Diferencia entre revisiones de «Amérika»
mbSin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
(No se muestran 2 ediciones intermedias de otro usuario) | |||
Jehai 4: | Jehai 4: | ||
|Población = 988.520.780 |
|Población = 988.520.780 |
||
|Densidad = 22,1 |
|Densidad = 22,1 |
||
|Gentilicio = |
|Gentilicio = Amérikano |
||
|Países ={{Desplegable|título=35 tetãnguéra |
|Países ={{Desplegable|título=35 tetãnguéra |
||
|1 = {{ATG}}<br />{{ARG}}<br />{{BAH}}<br />{{BAR}}<br />{{BIZ}}<br />{{BOL}}<br />{{BRA}}<br />{{CAN}}<br />{{CHL}}<br />{{COL}}<br />{{CRI}}<br />{{CUB}}<br />{{DMA}}<br />{{ECU}}<br />{{ESA}}<br />{{USA}}<br />{{GRN}}<br />{{GUA}}<br />{{GUY}}<br />{{HAI}}<br />{{HON}}<br />{{JAM}}<br />{{MEX}}<br />{{NIC}}<br />{{PAN}}<br />{{PAR}}<br />{{PER}}<br />{{DOM}}<br />{{SKN}}<br />{{VIN}}<br />{{LCA}}<br />{{SUR}}<br />{{TRI}}<br />{{URU}}<br />{{VEN}} |
|1 = {{ATG}}<br />{{ARG}}<br />{{BAH}}<br />{{BAR}}<br />{{BIZ}}<br />{{BOL}}<br />{{BRA}}<br />{{CAN}}<br />{{CHL}}<br />{{COL}}<br />{{CRI}}<br />{{CUB}}<br />{{DMA}}<br />{{ECU}}<br />{{ESA}}<br />{{USA}}<br />{{GRN}}<br />{{GUA}}<br />{{GUY}}<br />{{HAI}}<br />{{HON}}<br />{{JAM}}<br />{{MEX}}<br />{{NIC}}<br />{{PAN}}<br />{{PAR}}<br />{{PER}}<br />{{DOM}}<br />{{SKN}}<br />{{VIN}}<br />{{LCA}}<br />{{SUR}}<br />{{TRI}}<br />{{URU}}<br />{{VEN}} |
||
Jehai 12: | Jehai 12: | ||
|Zona horaria = UTC-10 a UTC-2 |
|Zona horaria = UTC-10 a UTC-2 |
||
|Ciudades más pobladas = <!--Listando sólo las 10 mayores--><br /> [[Méjiko táva]]<ref>INEGI:[http://www.inegi.org.mx/inegi/contenidos/espanol/prensa/Boletines/Boletin/Comunicados/Especiales/2001/Enero/cp_08.pdf Población de Zona Metropolitana de Ciudad de México por INEGI]</ref><br /> [[Nueva York]]<br /> [[São Paulo]]<br/> [[Buenos Aires]]<ref>http://www.indec.gov.ar/nuevaweb/cuadros/4/EPHcont_2trim10.pdf</ref><br /> [[Los Ángeles]]<ref>http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_NSRD_GCTPL2.US24PR&prodType=table</ref><br /> [[Río de Janeiro]]<br /> [[Bogotá]] <br /> [[Lima]]<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html</ref><br /> [[Santiago de Chile|Santiago]] <ref>http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf</ref><br/> [[Caracas]] <br/> [[Belo Horizonte]]<br/>[[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]]<br/> [[Monterrey]] |
|Ciudades más pobladas = <!--Listando sólo las 10 mayores--><br /> [[Méjiko táva]]<ref>INEGI:[http://www.inegi.org.mx/inegi/contenidos/espanol/prensa/Boletines/Boletin/Comunicados/Especiales/2001/Enero/cp_08.pdf Población de Zona Metropolitana de Ciudad de México por INEGI]</ref><br /> [[Nueva York]]<br /> [[São Paulo]]<br/> [[Buenos Aires]]<ref>http://www.indec.gov.ar/nuevaweb/cuadros/4/EPHcont_2trim10.pdf</ref><br /> [[Los Ángeles]]<ref>http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_NSRD_GCTPL2.US24PR&prodType=table</ref><br /> [[Río de Janeiro]]<br /> [[Bogotá]] <br /> [[Lima]]<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html</ref><br /> [[Santiago de Chile|Santiago]] <ref>http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf</ref><br/> [[Caracas]] <br/> [[Belo Horizonte]]<br/>[[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]]<br/> [[Monterrey]] |
||
|Nombre=Amérika}} |
|||
}} |
|||
'''Amérika''' térã '''"Awya Yala"''' ningo |
'''Amérika''' térã '''"Awya Yala"''' ningo yvyvusu ojeipysóva [[paraguasu Árktiko]] guive [[paraguasu Antártiko]] peve. Ipukukue rupi, 42.000.000 km², opyta mokõihápe yvyvusukuéra apytépe. Hete oñemboja'o irundy hendápe: [[Amérika Yvateogua]], [[Amérika Mbyteogua]], [[Antillas]] ha [[Amérika Yvyogua]]. |
||
== Hera ypy == |
== Hera ypy == |
||
Jehai 20: | Jehai 20: | ||
== Amérika Hembiasakue == |
== Amérika Hembiasakue == |
||
Jepéramo oñeimo'ã [[ |
Jepéramo oñeimo'ã [[Yvypóra|avakuéra]] ou raẽ Amérika-pe [[Sivéria]]-gui 12-14.000 ary Beringia Yvyvovo rupi ko'ãga heta hetave tembikuaahára oimo'ã ndaupéichai ojuhúgui heta mba'e ohechaukáva ikatuha avakuéra ou América-pe ymave guive. |
||
Mbohapy sa ary oipu'aka rire |
Mbohapy sa ary oipu'aka rire [[Európa]] América-pe oñepyrũ oñemosãso, tenonderãme umi pa'apy colonia Amérikayvateogua, ary [[1776]]. Péicha heñói tetã [[Amérika Retãvorekuéra Joaju|USA]]. Uperire ary [[1804]]-pe umi tembiguái [[Áfrika|Áfrikagua]] oĩva [[Hyãsia]] poguýpe oñemopu'ã avei omombyta hag̃ua ambue tetã pyahu hérava [[Haiti]]. |
||
Ary [[1810|1811]] oñepyrũ oñemosãso avei ambue tavakuéra oĩva [[Epáña]] poguýpe. [[1811]]-pe isãso [[Paraguái]], [[1816]]-pe isasõ [[Arahentína]] ha hera [[Provisias Joaju Río Plata-gua|Provinsias Joaju Río Plata-gua]], [[1818]]-pe isasõ [[Chíle]], [[1819]]-pe isãso Kolómbia, [[Perũ]] ha [[Venesuéla]], Ary [[1822]] isãso [[Méhiko]] upeo [[Peteĩha Mburuvi Méhiko]], [[Panama]] ha [[Tavakuairetã Ndominikagua]], ha [[Tavakuarairetã Federal Mbyteamérika-gua]], ha [[Pindoráma]] hera [[Pindoráma Mburuvi]] [[Poytuga]]-gui. |
|||
Ary 1809 oñepyrũ oñemosãso avei ambue tavakuéra oĩva España poguýpe. Ary [[1822]] Brasil oñemohenda peteĩ Tekokuaiño-icha (tetã orekóva peteĩ mburuvicha guasu año). |
|||
== Tetãnguéra hekosãsova == |
== Tetãnguéra hekosãsova == |
||
Jehai 40: | Jehai 40: | ||
|'''{{BIZ}}'''||'''{{JAM}}''' |
|'''{{BIZ}}'''||'''{{JAM}}''' |
||
|- |
|- |
||
|'''{{BOL}}'''||'''{{MEX}}''' |
|'''{{BOL|Volívia=Volivia}}'''||'''{{MEX}}''' |
||
|- |
|- |
||
|'''{{BRA}}'''||'''{{NIC}}''' |
|'''{{BRA}}'''||'''{{NIC}}''' |
Jehaipy ko'ãgagua - 17:57 20 jasypateĩ 2023
|
Amérika térã "Awya Yala" ningo yvyvusu ojeipysóva paraguasu Árktiko guive paraguasu Antártiko peve. Ipukukue rupi, 42.000.000 km², opyta mokõihápe yvyvusukuéra apytépe. Hete oñemboja'o irundy hendápe: Amérika Yvateogua, Amérika Mbyteogua, Antillas ha Amérika Yvyogua.
Hera ypy
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Ko yvyrusúpe ningo oñembohéra raẽ "América"-icha peteĩ kuatia Cosmographiae Introductio Európa-pe ohaíva'ekue Mathias Ringmann, oñe'ẽ jave yvýre ojuhúva Cristóbal Colón. Ypykuéra ombohéra ichupe "Awya Yala", he'iséva "Yvy ityarõ etéva". Ko ñe'ẽ ou te'ýikuéra hérava Kúna Panama-gua ha ojerureva'ekue ojeipuru hag̃ua mburuvicha aimara Takir Mamani.(1)
Amérika Hembiasakue
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Jepéramo oñeimo'ã avakuéra ou raẽ Amérika-pe Sivéria-gui 12-14.000 ary Beringia Yvyvovo rupi ko'ãga heta hetave tembikuaahára oimo'ã ndaupéichai ojuhúgui heta mba'e ohechaukáva ikatuha avakuéra ou América-pe ymave guive.
Mbohapy sa ary oipu'aka rire Európa América-pe oñepyrũ oñemosãso, tenonderãme umi pa'apy colonia Amérikayvateogua, ary 1776. Péicha heñói tetã USA. Uperire ary 1804-pe umi tembiguái Áfrikagua oĩva Hyãsia poguýpe oñemopu'ã avei omombyta hag̃ua ambue tetã pyahu hérava Haiti.
Ary 1811 oñepyrũ oñemosãso avei ambue tavakuéra oĩva Epáña poguýpe. 1811-pe isãso Paraguái, 1816-pe isasõ Arahentína ha hera Provinsias Joaju Río Plata-gua, 1818-pe isasõ Chíle, 1819-pe isãso Kolómbia, Perũ ha Venesuéla, Ary 1822 isãso Méhiko upeo Peteĩha Mburuvi Méhiko, Panama ha Tavakuairetã Ndominikagua, ha Tavakuarairetã Federal Mbyteamérika-gua, ha Pindoráma hera Pindoráma Mburuvi Poytuga-gui.
Tetãnguéra hekosãsova
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]Mandu'apy
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- ↑ INEGI:Población de Zona Metropolitana de Ciudad de México por INEGI
- ↑ http://www.indec.gov.ar/nuevaweb/cuadros/4/EPHcont_2trim10.pdf
- ↑ http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_NSRD_GCTPL2.US24PR&prodType=table
- ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html
- ↑ http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones/Informes/Microsoft%20Word%20-%20InforP_T.pdf