«Պերլին» խմբագրումներու միջեւ տարբերութիւն
No edit summary |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Անաղբիւր}} |
{{Անաղբիւր}} |
||
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր |
||
| կարգավիճակ = |
| կարգավիճակ = քաղաք |
||
| հայերեն անվանում = Պերլին |
|||
| բնօրինակ անվանում = Berlin <br /> |
|||
[[Պատկեր:Berlin view from Park Inn 04.jpg|320px]] |
|||
| ենթարկում = Մայրաքաղաք |
|||
| երկիր = Գերմանիա |
|||
| պատկեր = |
|||
| պատկերի նկարագրում = |
|||
| զինանշան = Coat of arms of Berlin.svg |
|||
| զինանշանի լայնություն = |
|||
| զինանշանի նկարագրութիւն = |
|||
| դրոշ = Flag of Berlin.svg |
|||
| դրոշի լայնություն = |
|||
| դրօշի նկարագրութիւն = |
|||
| lat_deg= 52|lat_min= 31|lat_sec= |
|||
| lon_deg= 13|lon_min= 23|lon_sec= |
|||
| CoordAddon = type:city |
|||
| CoordScale = |
|||
| երկրի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| երկրամասի քարտեզի չափ = 300 |
|||
| շրջանի քարտեզի չափ = |
|||
| երկրամասի տեսակ = Գերմանիոյ վարչական բաժանում{{!}}Հող |
| երկրամասի տեսակ = Գերմանիոյ վարչական բաժանում{{!}}Հող |
||
| երկրամաս = Պերլին |
| երկրամաս = Պերլին |
||
| երկրամասը աղյուսակում = |
|||
| շրջանի տեսակ = |
|||
| շրջան = |
|||
| շրջանը աղյուսակում = |
|||
| համայնքի տեսակ = |
|||
| համայնք = |
|||
| համայնքը աղյուսակում = |
|||
| երկրի քարտեզ = |
|||
| երկրամասի քարտեզ = |
|||
| շրջանի քարտեզ = |
|||
| ներքին բաժանում = |
|||
| ղեկավարի պաշտօն =Քաղաքապետ |
|||
| ղեկավար = Քլաուս Վովերայթ |
|||
| հիմնադրման թուական = |
|||
| տվյալ կարգավիճակում = |
|||
| առաջին հիշատակում = |
|||
| այլ անվանումներ = |
|||
| տարածք =891,85 |
|||
| կենտրոնի բարձրութիւն = 34-130 |
|||
| կլիմա = |
|||
| լեզու = |
|||
| բնակչութիւն = 3 479 740 |
|||
| մարդահամարի թւական = 2011 |
|||
| խտութիւն = 3848 |
| խտութիւն = 3848 |
||
| ագլոմերացիա = |
|||
| ազգային կազմ = |
|||
| կրօնական կազմ = |
|||
| տեղաբնականուն = |
|||
| ժամային գոտի =+1 |
|||
| DST = կա |
|||
| հեռախոսային կոդ = +49 30 |
|||
| փոստային ինդեքս = |
|||
| փոստային ինդեքսներ = 10001—14199 |
|||
| ավտոմոբիլային կոդ =B |
|||
| իդենտիֆիկատորի տեսակ = |
|||
| թուային իդենտիֆիկատոր = |
|||
| Վիքիպահեստում = Berlin |
|||
| կայք = http://berlin.de/ |
|||
}} |
}} |
||
Պերլինը ( |
Պերլինը ({{lang-de|Berlin}}), [[Գերմանիա|Գերմանիոյ]] մայրաքաղաքը։ Այն Գերմանիոյ ամենախոշոր քաղաքն է թէ՛ տարածքով, թէ՛ բնակչութեան քանակով։ [[Լոնտոն]]էն յետոյ, Պերլինը [[Եւրոպական Միութիւն|Եւրոպական Միութեան]] երկրորդ խոշոր քաղաքն է։ Պերլինը Գերմանիոյ 16 դաշնային երկրներէն մէկն է։ Բնակչութիւնը 2010 թուականին կը կազմէր 3,440,441 մարդ։ Քաղաքը տարածուած է [[Շփրէ]] գետի ափին։ |
||
== Պատմութիւնը == |
== Պատմութիւնը == |
||
| Տող 71. | Տող 13. | ||
== Հայերը Պերլինի մէջ == |
== Հայերը Պերլինի մէջ == |
||
| ⚫ | Պերլինի մէջ հայերը հաստատուած են XIX դարու վերջը – XX դարու սկիզբը։ Իրենք գլխաւորապէս Պերլինի համալսարանի եւ այլ ուսումնական հաստատութիւններու ուսանողներ էին, որոնցմէ շատերը յետագային դարձած են հայ մշակոյթի եւ գիտութեան ականաւոր գործիչներ։ [[1878]] թ.-ին այստեղ տեղի ունեցած է Պերլինի վեհաժողովը։ Պերլինի Ռ. Շմիտթի մասնաւոր կոնսերուատորիաի մէջ եւ համալսարանի մէջ սորված է հայ մեծանուն երաժշտագետ, խմբավար եւ երգահան Կոմիտասը։ Նոյն ժամանակաշրջանին Պերլինի մէջ գործած են հայ քաղաքական կուսակցութիւններու (ՀՅԴ, Հայ սոցիալ դեմոկրատներ) խմբակներ, հիմնուած են շարք մը հասարակական ու մշակոթային կազմակերպութիւններ եւ ընկերութիւններ, [[1914]] թ.-ին՝ Գերմանա-հայկական ընկերութիւնը։ |
||
| ⚫ | Պերլինի մէջ հայերը հաստատուած են XIX դարու վերջը – XX դարու սկիզբը։ Իրենք գլխաւորապէս Պերլինի համալսարանի եւ այլ ուսումնական հաստատութիւններու ուսանողներ էին, որոնցմէ շատերը յետագային դարձած են հայ մշակոյթի եւ գիտութեան ականաւոր գործիչներ։ [[1878]] թ.-ին այստեղ տեղի ունեցած է Պերլինի վեհաժողովը։ Պերլինի Ռ. Շմիտթի մասնաւոր կոնսերուատորիաի մէջ եւ համալսարանի մէջ սորված է հայ մեծանուն երաժշտագետ, խմբավար եւ երգահան Կոմիտասը։ |
||
Նոյն ժամանակաշրջանին Պերլինի մէջ գործած են հայ քաղաքական կուսակցութիւններու (ՀՅԴ, Հայ սոցիալ դեմոկրատներ) խմբակներ, հիմնուած են շարք մը հասարակական ու մշակոթային կազմակերպութիւններ եւ ընկերութիւններ, [[1914]] թ.-ին՝ Գերմանա-հայկական ընկերութիւնը։ |
|||
[[1920]] թ.-էն Պերլինի համալսարանի [[հնդեւրոպական լեզուներ]]ու «ֆակուլտետ»ի մէջ կը գործէ հայկական բաժին։ Քաղաքին մէջ կայ Հայկական փողոց։ |
[[1920]] թ.-էն Պերլինի համալսարանի [[հնդեւրոպական լեզուներ]]ու «ֆակուլտետ»ի մէջ կը գործէ հայկական բաժին։ Քաղաքին մէջ կայ Հայկական փողոց։ |
||
| Տող 82. | Տող 22. | ||
Ներկայիս Պերլինի հայ համայնքը ստեղծած է իր ընտրովի վարչութիւնը, բացած ակումբ՝ Հայ տունը։ [[1985]] թ. հիմնուած է Հայկական տեղեկատուութեան եւ փաստագրութեան կեդրոնը, [[1979]] թ-էն գործած է յանուն վտանգուած ազգերու ընկերակցութեան հայկական համագործակցութեան խմբակը։ 2010 թուականին, Գարիկի եւ Արամ Mp3-ի կողմէն, Պերլինի մէջ 32 հայերու հետ քոչարի պարած են։ |
Ներկայիս Պերլինի հայ համայնքը ստեղծած է իր ընտրովի վարչութիւնը, բացած ակումբ՝ Հայ տունը։ [[1985]] թ. հիմնուած է Հայկական տեղեկատուութեան եւ փաստագրութեան կեդրոնը, [[1979]] թ-էն գործած է յանուն վտանգուած ազգերու ընկերակցութեան հայկական համագործակցութեան խմբակը։ 2010 թուականին, Գարիկի եւ Արամ Mp3-ի կողմէն, Պերլինի մէջ 32 հայերու հետ քոչարի պարած են։ |
||
== Ծանօթագրութիւններ == |
|||
{{Ծնթ․ցանկ}} |
|||
{{Արտաքին յղումներ}} |
|||
[[Կատեգորիա:Գերմանիոյ քաղաքներ]] |
[[Կատեգորիա:Գերմանիոյ քաղաքներ]] |
||
03:01, 9 Յուլիս 2019-ի տարբերակ
 |
Ուիքիփետիայի՝ ազատ հանրագիտարանի կողմէն Ուշադրութի՛ւն, այս յօդուածը աղբիւրներու կարիք ունի։ |
Պերլինը (գերմաներէն՝ Berlin), Գերմանիոյ մայրաքաղաքը։ Այն Գերմանիոյ ամենախոշոր քաղաքն է թէ՛ տարածքով, թէ՛ բնակչութեան քանակով։ Լոնտոնէն յետոյ, Պերլինը Եւրոպական Միութեան երկրորդ խոշոր քաղաքն է։ Պերլինը Գերմանիոյ 16 դաշնային երկրներէն մէկն է։ Բնակչութիւնը 2010 թուականին կը կազմէր 3,440,441 մարդ։ Քաղաքը տարածուած է Շփրէ գետի ափին։
Պատմութիւնը
1200-ականներուն շուրջ, այժմեան Պերլինի տարածքի մէջ տեղակայուած էին երկու առեւտրային հաստատութւններ՝ Քէօլնը (գերմ.՝ Köln) եւ Պերլինը։ Որպես իրաւական քաղաք, հստակ տարեթիւ չկայ։ Քէօլնը որպէս քաղաք կը յիշուի դեռեւս 1237 թ., իսկ Պերլինը՝ 1244 թ․։ 1307 թուականին քաղաքները միացան մէկ վարչական միաւորի մէջ։ 1400 թուականին, Պերլինի բնակչութիւնը կը կազմէր շուրջ 8,000 մարդ։ Պերլինը եղած է Պրուսիայի մայրաքաղաքը եւ Գերմանիոյ կայսրութեան ստեղծումէն յետոյ դարձած է նաեւ այդ պետութեան մայրաքաղաքը։
Հայերը Պերլինի մէջ
Պերլինի մէջ հայերը հաստատուած են XIX դարու վերջը – XX դարու սկիզբը։ Իրենք գլխաւորապէս Պերլինի համալսարանի եւ այլ ուսումնական հաստատութիւններու ուսանողներ էին, որոնցմէ շատերը յետագային դարձած են հայ մշակոյթի եւ գիտութեան ականաւոր գործիչներ։ 1878 թ.-ին այստեղ տեղի ունեցած է Պերլինի վեհաժողովը։ Պերլինի Ռ. Շմիտթի մասնաւոր կոնսերուատորիաի մէջ եւ համալսարանի մէջ սորված է հայ մեծանուն երաժշտագետ, խմբավար եւ երգահան Կոմիտասը։ Նոյն ժամանակաշրջանին Պերլինի մէջ գործած են հայ քաղաքական կուսակցութիւններու (ՀՅԴ, Հայ սոցիալ դեմոկրատներ) խմբակներ, հիմնուած են շարք մը հասարակական ու մշակոթային կազմակերպութիւններ եւ ընկերութիւններ, 1914 թ.-ին՝ Գերմանա-հայկական ընկերութիւնը։
1920 թ.-էն Պերլինի համալսարանի հնդեւրոպական լեզուներու «ֆակուլտետ»ի մէջ կը գործէ հայկական բաժին։ Քաղաքին մէջ կայ Հայկական փողոց։
1921 թ.-ի Մարտի 15-ին Պերլինի մէջ ժողովրդական վրիժառու Սողոմոն Թեհլիրեանը գնդակահարած է Հայոց ցեղասպանութեան կազմակերպիչներէն՝ Թուրքիոյ ներքին գործերու նախարար՝ Թալեաթին. Յունիսին Պերլինի մէջ տեղի ունեցած դատավարութեան ժամանակ հայ հայրենասէրը արդարացուած է։ 1922 թ.-ի Ապրիլ 17-ին ժողովրդական վրիժառուներ՝ Արշաւիր Շիրակեանը եւ Արամ Երկանեանը, Պերլինի մէջ սպանած են երիտթուրքերու պարագլուխներէն Պեհաէթթին Շաքիրին եւ Տրապիզոնի հայերու դահիճ Սայիտ Հալիմին։ Ներկայիս Պերլինի մէջ կը բնակի 2.200 հայ։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներուն Պերլինի մէջ գործած է Հայ ազգային խորհուրդը՝ Գերմանիոյ համակեդրոնացման ճամբարներու մէջ գտնուող խորհրդային բանակի հայ ռազմագերիներուն օգնելու նպատակով։
Ներկայիս Պերլինի հայ համայնքը ստեղծած է իր ընտրովի վարչութիւնը, բացած ակումբ՝ Հայ տունը։ 1985 թ. հիմնուած է Հայկական տեղեկատուութեան եւ փաստագրութեան կեդրոնը, 1979 թ-էն գործած է յանուն վտանգուած ազգերու ընկերակցութեան հայկական համագործակցութեան խմբակը։ 2010 թուականին, Գարիկի եւ Արամ Mp3-ի կողմէն, Պերլինի մէջ 32 հայերու հետ քոչարի պարած են։
Ծանօթագրութիւններ
- ↑ 1,0 1,1 archINFORM — 1994.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 http://www.berlin.de/special/immobilien-und-wohnen/stadtteile/
- ↑ Artikel 55 (2) // https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php — 1995.
- ↑ Artikel 38 (1) // https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41546.php — 1995.
- ↑ https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/die-mittelalterliche-handelsstadt/
- ↑ Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 — DESTATIS, 2023.
- ↑ http://www.europeanplates.com/information/german-city-codes.html
| ||||||||||||||||||
Կատեգորիա:Գերմանիոյ քաղաքներ Կատեգորիա:Եւրոպական մայրաքաղաքներ