Marja Kubašec
Marja Kubašec (* 7. měrca 1890 w Chasowje; † 13. apryla 1976 w Budyšinje) bě spisowaćelka a prěnja serbska wučerka.
Žiwjenje
wobdźěłać
Marja Kubašec narodźi so jako dźowka žiwnosćerja-bura Mikławša Kubaša (1857–1944) a jeho mandźelskeje Madleny, rodź. Kralec (1963–1923) w Chasowje a měješe dwě młódšej sotře (Hańža, 1897–1974 a Hana, 1899–1958) a jednoho bratra (Jurij, 1903–1936). Po Radworskej ludowej šuli wopyta wot 1902 do 1909 gymnazij w Erfurće. W lěće 1909 nastupi w Duisburgu prěnje wučerske městno a nawróći so 1911 do Łužicy. Tu běše hač do 1925 z wučerku w Chrósćicach, mjez 1925 a 1938 na srjedźnej šuli w Połčnicy a hač do 1945 we Wulkich Rědorjecach. Po Druhej swětowej wójnje skutkowaše Kubašec spočatnje, čłonstwa NSDAP dla, za znowazałoženu Domowinu (čłonka zwjazkoweho předsydstwa) a wuwučowaše při serbskej ludowej uniwersiće. W lěće 1949 bu wona zaso jako wučerka w Budyšinje přistajena a dźěłaše wot lěta 1952 jako docentka za serbsku a němsku literaturu při Serbskim wučerskim wustawje w Radworju resp. w Małym Wjelkowje. Wot 1956 běše wona jako wuměnkarka a spisowaćelka w Chasowje žiwa.
Nawróćiwši so do Łužicy, sta so Kubašec 1911 z čłonku Maćicy Serbskeje. Pod wliwom Arnošta Muki a Oty Wićaza započa so po Prěnjej swětowej wójnje za serbske narodne hibanje angažować. W tutym času redigowaše dźěćacy časopis Raj, wot 1920 do 1922 nowinsku přiłohu Serbski student a přinošowaše k prěnim serbskim čitankam wyšeho schodźenka. Zdobom nastachu w 1920tych lětach prěnje swójske literarne dźěła, kaž nowela Wusadny (1922/23 w časopisu Łužica) abo dźiwadłowa hra Chodojta (prapremjera na 50. Schadźowance 1925 w Chrósćicach). Za čas skutkowanja na němskimaj šulomaj w Połčnicy a Wulkich Rědorjecach nastachu tež někotre němske hry. Jako wučerka bě Marja Kubašec za čas nacionalsocializma čłonka NSDAP.
Po Druhej swětowej wójnje přistupi Marja Kubašec 1947 Kołu serbskich spisowaćelow a 1954 Zwjazkej spisowaćelow NDR. Nawjazujo kubłanju młodych Serbow a wozrodźenju serbskeje literatury běše wona 1964 při załoženju Serbskeho pioněrskeho dźiwadła wobdźělena, z kotrehož wuńdźe po politiskim přewróće 1990 Serbske dźěćace dźiwadło při Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle. Jeje hra Wichor a słónčna pruha bu 1965 prěnja inscenacija dźiwadła.
Wosebje z jeje biografijomaj wo woporomaj nacionalsocializma Mari Grólmusec (Hwězdy nad bjezdnom, 1960) a Alojsu Andrickim (Alojs Andricki, 1967), ale tež z historiskej trilogiju wo serbskim kutowym wučerju 18. lětstotka Bosćiju Serbinje namaka Kubašec wulki wothłós. Nimo toho přełoži wona mnoho hrow z čěšćiny a pozdźišo tež z rušćiny. Tež jeje twórby so zdźěla do němčiny, čěšćiny, pólšćiny a bołharšćiny přełožichu.
W lěće 1962 bu Marja Kubašec z Mytom Ćišinskeho, 1966 z Literarnym mytom Domowiny a 1975 z Medalju Johannesa R. Bechera wuznamjenjena.
Twórby (wuběr)
wobdźěłać- Wusadny. Smoler, Budyšin 1925.
- Khodojta. Hra w třoch jednanjach. Smoler, Budyšin 1926.
- Jakub Bart Ćišinski. Basnik młodźiny a přichoda 1856-1909. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1949.
- Koło časow. Wubrana zběrka powědančkow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1959.
- Hwězdy nad bjezdnom. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1960.
- Ptače worakawstwa a druhe powědančka. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1961
- Bosćij Serbin. Historiski roman. Trilogija, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1963, 1964 a 1965.
- Alojs Andricki. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1967.
- Lěto wulkich wohenjow. Historiski roman. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1970.
- Nalětnje wětry. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1978.
Literatura
wobdźěłać- Trudla Malinkowa: A znowa maš so rozsudźić. Žiwjenski wobraz Marje Kubašec. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1990.
- Dietrich Scholze: Stawizny serbskeho pismowstwa 1918–1945. LND, Budyšin 1998, str. 119–126
Žórle
wobdźěłać- Dietrich Scholze-Šołta : „Kubašec (Kubasch), Marja (Maria)”. W: Sächsische Biografie, wudawane wot Instituta für Sächsische Geschichte und Volkskunde e.V., wobdźěłane wot Martiny Schattkowskeho (serbsce, němsce)
- Ingrid Juršikowa: Kubašec, Marja. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 315slsl.
Wotkazaj
wobdźěłać- Marja Kubašec – Literatura w katalogu Němskeje narodneje biblioteki (němsce) (němsce)
- Literatura wot Marje Kubašec w Serbskej bibliografiji (němsce)