Heinrich Himmler
Heinrich Luitpold Himmler (7. október 1900 – 23. maí 1945) var yfirmaður Gestapó og SS sveitanna í Þýskalandi og einn af valdamestu mönnum landsins á tímum Hitlers og nasismans. Hann fæddist í München í kaþólska miðstéttarfjölskyldu. Faðir hans var Joseph Gebhard Himmler kennari og skólastjóri við fínan menntaskóla en móðir Anna Maria Himmler (upprunalega Heyder). Hann átti tvo bræður, annan yngri og hinn eldri. Himmler var handtekinn í lok stríðsins þann 22. maí og voru fljótlega borin kennsl á hann. Hann framdi sjálfsmorð daginn eftir með blásýrupillu.
| Heinrich Himmler | |
|---|---|
 | |
| Leiðtogi SS-sveitanna (Reichsführer-SS) | |
| Í embætti 9. janúar 1929 – 29. apríl 1945 | |
| Staðgengill | Reinhard Heydrich |
| Forveri | Erhard Heiden |
| Eftirmaður | Karl Hanke |
| Yfirmaður þýsku lögreglunnar | |
| Í embætti 17. júní 1936 – 29. apríl 1945 | |
| Forveri | Embætti stofnað |
| Eftirmaður | Karl Hanke |
| Innanríkisráðherra Þýskalands | |
| Í embætti 24. ágúst 1943 – 29. apríl 1945 | |
| Kanslari | Adolf Hitler |
| Forveri | Wilhelm Frick |
| Eftirmaður | Paul Giesler |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fæddur | 7. október 1900 München, Bæjaralandi, þýska keisaradæminu |
| Látinn | 23. maí 1945 (44 ára) Lüneburg, Hanover, Þýskalandi |
| Dánarorsök | Sjálfsmorð með blásýrupillu |
| Stjórnmálaflokkur | Nasistaflokkurinn |
| Maki | Margarete Boden (g. 1928) |
| Börn | Gudrun, Helge, Nanette |
| Starf | Grasafræðingur |
| Undirskrift |  |
Æviágrip
breytaHimmler gekk í þýska Nasistaflokkinn og steig metorðastigan hratt. Himmler varð einn áhrifamesti maður innan flokksins. Á eftir Adolf Hitler var Heinrich Himmler sennilega sá maður sem hafði hve mest áhrif í heiminn úr röðum nasista á tímum seinni heimstyrjaldarinnar. Hann var skipaður foringi SS-sveitanna (Schutzstaffel) og lögreglusveita í Þýskalandi þar með talinni leynilögreglunni Gestapo. SS-sveitirnar undir stjórn Himmlers báru að stórum hluta ábyrgð á útrýmingu gyðinga og annarra minnihlutahópa í seinni heimstyrjöldinni. Hann var skipaður innanríkisráðherra Þýskalands árið 1943. Þegar Þýskaland beið ósigur 1945 gerði Himmler misheppnaða tilraun til að fara í felur undan Bandamönnum en það komst upp auðkenni hans fljótlega eftir uppgjöf Þýskalands. Heinrich Himmler svipti sig lífi 23. maí 1945 líkt og margir kollegar hans höfðu gert við fall Þriðja ríkisins.
Æska
breytaHeinrich Himmler var fæddur 7. október 1900 í München í Þýskalandi. Hann var alinn upp í strangtrúaðri kaþólskri fjölskyldu af millistétt.[1] Faðir hans hét Joseph Gebhard Himmler og var skólastjóri í menntaskóla. Móðir hans hét Anna Maria Himmler. Hann átti einn yngri bróður að nafni Ernst Hermann Himmler og annan eldri Gebhard Ludwig Himmler.[2] Faðir Heinrich Himmler hafði verið einkakennari margra barna úr valdamiklum fjölskyldum í Þýskalandi. Þessi áhrifaríku sambönd urðu til þess að prins Heinrich af Bæjaralandi var guðfaðir Heinrich Himmler og hét hann í höfuðið á honum.[2]
Heinrich Himmler var full ungur til þess að ganga í her Þýskalands sem barðist í fyrri heimstyrjöldinni en lagði sitt af mörkum með því að aðstoða lögreglusveitir. Aðal áhugamál Heinrich Himmler var landbúnaður. Hann vann á bóndabýli í stuttan tíma þegar hann var búin með grunnnám en eftir það fór hann í tækniháskólann í München og lærði þar búfræði. Á þessum tíma kviknaði stjórnmálaáhugi Himmlers.[1] Himmler gekk í Nasistaflokkinn undir stjórn Adolfs Hitler. Áhrifamikill maður innan Nasistaflokksins að nafni Gregor Strasser réð Himmler sem aðstoðamann sinn til að byrja með. Það starf fól aðalega í sér að sjá um skrifstofustarfsemi og áróðursherferðir. Skipulagshæfileikar Himmler leyndu sér ekki og stjórnaði hann fljótlega SS-sveitunum í Suður-Bæjaralandi. Himmler hélt áfram að klifra metorðastigann og í janúar árið 1926 útnefndi Adolf Hitler hann foringja SS-sveitanna.[1]
Valdaferill
breytaSS-sveitirnar
breyta
Á þeim tíma sem Heinrich Himmler tók við foringjatitli sveitanna voru þær ekki stórar í smíðum, taldi um 300 menn.[3] SS-sveitirnar voru gerðar algjörlega óháðar SA-sveitunum í janúar 1929. Völd Ernst Röhm foringja SA-sveitanna ógnuðu valdastöðu Hitlers og fyrirskipaði hann því Himmler og SS-sveitum hans að ráða af dögum alla hæst settu leiðtoga SA sveitanna, þar á meðal Ernst Röhm. Þessi atburður er kallaður nótt hinna löngu hnífa.[1]
Nú þegar SA sveitirnar heyrðu sögunni til hafði Heinrich Himmler tækifæri til að gera SS-sveitirnar sínar að einum af stærstu og valdamestu samtökum í Þýskalandi. Himmler vildi að SS-sveitirnar myndu samanstanda af mun hæfari mönnum en þeim sem höfðu verið í SA-sveitunum. Hann bjó til eins konar elítumynd af því hvernig það væri að vera í SS-sveitunum til þess að laða að sem hæfasta einstaklinga. Þetta gerði hann með virðulegum svörtum búningum og sérstökum auðkennum. SS-mönnum töldu sig æðri en brúnklæddu SA-sveitamennirnir. Himmler lét alla meðlimi SS-sveita sverja hollustu við Adolf Hitler. Þetta var vel séð af Adolf Hitler og styrkti það valdastöðu Himmlers innan flokksins.[1] Þegar nasistar voru komnir til valda í Þýskalandi árið 1933 var fjöldi meðlima í SS-sveitunum kominn upp í um 50 þúsund. Árið 1939 voru meðlimir orðnir 250 þúsund.[3] Himmler hélt áfram uppbyggingu SS-sveitanna og þegar seinni heimstyrjöldin var yfirvofandi skipti hann sveitinni í tvennt. Önnur sveitin byggði á hernaði (Waffen-SS) en hin ekki (Allgemeine-SS). Sú sem byggði á hernaði (Waffen-SS) átti mikinn þátt í að setja upp og reka útrýmingarbúðir og stóð fyrir nauðungarvinnu og öðrum voðaverkum í seinni heimstyrjöldinni.[1]
Aukin völd
breytaMeð tímanum öðlaðist Himmler sífellt meiri völd og í apríl 1934 var hann orðin einn af hæst settu mönnum í Gestapo, leyniþjónustu nasista.[4] Í júní 1936 var Himmler skipaður yfirmaður allra lögreglusveita Þýskalands. 1943 tók Heinrich Himmler við af Wilhelm Frick sem innanríkisráðherra Þýskalands.[1]
Helförin
breytaÁrið 1941 fyrirskipaði Adolf Hitler með samráði Himmlers og annara háttsettra nasistaforingja algjöra útrýmingju gyðinga. Þetta kölluðu þeir lokalausnina. Fyrir það höfðu gyðingar verið einangraðir í sérstökum hverfum og auðkenndir með því að bera gula stjörnu. Fjöldamargir gyðingar höfðu einnig verið látnir vinna nauðungarvinnu. Alls höfðu um tólf milljónir fanga starfað hjá þýskum iðnaðarfyrirtækjum. SS-sveitirnar undir forustu Himmler ráku sex útrýmingarbúðir, 22 fangabúðir, 165 þrælkunarbúðir og fleiri minni búðir.[5] Gyðingum var smalað saman, jafnvel látnir grafa sínar eigin grafir, pyntaðir og myrtir.[6] Gyðingar sem létust af völdum helfararinnar voru um sex milljónir. Sígaunar, geðsjúkir, vangefnir og samkynhneigðir urðu einnig fyrir barðinu á helför nasista. Tala látinna úr þeirra hópi var að minnsta kosti 500 þúsund.[7]
Kynþáttahyggja
breytaHimmler var einn þeirra sem voru helteknir af þeirri hugmynd að norrænn kynstofn, svokallaðir aríar, væru æðri en aðrir kynstofnar.[1] Himmler hvatti menn sína til að eiga að minnsta kosti fjögur börn, ekki endilega bara með eiginkonu sinni heldur líka hvaða konu sem er af þessum sama kynstofni.[8]
Himmler hrinti í framkvæmd útrýmingaraðferð sem fólst í að dæla gasi inn í þar til gerða klefa. Þetta gerði hann til þess að létta sálarbyrði SS-manna og þurfa ekki að skjóta fólk beint með byssum. Þessi aðferð varð til þess að mjög margir SS-manna sem voru í útrýmingarbúðunum í Auschwitz sluppu við réttarhöld og refsingu eftir stríðið.[9]
Örlög
breyta
Hitler og fleiri hátt settir nasistar frömdu sjálfsmorð í kjölfar ósigurs Þýskalands en Himmler var ekki jafn staðfastur. Hann reyndi bæði að skipta gíslum úr röðum gyðinga fyrir pening og ná friðarsamningum við Bandamenn án samþykkis Hitlers. Þann 5. maí 1945 hélt hann síðasta fund sinn með háttsettum mönnum í SS. Hann skipaði þeim að dulbúast sem hermenn því líklegra væri að þeir myndu sleppa við refsingu en ef þeir myndu koma fram sem meðlimir SS-sveitanna. Sjálfur sagði hann að örlagadísirnar hafi ætlað honum nýtt verkefni. Honum varð þó fljótt ljóst að Bandamenn myndu ekki semja frið við mann eins og hann. SS-sveitirnar undir forystu og leiðsögn hans höfðu myrt milljónir manna.[10] Með því að dulbúast og sýna falska pappíra reyndi Himmler að leyna auðkenni sínu. Bretar handsömuðu og komu upp um auðkenni Heinrichs Himmlers fljótlega eftir uppgjöf Þjóðverja og 23. maí 1945 framdi hann sjálfsmorð með því að taka inn blásýruhylki.[1]
Tilvísanir
breyta- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Hook, Alex, bls 80-81.
- ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica, „Heinrich Himmler“.
- ↑ 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica, „SS“.
- ↑ Encyclopædia Britannica.
- ↑ Dr Berndl, Klaus ofl, bls 520-521.
- ↑ Dr Berndl, Klaus o.fl., bls 513.
- ↑ Rees, Laurence, bls 238.
- ↑ Hook, Alex, bls 50.
- ↑ Rees, Laurence, bls 239.
- ↑ Rees, Laurence, bls 220.
Heimildir
breyta- Dr. Berndl, Klaus; Hattenstein, Markus; Knebel, Srthur. Saga mannsins frá örófi fram á þennan dag. Reykjavík: Skuggi, 2008.
- „Heinrich Himmler“. Encyclopædia Britannica. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/266132/Heinrich-Himmler (skoðað 21. mars 2012).
- „SS“. Encyclopædia Britannica. http://www.britannica.com/bps/search?query=ss[óvirkur tengill] (skoðað 21. mars 2012).
- Hook, Alex. Illustrated History of THe Third Reich. Taj Bookd. 2004.
- Laurence, Rees Auschwitz. Reykjavík: Bókaútgáfan Hólar. 2008.