Մեծ Հայքի զինված ուժեր
Պատմական Հայաստանի զինված ուժեր, հինավուրց Հայաստանի կանոնավոր զորքը, որը հանդիսանում է պատմական Հայաստանի հասարակության և պետության հիմնական տարրերից մեկը։
Պատմական Հայաստանի հերթական բանակը, որը հին հայկական հասարակության և պետության հիմնական տարրերից մեկն էր։
Պատմական հայկական պետության մշտական և պարբերական բանակ ստեղծելու մասին վկայող առաջին գրավոր աղբյուրները համարվում են ռազմական արվեստը մ.թ.ա. 6-րդ դարի կեսերին։ Ըստ այդ աղբյուրների այդ ժամանակ հայկական բանակը կազմված է եղել 40 հազարանոց հետևակից և 8 հազարանոց հեծելազորից[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10]։
Չնայած այն հանգամանքին, որ միշտ հսկայական, բայց ոչ արժեքավոր տեղեկություններ են հնչում հայոց կանոնավոր բանակի ստեղծման մասին, հայ պատմաբանների բազմաթիվ աշխատություններ են հաղորդում հայոց բանակի քանակական կազմի, զորքերի ձևավորման, դրանց կառուցվածքի և ուսուցման համակարգի, սարքավորումների, վիրավորական և պաշտպանական զենքերի, ամրությունների ճարտարապետության, ռազմավարության և մարտավարության, պատերազմի վարման ուղիների մասին[11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21]։
Ինչպես վկայում է Եվգենի Ռազինը, հայկական բանակը հին աշխարհում գրավել է իր ուրույն տեղը՝ նպաստելով արվեստի պատմության զարգացմանը, որի մասին վկայում են նաև ասորական, պարսկական, հունական և հռոմեական աղբյուրները։ Որպես ռազմական ուժի, պատերազմի և ռազմական տեխնիկայի չափանիշ, հույն և հռոմեացի հեղինակները հաճախ բերում են հին հայկական բանակի օրինակը[22]։
Մինչև մեր օրերը` դեռևս 4-5-րդ դարերի հայկական զորքի սխեման և պատմությունը մեզ հասնելը, այն հայ պատմագրության մեջ պահպանվել է զորանամակ անունով, որը տեղեկութուններ է հաղորդում բանակի քանակի և տեղակայման մասին[23][24]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ См. Бехистунскую надпись царя Дария I Արխիվացված 2013-06-03 Wayback Machine
- ↑ Геродот, книга VII (История греко-персидских война), стр. 71-75
- ↑ Ксенофонт, Киропедия, книга II, гл. 1-6, кн. III
- ↑ Ксенофонт, Анабасис, кн. III, гл. , кн. IV, ГЛ. 1-8
- ↑ Страбон, кн. IX, гл. 14, 19
- ↑ Мовсес Хоренаци, "История Армении", кн. I, гл. II
- ↑ Басмаджян К. Поход Дария I в Армению, "Банасер", Париж, 1899, т. I, кн. 1, стр. 6-45 (հայ.)
- ↑ Манандян Я., Критический обзор истории армянского народа, Ереван, 1944, т. 1, стр. 38, 48-51, 63, 83 (հայ.)
- ↑ Лео, Собрание сочинений, Ереван, 1966, т. I, стр. 252-255, 369-370 (հայ.)
- ↑ Пиотровский Б. Урарту, Ленинград, 1939, стр. 216-217, 247, 334-335
- ↑ Мовсес Хоренаци, История Армении
- ↑ Книга хрий
- ↑ Егише, о Вардане и армянской войне
- ↑ Лазарь Парбеци, История Армении
- ↑ Фавстос бузанд, История Армении
- ↑ Гевонд Ерец, История Армении
- ↑ Ластивертци, История
- ↑ Маттеос Урхаеци, Хроника
- ↑ Тома Арцруни, История рода Арруни
- ↑ Хетум, История татар
- ↑ Абраам Ереванци, История войн (1721-1736)
- ↑ См. Е.А. Разин, История военного искусства. Т. 1, стр. 522
- ↑ см. Матенадаран им. Маштоца, рукопись №1379, стр. Iа
- ↑ Адонц Н. Армения в эпоху Юстиниана, СПб, 1908, стр. 251-252