León, España

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: León (homónimos).

León (en leonés: Llión) é a cidade capital da provincia de León situada na comunidade autónoma de Castela e León, localizada no noroeste da Península Ibérica en España. É atravesado polos ríos Bernesga e Torío.

León, España

León (es)
Brasón
Localización
42°35′56″N 5°34′01″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Castela e León
Provincia	provincia de León
Capital de	Reino de León provincia de León Rexión de León Reino de Galicia
Capital	León (en)
Contén a división administrativa	Armunia (en) León (en) Oteruelo de la Valdoncina (en) Trobajo del Cerecedo (en)
Poboación
Poboación	121.281 (2023) (3.107,38 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Q107554083 Q107554116 Q107554113 Rede de Xudarías de España
Superficie	39,03 km²
Altitude	837 m
Comparte fronteira con	San Andrés del Rabanedo Villaturiel Onzonilla Santovenia de la Valdoncina Valdefresno Sariegos Villaquilambre Valverde de la Virgen
Datos históricos
Creación	29 a. C.
Evento clave 30 de abril de 1368 Siege of León (en)
Organización política
• Alcalde	José Antonio Diez Díaz (en) (2019–)
Órgano lexislativo	Concello de León ,
Identificador descritivo
Código postal	24001–24010
Fuso horario	UTC+01:00
Prefixo telefónico	987
Código INE	24089
Outro
Irmandado con	León Matanzas (pt) Puebla de Zaragoza Voronej (pt) (1996–) Xiangtan (pt) (2010–)
Sitio web	aytoleon.es

O concello acada unha poboación de 120.951 habitantes (2022) e posúe unha área metropolitana (Alfoz de León) de 198.249 habitantes (2020).

Naceu dun campamento militar romano da Legio VI Victrix, instalado na confluencia dos ríos Bernesga e Torío no 79 a. C., o seu carácter de cidade consolidouse co asentamento definitivo da Legio VII Gemina no século I. Coa chegada dos musulmáns á Península, a cidade fica parcialmente despoboada. En 856 León recibe un novo impulso repoboador por parte do Reino de Asturias. Será García I quen en 910 converta a cidade de León na cabeza do máis importante reino cristián da Península Ibérica na época, dando inicio ao Reino de León, cuxa vixencia nominal chegou até o século XIX, mais dende a Plena Idade Media a cidade perdeu a importancia e pulo de antano, en parte pola perda da súa independencia debida a unión da coroa leonesa e a castelá, definitiva dende 1301, constituíndo canda outros reinos e territorios a Coroa de Castela.

Historia

As escavacións arqueolóxicas levadas a cabo durante os últimos anos na cidade de León poden precisar, con probas evidentes, que a súa orixe é romana. Pese que se lle atribúe a fundación á Legio VII Gemina semella segura a hipótese de que a unidade que tomou parte nas Guerras Cántabras (29 a.C. - 19 a.C.) Legio VI Victrix xa precedera á Legio VII no lugar.

As evidencias arqueolóxicas que veñen a verifica-lo inicio do asentamento romano foron proporcionadas por escavacións efectuadas tanto no interior como fóra do actual recinto fortificado. As primeiras, ademais de testemuñar importantes vestixios da ocupación da Legio VII Gemina, permitiron determina-la existencia de dous campamentos precedentes. O máis antigo dataríase entre os últimos anos do século I a.C. e os comezos do seguinte século. Pouco tempo máis tarde erixiríase un segundo, perdurando ata practicamente a chegada da Legio VII Gemina.

O recinto ocupado pola Legio VII ten forma rectangular, a típica dun campamento romano ou castra de 570 a 350 metros, capacitado, por isto, para albergar unha lexión nas súas 20 hectáreas de superficie. Foi amurallado en dous momentos diferentes. O primeiro, representado por un muro de opus vittatum reforzado cun terraplén interno, debeu ser contemporáneo ou lixeiramente posterior ó establecemento da lexión, respondendo á tendencia xeneralizada de levantar, ou substituír progresivamente, as defensas dos recintos militares en terra e madeira por outras en pedra.

A segunda fortificación é a muralla con torres visible en varios puntos da cidade. Debeu de erguerse a finais do século III ou comezos do IV. Conserva 36 cubos, a metade dos que debeu incorporar inicialmente, ademais das oito torres que flanqueaban as súas portas.

O campamento contou, aló menos, cun acueduto que chegaba ó recinto polo noroeste, mais a súa orixe ou captación non se coñece. A súa cronoloxía habería que situala entre finais do século I e os comezos do século II.

As últimas intervencións permitiron coñecer algunha das características das edificacións dos campamentos. As máis completas aparecidas ata o momento son os restos das edificacións cos diversos espazos destinados ó aloxamento dos soldados.

Especial atención merecen as grandes termas situadas en boa parte baixo a catedral. Localízanse nas inmediacións da porta oriental do campamento, ó carón da Vía Principalis.

Unha escavación realizada no exterior do recinto amurallado, nas proximidades do seu ángulo sueste, permitiu descubri-los restos dunha galería abovedada, pero non puido asociarse cunha edificación determinada.

Restos dunhas pequenas termas apareceron recentemente no barrio de San Lorenzo, ó leste do recinto fortificado. A súa cronoloxía pódese establecer dun xeito amplo polos selos presentes nos seus muros. Todos portaban a inscrición Legio VII Gemina Felix, polo que nos indica que puideron construírse dende o 73 ou 74 d.C., sen supera-lo principado de Septimio Severo (193-211 d.C.), momento no que recibe o epíteto de Pía.

O contorno suburbano proporcionou ata o momento dúas necrópoles de inhumación de época tardía. As características dos enterramentos son similares en ambos casos, fosas delimitadas con ladrillos ou cantos e cuberta con ladrillos ou tellas a dobre vertente ou cha etc. Existe tamén un sartego de laxas.

No período comprendido entre os séculos VI e VIII, a escaseza de evidencias arqueolóxicas, só localizadas en lugares concretos, proxectan unha imaxe carente de vitalidade urbana, cunha clara redución do espazo habitado, que semella concentrarse na zona sul. Ata agora, nada indica que poidamos falar dunha civitas, xa que se aprecia unha total continuidade coa etapa baixoimperial, o que nos indica que a presenza do poder visigodo foi nula ou mínima, reducida, quizais, o acuartelamento dalgunhas tropas.

A cidade foi conquistada polos musulmáns no ano 712. Cara ao ano 846, un grupo de mozárabes tentou repoboa-la cidade, máis un ataque musulmán rematou con aquela iniciativa. No ano 856, co rei Ordoño I, produciuse un novo intento de repoboación, con éxito, e máis tarde no ano 914, Ordoño II, fíxoa capital do seu reino. Saqueada por Almanzor cara ao ano 987, foi de novo reconstruída e repoboada con Afonso V, que lle outorgou o Foro de 1017, co que se regulou a vida económica da cidade e o funcionamento do seu mercado. Xurdiron, pois, barrios de artesáns e comerciantes que, a partir do século XIII, interviñeron no goberno municipal. Durante a baixa Idade Media, a gandería deu a cidade unha época de prosperidade. No século XVI iniciouse a súa decadencia económica e demográfica, que se mantería ata o século XIX. Durante o século XX o desenvolvemento da minaría do carbón converteríana nunha das cidades máis dinámicas da Península, situación que foi empeorando ó remata-lo devandito século, co declive da minaría.

Principais monumentos

Catedral de León.

Hostal de San Marcos.

Panteón dos Reis da Basílica de Santo Isidoro de León.

Casa de Botines.

Os seus principais monumentos son a catedral gótica coñecida como a Pulchra Leonina que comezou a edificarse en 1205 e rematou en 1305, coas súas vidreiras e as tres portadas esculturadas, a basílica de Santo Isidoro, coas súas pinturas románicas, o Hostal de San Marcos, coa súa fachada plateresca. De estilo neogótico, a Casa de Botines do arquitecto catalán Antoni Gaudí. O Palacio de los Guzmanes contendo un patio de estilo plateresco. A zona antiga contén restos das antigas murallas medievais e romanas. Son tamén destacables o denominado Barrio húmedo e a Plaza del Grano. No ano 2005 foi inaugurado o Museo de Arte Contemporánea (Musac).

Véxase tamén

Bibliografía

• Secundino Serrano (Director del Equipo) (1991). Enciclopedia de León Volumen I. La Crónica de León. ISBN 84-920557-4-X. 
• Secundino Serrano (Director del Equipo) (1991). Enciclopedia de León Volumen II. La Crónica de León. ISBN 84-920557-5-8. 
• Francisco J. Martínez Carrión (Director del Equipo) (1990). León, Vida y Naturaleza. Diario de León. ISBN 84-86013-51-8. 
• Ana Neira Campos, Tomás Mañanes, Santiago García (1997). Historia de León, Volumen I; Prehistoria-Edad Antigua-Edad Media I. La Crónica de León. ISBN 84-920557-7-4. 
• Manuel Carriedo Tejedo, Carlos Estepa Díez, (1997). Historia de León, Volumen II; El Reino de León en la Edad Media. La Crónica de León. ISBN 84-920557-8-2. 
• Jesús Fuentes Santamarta, Carmelo Lucas del Ser (1997). Historia de León, Volumen III; Edades Moderna y Contemporánea. La Crónica de León. ISBN 84-920557-9-0. 
• Wenceslao Álvarez Oblanca, Secundino Serrano (1991). Crónica Contemporánea de León. La Crónica de León. ISBN 84-87469-10-08. 

Outros artigos

• Bandeira de León

Ligazóns externas

• Páxina do Concello de León