Morto
Morto esas la definitiva halto di vivala funcioni. En biologio, esas asimilado di nutrivi, respirado, funcionado di centrala nervala sistemo. On distingas de tempala halto (hivernado, glaciigo). Ol esas sequinta di putrado di morta organismo pro agivo di bakterii o manj-kadavri.
La celulala morto esas la halto di fundamentala funcioni di celulo. Ol esas nominita programeso kande ol eventas pos la celulala programo imperas la generala halto di celulala funcioni (on parolas lore di apoptozo). La celulo povas anke mortar pro mankas nutrivi od oxo, o lezuro, provokita exemple da extera mekanika o kemiala agivo, o per uzita di propra moyeni di celulo per altra funciono ke lua iniciala en la kazo di virala infekto.
Quale mortas on ?
[redaktar | redaktar fonto]La vivo dependas de la bona operaco di certa funcioni: respirado (en larja senco inkluzita oxo-distributo per sango-cirkulo), digestado, eksekreco (reni, hepato), la nervala kontrolo di organi, ec. Segun l'alteradi subisita da la celuli, to vitala funcioni esas entravita, pos haltita. To esas lore la morto pro:
- nesufisanta respirala;
- desnutriva;
- venenago, per akumulo di venena substanci kustuma filtrita ed eksekrecita da la reni e la hepato.
Medika-legala defino
[redaktar | redaktar fonto]La cerebrala morto indikas la halto di elektr-encefalografika signali di humala cerebro. To esas de ta kriterio ke on konstatas la morto di persono en legala medicino.
Ta legala defino esas importanta, nam to esas ol qua permisas agi tale ke l'organi-sustraciono per la transplantaco.