K wobsahej skočić

Wonjaty sydrik

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
(ze strony „Žerlica” sposrědkowane)
Wonjaty sydrik
Wonjaty sydrik (Galium odoratum)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Asteridy
Euasteridy I
rjad: (Gentianales)
swójba: Čerwjenkowe rostliny (Rubiaceae)
ród: Sydrik[1][2] (Galium)
družina: Wonjaty sydrik
wědomostne mjeno
Galium odoratum
( L.) Scop.
Wobdźěłać
p  d  w

Wonjaty sydrik (Galium odoratum) je rostlina ze swójby čerwjenkowych rostlinow (Rubiaceae). Dalše serbske mjena su wonjata serlica[3][4], žerlica, jadrowe zelo a wumara.

Wonjaty sydrik je wjacelětna zelišćowa rostlina, kotraž docpěje wysokosć wot 15 hač do 30 (60) cm. Ma lězacy ricom a jednore, štyrihranite, hładke stołpiki. Rostlina je słabje jědojta.

Spočatnje swětłozelene, pozdźišo ćmowozelene, lancetojte hač eliptiske, na kromje z fajnymi seršćičkami wobsadźowane łopjena docpěja dołhosć wot 2 hač do 4 cm a steja po šesćoch, horjeka po wosmjoch abo dźewjećoch we pozdatnych mutličkach (něm. de:Scheinquirl). Wonjeja intensiwnje při wjadnjenju.

Wón kćenje wot meje hač do junija (wot apryla hač do meje). Sněhběłe, zwonojte-hwězdoformowe kćenja docpěja šěrokosć wot 4 hač do 6 mm a steja we njeprawych wokołkach na trójce wjerćanych kiješkach. Króna je likojta, njese 4 wótre kónčki a docpěje šěrokosć wot hač do 5 mm.

Płody

Płody su małke ćěłcojte worješki. Wone njesu kótwički.

Při wjadnjenju a schnjenju kumarin nastanje, kotryž zawinuje typiski wóń a aroma mejoweje bowle. Přewulke mnóstwo pak zawinuje hłowybolenje a pohłušenosć.

Rosće w lisćowych a měšanych lěsach z bohatym na zelu podróstom. Ma radšo čumpate, humozne, na mulu bohate hlinjane pódy.

Rostlina je w nimale cyłej Europje rozšěrjena.

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 496.
  2. W internetowym słowniku: Labkraut
  3. Prawopisny słownik, Hornjoserbski słownik, ISBN 3-7420-1920-1, strona 453
  4. W internetowym słowniku: Waldmeister
  • Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwjazk, ISBN 3-411-12023-1, strona 116 (němsce)
  • Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 30 (němsce)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 126 (němsce)
  • Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 142 (němsce)
  • Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
  • Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
  • Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije