Դիտել Հայաստանի արտաքին քաղաքականություն էջի աղբյուրը

{{ոճ}}
[[Պատկեր:Armenian diplomatic missions.PNG|մինի|Պետություններ, որտեղ Հայաստանը դեսպանություններ ունի {{legend|#ff0000|Հայաստան}}{{legend|#0055d4|Դեսպանություն}}|420x420փքս]]{{Հայաստանի քաղաքականություն}}'''Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը''' տարբերվում է կոմպլեմենտարիզմով։ Հայաստանը փորձում է պահպանել հարաբերությունները ինչպես [[Իրան]]ի, այնպես էլ [[Արևմտյան աշխարհ|Արևմուտքի երկրների]] և [[ԱՄՆ]]-ի հետ<ref>{{Cite web |title=Armenian Foreign Policy Between Russia, Iran And U.S. |url=http://times.am/2010/03/29/armenian-foreign-policy-between-russia-iran-and-u-s/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110724192109/http://times.am/2010/03/29/armenian-foreign-policy-between-russia-iran-and-u-s/ |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 24 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 7}}</ref><ref>{{Cite web |title=Հայաստանի արտաքին քաղաքականության հայեցակարգային հիմունքներ |url=http://analitika.at.ua/news/2009-03-13-6931 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140512214326/http://analitika.at.ua/news/2009-03-13-6931 |archive-date=2014 թ․ մայիսի 12 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 7}}</ref>։ Սակայն Հայաստանի դիրքորոշումը [[Արցախի հակամարտություն|Արցախի հակամարտության]] և [[Հայոց Ցեղասպանություն|Հայոց ցեղասպանության]] միջազգային ճանաչման շուրջ դարձավ լարված հարաբերությունների առաջացման պատճառ երկու հարևանների՝ [[Թուրքիա]]յի և [[Ադրբեջան]]ի հետ։

Հայաստանն ունի դիվանագիտական հարաբերություններ աշխարհի 150 երկրների հետ<ref>{{Cite web |title=ARMENIA PLANNING TO OPEN DIPLOMATIC REPRESENTATIONS IN BRAZIL, LITHUANIA, FINLAND AND JAPAN |url=http://www.azg.am/EN/2008122404 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110717045956/http://www.azg.am/EN/2008122404 |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 17 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 7}}</ref>, ինչպես նաև հանդիսանում է ավելի քան 40 միջազգային կառույցների անդամ, այդ թվում՝ [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|Միավորված ազգերի կազմակերպության]], [[Եվրոպայի Խորհուրդ|Եվրոպայի Խորհրդի]], [[ԱՊՀ]]-ի, [[Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն|Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության]], [[Արժույթի միջազգային հիմնադրամ]]ի և այլն։

== Միջազգային գործունեություն ==
=== Հայոց ցեղասպանության ճանաչում ===
{{Հիմնական հոդված|Հայոց ցեղասպանություն|Հայոց Ցեղասպանության ճանաչում}}

Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացը սկսվել է [[1965 թվական]]ից, երբ [[Ուրուգվայ]]ը առաջինը ճանաչեց այն։
[[Պատկեր:ArmenianGenocideRecognition.png|մինի|420x420px|աջից|Այն պետությունների քարտեզը, որոնք պաշտոնապես ճանաչել են Հայոց ցեղասպանությունը։ Բաց կանաչ գույնով նշված են այն պետությունները, որոնց շրջանների միայն մի մասն է ճանաչել ցեղասպանությունը]] 
* {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}} (2019, 2021)
* {{Դրոշավորում|Ավստրիա}} (2015)
* {{Դրոշավորում|Արգենտինա}} (2 օրենք, 5 բանաձև)<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.297/current_category.7/affirmation_detail.html Argentina Senate Declaration, March 31, 2004]</ref><ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.374/current_category.7/affirmation_detail.html Argentina Law, January 15, 2007]</ref>)
* {{Դրոշավորում|Հայաստան}}
* {{Դրոշավորում|Բելգիա}}<ref name="BSR 1998">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.148/current_category.7/affirmation_detail.html Belgium Senate Resolution, March 26, 1998]</ref>
* {{Դրոշավորում|Բուլղարիա}} (2015)
* {{Դրոշավորում|Բոլիվիա}} (2014)
* {{Դրոշավորում|Բրազիլիա}} (2015)
* {{Դրոշավորում|Վատիկան}}<ref name="VCC 2000">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.167/current_category.7/affirmation_detail.html Vatican City Communiqué, November 10, 2000]</ref>
* {{Դրոշավորում|Վենեսուելա}}<ref name="VNAR 2005">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.352/current_category.7/affirmation_detail.html Venezuela National Assembly Resolution, July 14,2005]</ref> 
* {{Դրոշավորում|Գերմանիա}}<ref>[http://dip21.bundestag.de/dip21/btd/15/056/1505689.pdf Официальный сайт Бундестаг]</ref><ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.339/current_category.7/affirmation_detail.html Germany Parliament Resolution, June 15, 2005]</ref>
* {{Դրոշավորում|Հունաստան}}<ref name="GHRPR 1996">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.156/current_category.7/affirmation_detail.html Greece (Hellenic Republic) Parliament Resolution, April 25, 1996]</ref>
* {{Դրոշավորում|Իտալիա}}<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.172/current_category.7/affirmation_detail.html Italy Chamber of Deputies Resolution, November 16, 2000]</ref>
* {{Դրոշավորում|Կանադա}} (1996<ref name="CHCR 1996">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.149/current_category.7/affirmation_detail.html Canada House of Commons Resolution, April 23, 1996]</ref>, 2002<ref name="CSR 2002">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.220/current_category.7/affirmation_detail.html Canada Senate Resolution, June 13, 2002]</ref>, 2004<ref name="CHCR 2004">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.291/current_category.7/affirmation_detail.html Canada House of Commons Resolution, April 21, 2004]</ref>)
* {{Դրոշավորում|Կիպրոս}}<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.150/current_category.7/affirmation_detail.html Cyprus House of Representatives Resolution, April 29, 1982]</ref>
* {{Դրոշավորում|Լիբանան}}<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.162/current_category.7/affirmation_detail.html Lebanon Chamber of Deputies Resolution, April 3, 1997]</ref>
* {{Դրոշավորում|Լիտվա}}<ref name="LARD 2005">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.351/current_category.7/affirmation_detail.html Lithuania Assembly Resolution, December 15, 2005]</ref>
* {{Դրոշավորում|Լյուքսեմբուրգ}} (2015)
* {{Դրոշավորում|Նիդերլանդներ}}<ref name="NPR 2004">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.355/current_category.7/affirmation_detail.html Netherlands Parliament Resolution, December 21, 2004]</ref>
* {{Դրոշավորում|Լեհաստան}}<ref name="PPR 2005">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.354/current_category.7/affirmation_detail.html Poland Parliament Resolution, April 19, 2005]</ref> 
* {{Դրոշավորում|Պորտուգալիա}} (2019)
* {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}}<ref name="pravoteka-79044">[https://archive.today/20120909044943/www.pravoteka.ru/pst/159/79044.html Ռուսաստանի Դաշնության Պետական Դումայի դաշնային ժողովի հայտարարությունը «1915-1922թթ. Հայոց ցեղասպանության դատապարտում»]</ref>
* {{Դրոշավորում|Չեխիա}} (2015)
* {{Դրոշավորում|Սլովակիա}}<ref name="SR 2004">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.330/current_category.7/affirmation_detail.html Slovakia Resolution, November 30, 2004]</ref>
* {{Դրոշավորում|Սիրիա}} (2015)
* {{Դրոշավորում|Ուրուգվայ}} (1965<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.166/current_category.7/affirmation_detail.html Uruguay Senate and House of Representatives Resolution, April 20, 1965]</ref>, 2004<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.282/current_category.7/affirmation_detail.html Uruguay Law, March 26, 2004]</ref>)
* {{Դրոշավորում|Ֆրանսիա}} (1998<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.155/current_category.7/affirmation_detail.html France National Assembly Law, May 28, 1998]</ref>, 2000<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.154/current_category.7/affirmation_detail.html France Senate Law, November 7, 2000]</ref>, 2001<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.170/current_category.7/affirmation_detail.html France Law, January 29, 2001]</ref>, 2006<ref name="génocide arménien">[{{Cite web |title=Proposition de loi complétant la loi n° 2001-70 du 29 janvier 2001 relative à la reconnaissance du génocide arménien de 1915 {{ref-fr}} |url=http://www.assembleenationale.fr/12/propositions/pion3030.asp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090211062533/http://www.assembleenationale.fr/12/propositions/pion3030.asp |archive-date=2009 թ․ փետրվարի 11 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 7}} Proposition de loi complétant la loi n° 2001-70 du 29 janvier 2001 relative à la reconnaissance du génocide arménien de 1915 {{ref-fr}}]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/international/newsid_6043000/6043368.stm Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը հաստատել է օրինագիծը, որի համաձայն 1915-17  Օսմանյան կայսրության տարիների Հայոց ցեղասպանության ժխտումը հայտարարվում է քրեական հանցագործություն]</ref>)
* {{Դրոշավորում|Չիլի}}<ref name="rian-66798950">Րիա Նովոստի. 20:19 06/06/2007. [http://www.rian.ru/world/20070606/66798950.html Չիլիի Սենատը ընդունել է Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող մի փաստաթուղթ]</ref>
* {{Դրոշավորում|Շվեյցարիա}} - Շվեյցարիայի ազգային խորհուրդ (խորհրդարանի ստորին պալատ)
* {{Դրոշավորում|Շվեդիա}}<ref>{{Cite web |date=11 марта 2010 |title=Թուրքիան հետ է կանչում Ստոկհոլմի իր դեսպանին` Շվեդիայի խորհրդարանի` Հայոց ցեղասպանության ճանաչելու պատճառով։ |url=http://www.echo.msk.ru/news/663181-echo.html |url-status=live |archiveurl=https://www.webcitation.org/65Bhn9sln?url=http://www.echo.msk.ru/news/663181-echo.html |archivedate=2012 թ․ փետրվարի 4 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 13–ին |publisher=Эхо Москвы}}</ref><ref>[http://panarmenian.net/news/rus/?nid=44056 Շվեդիայի խորհրդարանը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը]</ref><ref>[http://focus.ua/foreign/105501 Շվեդիան ճանաչել է Օսմանյան կայսրության կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանությունը։]</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/russian/international/2010/03/100311_sweden_armenian_genocide.shtml BBC Russian — Շվեդիան ճանաչել է Օսմանյան Թուրքիայում տեղի ունեցած Հայոց ցեղասպանությունը]</ref>

Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև հետևյալ շրջանները և նահանգները՝

* [[Բրազիլիա]]՝ [[Պատկեր:Bandeira do Estado de São Paulo.svg|22px]] [[Սան Պաուլու (նահանգ)|Սան Պաուլու]], [[Պատկեր:Bandeira do Ceará.svg|22px]] [[Սեարա]] և [[Պատկեր:Bandeira do Paraná.svg|22px]] և [[Պարանա (նահանգ)|Պարանա]] նահանգները<ref>[http://www.diarioweb.com.br/editorial/corpo_noticia.asp?IdCategoria=62&IdNoticia=77993] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814074702/http://www.diarioweb.com.br/editorial/corpo_noticia.asp?IdCategoria=62&IdNoticia=77993 |date=2014-08-14 }}, [http://www.panarmenian.net/eng/news/18799]</ref>
* [[Մեծ Բրիտանիա]]՝ {{Դրոշավորում|Հյուսիսային Իռլանդիա}}, {{Դրոշավորում|Ուելս}}<ref>{{Cite web |title=Ուելսի առաջին նախարարը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը |url=http://eafjd.eu/spip.php?breve2353 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110720160053/http://eafjd.eu/spip.php?breve2353 |archive-date=2011 թ․ հուլիսի 20 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 10}}</ref>, {{Դրոշավորում|Շոտլանդիա}} 
* [[Իսպանիա]]՝ {{Դրոշավորում|Բասկերի երկիր}}, {{Դրոշավորում|Կատալոնիա}}, {{Դրոշավորում|Բալեարյան կղզիներ}}<ref>[http://www.panarmenian.net/eng/world/news/22156/ Բասկերի խորհրդարանը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը]</ref><ref name="Catalonia">{{Cite web |title=Կատալոնիայի խորհրդարանը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը |url=http://www.armradio.am/news/?part=pol&id=16947 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120301192427/http://www.armradio.am/news/?part=pol&id=16947 |archive-date=2012 թ․ մարտի 1 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 10}}</ref><ref>[http://www.panorama.am/en/politics/2010/12/17/spain/ Բալեարյան կղզիների խորհրդարանը ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը]</ref>
* [[ԱՄՆ]]՝ 50 նահանգներից 43-ը<ref>[http://www.armenian-genocide.org/current_category.11/affirmation_list.html Հայկական Ազգային Ինստիտուտ], [http://www.armenian-genocide.org/copyright.html Armenian National Institute, Inc.], [http://news.xinhuanet.com/english2010/world/2010-03/05/c_13197636.htm]</ref> պաշտոնապես ճանաչել և դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը, ինչպես նաև [[ապրիլի 24]]-ը հայտարարել են հայ ժողովրդի ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր։ Սկսած [[1970]]-ական թվականներից՝ ամեն տարի ԱՄՆ նախագահները ապրիլի 24-ին հանդես են գալիս ելույթով՝ ուղղված ամերիկաբնակ հայերին։
* [[Ուկրաինա]]՝ {{Դրոշավորում|Ղրիմ}}, Ղրիմի Բարձրագույն ռադան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը<ref>[http://www.panarmenian.net/eng/politics/details/42332/CRIMEAN_PARLIAMENT_REFUSED_TO_CANCEL_THE_DECISION_TO_RECOGNIZE_ARMENIAN_GENOCIDE CRIMEAN PARLIAMENT REFUSED TO CANCEL THE DECISION TO RECOGNIZE ARMENIAN GENOCIDE], [[PanARMENIAN.Net]] (June 25, 2005)</ref>

=== Միջազգային կազմակերպություններին անդամակցությունը ===
* Հայաստանը հանդիսանում է [[Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն|Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության]] մշտական անդամը։ [[2008]] թ [[սեպտեմբեր]]ին Հայաստանն ընդունել է կազմակերպության նախագահությունը<ref>[http://www.regnum.ru/news/1114655.html Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը 2008թ․ Հայաստանի ԱԳ նախարարության հաշվետվությունը]</ref>։
* Հայաստանը չի հանդիսանում [[ՆԱՏՕ]]-ի անդամ, սակայն մասնակցում է ՆԱՏՕ-ի [[Գործընկերություն հանուն խաղաղության]] ծրագրին և անդամակցում է [[Եվրոատլանտյան գործընկերության խորհուրդ|Եվրոատլանտյան գործընկերության խորհրդին]]։

== Երկկողմ հարաբերություններ ==
=== {{Դրոշավորում|Ադրբեջան}} ===
{{Տես նաև|Արցախյան ազատամարտ}}

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանը այժմ փակ է, ինչպես նաև երկրների միջև հաստատված չեն դիվանագիտական հարաբերություններ։ Ըստ Ադրբեջանի՝ Հայաստանը բռնազավթել է իր տարածքի 14 %-ը ([[Արցախի Հանրապետություն|Արցախի Հանրապետության տարածքը]])։ Վերջիններիս միջև գնում են բանակցություններ Արցախի կարգավիճակի շուրջ՝ [[ԵԱՀԿ Մինսկի խումբ|ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի]] շրջանակներում։ Բաքվում հաճախ են կրկնում, որ եթե բանակցությունները ձախողվեն, Ադրբեջանը պատրաստ է իր վերահսկողությունից դուրս գտնվող տարածքները վերադարձնել ռազմական ճանապարհով<ref>{{Cite web |title=Լուրեր, treli.ru |url=http://www.treli.ru/newstext.mhtml?Part=2&PubID=9234 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130614062703/http://www.treli.ru/newstext.mhtml?Part=2&PubID=9234 |archive-date=2013 թ․ հունիսի 14 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 7}}</ref><ref>[https://archive.today/20120904053828/www.mk.ru/blogs/MK/2007/11/28/abroad/326053/ Московский Комсомолец]</ref><ref>{{Cite web |title=Новости — Армения |url=http://newsarmenia.ru/arm1/20060428/41555550.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140115175728/http://newsarmenia.ru/arm1/20060428/41555550.html |archive-date=2014 թ․ հունվարի 15 |access-date=2013 թ․ մայիսի 7}}</ref><ref>{{Cite web |title=Լուրեր, km.ru |url=http://www.km.ru/magazin/view.asp?id=5A2D7E21A068403899C4AAE1CF988196 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080609081024/http://www.km.ru/magazin/view.asp?id=5A2D7E21A068403899C4AAE1CF988196 |archive-date=2008 թ․ հունիսի 9 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 7}}</ref>։ Ղարաբաղում նոր պատերազմի անհրաժեշտության մասին խոսում են նաև խորհրդարանի բազմաթիվ պատգամավորներ<ref>[http://www.utro.ru/articles/2005/10/25/489069.shtml Պատերազմը Արցախում կարող է կրկնվել]</ref>։

[[2008 թվական]]ի [[նոյեմբերի 2]]-ին Ադրբեջանի, Ռուսաստանի և Հայաստանի նախագահները ստորագրեցին [[Լեռնային Ղարաբաղի հռչակագիր]]ը [[Ղարաբաղյան հակամարտություն|Ղարաբաղյան հակամարտության]] վերաբերյալ։ Երեք երկրների նախագահները համաձայնվեցին համատեղ աշխատել [[Կովկաս]]ում իրավիճակի կարգավորման շուրջ։

Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը նպատակաուղղված է մեկուսացնելու Հայաստանը տարածաշրջանային նախագծերից։ [[2006 թվական]]ին [[արաբերեն|արաբալեզու]] [[Ալ-Ջազիրա]] հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում [[Իլհամ Ալիև]]ը հայտարարել է, որ Ադրբեջանը վարում է Հայաստանը էներգետիկ և տրանսպորտային փակուղու մեջ մտցնելու քաղաքականություն<ref>[http://www.regnum.ru/news/723494.html Իլհամ Ալիև. Ադրբեջանը Հայաստանին մտցրել է փակուղու մեջ]</ref>։

Ադրբեջանը հրաժարվում է մուտքի արտոնագիր տրամադրել Հայաստանի քաղաքացիներին, ինչպես նաև օտարերկրյա այն քաղաքացիներին, որոնք ունեն հայկական ծագում<ref>[http://www.ncsj.org/Azerbaijan.shtml Azerbaijan Country Page. NCSJ: Advocates on Behalf of Jews in Russia, Ukraine, the Baltic States & Eurasia.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090308021931/http://www.ncsj.org/Azerbaijan.shtml |date=2009-03-08 }}{{ref-en}}</ref><ref>[http://www.ianyanmag.com/2011/05/14/azerbaijan-wins-2011-eurovision-song-contest/ "Azerbaijan Wins 2011 Eurovision Song Contest". Ianyan Magazine - Independent Armenian Publication.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111113172918/http://www.ianyanmag.com/2011/05/14/azerbaijan-wins-2011-eurovision-song-contest/ |date=2011-11-13 }} {{ref-en}}</ref>։
=== Եվրոպա ===
{| class="wikitable sortable" style="width:100%; margin:auto;"
|-
! style="width:15%;"| Երկիր
! style="width:12%;"| Պաշտոնապես հարաբերությունները սկսել են
!նշումներ
|- valign="top"
|{{ALB}}||<!--start date --> 1993-02-18
||Տես [[Հայաստան-Ալբանիա հարաբերություններ]]
* Ալբանիայի Հանրապետությունում ՀՀ դեսպանատունը գտնվում է [[Աթենք]]ում։
* Հայաստանում Ալբանիայի Հանրապետության դեսպանատունը գտնվում է [[Աթենք]]ում<ref>{{Cite web |title=Արխիվացված պատճենը |url=http://www.mfa.am/hy/country-by-country/al/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131003084414/http://www.mfa.am/hy/country-by-country/al/ |archive-date=2013 թ․ հոկտեմբերի 3 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 8}}</ref>։
|- valign="top"
|{{AND}}||<!--start date --> 2003-11-18
||Տես [[Հայաստան-Անդորրա հարաբերություններ]]
* Անդորրայում Հայաստանի դեսպանատունը գտնվում է [[Փարիզ]]ում։
* Հայաստանում Անդորրայի դեսպանատունը գտնվում է Փարիզում։
|- valign="top"
|{{AUT}}||<!--start date --> 1992-02-19
||Տես [[Հայ-ավստրիական հարաբերություններ]]
* Ավստրայում Հայաստանի դեսպանատունը գտնվում է [[Վիեննա]]յում։
* Հայաստանում Ավստրիայի դեսպանատունը գտնվում է Մոսկվայում ունի հյուպատոսություն Երևանում։ 
* Ավստրիան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը 2015թ.
|- valign="top"
|{{BEL}}||<!--start date --> 1992-03-10
||Տես [[Հայաստան-Բելգիա հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի [[Բրյուսել]]յում։
* Հայաստանում Բելգիայի դեսպանատունը գտնվում է Մոսկվայում ունի հյուպատոսություն Երևանում։
|- valign="top"
|{{BLR}}||<!--start date --> 1992-06-12
||Տես [[Հայաստան-Բելառուս հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Մինսկում։
* Բելառուսը դեսպանատուն ունի Երևանում։
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Բոսնիա և Հերցեգովինա}}||<!--start date --> 1997-07-29
||Տես [[Հայաստան-Բոսնիա և Հերցեգովինա հարաբերություններ]]
* Բոսնիայում Հայաստանը դեսպան չի նշանակել։
* Հայաստանում Բոսնիայի դեսպանատունը գտնվում է Մոսկվայում։
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Բուլղարիա}}||<!--start date --> 1992-01-18
||Տես [[Հայաստան-Բուլղարիա հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Սոֆիայում և 2 հյուպատոսություն Վառնայում և Պլովդիվում։
* Բուլղարիան դեսպանատուն ունի Երևանում։
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Գերմանիա}}||<!--start date --> 1992-01
||Տես [[Հայ-գերմանական հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Բեռլինում և հյուպատոսություն Կառլսրուեում։
* Գերմանիան դեսպանատուն ունի Երևանում։ 
* Գերմանիան Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել է 2005թ.
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Դանիա}}||<!--start date --> 1992-01-14
||Տես [[Հայաստան-Դանիա հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Կոպենհագենում։
* Հայաստանում Դանիայի դեսպանատունը գտնվում է Կիևում ունի հյուպատոսություն Երևանում։ 
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Ֆրանսիա}}||<!--start date --> 1992-02-24
||Տես [[Հայ-ֆրանսիական հարաբերություններ]]
* Հայաստանն ունի դեսպանություն Փարիզում և հյուպատոսություններ Լիոնում և Մարսելում։
* Ֆրանսիա դեսպանատուն ունի Երևանում։ 
* Ֆրանսիան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը 1998թ.
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Նիդերլանդներ}}||<!--start date --> 1992-01-30
||Տես [[Հայ-նիդերլանդական հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Հաագա։
* Նիդերլանդներ դեսպանատուն ունի Երևանում։ 
* Նիդեռլանդները ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը 2004թ. 
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Լեհաստան}}||<!--start date --> 1992-02-26
||Տես [[Հայ-լեհական հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Վարշավա։
* Լեհաստան դեսպանատուն ունի Երևանում։ 
* Լեհաստան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը 2005թ. 
|- valign="top"
|{{դրոշավորում|Շվեդիա}}||<!--start date --> 1992-07-10
||Տես [[Հայ-Շվեդիա հարաբերություններ]]
* Հայաստանը դեսպանատուն ունի Ստոկհոլմ։
* Շվեդիա դեսպանատուն ունի Երևանում։ 
* Շվեդիա ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը 2010թ.
|}

=== {{Դրոշավորում|Հունգարիա}} ===
[[2012 թվական]]ի [[օգոստոսի 31]]-ին Հայաստանի և Հունգարիայի միջև դիվանագիտական հարաբերեությունները խզվեցին<ref>[https://armenpress.am/arm/news/691852 Հայաստանը կասեցնում է Հունգարիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները. Սերժ Սարգսյան]</ref>։ Խզման պատճառը ադրբեջացնի մարդասպան [[Ռամիլ Սաֆարով]]ի արտահանձնումն էր Ադրբեջանին։ Վերջինս Հունգարիայում դատապարտվել էր ցմահ ազատազրկման հայազգի [[Գուրգեն Մարգարյան]]ին կացնով սպանելու համար։ Սակայն Ադրբեջան վերադառնալուն պես Իլհամ Ալիևի հրամանագրով Ռամիլ Սաֆարովը ազատ է արձակվել և պարգևատրվել մի շարք մրցանակներով<ref>{{Cite web |title=Ոճրագործ Սաֆարովն ազատ է արձակվել`Հարավային Կովկասը Եվրոպայից կտրելու նպատակով |url=http://www.arminfo.info/index.cfm?objectid=BA48D2A0-FCF4-11E1-BFB7F6327207157C |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120919185148/http://arminfo.info/index.cfm?objectid=BA48D2A0-FCF4-11E1-BFB7F6327207157C |archive-date=2012 թ․ սեպտեմբերի 19 |accessdate=2013 թ․ մայիսի 8}}</ref>։

=== {{Դրոշավորում|Հունաստան}} ===
{{Տես նաև|Հայ-հունական հարաբերություններ}}
Հունաստանը մեկն էր այն առաջին երկրներից, որոնք ճանաչեցին [[1991 թվական]]ի [[սեպտեմբերի 21]]-ին հռչակած Հայաստանի Երրորդ Հանրապետության անկախությունը, ինչպես նաև մեկն է այն պետություններից, որոնք պետականորեն ճանաչել և դատապարտել են [[Հայոց ցեղասպանություն]]ը։ [[2007 թվական]]ի հունիսին Հունաստանի նախագահ [[Կառլոս Պապուլյաս]]ը այցելեց Հայաստան։ Նրա խոսքերով.

{{Մեջբերում|Հայ-հունական հարաբերությունները դրականապես զարգանում են պաշտպանության, կրթության, ինչպես նաև մի շարք ոլորտներում<ref>[http://www.regnum.ru/news/848386.html Հայաստանը և Հունաստանը ամրապնդում են հարաբերությունները]</ref>}}

Հունաստանը [[Ռուսաստան]]ից հետո Հայաստանի երկրորդ ռազմական գործընկերներն է և ամենամոտ դաշնակիցը [[ՆԱՏՕ]]-ում։ Ամեն տարի մի քանի հայ սպաներ վերապատրաստություն են անցնում Հունաստանում, Հայաստանն էլ ռազմական և բժշկական աջակցություն է ցուցաբերում։

[[2003 թվական]]ին երկու պետությունները ստորագրեցին փոխադարձ ռազմական աջակցության համաձայնագիր, որի համաձայն նախատեսվում է ավելացնել [[Աթենք]]ի ռազմական և ռազմաբժշկական ակադեմիաներում սովորող և վերապատրաստում անցնող զինվորների սպաների թիվը։

=== {{Դրոշավորում|Վրաստան}} ===
{{Հիմնական|Հայ-վրացական հարաբերություններ}}
[[Թուրքիա]]յի և [[Ադրբեջան]]ի հետ փակ սահմանների, ինչպես նաև դեպի ծովը ելք չունենալու պատճառով, Վրաստանը Հայաստանի համար բավականին մեծ դեր է խաղում ապրանքների արտահանման և ներմուծման ոլորտում։ Հայաստանի և Վրաստանի միջև գործում է երկաթուղի, որով էլ արտահանվում է հայկական ապրանքների մեծ մասը։ [[2009 թվական]]ին Վրաստանի ապրանքաշրջանառության մեջ Հայաստանը չորրորդ տեղում էր (Վրաստանի արտահանած ապրանքների 7,9%-ը)։ Հայաստանը Վրաստան է արտահանում հիմնականում էլեկտրաէներգիա։

=== {{Դրոշավորում|Եվրամիություն}} ===
{{Հիմնական|Հայաստան-Եվրոպական Միություն հարաբերություններ}}
Հայաստանը հայտարարել է իր մտադրությունները կապված եվրոպական ինտեգրման<ref>{{Cite news |last=Матевосян |first=Гамлет |date=2003 թ․ հուլիսի 28 |title=Армения последовательна в своей политике интеграции в европейские структуры — Кочарян |url=http://www.rian.ru/politics/20030728/412724.html |accessdate=2011 թ․ հունվարի 10 |work=քաղաքականություն |publisher=«Րիա Նովոստի» |location=Երևան |language=ru |quote=«Հայաստանը հետևողական է եվրոպական կառույցներին անդամակցելու քաղաքականությանը», - երկուշաբթի օրը հայտարարել է Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Ռոբերը Քոչարյանը Հարավային Կովկասում ԵՄ ներկայացուցիչ Հեյկի Թալվինտեին։}}</ref>, ինչպես նաև [[Եվրոպական Միություն|Եվրոպական Միությանը]] անդամակցության հետ։ Հայաստանը [[2004 թվական]]ից մասնակցում է «[[Եվրոպական Հարևանության Քաղաքականություն]]» և [[2009 թվական]]ին «[[Արևելյան գործընկերություն]]» ծրագրերին։

=== {{Դրոշավորում|Իսրայել}} ===
Հայաստանը և Իսրայելը հաստատել են դիվանագիտական հարաբերություններ, սակայն միմյանց մոտ չունեն դեսպանատներ։ Փոխարենը, Իսրայելի դեսպանը Հայաստանում գտնվում է [[Թբիլիսի]] (Վրաստան), և [[Երևան]] է գալիս երկու ամիսը մեկ, իսկ Հայաստանի դեսպանը Իսրայելում գտնվում է Ֆրանսիայում։ Հայաստանը ունի հյուպատոսություն Իսրայելում։

=== {{Դրոշավորում|Իրան}} ===
{{ Տես նաև | Հայ-իրանական հարաբերություններ}}
Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը 1991 թ. դեկտեմբերի 25-ին պաշտոնապես ճանաչեց Հայաստանի անկախությունը։ 1992 թ. փետրվարի 9-ին Թեհրանում ստորագրվեց հռչակագիր՝ Հայաստանի և Իրանի միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու վերաբերյալ։ Նույն օրը ստորագրվեց Հայաստանի և Իրանի Իսլամական Հանրապետության միջև հարաբերությունների սկզբունքների և նպատակների մասին հռչակագիրը, որով Կողմերը հավաստում էին բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատելու իրենց մտադրությունը։ 1992 թ. ապրիլին Երևանում տեղի ունեցավ Իրանի Իսլամական Հանրապետության դեսպանության բացման հանդիսավոր արարողությունը։ 1992 թ. դեկտեմբերին Թեհրանում բացվեց Հայաստանի դեսպանությունը<ref>{{Cite web |title=Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն |url=http://www.mfa.am/hy/country-by-country/ir/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140822143235/http://www.mfa.am/hy/country-by-country/ir/ |archive-date=2014 թ․ օգոստոսի 22 |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 19}}</ref>։

=== {{Դրոշավորում|ԼՂՀ}} ===
{{հիմնական|Հայաստանա-արցախյան հարաբերություններ}}

=== {{Դրոշավորում|Պակիստան}} ===
{{Տես նաև|Հայ-պակիստանյան հարաբերություններ}}

=== {{Դրոշավորում|Ռուսաստան}} ===
{{Տես նաև|Հայ-ռուսական հարաբերություններ}}

[[Հայաստան]]ի վերջին ամենանշանավոր արտաքին քաղաքականության հաջողությունը եղել է [[օգոստոս]]ի [[29]]-ին, երբ [[Ռուսաստան]]ի հետ ստորագրեցին բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին համաձայնագիր, որով [[Մոսկվա]]ն պարտավորվում է պաշտպանել [[Հայաստան]]ին, երրորդ կողմի հարձակման դեպքում։[[Ռուսաստան]]ը հանդիսանում է տարածաշրջանի անվտանգության պաշտպանության խաղացողներից մեկը, և այն [[Հայաստան]]ի պատմական դաշնակիցն է։ Այս պայմանագիրը թեպետ հանդես է գալիս որպես պատասխան Ալիեևի [[ԱՄՆ]] մեկնելուն, այնուամենայնիվ պայմանագիրը հավանաբար վաղուց էր զարգացել։ Այնուամենայնիվ, ակնհայտ է, որ [[Հայաստան]]ի արտաքին քաղաքականության ավելի լայն համատեքստում [[Երևան]]ը թեև ողջունում է Ռուսաստանի անվտանգության երաշխիքը, բայց [[Հայաստան]]ը չի ցանկանում ապավինել միայն [[Մոսկվա]]յին, ոչ էլ ցանկանում է դառնալ [[Ռուսաստան]]ի և [[ԱՄՆ]]-ի [[Անդրկովկաս]]յան հարցերի առճակատման մասը։

=== {{Դրոշավորում|Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ}} ===
{{հիմնական|Հայ-ամերիկյան հարաբերություններ}}

=== {{Դրոշավորում|Թուրքիա}} ===
{{հիմնական|Հայ-թուրքական հարաբերություններ}}
Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունները լարված են Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման և Թուրքիայի՝ Ադրբեջանին Ղարաբաղյան հարցում աջակցության պատճառով։

== Տես նաև ==
* [[Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարություն]]
* [[Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ցանկ]]
* [[Դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ցանկ Հայաստանում]]

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ|2}}
{{Հայաստանի թեմաներ}}

[[Կատեգորիա:Հայաստանի արտաքին հարաբերություններ]]
[[Կատեգորիա:Հայաստանի արտաքին քաղաքականություն]]