Mî-koet

Chhâm-siòng Hak-kâ-fa Hon-sṳ pán-pún. / 參詳客家語漢字版本。

Mî-li-kiên Ha̍p-chung-koet (Yîn-ngî: United States of America) thûng-sòng chhṳ̂n-cho Mî-koet (Yîn-ngî: America), he vi-yî Pet-Mî-chû ke lièn-pâng khiung-fò chṳ koet-kâ, ya-he sṳ-kie sông chui yû-kiú ke koet-kâ.

Mî-koet pún-thú hiong-tûng he Thai Sî-yòng, sî-lìm Thai-phìn-yòng, pet piên-kie kho-chho̍k Kâ-nâ-thai, nàm-fông chiap Me̍t-sî-kô khi̍p Me̍t-sî-kô vân. Sú-tû he Fà-sṳn-tun Kô-lùn-pí-â thi̍t-khî.

Mî-koet ngièn chhṳ chhut-yì 1776-ngièn thot-lì Yîn-koet thúng-chhṳ ke Pet-Mî chhṳ̍t-mìn-thi, Sṳ̍p-sâm chû ke chhṳ̍t-mìn-thi thoi-péu yit-thùng fat-péu liáu "Mî-koet Thu̍k-li̍p Siên-ngièn", chhai kîn-li̍t kiên-khú ke thu̍k-li̍p chan-chên heu, yî 1783-ngièn lâu Yîn-koet chhiâm-thin Pâ-lì hia̍p-yok, chhiùng-chhṳ́ su-tó sṳ-kie kok-koet ke sṳ̀n-ngin.

Kîn-ko lióng-pak tô ngièn ke fat-chán, Mî-koet koet-thú put-thon khóng-chán, sâm-sṳ̍p-chhit ke chû chhṳ̀-siu̍k kâ-ngi̍p lièn-mèn khì-hâ. Muk-chhièn yûńg-sṳ̍p ke chû, yit-ke lièn-pâng chhṳ̍t-hot thi̍t-khî, yî-khi̍p hói-ngoi liâng-thi. Koet-thú mien-chit chhêu-ko 962-van phiàng-fông Kûng-lî, he sṳ-kie sông thi-sâm koet-thú mien-chit ke koet-kâ. Mî-koet yû sâm yi kî-mìn.

Kien-koet lióng-pak tô ngièn yî-lòi, Mî-koet chên kîn-li̍t ko nui-chan (1861─1865 ngièn) lâu kîn-chi thai khiúng-fông (1930 ngièn-thoi), yìn-yèn kiên-sú chhṳ-yù Mìn-chú chṳ chṳn-chhṳ chṳ-thu, sṳ̀n-vì mìn-chú khi̍p kûng-mìn chhṳ-yù ke thoi-péu-sin koet-kâ. Mî-koet Phàng-thai ke Kîn-chi、Vùn-fa、Khô-ho̍k kî-su̍t、lâu kiûn-sṳ yáng-hióng-li̍t kon-chhôn liáu cháng-ke Ngi-sṳ̍p Sṳ-ki|Ngi-sṳ̍p Sṳ-ki. Chhai Thi-yit-chhṳ sṳ-kie thai-chan lâu Thi-ngit-chhṳ sṳ-kie thai-chan chûng, Mî-koet kiên thùng-mèn-koet yit-thùng tet-tó sṳn-li, pin kîn-li̍t su sṳ̍p-ngièn ke Lâng-chan heu chûng-yî thô Sû-lièn, sṳ̀n-vì sṳ-kie sông vì-yit ke chhêu-khi̍p thai-koet.

Li̍t-sṳ́

Kháu-kú-ho̍k ngièn-kiu péu-mìn, Mî-koet Ngièn-chhu-mìn chûng ke thai-tô-sú he Vòng-chúng-ngìn ke heu-yí, ngìn-lui khôi-sṳ́ yî kûng-ngièn-chhièn 5-van ngièn chó-yu chhut-hien chhai Mî-chû. Kî-pún lâu ngìn-lui chhut-hien chhai ngit-pún lâu Sṳ̂-khâm-ke-na̍p-vì-â ke sṳ̀ -kiên siông-thùng. Sṳ́ -chhièn yì-mìn lòi-chhṳ Â-chû lâu Êu-chû. Chú-yeu ke yì-mìn fa̍t-thûng fat-sâng chhai yok 1.4-van to 1.1-van ngièn chhièn. Chṳ̂-heu hìn-sṳ̀n Mî-chû ngièn-chhu-mìn.

1492-ngièn 10-ngie̍t 12-ngit, chhai Sî-pân-ngà ńg vòng kî-chhṳ̀ -hâ, Kô-lùn-pu to-tha̍t Pâ-hâ-mâ Khiùn-tó ke Sṳn Sat-ngì-ngá-tô Tó. 1493-ngièn, Kô-lùn-pu chhai kîm Sṳn Tô-mìn-kô kien-li̍p thi-yit ke Sî-pân-ngà chhṳ̍t-mìn-thi. Chhṳ́ -heu, Êu-chû khôi-sṳ́ chhṳ̍t-mìn Mî-chû, Pet-mî-chû ke ngièn-chhu-mìn khôi-sṳ́ ngie̍t-chhìn pong-chhu yì-mìn, than von-lòi he chhṳ̍t-mìn-chá ke pú-sat, khi-kón lâu nù-yi̍t, ngièn-chhu-mìn chhiùng-chhṳ́ khôi-sṳ́ pûn chhṳ̍t-mìn.

1607-ngièn, vi-yî Lùn-tûn ke Vì-kit-nì-â Kûng-sṳ̂ chhai Pet-mî Chhiet-sat-phì-khiet-vân ke Cham-mê-sṳ̂-tûn kien-li̍p Yîn-koet ke thi-yit ke tón-chhiam chhṳ̍t-mìn-thi. Khì heu, Yîn-koet chhai Pet-mî Thai-sî-yòng yèn-ngan ke tûng-pet-phu lâu chûng phu liu̍k-sa kien-li̍p chhṳ̍t-mìn-thi. 1624-ngièn, Hò-làn chhai Hâ-tet-sùn Hò khiéu kien-li̍p chhṳ̍t-mìn -thi: Sîn Nì-tet-làn, pin chhai chhṳ́ -heu ke kí-sṳ̍p ngièn-kiên khok-chán to Không-nái-thi̍t-khiet lâu Tet-là-ngá-hò Kuk. 1652-ngièn chṳ 1675-ngièn Yîn-koet lâu Hò-làn ke sâm-chhṳ chan-châng heu, Hò làn yún-kiú chha̍t-lì Pet-mî, Yîn-koet tet-to Sîn Nì-tet-làn pin ki-sa tsak-chán chhṳ̍t-mìn-thi. Chṳ 1775-ngièn Pet-mî Thu̍k-li̍p Chan-châng, Yîn-koet chhai Pet-mî Thai-sî-yòng yèn-ngan ke hien Mî-koet kin-nui siên-heu kien-li̍p liáu 13 ke chhṳ̍t-mìn-thi (Sîn Hàn-pu-ha, Mâ-sat-chû-set, Lò-tet Tó, Không-nái-thi̍t-khiet, Néu-yok, Pîn-sip-fap-nì-â, Sîn Chhe̍t-sî, Tet-là-ngá, Mâ-lî-làn, Fut-kit-nì-â, Pet Khà-lò-lòi-na̍p, Nàm Khà-lò-lòi-na̍p lâu Khiâu-chhṳ-â).

Kiûn-sṳ

模板:Link FA 模板:Link FA 模板:Link FA 模板:Link FA 模板:Link FA 模板:Link FA 模板:Link FA