Esquema corporal

O esquema corporal é un concepto empregado en varias disciplinas, incluíndo psicoloxía, neurociencia, filosofía, medicina deportiva e robótica. Pode referirse tamén a unha técnica de educación física ou a unha técnica de debuxo de persoas ou outros seres vivos.

Do latín schema, e este do grego σχῆμα, "figura", e do latín corpus, "corpo", en particular o tronco, e tamén "figura"; nalgunha acepción provén da adaptación do inglés postural schema e body schema.

Véxase tamén: Imaxe corporal e Propiocepción.

O modelo postural

O neurólogo Sir Henry Head definiuno orixinalmente como un modelo postural do corpo que organiza e modifica activamente as impresións producidas polos impulsos sensoriais entrantes de tal xeito que a sensación final da posición corporal ascende á conciencia cargada dunha relación con algo que pasou antes. Ao realizar un seguimento da posición dos membros, desempeña un papel importante no control da acción . Implica aspectos tanto dos sistemas central (procesos cerebrais) como dos sistemas periféricos (sensoriais, propioceptivos). Así, un esquema corporal pode considerarse a colección de procesos que rexistra a postura das partes do corpo no espazo. O esquema actualízase durante o movemento do corpo. Este é normalmente un proceso non consciente e úsase principalmente para a organización espacial da acción. Polo tanto, é unha representación pragmática das propiedades espaciais do corpo, que inclúe a lonxitude dos membros e os segmentos dos membros, a súa disposición, a configuración dos segmentos no espazo e a forma da superficie do corpo. O esquema corporal tamén xoga un papel importante na integración e uso de ferramentas por parte dos humanos.

Unha clara diferenciación do esquema corporal da imaxe corporal foise desenvolvendo gradualmente. Ligado aos conceptos de corpo e espazo, en 1963 o antropólogo estadounidense Edward T. Hall definiu a proxémica (do inglés proxemics) como o espazo persoal dun individuo nun medio social, definíndoo como o conxunto das observacións e teorías referentes ao uso que as persoas fan do espazo en tanto que produto cultural específico.

Na educación física

O esquema corporal é a conciencia do corpo como medio de comunicación consigo mesmo e co ambiente. Piaget afirmaba que o neno ao nacer non diferencia o corpo do mundo exterior, e vai descubrindo por partes o seu corpo a través da acción, tomando conciencia progresiva da diferenciación e individualidade, dos demais e do mundo exterior

Un bo desenvolvemento do esquema corporal presupón unha boa evolución das habilidades motrices, das percepcións espaciais e temporais e da afectividade. O coñecemento adecuado do corpo inclúe a imaxe corporal e o concepto corporal, que se poden desenvolver con actividades que favorecen:

• O coñecemento do corpo no seu conxunto;
• O coñecemento do corpo segmentado;
• O control de movementos globais e segmentados;
• Equilibrio estático e dinámico;
• A harmónica expresión corporal.

No debuxo

Esquema corporal aplicado á cabeza.

Pasos dos esquemas corporais.

O esquema corporal é unha idea que temos sobre o corpo humano, as súas diferentes partes e sobre os movementos que podemos ou non podemos facer con el. É unha imaxe mental que temos do noso corpo en relación co medio e a contorna, nunha situación estática. Úsase para suxerir a postura na que se presentará o corpo representado. Tamén se aplica á representación de animais.

O xeito máis común é debuxar primeiro as liñas de dirección do personaxe, é dicir, as liñas que definen a dirección do seu tronco, cabeza e pescozo e extremidades. As articulacións adoitan representarse mediante círculos que conectan as diferentes liñas de dirección, mentres que o tronco pode representarse por un trapecio ou dous triángulos e a cabeza por un óvalo.

Sobre este esquema debúxase a silueta externa do corpo sostida polas figuras xa debuxadas. Posteriormente, o esquema elimínase deixando só a silueta, pois esta técnica é orientativa e non adoita aparecer no resultado final. Emprégase como base para bandas deseñadas, audiovisuais (na fase de guión gráfico ou storyboard) e como apuntamentos rápidos para cadernos de campo.

 

Véxase tamén

Outros artigos

• Bosquexo
• Espido
• Debuxo
• Espazo
• Imaxe corporal
• Proxémica
• Propiocepción
• Tridimensional