Enrico Fermi: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella Edición máis nova →

Contido eliminado Contido engadido

VisualTexto wiki

Revisión como estaba o 18 de novembro de 2024 ás 20:48 editar Xosé Antonio (conversa \| contribucións) 14.556 edicións m →Trala Segunda Guerra Mundial Etiqueta: edición de código 2017 ← Edición máis vella		Revisión como estaba o 9 de decembro de 2024 ás 16:06 editar desfacer Breogan2008 (conversa \| contribucións) 513.489 edicións Sen resumo de edición Edición máis nova →
(Non se amosan 6 revisións feitas por 2 usuarios.)
Liña 9: A [[medicina]] moderna, que usa [[Radioisótopo\|isótopos radioactivos]] para o [[Diagnóstico médico\|diagnóstico]] e o [[Terapia\|tratamento]] de [[Doenza\|enfermidade]]s, é debedora do seu traballo.<ref name="Schw">{{cita libro \|apelidos=Schwartz \|nome=David N. \|título=''The Last Man Who Knew Everything: The Life and Times of Enrico Fermi, Father of the Nuclear Age'' \|idioma= en \|edición= \|ano=2017 \|editorial=Hachette UK \|isbn=9780465093120 \|capítulo= \|páginas= \|cita= }}</ref> == Traxectoria académica e profesional == === ~~Primeiros~~Educación ~~anos~~secundaria === [[Ficheiro:BirthHouseOfEnricoFermi01.jpg \|miniatura \|esquerda \|Casa natal de Fermi na Vía Gaeta 19 de Roma.]] [[Ficheiro:Enrico Fermi birthplace plaque.jpg\|miniatura\|esquerda\|Placa conmemorativa na súa casa natal do centenario do nacemento de Fermi.]]▼ Nado o 29 de setembro de 1901 no número 19 da Via Gaeta de Roma, non lonxe de [[Estación de Roma Termini\|estación Termini]], era fillo de Alberto Fermi, un empregado do Ministerio de Comunicacións, e Ida de Gattis, mestra de escola.{{sfn \|Segrè \|1970 \|pp=3–4, 8 \|ref=Segrè}}{{sfn \|Amaldi \|2001 \|p=24 \|ref=Amaldi}} Terceiro fillo do matrimonio, a súa irmá María era dous anos maior e o seu irmán Giulio leváballe un ano. Despois de que fose enviado xunto co seu irmán a unha comunidade rural para a súa [[lactación]] por unha [[ama de leite]], Enrico reincorporouse á súa familia en Roma cando tiña dous anos e medio de idade.{{sfn\|Cooper\|1999\|p=19 \|ref=Cooper}}▼ Comezouse a interesar pola física aos 14 anos trala lectura dun vello texto escrito en [[latín]]: ''Elementorum physicae mathematicae'', un libro de 900 páxinas publicado en [[1840]] polo [[Compañía de Xesús\|xesuíta]] [[Andrea Caraffa]] do Colexio Romano. Cubría todo o saber da época en [[matemáticas]], [[mecánica clásica]], [[astronomía]], [[óptica]] e [[acústica]].{{sfn \|Segrè \|1970 \|p=7 \|ref=Segrè}}{{sfn \|Bonolis \|2001 \|p=319 \|ref=Bonolis}} O seu expediente académico foi excelente, mostrando unha gran facilidade para memorizar, o que lle permitía recitar ''[[a divina comedia]]'' de [[Dante Alighieri\|Dante]] e gran parte da obra de [[Aristóteles]]. Gozaba dunha gran facilidade para resolver problemas teóricos de física e unha gran capacidade de síntese. Desfrutaba aprendendo física e matemáticas e compartindo os seus intereses co seu irmán, Giulio. A morte repentina deste, debido a un [[absceso]] na gorxa en [[1915]], perturbou a Enrico e acrecentou a súa dedicación aos estudos da ciencia para distraerse. Segundo o seu propio relato, todos os días pasaba diante do hospital onde falecera seu irmán ata que se fixo insensible á pena. Liña 108 ⟶ 105: Fermi continuou ensinando na Universidade de Chicago. Entre os seus estudantes posdoctorais estaban [[Owen Chamberlain]], [[Geoffrey Chew]], [[Jerome Isaac Friedman \|Jerome Friedman]], [[Marvin Goldberger]], [[Tsung-Dao Lee]], [[Arthur Rosenfeld]] e [[Sam Treiman]].<ref name="mathgene"> {{MathGenealogy \|id=14167}} </ref><ref>{{cita web \|url=https://https/ \|título=Jerome I. Friedman – Autobiography \|editor=The Nobel Foundation \|ano=1990 \|dataacceso=18 de novembro de 2024 \|lingua=en \|data-arquivo=25 de xuño de 2020 \|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200625000000/https://https//udn.com/news/story/121424/4659358 \|url-morta=yes }}</ref> [[Jack Steinberger]] foi un dos seus estudantes graduados.<ref> ~~</ref><ref>~~ {{cita web \|url=https://https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1990/friedman/facts/ \|título=Jerome I. Friedman – Autobiography \|editor=The Nobel Foundation \|ano=1990 \|dataacceso=18 de novembro de 2024 \|lingua=en}} ~~</ref> [[Jack Steinberger]] foi un dos seus estudantes graduados.<ref>~~ {{cita web \|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1988/steinberger-bio.html \|dataacceso=18 de novembro de 2024 \|título=Jack Steinberger – Biographical \|editor=Nobel Foundation \|lingua=en}} </ref> Fermi levou a cabo investigacións importantes na [[física de partículas]], especialmente relacionadas cos [[Pión (física)\|pión]]s e [[muón]]s. Fixo as primeiras ~~prediccións~~predicións da resonancia do pión [[nucleón]]{{sfn \|Segrè \|1970 \|p=179 \|ref=Segrè}} baseándose en métodos estatísticos, xa que razoou que as respostas exactas non eran necesarias cando a teoría estaba equivocada de entrada.{{sfn \|Bonolis \|2001 \|pp=366–377 \|ref=Bonolis}} Nun artigo que escribiu con [[Chen Ning Yang]], especulou que os pións poderían ser partículas compostas.<ref> Liña 127 ⟶ 122: O elemento de [[número atómico]] 100, descuberto un ano após a súa morte, recibiu o nome de [[Fermio]] na súa honra. == Vida persoal == ▲[[Ficheiro:Enrico Fermi birthplace plaque.jpg\|miniatura\|esquerda\|Placa conmemorativa na súa casa natal do centenario do nacemento de Fermi.]] [[Ficheiro:Enrico fermi tomb2.jpg \|miniatura\|Tumba de Fermi en [[Chicago]], [[Illinois]].]] ▲Nado o 29 de setembro de 1901 no número 19 da Via Gaeta de Roma, non lonxe de [[Estación de Roma Termini\|estación Termini]], era fillo de Alberto Fermi, un empregado do Ministerio de Comunicacións, e Ida de Gattis, mestra de escola.{{sfn \|Segrè \|1970 \|pp=3–4, 8 \|ref=Segrè}}{{sfn \|Amaldi \|2001 \|p=24 \|ref=Amaldi}} Terceiro fillo do matrimonio, a súa irmá María era dous anos maior e o seu irmán Giulio leváballe un ano. Despois de que fose enviado xunto co seu irmán a unha comunidade rural para a súa [[lactación]] por unha [[ama de leite]], Enrico reincorporouse á súa familia en Roma cando tiña dous anos e medio de idade.{{sfn\|Cooper\|1999\|p=19 \|ref=Cooper}} Aínda que foi bautizado como [[Igrexa católica\|católico]] segundo os desexos dos seus avós, a súa familia non era especialmente relixiosa. Enrico foi agnóstico durante toda a súa vida adulta.{{sfn \|Segrè \|1970 \|pp=6-7 \|ref=Segrè}} De neno compartiu os mesmos intereses que seu irmán Giulio, construíndo motores eléctricos e xogando con xoguetes mecánicos e eléctricos.{{sfn \|Segrè \|1970 \|pp=5–6 \|ref=Segrè}} Giulio morreu en [[1915]] durante a [[anestesia]] para unha operación dun absceso na gorxa.{{sfn \|Fermi \|1954 \|pp=15–16}} Súa irmá Maria morreu en [[1959]] nun accidente de aviación preto de Milán.<ref> {{cita web \|url=http://www.olgiateolona26giugno1959.org/10_lives/Sac.html \|título=Maria Fermi Sacchetti (1899-1959) \|dataacceso=6 de maio de 2017 \|lingua=it \|urlmorta=si \|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170830153427/http://www.olgiateolona26giugno1959.org/10_lives/Sac.html \|dataarquivo=30 de agosto de 2017}}</ref> En [[1924]] Fermi foi iniciado na [[masonaría]] dentro da [[Loxa masónica\|loxa]] "Adriano Lemmi" do Gran Oriente de Italia.<ref>{{cita web \|url=http://www.goilombardia.it/massoni-illustri/enrico-fermi \|título=Enrico Fermi L’Uomo, lo Scienziato e il Massone \|lingua=it \|dataacceso=4 de marzo de 2015 \|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160320065006/http://www.goilombardia.it/massoni-illustri/enrico-fermi \|dataarquivo=20 de marzo de 2016 }}</ref> Casou o 19 de xullo de [[1928]] con [[Laura Capon]], unha estudante de ciencias na universidade romana.{{sfn \|Segrè \|1970 \|p=61 \|ref=Segrè}} Tiveron dous fillos: Nella, nada en xaneiro de [[1931]], e Giulio, nado en febreiro de [[1936]].{{sfn \|Cooper \|1999 \|pp=38–39 \|ref=Cooper}} O 18 de marzo de [[1929]], Fermi foi nomeado membro da Real Academia de Italia por [[Benito Mussolini\|Mussolini]] e o 27 de abril dese mesmo ano afiliouse ao Partido [[fascista]]. En [[1938]] opúxose ao fascismo cando se promulgaron as leis racistas italianas para achegarse ao [[Nazismo\|nacionalsocialismo]] alemán. Estas leis ameazaban a Laura, que era xudía, e deixaron sen traballo a moitos dos investigadores de Fermi.{{sfn \|Alison \|1957 \|p=130 \|ref=Alison}}<ref>{{cita web \|url=http://fermi.lib.uchicago.edu/fermibiog.htm \|editor=University of Chicago \|título=About Enrico Fermi \|dataacceso=20 de xaneiro de 2013 \|dataarquivo=26 de novembro de 2012 \|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121126101631/http://fermi.lib.uchicago.edu/fermibiog.htm \|urlmorta=si \|lingua=en}}</ref><ref>{{cita noticia \|url=http://archiviostorico.corriere.it/2001/ottobre/02/Cosi_Fermi_scopri_natura_vessatoria_co_0_0110022882.shtml \|nome=Paolo \|apelidos=Mieli \|título=''Così Fermi scoprì la natura vessatoria del fascismo'' \|lingua=it \|xornal=[[Corriere della Sera]] \|data=2 de outubro de 2001 \|dataacceso=20 de xaneiro de 2013 \|urlmorta=si \|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131019204537/http://archiviostorico.corriere.it/2001/ottobre/02/Cosi_Fermi_scopri_natura_vessatoria_co_0_0110022882.shtml \|dataarquivo=19 de outubro de 2013}}</ref><ref> {{cita web \|url=http://www.archivi.beniculturali.it/DGA-free/Strumenti/Strumenti_CLXVII.pdf \|autor=Direzione generale per gli archivi \|título=''Reale accademia d'Italia:inventario dell'archivio'' \|lingua=it \|ano=2005 \|editor=Ministero per i beni culturali e ambientali \|lugar=Roma \|páxina=xxxix \|dataacceso=20 de xaneiro de 2013 \|urlmorta=si \|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120907065146/http://www.archivi.beniculturali.it/DGA-free/Strumenti/Strumenti_CLXVII.pdf \|dataarquivo=7 de septembro de 2012}}</ref><ref> {{cita web \|título=A Legal Examination of Mussolini’s Race Laws \|url=http://primolevicenter.org/printed-matter/a-legal-examination-of-mussolinis-race-laws/ \|editor=Centro Primo Levi \|dataacceso=20 de novembro de 2024 \|lingua=en}}</ref> O 9 de outubro de 1954 sometérase a unha operación exploratoria no Billings Memorial Hospital e, mes e medio despois, o 28 de novembro de [[1954]] Fermi falecía na súa casa de Chicago aos 53 anos de idade a causa dun [[cancro de estómago]].<ref name="obit">{{cita noticia \|url=http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0929.html \|título=Enrico Fermi Dead at 53; Architect of Atomic Bomb \|editor=[[New York Times]] \|data=29 de novembro de 1954 \|dataacceso=21 de xaneiro de 2013 \|lingua=en}}</ref> Foi soterrado no cemiterio ''Oak Woods'' de Chicago.{{sfn\|Hucke\|Bielski\|1999\|pp=147, 150 \|ref=Hucke}} == Notas == Liña 143 ⟶ 157: * {{cita libro \|apelidos1=Hewlett \|nome1=Richard G. \|apelidos2=Duncan \|nome2=Francis \|título=Atomic Shield, 1947–1952 \|series=A History of the United States Atomic Energy Commission \|editorial=Pennsylvania State University Press \|localización=University Park \|ano=1969 \|isbn=978-0-520-07187-2\|oclc=3717478 \|lingua=en \|ref=Hewlett-Duncan}} * {{cita libro \|apelidos1=Holl \|nome1=Jack M. \|apelidos2=Hewlett \|nome2=Richard G. \|ligazónautor2=Richard G. Hewlett \|apelidos3=Harris \|nome3=Ruth R. \|título=Argonne National Laboratory, 1946–96 \|editorial=University of Illinois Press \|localización=Urbana \|ano=1997 \|isbn=978-0-252-02341-5 \|lingua=en \|ref=Holl}} * {{cita libro \|apelidos1=Hucke \|nome1=Matt \|apelidos2=Ursula \|nome2=Bielski \|título=Graveyards of Chicago: The People, History, Art, and Lore of Cook County Cemeteries \|localización=Chicago \|editorial=Lake Claremont Press \|ano=1999 \|isbn=978-0-9642426-4-7 \|oclc=42849992 \|lingua=en \|ref=Hucke}} * {{cita libro \|apelidos1=Jacob \|nome1=Maurice \|nome2=Luciano \|apelidos2=Maiani \|contribution=L’eredità di Enrico Fermi nella fisica delle particelle \|páxinas=242–273 \|editor-last=Bernardini \|editor-first=Carlo \|editor2-first=Luisa \|editor2-last=Bonolis \|year=2001 \|title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 \|location=Bologna \|publisher=Società Italiana di Fisica \|isbn=978-88-7438-000-8 \|url=https://www.sif.it/libri/catalogo/conoscere_fermi/ \|lingua=it \|ref=Jacob}} * {{cita libro \|apelidos=Jones \|nome=Eric M. \|url=https://fas.org/sgp/othergov/doe/lanl/la-10311-ms.pdf \|título="Where is Everybody?", An Account of Fermi's Question \|editor=Los Alamos National Laboratory \|localización=Los Alamos \|id=LA-10311-MS \|data=Marzo 1985 \|oclc=4434691994 \|ref=Jones \|dataacceso=20 de novembro de 2015 \|dataarquivo=5 de novembro de 2015 \|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20151105211510/http://www.fas.org/sgp/othergov/doe/lanl/la-10311-ms.pdf \|urlmorta=non \|lingua=en}} * {{cita libro \|apelidos=Salvetti \|nome=Carlo \|contribution=Nascita dell’energia nucleare: La pila di Fermi \|páxinas=178-204 \|editor-last=Bernardini \|editor-first=Carlo \|editor2-first=Luisa \|editor2-last=Bonolis \|year=2001 \|title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 \|location=Bologna \|publisher=Società Italiana di Fisica \|isbn=978-88-7438-000-8 \|url=https://www.sif.it/libri/catalogo/conoscere_fermi/ \|lingua=it \|ref=Salvetti}} * {{cita libro \|apelidos=Segrè \|nome=Emilio \|ligazón-autor=Emilio Segrè \|título=Enrico Fermi, Physicist \|url=https://archive.org/details/enricofermiphysi0000segr_q1u1 \|ano=1970 \|editorial=University of Chicago Press \|localización=Chicago \|isbn=978-0-226-74473-5 \|oclc=118467 \|lingua=en \|ref=Segrè}}.