„Evra“: Munur á milli breytinga
Snaevar-bot (spjall | framlög) m →Lönd innan Evrusvæðisins: laga html villur og/eða valmöguleika í myndatengli using AWB |
|||
(27 millibreytinga eftir 14 notendur ekki sýndar) | |||
Lína 5: | Lína 5: | ||
|mynd = [[Mynd:Euro symbol.svg|200px]] |
|mynd = [[Mynd:Euro symbol.svg|200px]] |
||
|myndartexti = Merki evrunnar |
|myndartexti = Merki evrunnar |
||
|land = {{ESB}} '''[[Evrusvæðið]]'''<br /> |
|land = {{ESB}} '''[[Evrusvæðið]]'''<br /> |
||
|skiptist_í = 100 sent |
|skiptist_í = 100 sent |
||
|ISO-kóði = EUR |
|ISO-kóði = EUR |
||
Lína 12: | Lína 12: | ||
|seðlar = €5, €10, €20, €50, €100, €200, €500 |
|seðlar = €5, €10, €20, €50, €100, €200, €500 |
||
}} |
}} |
||
'''Evran''' ('''€'''; [[ISO 4217]] kóði: '''EUR''') er [[gjaldmiðill]] í |
'''Evran''' ('''€'''; [[ISO 4217]] kóði: '''EUR''') er opinber [[gjaldmiðill]] í 19 af 28 aðildarríkjum [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]]. Þessi hópur ríkja er þekktur sem evrusvæðið eða evrusvæðið og telur um 343 milljónir borgara frá og með 2019. Evran er næststærsti gjaldmiðillinn á gjaldeyrismarkaði á eftir Bandaríkjadal. Ein evra skiptist í 100 [[sent]]. |
||
Evrunni er stjórnað af [[Evrópski seðlabankinn|Evrópska seðlabankanum]] í [[Frankfurt]] í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja. |
Evrunni er stjórnað af [[Evrópski seðlabankinn|Evrópska seðlabankanum]] í [[Frankfurt]] í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja. |
||
Evran er einnig notuð opinberlega af stofnunum Evrópusambandsins, ásamt fjórum Evrópskum smáríkjum sem ekki hafa aðild að Evrópusambandinu, auk þess að vera einhliða notuð sem gjaldmiðill [[Svartfjallaland|Svartfjallalands]] og [[Kosóvó]]. Utan Evrópu nota ýmis stjórnsýslusvæði sem tilheyra ríkjum Evrópusambandsins evru sem gjaldmiðil. Þess utan notuðu 240 milljónir manna utan Evrópu gjaldmiðla sem eru bundin við evruna. |
|||
Evran er önnur mesta notaða varasjóðsmynt heims á [[Bandaríkjadalur|Bandaríkjadal]], auk þess að næst mest gjaldmiðillinn á gjaldeyrismörkuðum heimsins eftir Bandaríkjadal. Samkvæmt [[Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn|Alþjóðagjaldeyrissjóðnum]] er 20,48% af gjaldeyrisvarasjóðum heims í Evru og hefur farið hækkandi síðari ár. 61,94% af gjaldeyrisvarasjóðum er í Bandaríkjadal.<ref>{{vefheimild|titill=Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims|url=http://data.imf.org/?sk=E6A5F467-C14B-4AA8-9F6D-5A09EC4E62A4|útgefandi=Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn | mánuðurskoðað=20. febrúar|árskoðað=2019}}</ref> |
|||
== Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil == |
== Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil == |
||
[[Mynd:Euro accession. |
[[Mynd:Euro accession Eurozone as single entity.svg|thumb|500px| |
||
{{Legend|#0080C0|ESB ríki með evru ('''evrusvæðið''')}} |
{{Legend|#0080C0|ESB ríki með evru ('''evrusvæðið''')}} |
||
{{Legend|#66BB66|ESB ríki án evru}} |
{{Legend|#66BB66|ESB ríki án evru}} |
||
{{Legend| |
{{Legend|brown|ESB ríki með undanþágu frá myntsamstarfi}} |
||
{{Legend|#000080|Upptaka væntanleg}} |
|||
{{Legend|#ff0000|[[Þjóðaratkvæðagreiðsla]] væntanleg)}} |
|||
{{Legend|yellow|Önnur ríki með evru (með samning)}} |
{{Legend|yellow|Önnur ríki með evru (með samning)}} |
||
{{Legend|purple|Önnur ríki með evru (án samnings)}}]] |
{{Legend|purple|Önnur ríki með evru (án samnings)}}]] |
||
Löndin sem nota evru sem gjaldmiðil eru oftast nær kölluð evrulöndin eða [[evrusvæðið]]. |
Löndin sem nota evru sem gjaldmiðil eru oftast nær kölluð evrulöndin eða [[evrusvæðið]]. |
||
=== Lönd innan Evrusvæðisins === |
=== Lönd innan Evrusvæðisins === |
||
{| class="wikitable sortable" |
{| class="wikitable sortable zebra" |
||
! Fyrrverandi gjaldmiðill |
! Fyrrverandi gjaldmiðill |
||
! Kóði<br />([[ISO 4217]]) |
! Kóði<br /><small>([[ISO 4217]])</small> |
||
! Gengi<ref>{{vefheimild|titill=Fixed Euro conversion rates|url=http://www.ecb.int/euro/intro/html/index.en.html|útgefandi=European Central Bank|mánuðurskoðað=6. ágúst|árskoðað=2011}}</ref> |
! Gengi<ref>{{vefheimild|titill=Fixed Euro conversion rates|url=http://www.ecb.int/euro/intro/html/index.en.html|útgefandi=European Central Bank|mánuðurskoðað=6. ágúst|árskoðað=2011}}</ref> |
||
! Gengi fest |
! Gengi fest |
||
! Tekinn úr notkun |
! Tekinn úr<br />notkun |
||
|- |
|- |
||
| {{AUT}} [[Austurrískur skildingur]] |
| {{AUT}} [[Austurrískur skildingur]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>ATS</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|13.7603}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|13.7603}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 41: | Lína 45: | ||
|- |
|- |
||
| {{BEL}} [[Belgískur franki]] |
| {{BEL}} [[Belgískur franki]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>BEF</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|40.3399}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|40.3399}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 47: | Lína 51: | ||
|- |
|- |
||
| {{FIN}} [[Finnskt mark]] |
| {{FIN}} [[Finnskt mark]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>FIM</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|5.94573}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|5.94573}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 53: | Lína 57: | ||
|- |
|- |
||
| {{FRA}} [[Franskur franki]] |
| {{FRA}} [[Franskur franki]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>FRF</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|6.55957}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|6.55957}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 59: | Lína 63: | ||
|- |
|- |
||
| {{NLD}} [[Hollenskt gyllini]] |
| {{NLD}} [[Hollenskt gyllini]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>NLG</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|2.20371}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|2.20371}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 65: | Lína 69: | ||
|- |
|- |
||
| {{IRL}} [[Írskt pund]] |
| {{IRL}} [[Írskt pund]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>IEP</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|0.787564}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|0.787564}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 71: | Lína 75: | ||
|- |
|- |
||
| {{ITA}} [[Ítölsk líra]] |
| {{ITA}} [[Ítölsk líra]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>ITL</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts| |
| style="text-align: right;" | {{nts|1936.27}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
| style="text-align: right;" | 1999-01-01 |
| style="text-align: right;" | 1999-01-01 |
||
|- |
|- |
||
| {{LUX}} [[Lúxemborgarfranki]] |
| {{LUX}} [[Lúxemborgarfranki]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>LUF</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|40.3399}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|40.3399}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 83: | Lína 87: | ||
|- |
|- |
||
| {{MCO}} [[Mónakóskur franki]] |
| {{MCO}} [[Mónakóskur franki]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>MCF</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|6.55957}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|6.55957}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 89: | Lína 93: | ||
|- |
|- |
||
| {{PRT}} [[Portúgalskur skúti]] |
| {{PRT}} [[Portúgalskur skúti]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>PTE</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|200.482}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|200.482}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 95: | Lína 99: | ||
|- |
|- |
||
| {{SMR}} [[Sanmarínósk líra]] |
| {{SMR}} [[Sanmarínósk líra]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>SML</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts| |
| style="text-align: right;" | {{nts|1936.27}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
| style="text-align: right;" | 1999-01-01 |
| style="text-align: right;" | 1999-01-01 |
||
|- |
|- |
||
| {{ESP}} [[Spænskur peseti]] |
| {{ESP}} [[Spænskur peseti]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>ESP</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|166.386}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|166.386}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 107: | Lína 111: | ||
|- |
|- |
||
| {{VAT}} [[Vatíkönsk líra]] |
| {{VAT}} [[Vatíkönsk líra]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>VAL</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts| |
| style="text-align: right;" | {{nts|1936.27}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
| style="text-align: right;" | 1999-01-01 |
| style="text-align: right;" | 1999-01-01 |
||
|- |
|- |
||
| {{DEU}} [[Þýskt mark]] |
| {{DEU}} [[Þýskt mark]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>DEM</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|1.95583}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|1.95583}} |
||
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
| style="text-align: right;" | 1998-12-31 |
||
Lína 119: | Lína 123: | ||
|- |
|- |
||
| {{GRC}} [[Grísk drakma]] |
| {{GRC}} [[Grísk drakma]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>GRD</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|340.75}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|340.75}} |
||
| style="text-align: right;" | 2000-06-19 |
| style="text-align: right;" | 2000-06-19 |
||
Lína 125: | Lína 129: | ||
|- |
|- |
||
| {{SVN}} [[Slóvenskur dalur]] |
| {{SVN}} [[Slóvenskur dalur]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>SIT</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|239.64}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|239.64}} |
||
| style="text-align: right;" | 2006-07-11 |
| style="text-align: right;" | 2006-07-11 |
||
Lína 131: | Lína 135: | ||
|- |
|- |
||
| {{CYP}} [[Kýpverskt pund]] |
| {{CYP}} [[Kýpverskt pund]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>CYP</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|0.585274}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|0.585274}} |
||
| style="text-align: right;" | 2007-07-10 |
| style="text-align: right;" | 2007-07-10 |
||
Lína 137: | Lína 141: | ||
|- |
|- |
||
| {{MLT}} [[Maltnesk líra]] |
| {{MLT}} [[Maltnesk líra]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>MTL</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|0.4293}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|0.4293}} |
||
| style="text-align: right;" | 2007-07-10 |
| style="text-align: right;" | 2007-07-10 |
||
Lína 143: | Lína 147: | ||
|- |
|- |
||
| {{SVK}} [[Slóvakísk króna]] |
| {{SVK}} [[Slóvakísk króna]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>SKK</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|30.126}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|30.126}} |
||
| style="text-align: right;" | 2008-07-08 |
| style="text-align: right;" | 2008-07-08 |
||
Lína 149: | Lína 153: | ||
|- |
|- |
||
| {{EST}} [[Eistnesk króna]] |
| {{EST}} [[Eistnesk króna]] |
||
| style="text-align: center;" | < |
| style="text-align: center;" | <code>EEK</code> |
||
| style="text-align: right;" | {{nts|15.6466}} |
| style="text-align: right;" | {{nts|15.6466}} |
||
| style="text-align: right;" | 2010-07-13 |
| style="text-align: right;" | 2010-07-13 |
||
| style="text-align: right;" | 2011-01-01 |
| style="text-align: right;" | 2011-01-01 |
||
|- |
|||
| {{LVA}} [[Lettneskt lat]] |
|||
| style="text-align: center;" | <code>LVL</code> |
|||
| style="text-align: right;" | {{nts|0.702804}} |
|||
| style="text-align: right;" | 2013-07-09 |
|||
| style="text-align: right;" | 2014-01-01 |
|||
|- |
|||
| {{LTU}} [[litháískt litas]] |
|||
| style="text-align: center;" | <code>LTL</code> |
|||
| style="text-align: right;" | {{nts|3.4528}} |
|||
| style="text-align: right;" | |
|||
| style="text-align: right;" | 2015-01-01 |
|||
|} |
|} |
||
=== Önnur lönd og svæði í Evrópu === |
=== Önnur lönd og svæði í Evrópu === |
||
* [[Andorra]] |
|||
* [[Andorra]] (óopinber gjaldmiðill, tekinn upp vegna fyrri samninga við Spán) |
|||
* [[Mónakó]] |
|||
* [[San Marínó]] |
|||
* [[Vatíkanið]] |
|||
* [[Kosóvó]] (óopinber gjaldmiðill) |
* [[Kosóvó]] (óopinber gjaldmiðill) |
||
* [[Svartfjallaland]] (óopinber gjaldmiðill) |
* [[Svartfjallaland]] (óopinber gjaldmiðill) |
||
Lína 165: | Lína 185: | ||
* [[Réunion]] |
* [[Réunion]] |
||
* [[Sankti Pierre og Miquelon]] |
* [[Sankti Pierre og Miquelon]] |
||
=== Gjaldmiðlar ríkja utan Evrópusambandsins bundnir við Evru === |
|||
Fyrir utan Evrusvæðið nota 22 lönd og yfirráðasvæði sem ekki tilheyra Evrópusambandinu, gjaldmiðla sem beint tengjast evru beint. Þar á meðal eru 14 ríki á meginlandi [[Afríka|Afríku]], tvö eyjaríki í Afríku, þrjú frönsku Kyrrahafssvæði og þrjú ríki á Balkanskaga, [[Bosnía og Hersegóvína]], [[Búlgaría]] og [[Norður-Makedónía]]. |
|||
== Seðlar og mynt == |
== Seðlar og mynt == |
||
{{aðalgrein|Evruseðlar|evrumynt}} |
{{aðalgrein|Evruseðlar|evrumynt}} |
||
[[Mynd: |
[[Mynd:Euro coins and banknotes.jpg|thumb|right|300px|Evruseðlar og mynt]] |
||
Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. |
Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. Útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum. Seðlabanki Evrópu ákvað árið 2016 að allir 500€ seðlar yrðu teknir úr umferð fyrir árslok árið 2018. Ástæða ákvörðuninnar var sú að talið er að seðlarnir séu aðalega notaðir við skipulagða glæpastarfssemi. <ref>https://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html</ref> |
||
== Stækkun Evrusvæðisins == |
== Stækkun Evrusvæðisins == |
||
Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll |
Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 7 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð. |
||
[[Litháen]] er það ríki sem síðast tók upp evru árið 2015, en nágrannar þeirra [[Eistland]] og [[Lettland]] tóku upp evru árið 2011 og 2014. |
|||
Í Danmörku hefur verið lagt til að kosið verði um aðild að myntbandalaginu fyrir júní 2011. Verði upptaka evru samþykkt í Danmörku í þjóðaratkvæðagreiðslu gætu Danir tekið upp evru mjög hratt þar sem ríkið uppfyllir öll skilyrði fyrir upptöku. Danir gætu því orðið 18. ríki ESB sem gerist aðili að Evrusvæðinu. |
|||
Fyrir utan mögulega inngöngu Danmerkur á myntsvæðið er búist við að Lettland og Litháen verði næst til að taka upp evru, líklega árið 2013 en nágrannar þeirra [[Eistland]] tók upp evru 1. janúar 2011. |
|||
== Heimild == |
== Heimild == |
||
{{Commons|Euro|Evru}} |
|||
{{Wikiorðabók|evra}} |
{{Wikiorðabók|evra}} |
||
{{reflist|2}} |
{{reflist|2}} |
||
{{Tengill ÚG|de}} |
|||
== Tenglar == |
|||
{{Tengill ÚG|ko}} |
|||
{{Commons|Euro|Evru}} |
|||
* [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/Europa-B-En.htm Evruseðlar og fyrrverandi gjaldmiðill] ([[enska]]) ([[þýska]]) |
|||
[[Flokkur:Evrópusambandið]] |
[[Flokkur:Evrópusambandið]] |
||
Lína 191: | Lína 213: | ||
[[Flokkur:Gjaldmiðlar aðildarríkja Evrópusambandsins]] |
[[Flokkur:Gjaldmiðlar aðildarríkja Evrópusambandsins]] |
||
{{stubbur|hagfræði}} |
|||
{{Tengill GG|sv}} |
|||
{{Tengill GG|zh}} |
|||
[[af:Euro]] |
|||
[[als:Euro]] |
|||
[[am:ዩሮ]] |
|||
[[an:Euro]] |
|||
[[ar:يورو]] |
|||
[[arc:ܐܘܪܘ]] |
|||
[[arz:يورو]] |
|||
[[ast:Euru]] |
|||
[[az:Avro]] |
|||
[[bar:Euro]] |
|||
[[bat-smg:Eurs]] |
|||
[[be:Еўра]] |
|||
[[be-x-old:Эўра]] |
|||
[[bg:Евро]] |
|||
[[bn:ইউরো]] |
|||
[[bpy:ইউরো]] |
|||
[[br:Euro]] |
|||
[[bs:Euro]] |
|||
[[ca:Euro]] |
|||
[[chr:ᏳᎳᏈ ᎠᏕᎳ]] |
|||
[[ckb:یۆرۆ]] |
|||
[[co:Euru]] |
|||
[[crh:Avro]] |
|||
[[cs:Euro]] |
|||
[[cu:Єѵрѡ]] |
|||
[[cv:Евро]] |
|||
[[cy:Ewro]] |
|||
[[da:Euro]] |
|||
[[de:Euro]] |
|||
[[diq:Euro]] |
|||
[[el:Ευρώ]] |
|||
[[en:Euro]] |
|||
[[eo:Eŭro]] |
|||
[[es:Euro]] |
|||
[[et:Euro]] |
|||
[[eu:Euro]] |
|||
[[ext:Euru]] |
|||
[[fa:یورو]] |
|||
[[fi:Euro]] |
|||
[[fiu-vro:Õuro]] |
|||
[[fo:Evra]] |
|||
[[fr:Euro]] |
|||
[[frp:Erô]] |
|||
[[frr:Euro]] |
|||
[[fur:Euro]] |
|||
[[fy:Euro]] |
|||
[[ga:Euro]] |
|||
[[gag:Euro]] |
|||
[[gan:歐元]] |
|||
[[gd:Euro]] |
|||
[[gl:Euro]] |
|||
[[gn:Euro]] |
|||
[[got:𐌰𐌹𐍅𐍂𐍉]] |
|||
[[gv:Euro]] |
|||
[[he:אירו]] |
|||
[[hi:यूरो]] |
|||
[[hif:Euro]] |
|||
[[hr:Euro]] |
|||
[[hsb:Euro]] |
|||
[[hu:Euró]] |
|||
[[hy:Եւրօ]] |
|||
[[ia:Euro]] |
|||
[[id:Euro]] |
|||
[[ie:Euro]] |
|||
[[ilo:Euro]] |
|||
[[io:Euro]] |
|||
[[it:Euro]] |
|||
[[ja:ユーロ]] |
|||
[[jbo:ronru'u]] |
|||
[[jv:Euro]] |
|||
[[ka:ევრო]] |
|||
[[kbd:Еуро]] |
|||
[[kk:Еуро]] |
|||
[[kn:ಯುರೋ]] |
|||
[[ko:유로]] |
|||
[[krc:Евро]] |
|||
[[ksh:Euro]] |
|||
[[ku:Euro]] |
|||
[[kv:Евро]] |
|||
[[kw:Euro]] |
|||
[[ky:Эвро]] |
|||
[[la:Euro]] |
|||
[[lad:Euro]] |
|||
[[lb:Euro]] |
|||
[[lez:Евро]] |
|||
[[li:Euro]] |
|||
[[lij:Euro]] |
|||
[[lmo:Euro]] |
|||
[[ln:Euro]] |
|||
[[lt:Euras]] |
|||
[[ltg:Eura]] |
|||
[[lv:Eiro]] |
|||
[[mg:Euro]] |
|||
[[mi:Euro]] |
|||
[[mk:Евро]] |
|||
[[ml:യൂറോ]] |
|||
[[mn:Евро]] |
|||
[[mr:युरो]] |
|||
[[ms:Euro]] |
|||
[[mt:Ewro]] |
|||
[[mwl:Ouro (moneda)]] |
|||
[[my:ယူရို]] |
|||
[[nah:Euro]] |
|||
[[nap:Euro]] |
|||
[[nds:Euro]] |
|||
[[nds-nl:Uro]] |
|||
[[ne:युरो]] |
|||
[[new:युरो]] |
|||
[[nl:Euro]] |
|||
[[nn:Euro]] |
|||
[[no:Euro]] |
|||
[[nov:Euro]] |
|||
[[nrm:Étchu]] |
|||
[[nso:Euro]] |
|||
[[oc:Èuro]] |
|||
[[os:Евро]] |
|||
[[pap:Euro]] |
|||
[[pdc:Euro]] |
|||
[[pl:Euro]] |
|||
[[pms:Euro]] |
|||
[[pnb:یورو]] |
|||
[[pt:Euro]] |
|||
[[qu:Iwru]] |
|||
[[rm:Euro]] |
|||
[[ro:Euro]] |
|||
[[roa-tara:Euro]] |
|||
[[ru:Евро]] |
|||
[[rue:Евро]] |
|||
[[sah:Эуро]] |
|||
[[scn:Euru]] |
|||
[[sco:Euro]] |
|||
[[se:Euro]] |
|||
[[sh:Euro]] |
|||
[[simple:Euro]] |
|||
[[sk:Euro]] |
|||
[[sl:Evro]] |
|||
[[so:Euro]] |
|||
[[sq:Euro]] |
|||
[[sr:Евро]] |
|||
[[st:Euro]] |
|||
[[stq:Euro (Jäild)]] |
|||
[[sv:Euro]] |
|||
[[sw:Euro]] |
|||
[[szl:Ojro]] |
|||
[[ta:ஐரோ]] |
|||
[[te:యూరో]] |
|||
[[tg:Евро]] |
|||
[[th:ยูโร]] |
|||
[[tl:Euro]] |
|||
[[tpi:Euro]] |
|||
[[tr:Euro]] |
|||
[[tt:Евро]] |
|||
[[ug:ياۋرۇ]] |
|||
[[uk:Євро]] |
|||
[[ur:یورو]] |
|||
[[uz:Yevro]] |
|||
[[vec:Euro]] |
|||
[[vep:Evro]] |
|||
[[vi:Euro]] |
|||
[[wa:Motî:euro]] |
|||
[[war:Euro]] |
|||
[[wuu:欧元]] |
|||
[[yi:איירא]] |
|||
[[yo:Euro]] |
|||
[[zh:欧元]] |
|||
[[zh-min-nan:Euro]] |
|||
[[zh-yue:歐羅]] |
|||
[[zu:Euro]] |
Nýjasta útgáfa síðan 3. febrúar 2024 kl. 07:08
Evra ευρώ | |
---|---|
![]() Merki evrunnar | |
Land | ![]() |
Skiptist í | 100 sent |
ISO 4217-kóði | EUR |
Skammstöfun | € / c |
Mynt | 1c, 2c, 5c, 10c, 20c, 50c, €1, €2 |
Seðlar | €5, €10, €20, €50, €100, €200, €500 |
Evran (€; ISO 4217 kóði: EUR) er opinber gjaldmiðill í 19 af 28 aðildarríkjum Evrópusambandsins. Þessi hópur ríkja er þekktur sem evrusvæðið eða evrusvæðið og telur um 343 milljónir borgara frá og með 2019. Evran er næststærsti gjaldmiðillinn á gjaldeyrismarkaði á eftir Bandaríkjadal. Ein evra skiptist í 100 sent.
Evrunni er stjórnað af Evrópska seðlabankanum í Frankfurt í samvinnu við seðlabanka aðildarríkja.
Evran er einnig notuð opinberlega af stofnunum Evrópusambandsins, ásamt fjórum Evrópskum smáríkjum sem ekki hafa aðild að Evrópusambandinu, auk þess að vera einhliða notuð sem gjaldmiðill Svartfjallalands og Kosóvó. Utan Evrópu nota ýmis stjórnsýslusvæði sem tilheyra ríkjum Evrópusambandsins evru sem gjaldmiðil. Þess utan notuðu 240 milljónir manna utan Evrópu gjaldmiðla sem eru bundin við evruna.
Evran er önnur mesta notaða varasjóðsmynt heims á Bandaríkjadal, auk þess að næst mest gjaldmiðillinn á gjaldeyrismörkuðum heimsins eftir Bandaríkjadal. Samkvæmt Alþjóðagjaldeyrissjóðnum er 20,48% af gjaldeyrisvarasjóðum heims í Evru og hefur farið hækkandi síðari ár. 61,94% af gjaldeyrisvarasjóðum er í Bandaríkjadal.[1]
Lönd sem nota evru sem gjaldmiðil
[breyta | breyta frumkóða]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Euro_accession_Eurozone_as_single_entity.svg/500px-Euro_accession_Eurozone_as_single_entity.svg.png)
Löndin sem nota evru sem gjaldmiðil eru oftast nær kölluð evrulöndin eða evrusvæðið.
Lönd innan Evrusvæðisins
[breyta | breyta frumkóða]Fyrrverandi gjaldmiðill | Kóði (ISO 4217) |
Gengi[2] | Gengi fest | Tekinn úr notkun |
---|---|---|---|---|
![]() |
ATS
|
13,7603 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
BEF
|
40,3399 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
FIM
|
5,94573 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
FRF
|
6,55957 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
NLG
|
2,20371 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
IEP
|
0,787564 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
ITL
|
1.936,27 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
LUF
|
40,3399 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
MCF
|
6,55957 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
PTE
|
200,482 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
SML
|
1.936,27 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
ESP
|
166,386 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
VAL
|
1.936,27 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
DEM
|
1,95583 | 1998-12-31 | 1999-01-01 |
![]() |
GRD
|
340,75 | 2000-06-19 | 2001-01-01 |
![]() |
SIT
|
239,64 | 2006-07-11 | 2007-01-01 |
![]() |
CYP
|
0,585274 | 2007-07-10 | 2008-01-01 |
![]() |
MTL
|
0,4293 | 2007-07-10 | 2008-01-01 |
![]() |
SKK
|
30,126 | 2008-07-08 | 2009-01-01 |
![]() |
EEK
|
15,6466 | 2010-07-13 | 2011-01-01 |
![]() |
LVL
|
0,702804 | 2013-07-09 | 2014-01-01 |
![]() |
LTL
|
3,4528 | 2015-01-01 |
Önnur lönd og svæði í Evrópu
[breyta | breyta frumkóða]- Kosóvó (óopinber gjaldmiðill)
- Svartfjallaland (óopinber gjaldmiðill)
Frönsk héruð utan Evrópu
[breyta | breyta frumkóða]Gjaldmiðlar ríkja utan Evrópusambandsins bundnir við Evru
[breyta | breyta frumkóða]Fyrir utan Evrusvæðið nota 22 lönd og yfirráðasvæði sem ekki tilheyra Evrópusambandinu, gjaldmiðla sem beint tengjast evru beint. Þar á meðal eru 14 ríki á meginlandi Afríku, tvö eyjaríki í Afríku, þrjú frönsku Kyrrahafssvæði og þrjú ríki á Balkanskaga, Bosnía og Hersegóvína, Búlgaría og Norður-Makedónía.
Seðlar og mynt
[breyta | breyta frumkóða]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Euro_coins_and_banknotes.jpg/300px-Euro_coins_and_banknotes.jpg)
Evran varð opinberlega til 1. janúar 1999 en þá aðeins sem rafrænn gjaldmiðill þar sem gengi gömlu gjaldmiðlanna var fryst. Seðlar og mynt komu hins vegar í umferð 1. janúar 2002. Gefin er út mynt í upphæðum 0,01€, 0,02€, 0,05€, 0,10€, 0,20€, 0,50€, 1€ og 2€ og seðlar í upphæðum 5€, 10€, 20€, 50€, 100€, 200€ og 500€. Útlit seðlanna er eins í öllum aðildarríkjum á meðan framhliðar myntarinnar er eins en bakhliðarnar mismunandi eftir útgáfulöndum. Seðlabanki Evrópu ákvað árið 2016 að allir 500€ seðlar yrðu teknir úr umferð fyrir árslok árið 2018. Ástæða ákvörðuninnar var sú að talið er að seðlarnir séu aðalega notaðir við skipulagða glæpastarfssemi. [3]
Stækkun Evrusvæðisins
[breyta | breyta frumkóða]Stækkun evrusvæðisins er í stöðugri framþróun. Öll 28 ríki sambandsins, að Bretlandi og Danmörku undanskyldu, eru skuldbundin því að taka upp evru á einhverjum tímapunkti. Einnig munu allir framtíðarmeðlimir ESB taka upp evru. Því er ljóst að að minnsta kosti 7 ríki til viðbótar stefna að upptöku evru í nánustu framtíð.
Litháen er það ríki sem síðast tók upp evru árið 2015, en nágrannar þeirra Eistland og Lettland tóku upp evru árið 2011 og 2014.
Heimild
[breyta | breyta frumkóða]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Wiktionary-logo-is.png/35px-Wiktionary-logo-is.png)
- ↑ „Upplýsingavefur um stærstu varasjóðsmyntir heims“. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. Sótt 20. febrúar 2019.
- ↑ „Fixed Euro conversion rates“. European Central Bank. Sótt 6. ágúst 2011.
- ↑ https://www.nytimes.com/2016/05/05/business/international/ecb-to-remove-500-bill-the-bin-laden-bank-note-criminals.html
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)