«Ռեգբի 15»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ →Ռեգբիի պատմությունը: clean up, փոխարինվեց: Ավստրալական → Ավստրալիական oգտվելով ԱՎԲ |
|||
| (40 intermediate revisions by 20 users not shown) | |||
Տող 1.
{{unreferenced}}
{{Տեղեկաքարտ Սպորտ}}
''Մանրամասների համար տես - [[Ռեգբի 15 - Խաղի ընթացքը]]<br /><br />''
'''Ռեգբի 15'''-ը կոնտակտային սպորտաձև է։ [[Ռեգբի]]ի այս տարբերակը սկիզբ է առել Անգլիայում վաղ 19–րդ դարում։ Խաղի հիմնական կանոններից մեկն է օվալաձև գնդակը ձեռքում վազը։ Խաղը նախատեսված է բաց և խոտածածկով դաշտի համար որի չափսերն են 100 մետր (երկարություն) և 70 մետր (լայնություն), իսկ դաշտի վերջնամասում տեղադրված են H-աձև դարպասներ։
Ռեգբի 15-ը դարձել է Միջազգային Ռեգբիի Միության (ՄՌՄ) անդամ 1886 թվականից և մինչ այժմ ունի անդամներ 115 երկրներում և ազգերում. 1995-ին ՄՌՄ-ն հանեց սպորտսմենների վճարների սահմանափակումները որը և օգնեց սպորտի արագ զարգացմանը մինչև պրոֆեսիոնալ աստիճան։
Առաջին անգամ ռեգբիի աշխարհի առաջնությունը անց է կացվել 1987 թվականին և կայանում է ամեն չորս տարին մեկ անգամ երբ հաղթողին է հանձնվում ռեգբիի հիմնադիր Վեբբ Էլլիսի Գավաթը։ Վեց ազգերի գավաթը եվրոպայում և երեք ազգերի գավաթը հարավային կիսագնդի հավաքականների մասնակցությամբ անց են կացվում ամեն տարի։ Ազգային ամենամեծ առաջնություններից են - Ֆրանսիական Top 14-ը, Անգլիական Guinness Premiership-ը, Հարավային Աֆրիկյան Հանրապետությունում Currie Cup-ը և Նոր Զելանդիայում Air New Zealand Cup-ը։ Այլ միջազգային մրցույթների շարքում են - Magners League-ը որին մասնակցում են իռլանդական, շոտլանդական և Ուելսի ակումբները; Super 14-ը որին մասնակցում են Հարավային Աֆրիկյան Հանրապետության, Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի ակումբները; և Heineken Cup-ը որին մասնակցում են եվրոպական երկրների ազգային առաջնությունների լավագույն ակումբները։
== Ռեգբիի պատմությունը ==
[[Պատկեր:Germany vs Belgium rugby match.jpg|thumb|right|250px|Գերմանիայի և Բելգիայի ռեգբիի հավաքականների միջև տեղի ունեցած խաղը]]
Ռեգբիի ծագումը հայտնի է 1823 թվականին Անգլիական Ռեգբի քաղաքի դպրոցում ֆուտբոլային խաղի ժամանակ կատարված դեպքից հետո երբ '''Ուիլիամ Վեբ-Էլլիս'''ը վերցնելով ֆուտբոլի գնդակը ձեռքերում և վազեց դեպի հակառակորդի դարպասը։ Չնայած նրան որ այս պատմական տարբերակը համարվում է կասկածելի, Ռեգբիի Աշխարհի Գավաթը կրում է հենց Ուիլիամ Վեբ-Էլլիսի անունը։ Ռեգբին հիմք է առել նորաստեղծ խաղից որով սկսել էին մրցել Ռեգբի քաղաքի դպրոցում։ Նախկին ռեգբիստ և Քեմբրիջի ուսանող Ալբերտ Պելլը համարվում է առաջին թիմի հիմնադիր և այդ ժամանակներում տարբեր դպրոցներ (Ռեգբի և Էտոն քաղաքներից) նույնպես խաղալով միևնույն խաղը տարբեր կանոններով ձգտում էին պահպանել իրենց նախնտրած կանոնները նաև համալսարանների համար։
Վաղ ժամանակների ռեգբիի զարգացման համար զգալի
Ռեգբիի առաջին միջազգային հանդիպումը կայացել է 1871-ի Մարտի 27-ին
1905-ից 1907 թվականներին հարավային կիսագնդի երեք երկրների լավագույն հանդես եկող ակումբները այցելեցին հյուսիսային կիսագունդ – Դեյվ Գալահերի Նոր Զելանդական ակումբը 1905-ին
Առաջին համաշխարհային պատերազմում միջազգային ռեգբիի մրցույթները դադարեցին սակայն մրցույթները շարունակվեցին Նոր Զելանդական Բանակային թիմում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը էլ ավելի կանգնեցրեց ռեգբիի ընթացքը Իտալիայում, Գերմանիայում և Ռումինիայում։ Միջազգային հանդիպումների թիվը այդ ժամանակաշրջանում կտրուկ նվազեց, բայց չնայած դրան Քեմբրիջը և Օքսֆորդը շարունակում էին պահել ավանդույթ դարցած ամենամյա համալսարանային մրցույթը։
Տող 26 ⟶ 24՝
Ռեգբին պաշտոնապես համարվում էր սիրողական սպորտաձև, սակայն 1995-ին Միջազգային Ռեգբիի Խորհուրդը հայտարարեց այն «բաց» և անսահմանափակ։
== Խաղի կանոնները ==
[[Պատկեր:Ireland vs Georgia, Rugby World Cup 2007 line up.jpg|thumb|[[Իռլանդիա]]յի և [[Վրաստան]]ի խաղը]]
[[Պատկեր:Scrum-1.JPG|thumb
[[Պատկեր:
Ռեգբի 15-ը խաղում են երկու թիմերով։ Ամեն մի թիմ սկսում է խաղը դաշտում 15-ական խաղացողներով։ Թիմերը ունեն խաղացողների 7-ական վերադարձով փոխարինման իրավունք (վնասվածքների դեպքում) և ուղիղ փոխարինման իրավունք (որպես տակտիկական քայլ)։ Միջազգային հանդիպումների ժամանակ մինչև 7 փոխարինում է թույլատրվում իսկ ազգային և սահմանակից-հարևան մրցույթներում հնարավոր է մինչև 8 փոխարինում որոնցից 3-ը պետք է պատրաստ լինեն փոխարինեն առաջին գծում խաղացողներին։
Խաղացողները թիմերում բաղկացած են 8 ճակատային (2-ով ավել քան ռեգբի 13-ում) և 7 հետևակայիններից։ Ճակատային խաղացողները
Մինչ խաղը մեկնարկելը թիմի ավագները և մրցավարը մետաղադրամի օգնությամբ որոշում են խաղի սկսող կողմին։ Մրցավարի սուլիչի հետ գցված հարվածով (դեպի հակառակորդի կիսադաշտ) մեկնարկում է խաղը։
Տող 46 ⟶ 39՝
Խաղը բաղկացած է երկու խաղակեսից, 40-ական րոպե տևողությամբ և ընդմիջումով առաջին խաղակեսի վերջում։ Թիմերը փոխվում են կողմերով առաջին խաղակեսից հետո։ Խաղաժամանակի կանգնեցում կատարվում է խաղացողի վնասվածք ստանալու կամ խաղացողի հանդեպ տույժ կիրառելու համար և դա չի մտնում ընդհանուր խաղաժամի մեջ, և այսպիսով ընդհանուր խաղը կարող է տևել ավելին քան 80 րոպե։ Խաղը ավարտվում է խաղաժամի լրացման և գնդակի դաշտից հեռացման հետ։
Փորձերը իրացվում են գոլային տարածքի և եզրային գծի մեջ ընկած տարածքում։ Ռեգբիի
Խաղադաշտում ներկա են 3 մրցավար - գլխավոր մրցավարը և 2 եզրային մրցավարներ որոնք նաև հետևում են իրացումներին և ազդանշան են տալիս դրական կամ բացասական իրացման դեպքում դրոշակներով։ Որպես լրացում այլ մասսայական մրցույթների, հաճախ օգնության է գալիս հեռուստա-մրցավարը երբ դաշտում առկա մրցավարները չեն կարողանում տեսնել կատարվածի մանրամասները։ Ի տարբերություն ֆուտբոլի մրցավարների, ռեգբիում մրցավարների վրա առկա է խողափող որի օգնությամբ հեռուստադիտողը կարող է պարզ լսել որոշումների մասին։
Խաղակեսին կարող է ավելացվել լրացուցիչ ժամանակ (կորցված ժամանակը) հետևյալ դեպքերում –
* Վնասվածք
* Մարզազգեստի փոխարինում խաղի ընթացքում
* Մարզիկի հիմնական կամ ժամանակավոր փոխարինում
* Մրցավարի խորհրդակցում այլ (կողային, հեռուստա-) մրցավարի հետ
Խաղի ընդհանուր տևողությունն է 80 րոպե։ Այն բաղկացած է 2 խաղակեսից, 40 րոպե ամեն խաղակեսը։ Հատուկ դեպքերում կարող է ավելացվել լրացուցիչ խաղակես ինչպես նաև ընդհանուր ժամանակին կարող է ավելացվել խաղի ընթացքում կորցված ժամանակը։
Առաջին խաղակեսի ավարտից մինչ հաջորդ խաղակեսի սկիզբ ընկած ժամանակահատվածը չի կարող գերազանցել 10 րոպեն։ Կախված խաղի կազմակերպիչ միությունից, խաղի ընդմիջումը կարող է երկարացվել մինչև 15 րոպե, սակայն չի կարող գերազանցել այն։
Ժամանակին հետևում է գլխավոր մրցավարը, սակայն այդ պարտականությունը կարող է փոխանցվել կողային մրցավարներից որևէ մեկին կամ պաշտոնական ժամապահին որը կտեղեկացնի գլխավոր մրցավարին։
Խաղակեսին կարող է ավելացվել լրացուցիչ ժամանակ (կորցված ժամանակը) հետևյալ դեպքերում –
*Վնասվածք
*Մարզազգեստի փոխարինում խաղի ընթացքում
*Մարզիկի հիմնական կամ ժամանակավոր փոխարինում
*Մրցավարի խորհրդակցում այլ (կողային, հեռուստա-) մրցավարի հետ
Ռեգբիի Միջազգային Միության կողմից հաստատվել են նաև հետևյալ խաղային ժամանակի կանոնները
*Միջազգային հանդիպումների ընդհանուր տևողությունը պետք է լինի ամենաքիչը 80 րոպե և ավելացված կորուստի ժամանակը
*Ոչ միջազգային հանդիպումների տևողությունը կարող է որոշվել Միության կողմից
*Եթե Միությունը չի տալիս որոշումը, դա կարող են որոշել մրցող թիմերը։ Եթե նրանք նույնպես չեն տալիս որոշում, ապա դա անում է մրցավարը։
*Գլխավոր մրցավարը իրավունք ունի տալ խաղի ավարտի ազդանշանը ցանկացած ժամանակ երբ գտնում է, որ դա կարող է վտանգ բերել։
*Եթե ժամանակը ավարտվել է իսկ գնդակը խաղի մեջ է, ապա մրցավարը պետք է թույլ տա խաղը ընթանալ մինչ գնդակի խաղը լքելը։
*Եթե ժամանակը ավարտվում է «փորձ»–ի ժամանակ, ապա մրցավարը տալիս է իրացման համար հավելյալ ժամանակ։
*Եթե եղանակային պայմանները բացառապես շոգ են կամ խոնավ ապա մրցավարի թույլատվությամբ կարող է տեղի ունենալ ընդմիջում ամեն խաղակեսում ոչ ավել քան 1 րոպե որը դիտարկվում է որպես կորցված ժամանակ։
==Միավորները==
Միավորները ռեգբիում հնարավոր է վաստակել հետևյալ կերպ -
* ''Փորձ'' (5 միավոր) - հարձակվող թիմի խաղացողը հասցնում և դնում է գնդակը (ուղղակի իջեցնելով/հպելով այն կամ սեղմելով այն դաշտին) հակառակորդի միավորային գոտում որը գտնվում է դարպասային գծի և դաշտի վերջնագծի մեջ ընկած տարածքում։
* ''Իրացում'' (2 միավոր) - թիմի ցանկացած խաղացող որը կատարել է "Փորձ" (սովորաբար ամենալավ ոտքով հարվածողը) տեղադրելով գնդակը փորձի կետի հակառակ կողմում (դեպի խաղադաշտ) կատարում է հարված դարպասի ուղղությամբ։ Եթե հարվածի արդյունքում գնդակը անցնում է ուղղահայաց ձողերի միջով (հորիզոնական դարպասաձողից վեր) ապա փորձը համարվում է նաև իրացված։ Այս ժամանակա հակառակորդ թիմի խաղացողները պետք է լինեն սեփական միավորային գոտում։
* ''Տուգանային հարված'' (3 միավոր) - Խաղում որոշ կանոնների խախտման դեպքում մրցավարը նշատակում է տուգանային հարված։ Եթե տուգանային հարվածի իրավունք ստացած թիմը որոշում է իրացնել այն գոլային հարվածով ապա այդ դեպքում գնդակը տեղադրվում է խախտումի կատարման կետում և խաղացողներից մեկը իրացնում է հարվածը։
* ''Դրոպ-գոլ'' (3 միավոր) - Երբ գնդակը խաղի մեջ է, ցանկացած խաղացող իրավունք ունի հարված կատարել դեպի հակառակորդի դարպասը։ Դա իրացնելու համար նա պետք է գցի գնդակը և միայն գետնին հպվելուց հետո կատարել հարվածը ոտքով դեպի դարպասը։ Չի թույլատրվում կատարել հարված ձեռքից։
=== Խաղացողների տեղերը դաշտում ===
{|
|1 - Բաց կողմի առաջին գծի հարձակվող (Left Prop կամ Loosehead Prop)
|
|2 - Խաղարկող (հուկեր) (Hooker)
|
|3 - Փակ կողմի առաջին գծի հարձակվող (Right Prop կամ Tighthead Prop)
|
|-
|4 - Երկրորդ գծի հարձակվող (2nd Row կամ Lock)
|
|5 - Երկրորդ գծի հարձակվող (2nd Row կամ Lock)
|
|
|
|-
|6 - Ձախ եզրային (Blindside Flanker)
|
|8 - Հանող (համար 8)(Number 8)
|
|7 - Աջ եզրային (Openside Flanker)
|
|
|-
|
|
|9 - Scrum-ի կիսապաշտպան (համար 9) (Halfback կամ Scrum-half)
|
|
|
|
|-
|
|
|
|10 - Թափառող կիսապաշտպան (համար 10)(First Five-eight կամ Fly-half)
|
|
|-
|
|
|
|
|12 - Կենտրոնական երեք-քառորդային (Second Five-eight կամ Inside Center)
|
|
|-
|
|
|
|
|
|13 - Կենտրոնական երեք-քառորդային (Center կամ Outside Center)
|
|-
|11 - Ձախ թևի երեք-քառորդային (Left Wing)
|
|
|
|
|
|14 - Աջ թևի երեք-քառորդային (համար 14)(Right Wing)
|-
|
|
|
|15 - Պաշտպան (եզրափակող)(Fullback)
|
|
|
|}
==Գլխավոր միջազգային մրցույթները==
Տող 54 ⟶ 158՝
{{Տես|Ռեգբի 15-ի մրցաշարերի ցանկ}}
[[Պատկեր:Scrum.svg|thumb|right|250px|Խաղացողների տեղերը
Ռեգբի 15-ում ամենակարևոր առաջնությունը դա '''Ռեգբիի Աշխարհի Առաջնություն'''ն է որին մասնակցում են արական սեռի ներկայացուցիչները ներկայացնելով իրենց ազգային հավաքականները որը անց է կացվում չորս տարին մեկ անգամ։ Այժմ Հարավ-Աֆրիկյան Հանրապետությունն է պաշտպանող գավաթակիրը - 2007-ի առաջնության հաղթողը որն անց էր կացվում Ֆրանսիայում։ Գավաթակիրները հաղթանակ տարան Անգլիայի հավաքականի հանդեպ որը իր հերթին 2003-ի գավաթակիրն էր։ Գլխավոր միջազգային մրցույթներից են նաև 6 Ազգերի Առաջնությունը և 3 Ազգերի Սերիան որոնք ներկայացնում են հյուսիսային և հարավային կիսագնդերը։
Տող 60 ⟶ 164՝
'''Վեց Ազգերի Առաջնությունը''' անց է կացվում ամեն տարի, որին մասնակցում են Անգլիայի, Ֆրանսիայի, Իռլանդիայի, Իտալիայի, Շոտլանդիայի և Ուելսի ազգային հավաքականները։ Ամեն թիմ հանդիպում է հակառակորդ հինգի հետ մեկ անգամ։ Սկիզբ առնելով միջազգային հանդիպումները Անգլիայի և Շոտլանդիայի միջև 1880-ականներից, Իռլանդիան և Ուեիլզը միանալով կազմեցին Տան Միջազգային Առաջնություններ։ Ֆրանսիան միացավ առաջնությանը 1900-ականներին և 1910 թվականին հաստատագրված ստեղծվեց Հինգ Ազգերի առաջնությունը։ Չնայած դրան, Տան Ազգերը (Անգլիա, Իռլանդիա, Շոտլանդիա և Ուելս) 1931-ին հանեցին Ֆրանսիային համարելով հավաքականին վատ արդյունքներ ապահովող և դաշտում ծեծկռտուկ ստեղծող ռեգբի (15-ը մինչ 1995 թվական, պաշտոնապես համարվել է սիրողական սպորտաձև)։ Ֆրանսիան վերադարձավ 1947-ին և մասնակցում է առաջնության բոլոր խաղերին 2-րդ աշխարհամարտից մինչ այսօր։ 2000-ին Իտալիան նույնպես միացավ այս առաջնությանը դարձնելով 6 Ազգերի Առաջնություն։ Ֆրանսիայի հավաքականը հանդիսանում է այս տարվա առաջնության Grand Slam հաղթողը Մարտի 20-ին 12-10 հաշվով Անգլիայի նկատմամբ։
'''[[Երեք Ազգերի
==Տես նաև==
{{Commons|Rugby union|Ռեգբի}}
* [[Հայաստանի ռեգբիի ազգային հավաքական]]
{{Արտաքին հղումներ}}
[[Կատեգորիա:Ռեգբի]]
[[Կատեգորիա:Թիմային մարզաձևեր]]
| |||