. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. Sótt 20. febrúar 2019.

[2] „Fixed Euro conversion rates“. European Central Bank. Sótt 6. ágúst 2011.

[3] ttps://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html

[1]

[2]

[3]

@@ Lína 5: / Lína 5: @@
  |mynd = [[Mynd:Euro symbol.svg|200px]]
  |myndartexti = Merki evrunnar
- |land = {{ESB}} '''[[Evrusvæðið]]'''<br />{{AND}} [[Andorra]]<br />{{KVO}} [[Kosóvó]]<br />{{ZWE}} [[Simbabve]]<br />{{MNE}} [[Svartfjallaland]]
+ |land = {{ESB}} '''[[Evrusvæðið]]'''<br />
  |skiptist_í = 100 sent
  |ISO-kóði = EUR
@@ Lína 12: / Lína 12: @@
  |seðlar = €5, €10, €20, €50, €100, €200, €500
 }}
-'''Evran''' ('''€'''; [[ISO 4217]] kóði: '''EUR''') er [[gjaldmiðill]] í 19 af 28 aðildarríkjum [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]]. Ein evra skiptist í 100 [[sent]].
+'''Evran''' ('''€'''; [[ISO 4217]] kóði: '''EUR''') er opinber [[gjaldmiðill]] í 19 af 28 aðildarríkjum [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]]. Þessi hópur ríkja er þekktur sem evrusvæðið eða evrusvæðið og telur um 343 milljónir borgara frá og með 2019. Evran er næststærsti gjaldmiðillinn á gjaldeyrismarkaði á eftir Bandaríkjadal.  Ein evra skiptist í 100 [[sent]].
 Evrunni er stjórnað af [[Evrópski seðlabankinn|Evrópska seðlabankanum]] í [[Frankfurt]] í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja.
+Evran er einnig notuð opinberlega af stofnunum Evrópusambandsins, ásamt fjórum Evrópskum smáríkjum sem ekki hafa aðild að Evrópusambandinu, auk þess að vera einhliða notuð sem gjaldmiðill [[Svartfjallaland|Svartfjallalands]] og [[Kosóvó]]. Utan Evrópu nota ýmis stjórnsýslusvæði sem tilheyra ríkjum Evrópusambandsins evru sem gjaldmiðil. Þess utan notuðu 240 milljónir manna utan Evrópu gjaldmiðla sem eru bundin við evruna.
+Evran er önnur mesta notaða varasjóðsmynt heims á [[Bandaríkjadalur|Bandaríkjadal]], auk þess að næst mest gjaldmiðillinn á gjaldeyrismörkuðum heimsins eftir Bandaríkjadal. Samkvæmt [[Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn|Alþjóðagjaldeyrissjóðnum]] er 20,48% af gjaldeyrisvarasjóðum heims í Evru og hefur farið hækkandi síðari ár. 61,94% af gjaldeyrisvarasjóðum er í Bandaríkjadal.<ref>{{vefheimild|titill=Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims|url=http://data.imf.org/?sk=E6A5F467-C14B-4AA8-9F6D-5A09EC4E62A4|útgefandi=Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn | mánuðurskoðað=20. febrúar|árskoðað=2019}}</ref>
 == Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil ==
@@ Lína 34: / Lína 39: @@
 |-
 | {{AUT}} [[Austurrískur skildingur]]
-| style="text-align: center;" | <tt>ATS</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>ATS</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|13.7603}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 40: / Lína 45: @@
 |-
 | {{BEL}} [[Belgískur franki]]
-| style="text-align: center;" | <tt>BEF</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>BEF</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|40.3399}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 46: / Lína 51: @@
 |-
 | {{FIN}} [[Finnskt mark]]
-| style="text-align: center;" | <tt>FIM</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>FIM</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|5.94573}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 52: / Lína 57: @@
 |-
 | {{FRA}} [[Franskur franki]]
-| style="text-align: center;" | <tt>FRF</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>FRF</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|6.55957}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 58: / Lína 63: @@
 |-
 | {{NLD}} [[Hollenskt gyllini]]
-| style="text-align: center;" | <tt>NLG</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>NLG</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|2.20371}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 64: / Lína 69: @@
 |-
 | {{IRL}} [[Írskt pund]]
-| style="text-align: center;" | <tt>IEP</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>IEP</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|0.787564}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 70: / Lína 75: @@
 |-
 | {{ITA}} [[Ítölsk líra]]
-| style="text-align: center;" | <tt>ITL</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>ITL</code>
-| style="text-align: right;"  | {{nts|1,936.27}}
+| style="text-align: right;"  | {{nts|1936.27}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
 | style="text-align: right;"  | 1999-01-01
 |-
 | {{LUX}} [[Lúxemborgarfranki]]
-| style="text-align: center;" | <tt>LUF</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>LUF</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|40.3399}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 82: / Lína 87: @@
 |-
 | {{MCO}} [[Mónakóskur franki]]
-| style="text-align: center;" | <tt>MCF</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>MCF</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|6.55957}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 88: / Lína 93: @@
 |-
 | {{PRT}} [[Portúgalskur skúti]]
-| style="text-align: center;" | <tt>PTE</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>PTE</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|200.482}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 94: / Lína 99: @@
 |-
 | {{SMR}} [[Sanmarínósk líra]]
-| style="text-align: center;" | <tt>SML</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>SML</code>
-| style="text-align: right;"  | {{nts|1,936.27}}
+| style="text-align: right;"  | {{nts|1936.27}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
 | style="text-align: right;"  | 1999-01-01
 |-
 | {{ESP}} [[Spænskur peseti]]
-| style="text-align: center;" | <tt>ESP</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>ESP</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|166.386}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 106: / Lína 111: @@
 |-
 | {{VAT}} [[Vatíkönsk líra]]
-| style="text-align: center;" | <tt>VAL</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>VAL</code>
-| style="text-align: right;"  | {{nts|1,936.27}}
+| style="text-align: right;"  | {{nts|1936.27}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
 | style="text-align: right;"  | 1999-01-01
 |-
 | {{DEU}} [[Þýskt mark]]
-| style="text-align: center;" | <tt>DEM</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>DEM</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|1.95583}}
 | style="text-align: right;"  | 1998-12-31
@@ Lína 118: / Lína 123: @@
 |-
 | {{GRC}} [[Grísk drakma]]
-| style="text-align: center;" | <tt>GRD</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>GRD</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|340.75}}
 | style="text-align: right;"  | 2000-06-19
@@ Lína 124: / Lína 129: @@
 |-
 | {{SVN}} [[Slóvenskur dalur]]
-| style="text-align: center;" | <tt>SIT</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>SIT</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|239.64}}
 | style="text-align: right;"  | 2006-07-11
@@ Lína 130: / Lína 135: @@
 |-
 | {{CYP}} [[Kýpverskt pund]]
-| style="text-align: center;" | <tt>CYP</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>CYP</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|0.585274}}
 | style="text-align: right;"  | 2007-07-10
@@ Lína 136: / Lína 141: @@
 |-
 | {{MLT}} [[Maltnesk líra]]
-| style="text-align: center;" | <tt>MTL</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>MTL</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|0.4293}}
 | style="text-align: right;"  | 2007-07-10
@@ Lína 142: / Lína 147: @@
 |-
 | {{SVK}} [[Slóvakísk króna]]
-| style="text-align: center;" | <tt>SKK</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>SKK</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|30.126}}
 | style="text-align: right;"  | 2008-07-08
@@ Lína 148: / Lína 153: @@
 |-
 | {{EST}} [[Eistnesk króna]]
-| style="text-align: center;" | <tt>EEK</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>EEK</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|15.6466}}
 | style="text-align: right;"  | 2010-07-13
@@ Lína 154: / Lína 159: @@
 |-
 | {{LVA}} [[Lettneskt lat]]
-| style="text-align: center;" | <tt>LVL</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>LVL</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|0.702804}}
 | style="text-align: right;"  | 2013-07-09
@@ Lína 160: / Lína 165: @@
 |-
 | {{LTU}} [[litháískt litas]]
-| style="text-align: center;" | <tt>LTL</tt>
+| style="text-align: center;" | <code>LTL</code>
 | style="text-align: right;"  | {{nts|3.4528}}
 | style="text-align: right;"  |
@@ Lína 180: / Lína 185: @@
 * [[Réunion]]
 * [[Sankti Pierre og Miquelon]]
+=== Gjaldmiðlar ríkja utan Evrópusambandsins bundnir við Evru  ===
+Fyrir utan Evrusvæðið nota 22 lönd og yfirráðasvæði sem ekki tilheyra Evrópusambandinu, gjaldmiðla sem beint tengjast evru beint. Þar á meðal eru 14 ríki á meginlandi  [[Afríka|Afríku]], tvö eyjaríki í Afríku, þrjú frönsku Kyrrahafssvæði og þrjú ríki á Balkanskaga, [[Bosnía og Hersegóvína]], [[Búlgaría]] og [[Norður-Makedónía]].
 == Seðlar og mynt ==
@@ Lína 185: / Lína 193: @@
 [[Mynd:Euro coins and banknotes.jpg|thumb|right|300px|Evruseðlar og mynt]]
-Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum.
+Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. Útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum. Seðlabanki Evrópu ákvað árið 2016 að allir 500€ seðlar yrðu teknir úr umferð fyrir árslok árið 2018. Ástæða ákvörðuninnar var sú að talið er að seðlarnir séu aðalega notaðir við skipulagða glæpastarfssemi. <ref>https://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html</ref>
 == Stækkun Evrusvæðisins ==
-Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 8 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð.
+Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 7 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð.
+[[Litháen]] er það ríki sem síðast tók upp evru árið 2015, en nágrannar þeirra [[Eistland]] og [[Lettland]] tóku upp evru árið 2011 og 2014.
-Í Danmörku hefur verið lagt til að kosið verði um aðild að myntbandalaginu fyrir júní 2011. Verði upptaka evru samþykkt í Danmörku í þjóðaratkvæðagreiðslu gætu Danir tekið upp evru mjög hratt þar sem ríkið uppfyllir öll skilyrði fyrir upptöku. Danir gætu því orðið 18. ríki ESB sem gerist aðili að Evrusvæðinu.
-Fyrir utan mögulega inngöngu Danmerkur á myntsvæðið er búist við að Lettland og Litháen verði næst til að taka upp evru, líklega árið 2013 en nágrannar þeirra [[Eistland]] tók upp evru 1. janúar 2011.
 == Heimild ==
-{{Commons|Euro|Evru}}
 {{Wikiorðabók|evra}}
 {{reflist|2}}
+== Tenglar ==
+{{Commons|Euro|Evru}}
+* [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/Europa-B-En.htm Evruseðlar og fyrrverandi gjaldmiðill] ([[enska]]) ([[þýska]])
 [[Flokkur:Evrópusambandið]]
@@ Lína 203: / Lína 212: @@
 [[Flokkur:Evrópskir gjaldmiðlar]]
 [[Flokkur:Gjaldmiðlar aðildarríkja Evrópusambandsins]]
+{{stubbur|hagfræði}}