Դիտել Ավստրիայի էրցհերցոգություն էջի աղբյուրը

{{Պատմական երկիր
| Անվանում = Ավստրիայի էրցհերցոգություն <br> {{lang-de|Erzherzogtum Österreich}}
| Նախորդ1 = Ավստրիայի դքսություն
| Դրոշ_Նախորդ1 = Coat of arms of the archduchy of Austria.svg
| Նախորդ2 = 
| Դրոշ_Նախորդ2 = 
| Նախորդ3 = 
| Դրոշ_Նախորդ3 = 
| Հաջորդ1 = Ստորին Ավստրիա
| Դրոշ_Հաջորդ1 = Flag_of_Lower_Austria.svg
| Հաջորդ2 = Վերին Ավստրիա
| Դրոշ_Հաջորդ2 = Flag_of_Upper_Austria.svg
| Հաջորդ3 = 
| Դրոշ_Հաջորդ3 = 
| Հիմնադրման տարեթիվ = 
| Ավարտի տարեթիվ = 
| Դրոշ = [[Պատկեր:Civil_ensign_of_Austria-Hungary_(1786-1869).svg|100px]]
| Դրոշի հոդված =  
| Զինանշան = [[Պատկեր:Gules_a_fess_argent.svg|82px]]
| Զինանշանի հոդված = 
| Քարտեզ = 
| Քարտեզի տարեթիվ = 
| Պետական կարգ = 
| Մայրաքաղաք = [[Վիեննա]] (խոշորագույն քաղաք)
| Պետության գլուխ = Ավստրիայի էրցհերցոգ
| Դինաստիա = [[Հաբսբուրգներ|Հաբսբուրգյան թագավորական ընտանիք]]
| Օրենսդրություն = 
| Կառավարիչ = 
| Փոխ-կառավարիչ = 
| Իրադարձություն1 = 
| Իրադարձության տարեթիվ1 = 
| Իրադարձություն2 = 
| Իրադարձության տարեթիվ2 = 
| Իրադարձություն3 = 
| Իրադարձության տարեթիվ3 = 
| Իրադարձություն4 = 
| Իրադարձության տարեթիվ4 = 
| Իրադարձություն5 = 
| Իրադարձության տարեթիվ5 = 
| Իրադարձություն6 = 
| Իրադարձության տարեթիվ6 = 
| Մակերես = 
| Բնակչություն = 
| Ազգություն = [[ավստրիացիներ]] <br> [[գերմանացիներ]]
| Արժույթ = 
| Կարգախոս = 
| Տոն = 
| Հիմն = 
| Լեզու = [[Գերմաներեն լեզվի ավստրիական տարբերակ|ավստրիական գերմաներեն]]
| Կրոն = [[Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի]]
| Նշումներ = 
}}
{{Ավստրիայի պատմություն}}
'''Ավստրիայի էրցհերցոգություն''' ({{lang-de|Erzherzogtum Österreich}}), [[Դուքս|խոշոր դքսություն]] [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] կազմում։ Եղել է [[Հաբսբուրգյան միապետություն|Հաբսբուրգյան միապետության]] միջուկը՝ ռազմաքաղաքական և սոցիալական գլխավոր հենակետը՝ [[Վիեննա]] [[մայրաքաղաք]]ով։

Ավստրիայի էրցհերցոգությունը [[1156 թվական]]ին փոխարինում է Բավարական արևելյան մարկային՝ [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] [[կայսր]] [[Ֆրիդրիխ I Շիկամորուս]]ի որոշմամբ։ [[15-րդ դար]]ից սկսած Ավստրիայի էրցհերցոգության [[Վիեննա|թագավորանիստ Վիեննան]] դարձավ նաև Սրբազան Հռոմեական կայսրերի կառավարչական կենտրոնը։

Որպես կայսերական պետություն էրցհերցոգության գոյությունն ավարտվեց [[1806|1806 թվականին]]՝ [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] փլուզման հետևանքով։ Վերջինիս տարածքում առաջացան [[Ստորին Ավստրիա]]յի և [[Վերին Ավստրիա]]յի պետական միավորումները։

== Պատմություն ==
[[Միջնադար|Զարգացած միջնադարում]] [[Ավստրիա|Ավստրիայի այժմյա տարածքը]] հայտնի էր Արևելյան մարկա անվանումով։ [[Գերմանացիներ|Էթնիկ գերմանացիները]] [[9-րդ դար|9]]-[[10-րդ դար]]երում կարողանում են տեղահանել տեղի [[սլավոններ]]ին, իսկ [[955|955 թվականին]] Լեխ գետի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտից հետո տարածաշրջանը դարձավ [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] հենակետերից մեկը։ [[976|976 թվականին]] ժամանակակից Ավստրիայի տարածքը հայտնվում է Բեբենբերգների դինաստիայի վերահսկողության տակ։

Բավարիայից Ավստրիայի անջատումից հետո՝ [[1156|1156 թվականին]], Բաբենբերգների թագավորական ընտանիքի ներկայացուցիչները ստեղծեցին կայսերական տարածք, որը [[1192|1192 թվականին]] իրեն բռնակցեց նաև հարևան [[Շտիրիա (շրջան)|Շտիրիայի դքսությունը]]։ [[1246|1246 թվականին]] [[Բոհեմիայի թագավորություն|Բոհեմիայի թագավոր]] Օտտոկար II-ը ճակատամարտում հաղթում է Գերմանիայի Հաբսբուրգ թագավոր Ռուդոլֆ I-ին՝ բռնազավթելով այժմյան [[Գերմանիա]]յի արևելյան հատվածն ու Բավարիան։ [[1156|1156 թվականին]] [[Գերմանիա|Գերմանիայի թագավոր]] [[Ֆրիդրիխ I Շիկամորուս|Ֆրիդրիխ Շիկամորուսը]] [[Ավստրիայի դքսություն]]ն առանձնացնում է, որպես կիսանկախ, ավատատիրական և հիերարխիկ պետություն [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] տարածքում։ [[1278|1278 թվականին]] տեղի է ունենում Մարտֆելֆի ճակատամարտը, որտեղ Օտտոկարը կարողանում է հաղթանակ տանել իր անհնազանդ որդու՝ Ալբերտ I-ի նկատմամբ։

[[1359|1359 թվականին]] Ռուդոլֆ IV-ն [[Ավստրիայի դքսություն]]ը դարձնում է մեծ դքսություն՝ էրցհերցոգություն, սակայն այդ քայլը չի ճանաչվում Սրբազան Հռոմեական կայսրության բարձրագույն իշխանական մարմինների կողմից։ Նույն թվականին Էռնեստ I-ը դառնում է Ավստրիայի առաջին էրցհերցոգ (մեծ դուքս)։ Սրբազան Հռոմեական կայսրությունը ճանաչում է Ավստրիայի էրցհերցոգությանը միայն 1453 թվականին՝ Ֆրեդերիկ III-ի կառավարման տարիներին։

1804 թվականին Սրբազան Հռոմեական կայսրության վերջին կառավարիչ Ֆրանցիս II-ը հրաժարվեց կայսերական գահից՝ դառնալով նոր նվիրակոչված Ավստրիական կայսրության առաջին կայսր։ Երկրում հաստատվեց Հաբսբուրգների ժառանգական վարչակարգը։ [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] փլուզումից հետո ստեղծվեցին բազմաթիվ նոր պետություններ։ Ավստրիայի էրցհերցոգությունը շարունակում է պահպանել իր դիրքը մինչև 1918 թվականը՝ [[Ավստրո-Հունգարիայի բաժանում|Ավստրո-Հունգարական կայսրության փլուզումը]]։ Դրանից հետո կայսրության տարածքը մասնատվեց, իսկ Ավստրիայի տարածքում ստեղծվեցին [[Վերին Ավստրիա|Վերին]] և [[Ստորին Ավստրիա]]յի պետական միավորումները։

== Աղբյուրներ ==
* Ավստրիայի էրցհերցոգություն // [[Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան]] : 86 — 1890—1907

== Գրականություն ==
* Wilhelm Brauneder: ''Österreichische Verfassungsgeschichte.'' 11. Auflage. Verlag Manz, Wien 2009.
* Richard van Dülmen: ''Weltgeschichte: Entstehung des frühneuzeitlichen Europa 1550–1648.'' Bd. 24, Weltbild Verlag, Augsburg 1998.
* Günter Barudio: ''Weltgeschichte: Das Zeitalter des Absolutismus und der Aufklärung 1648–1779.'' Bd. 25, Weltbild Verlag, Augsburg 1998.
* Ignaz de Luca: ''Das Erzherzogthum Oestreich.'' 1. Band von ''Geographisches Handbuch von dem Oestreichischen Staate.'' Verlag Joseph V. Degen, Wien 1791
{{ՎՊԵ|Archduchy of Austria}}
{{Պորտալ|Ավստրիա|Եվրոպա|Պատմություն|գույն=1}}

[[Կատեգորիա:Ավստրիայի պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Սրբազան Հռոմեական կայսրության պատմություն]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի նախկին միապետություններ]]
[[Կատեգորիա:1918 կազմալուծված պետություններ և տարածքներ]]