Արքիմեդի օրենք

Մարմինը լողում է, եթե Արքիմեդի ուժը հավասարակշռում է մարմնի ծանրության ուժին։

Արքիմեդի օրենքը. Հեղուկի կամ գազի մեջ ընկղմված մարմնի վրա ազդում է դուրս մղող մի ուժ, որն ուղղված է ուղղաձիգ դեպի վեր, հավասար է մարմնի արտամղած հեղուկի կամ գազի կշռին և կիրառված է դուրս մղվող մարմնի ծանրության կենտրոնին։ Այդ ուժի մեծությունը որոշվում է մարմնի վրա գործադրված ճնշման ուժերի տարբերությամբ։ Եթե դուրս մղող ուժը փոքր է մարմնի կշռից, ապա մարմինը սուզվում է, իսկ եթե հավասար է՝ լողում է հեղուկում։ Եթե դուրս մղող ուժը մեծ է մարմնի կշռից, մարմինը դուրս է մղվում այնքան ժամանակ, մինչև որ նրա ընկղմված մասի արտամղած հեղուկի կշիռը հավասարվում է դուրս մղող ուժին։

$FA=\rho gV$

որտեղ՝ $\rho$-ն հեղուկի (գազի) խտությունն է, $g$-ն՝ ազատ անկման արագացումը, $V$-ն՝ սուզված մասի ծավալը։ Հեղուկի մեջ գտնվող ցանկացած մարմնի վրա ազդում է երկու ուժ՝ ուղղաձիգ դեպի վեր ուղղված դուրս հրող F_Ա ուժը (արքիմեդյան կամ Արքիմեդի ուժ) և ուղղաձիգ դեպի ներքև ուղղված F_ծ ծանրության ուժը։ Եթե այդ ուժերը հավասար են՝

$FA=\rho$ F_ծ=F_Ա,

ապա մարմինը հավասարակշռության վիճակում է։ Այս հավասարությանն արտահայտում է մարմնի լողալու պայմանը։ Որպեսզի մարմինը լողա, անհրաժեշտ է, որ նրա վրա ազդող ազդող ծանրության ուժը հավասառակշռի դուրս հրող (արքիմեդյան) ուժով։ Մարմինների լողալու պայմանը կարելի ներկայացնել է ներկայացնել այլ տեսքով։ Արքիմեդյան ուժը կարելի է ներկայացնել հետևյալ տեսքով.

$F$_Ա$=\rho _{h}V_{h}g$

Համանման ձևով կարելի է ներկայացնել նաև մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժը։ Մենք գիտենք, որ $F$_ծ$=mg$, որտեղ $m$-ն մարմնի զանգվածն է, որը հավասար է մարմնի խտության և նրա ծավալի արտադրյալին՝ $m=\rho V$, ուստի

$F$_ծ=\$\rho Vg$:

Արքիմեդյան և ծանրության ուժերի արտահայտությունները տեղադրենք $F$_ծ$=F$_Ա հավասարության մեջ.

$\rho Vg=\rho _{h}V_{h}g$

Հավասարության երկու մասերը բաժանելով $g$-ի վրա՝ կստանանք մարմինների լողալու պայմանը նոր տեսքով՝

$\rho V=\rho _{h}V_{h}$։

Արտաքին հղումներ

• Ուսուցողական հաղորդում Արքիմեդյան ուժի մասին

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 157)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արքիմեդի օրենք» հոդվածին։