Enrico Fermi: Diferenzas entre revisións
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición |
|||
| (Non se amosan 44 revisións feitas por 2 usuarios.) | |||
Liña 9:
A [[medicina]] moderna, que usa [[Radioisótopo|isótopos radioactivos]] para o [[Diagnóstico médico|diagnóstico]] e o [[Terapia|tratamento]] de [[Doenza|enfermidade]]s, é debedora do seu traballo.<ref name="Schw">{{cita libro |apelidos=Schwartz |nome=David N. |título=''The Last Man Who Knew Everything: The Life and Times of Enrico Fermi, Father of the Nuclear Age'' |idioma= en |edición= |ano=2017 |editorial=Hachette UK |isbn=9780465093120 |capítulo= |páginas= |cita= }}</ref>
== Traxectoria académica e profesional ==
===
[[Ficheiro:BirthHouseOfEnricoFermi01.jpg |miniatura |esquerda |Casa natal de Fermi na Vía Gaeta 19 de Roma.]]
Comezouse a interesar pola física aos 14 anos trala lectura dun vello texto escrito en [[latín]]: ''Elementorum physicae mathematicae'', un libro de 900 páxinas publicado en [[1840]] polo [[Compañía de Xesús|xesuíta]] [[Andrea Caraffa]] do Colexio Romano. Cubría todo o saber da época en [[matemáticas]], [[mecánica clásica]], [[astronomía]], [[óptica]] e [[acústica]].{{sfn |Segrè |1970 |p=7 |ref=Segrè}}{{sfn |Bonolis |2001 |p=319 |ref=Bonolis}} O seu expediente académico foi excelente, mostrando unha gran facilidade para memorizar, o que lle permitía recitar ''[[a divina comedia]]'' de [[Dante Alighieri|Dante]] e gran parte da obra de [[Aristóteles]]. Gozaba dunha gran facilidade para resolver problemas teóricos de física e unha gran capacidade de síntese. Desfrutaba aprendendo física e matemáticas e compartindo os seus intereses co seu irmán, Giulio. A morte repentina deste, debido a un [[absceso]] na gorxa en [[1915]], perturbou a Enrico e acrecentou a súa dedicación aos estudos da ciencia para distraerse. Segundo o seu propio relato, todos os días pasaba diante do hospital onde falecera seu irmán ata que se fixo insensible á pena.
Posteriormente, Enrico trabou amizade con outro estudante interesado na ciencia chamado [[Enrico Persico]],{{sfn |Amaldi |2001 |p=24 |ref=Amaldi}} e os dous colaboraron en proxectos científicos tales como a construción de [[xiróscopio]]s, e a medición do [[campo gravitatorio]] da [[Terra]]{{sfn |Segrè |1970 |pp=11-12 |ref=Segrè}}. O interese de Fermi pola física foi en aumento cando un amigo do seu pai, Adolfo Amidei, regaloulle varios libros sobre [[física]] e [[matemáticas]], que leu con grande avidez.{{sfn |Segrè |1970 |pp=8–10 |ref=Segrè}}
Liña 25 ⟶ 22:
Durante a súa estadía na ''Scuola Normale Superiore'', Fermi xuntouse co compañeiro [[Franco Rasetti]] co que adoitaba facer bromas. Chegaron a seren amigos e colaboradores.
[[Luigi Puccianti]], director do laboratorio de física, recoñeceu que pouco tiña que lle ensinar, e con frecuencia pedíalle a Fermi que lle aprendera algo a el. O coñecemento de Fermi sobre a [[mecánica cuántica]] alcanzou tal nivel que Puccianti pediulle que organizara seminarios sobre o tema.{{sfn |Segrè |1970 |pp=15–18 |ref=Segrè}} Daquela Fermi aprendeu [[cálculo tensorial]], unha técnica matemática inventada por [[Gregorio Ricci]] y [[Tullio Levi-Civita]] que era necesaria para demostrar os principios da [[relatividade xeral]].{{sfn |Bonolis |2001 |p=
En setembro de [[1920]] Fermi foi admitido no departamento de Física. Como só había tres estudantes no departamento, Fermi, Rasetti, e [[Nello Carrara]], Puccianti deixáballes usar o laboratorio con plena liberdade. Fermi decidiu que deberían investigar a [[cristalografía de raios X]] e os tres traballaron para conseguir unha fotografía [[Max von Laue|Laue]], que é a fotografía con [[raios X]] dun [[cristal]].{{sfn |Segrè |1970 |p=20 |ref=Segrè}}. En [[1921]], durante o seu terceiro ano universitario, Fermi publicou os seus dous primeiros traballos na revista científica ''[[Nuovo Cimento]]''. Titulábanse ''Sulla dinamica di un sistema rigido di cariche elettriche in moto traslatorio'' e ''Sull'elettrostatica di un campo gravitazionale uniforme e sul peso delle masse elettromagnetiche''. O primeiro destes traballos levou a unha conclusión que contradí o cálculo de masas realizado dentro da teoría de [[Hendrik Lorentz|Lorentz]] co principio de equivalencia enerxética de [[Albert Einstein|Einstein]]. Esta aparente contradición foi aclarada ao ano seguinte polo propio Fermi no artigo ''Correzione di una grave discrepanza fra la teoria elettrodinamica e quella relativistica delle masse elettromagnetiche. Inerzia e peso dell'elettricità'', onde explica que a masa electromagnética é a contribución do [[campo electromagnético]] á [[masa]],{{sfn |Schwartz |2021 |p=61 |ref=Schwartz}} que apareceu primeiro na revista ''I rendiconti'' e máis tarde na prestixiosa revista alemá ''[[Physikalische Zeitschrift]]''.<ref>{{cita publicación periódica |título=Über einen Widerspruch zwischen der elektrodynamischen und relativistischen Theorie der elektromagnetischen Masse |lingua=de |publicación=Physikalische Zeitschrift |volume=23 |páxinas=340–344 |url=https://en.wikisource.org/?curid=1059488 |dataacceso=17 de xaneiro de 2013}}</ref>
En [[1922]] Fermi publicou seu primeiro artigo importante na revista ''[[I Rendiconti dell'Accademia dei Lincei]]'' de título ''Sopra i fenomeni che avvengono in vicinanza di una linea oraria'', onde introduciu por primeira vez o que máis tarde se chamaron [[coordenadas de Fermi]], e demostrou que nas proximidades dunha [[liña de universo]], o espazo compórtase coma se fose [[Espazo euclidiano|euclidiano]].{{sfn |Bertotti |2001 |p=114 |ref=Bertotti}}{{sfn |Bonolis |2001 |p=
Tamén en 1922 comezou a súa tese experimental sobre imaxes de [[difracción de raios X]] producidas por cristais curvos, para o cal aproveitou o traballo que fixera con Rasetti e Carrara. O 4 de xullo do mesmo ano licenciouse na [[Universidade de Pisa]] con Luigi Puccianti e o 7 de xullo seguinte tamén se licenciou na Scuola Normale Superiore; en ambos os casos, obtivo ''magna cum laude'', aínda que, nesta última ocasión, os examinadores negáronse a estreitarlle a man e publicar a súa tese, como acontecía habitualmente.{{sfn |Schwartz |2021 |p=63 |ref=Schwartz}}{{efn |group=lower-alpha |David Schwartz suxire a hipótese de que a causa da grosería pódese atribuír a unha sorte de vinganza contra "ese estudante de matemáticas renegado, que preferira a física, máis concreta e menos abstrusa, á súa disciplina esotérica.}}
Liña 42 ⟶ 39:
Grazas ao interese do famoso matemático [[Vito Volterra]], Fermi gañou unha bolsa da [[Fundación Rockefeller]] para un período de estudos no outono de [[1924]] no instituto dirixido por Paul Ehrenfest na [[Universidade de Leiden]] nos [[Países Baixos]]. Esta elección deriva en parte da escasa presenza nesa época en Italia de personalidades implicadas na investigación sobre mecánica cuántica. O período en [[Leiden]] foi especialmente fructífero. Na correspondencia entre Fermi e Persico falan dos numerosos descubrimentos feitos por Fermi en Leiden. Un sobre todo foi descrito nun traballo publicado co título ''Sopra l'intensità delle righe multiple'', onde Fermi deriva as expresións da intensidade de varias compoñentes das múltiples liñas dos espectros atómicos dos distintos elementos. O acordo atopado cos datos experimentais foi mellor que o de [[Werner Heisenberg|Heisenberg]] e [[Arnold Sommerfeld|Sommerfeld]] no tratamento teórico do problema.
Despois de que [[Wolfgang Pauli]] anunciara o seu [[Principio de exclusión de Pauli|principio de exclusión]] en 1925, Fermi respondeu co artigo ''Sulla quantizzazione del gas perfetto monoatomico'', no que aplicaba o principio de exclusión a un [[gas]] ideal. O traballo foi especialmente notable pola formulación estatística de Fermi, que describe a distribución de partículas nun [[sistema físico]] con moitas [[partículas idénticas]] que obedecen ao principio de exclusión. Isto foi desenvolvido de forma independente pouco despois polo físico británico [[Paul Dirac]], quen tamén mostrou como estaba relacionado coas [[estatísticas de Bose-Einstein]]. En consecuencia, agora coñécense como [[Estatísticas de Fermi–Dirac]].{{sfn|Bonolis|2001|pp=
=== Os mozos da rúa Panisperna ===
[[Ficheiro:Ragazzi di via Panisperna.jpg|miniatura|Fermi cos seus estudantes, [[os mozos da rúa Panisperna]], de esquerda a dereita: [[Oscar D'Agostino]], [[Emilio Segrè]], [[Edoardo Amaldi]], [[Franco Rasetti]] e o propio Fermi.]]
Os catedráticos en Italia accedían ás prazas vacantes por concurso no que un comité de profesores avaliaban aos candidatos polas súas publicacións. Fermi presentose a unha vacante de física matemática na [[Universidade de Cagliari]] en [[Sardeña]], pero foi
En 1926, con 24 anos de idade, postulouse para a cátedra de física da Universidade La Sapienza de Roma. Era un posto novo, un dos primeiros tres en física teórica en Italia que foran creados polo Ministerio de Educación a petición de [[Orso Mario Corbino]], profesor universitario de física experimental, director do Instituto de Física e senador. Corbino presidiu o comité de selección e agardaba que o novo posto elevaría o nivel e a reputación da Física en Italia.{{sfn |Segrè |1970 |p=45 |ref=Segrè}} O comité elixiu a Fermi por diante de Enrico Persico e [[Aldo Pontremoli]].{{sfn |Fermi |1954 |p=38 |ref=Fermi}} Corbino axudou a Fermi a
No tempo que permaneceu en Roma, Fermi e o seu grupo realizaron contribucións importantes a moitos aspectos teóricos e prácticos da Física. En [[1928]] publicou ''Introduzione alla fisica atomica'', que proporcionou aos estudantes universitarios italianos un texto actualizado e accesible. Fermi impartiu conferencias e escribiu artigos para profesores e científicos co fin de estender o coñecemento da nova física tanto coma fose posible.{{sfn |Bonolis |2001 |pp=
Naquel tempo os físicos estaban perplexos coa [[desintegración beta]] ou decaemento beta, un proceso mediante o cal un [[Núclido radioxénico|núclido]] ou nucleido inestable emite unha [[partícula beta]] ([[electrón]] ou [[positrón]]) para compensar a relación de [[neutrón]]s e [[protón]]s do [[núcleo atómico]]. Para satisfacer a conservación de enerxía, [[Wolfgang Pauli]] postulou a existencia dunha partícula invisible sen [[Carga eléctrica|carga]] e pouca ou nula [[masa]], que era emitida ao mesmo tempo. Fermi tomou esa idea e desenvolveuna nun
Cando mandou o artigo
En [[1930]]
Durante os primeiros meses de [[1934]], induciu radioactividade en 22 elementos diferentes.<ref>{{cita publicación periódica |publicación=Physics in Perspective |título=Enrico Fermi's Discovery of Neutron-Induced Artificial Radioactivity: The Influence of His Theory of Beta Decay |apelidos=Guerra |nome=Francesco |apelidos2=Robotti |nome2=Nadia |data=1 de decembro de 2009 |volume=11 |número=4 |doi=10.1007/s00016-008-0415-1 |páxinas=379–404 |bibcode=2009PhP....11..379G |lingua=en}}</ref> Fermi publicou o descubrimento da [[radioactividade inducida]] por neutróns na revista italiana ''La Ricerca Scientifica'' o 25 de marzo de 1934<ref>{{cita publicación periódica |apelidos=De Gregorio |nome=Alberto G. |título=Neutron physics in the early 1930s |publicación=Historical Studies in the Physical and Biological Sciences |volume=35 |número=2 |ano=2005 |páxinas=293–340 |doi=10.1525/hsps.2005.35.2.293 |arxiv=physics/0510044 |lingua=en}}</ref><ref>{{cita publicación periódica |nome=Enrico |apelidos=Fermi |título=Radioattività indotta da bombardamento di neutroni |publicación=La Ricerca scientifica |volume=1 |número=5 |data=25 de marzo de 1934 |páxina=283 |url=http://www.phys.uniroma1.it/DipWeb/museo/collezione%20Fermi/documento2.htm |lingua=it |dataacceso=17 de marzo de 2018 |dataarquivo=24 de febreiro de 2021 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20210224071249/https://www.phys.uniroma1.it/DipWeb/museo/collezione%20Fermi/documento2.htm |urlmorta=si}}</ref><ref name="FermiAmaldi1934">{{Cita publicación periódica |apelidos1=Fermi |nome1=E. |apelidos2=Amaldi |nome2=E. |apelidos3=d'Agostino |nome3=O. |apelidos4=Rasetti |nome4=F. |apelidos5=Segrè |nome5=E. |título=Artificial Radioactivity Produced by Neutron Bombardment |doi=10.1098/rspa.1934.0168 |publicación=Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences |volume=146 |número=857 |páxina=483 |ano=1934 |pmid= |pmc= |bibcode=1934RSPSA.146..483F |lingua=en}}</ref> e presentou publicamente os resultados en [[Buenos Aires]] en xullo de 1934.<ref>{{Cita publicación periódica |apelidos1=De Angelis |nome1=Alessandro |apelidos2=Kenny |nome2=J. |título=Enrico Fermi in Argentina and his lectures in Buenos Aires, Córdoba and La Plata |doi=10.1393/qsf/i2020-10078-1 |publicación=Quaderni di Storia della Fisica |editor=Societa Italiana di Fisica |volume=24 |páxina=117 |ano=2020 |lingua=en}}</ref> Xunto aos seus colaboradores bombardeou con neutróns un total de 60 [[Elemento químico|elementos]], obtendo [[isótopo]]s de 40 e a [[Transmutación nuclear|transmutación]] de atómos do elemento 92, o [[uranio]], en átomos dun elemento 93, o [[neptunio]], que non existe na natureza.
=== O Premio Nobel e a partida aos Estados Unidos ===
[[Ficheiro:Enrico Fermi and King of Sweden.jpg|miniatura|Fermi recibe o Nobel de mans do rei de Suecia.]]
O 10 de novembro de [[1938]], Fermi recibe, á idade de só trinta e sete anos, o anuncio oficial do outorgamento do [[Premio Nobel de Física]]. O 6 de decembro Fermi parte en tren desde a [[estación Términi]], con destino a [[Estocolmo]]; e o día 10 a [[Real Academia das Ciencias de Suecia]] entrégalle o Premio Nobel ''polas súas demostracións sobre a existencia de novos elementos radioactivos producidos por procesos de irradiación con [[neutrón]]s e polos seus descubrimentos sobre as reaccións nucleares debidas aos neutróns lentos''.{{sfn |Cooper |1999 |p=51 |ref=Cooper}} O ilustre científico italiano decidira que, tras recibir o premio en Estocolmo, se dirixiría coa súa familia aos Estados Unidos. Esta emigración responde ás leis antisemitas do réxime [[Fascismo|fascista]] de [[Benito Mussolini]] que ameazaba á súa muller Laura, xudía ela.{{sfn |Alison |1957 |p=130|ref=Alison}} A nova lei tamén significaba que aqueles axudantes de investigación de Fermi que eran [[xudeus]], perdían os seus traballos.
Despois de recibir o Premio Nobel, Fermi viaxou a [[Copenhague]] onda [[Niels Bohr|Bohr]] para embarcar xunto coa súa familia o 24 de decembro de 1938 no transatlántico [[RMS Franconia (1922)|Franconia]] con destino a [[Nova York]], onde chegou o 2 de xaneiro de 1939.
=== Proxecto Manhattan ===
[[Ficheiro:Stagg Field reactor.jpg|miniatura|Imaxe da primeira pila atómica, a [[Chicago Pile-1]].]]
[[Ficheiro:ChicagoPileTeam.png|miniatura|Fermi (abaixo á esquerda) e Szilárd (abaixo segundo pola dereita) e o resto do equipo que deseñou a pila atómica.]]
Inicialmente permaneceu en Nova York na [[Universidade de Columbia]], onde nada máis chegar, o 25 de xaneiro, entrou a formar parte dun equipo experimental que, no soto do edificio da universidade, realizaría o primeiro experimento de [[fisión nuclear]] nos Estados Unidos. Fermi comprobou os experimentos iniciais de [[Otto Hahn|Hahn]] e [[Fritz Strassmann|Strassmann]] sobre fisión nuclear coa axuda de [[John R. Dunning|Dunning]] e [[Eugene Booth|Booth]].
Fermi estivo entre os primeiros en avisar aos mandos militares acerca do potencial impacto da enerxía nuclear e impartiu unha conferencia sobre a materia á Mariña de guerra (en ''{{Lang-en |Navy}}'') o 18 de marzo de 1939. A resposta quedouse curta e a Mariña aprobou un orzamento de 40 000 [[Dólar estadounidense|dólares]] para a investigación en Columbia.{{sfn |Salvetti |2001 |p=193 |ref=Salvetti}}
Máis adiante, o 2 de agosto de 1939, poucos días antes do inicio da [[Segunda Guerra Mundial]], [[Leó Szilárd|Szilárd]], [[Eugene Wigner]] e [[Edward Teller]] enviaron a [[Carta Einstein-Szilárd|famosa carta]], asinada por [[Albert Einstein|Einstein]], a [[Franklin D. Roosevelt]], advertindo que a [[Alemaña nazi]] probablemente construiría unha bomba atómica. En resposta, Roosevelt formou o Comité Consultivo sobre Uranio (en ''{{Lang-en |Advisory Committee on Uranium}}'') para investigar a materia.{{sfn |Salvetti |2001 |pp=191–199 |ref=Salvetti}}
Tras mudarse a [[Chicago]], Fermi formou parte do equipo que comezou a construción baixo as gradas dun estadio abandonado da [[Universidade de Chicago]], da primeira pila nuclear, a [[Chicago Pile-1]], coa que lograron en decembro de [[1942]] a primeira reacción en cadea controlada de fisión nuclear.
A mediados de [[1944]] [[Robert Oppenheimer]] persuadiu a Fermi para que se unira ao [[Proxecto Manhattan]] no [[Laboratorio Nacional de Los Alamos]], [[Novo México]], para a construción da bomba atómica.{{sfn |Bonolis |2001 |p=353 |ref=Bonolis}} Fermi chegou a Los Álamos en setembro de 1944 e foi nomeado Director Asociado do laboratorio, con amplas responsabilidades para física teórica e nuclear. Foi posto a cargo da División F, cuxa letra aludía ao seu apelido.
Fermi observou la [[proba Trinity]] o 16 de xullo de [[1945]], e levou a cabo un experimento para calcular a potencia da bomba arroxando tiras de papel á onda de choque da explosión. Mediu o desprazamento das tiras e calculou unha potencia de 10 kilotóns de TNT. A potencia real foi de 18,6 kilotóns.{{sfn |Rhodes |1986 |pp=674–677 |ref=Rhodes}}
Xunto a Oppenheimer, Compton e [[Ernest Lawrence]], Fermi formou parte do panel científico que aconsellou sobre a selección de obxectivos. O panel acordou co comité que as bombas atómicas serían usadas sen aviso previo contra un obxectivo industrial.{{sfn |Jones |1985 |pp=531-532 |ref=Jones}}
Como outros no Laboratorio de Los Álamos, Fermi enterouse dos lanzamentos das bombas atómicas sobre [[Hiroshima]] e [[Nagasaki]] polos altofalantes da zona técnica. Fermi non cría que as bombas atómicas disuadirían ás nacións de iniciar guerras, polo cal non se uniu á Asociación de Científicos de los Álamos (en ''{{Lang-en |Association of Los Alamos Scientists}}'').{{sfn |Fermi |1954 |pp=244-245 |ref=Fermi}} Posteriormente oporíase ao resultado deste proxecto por razóns [[ética]]s.
=== Trala Segunda Guerra Mundial ===
[[Ficheiro:Laura and Enrico Fermi 1954.jpg |miniatura |Laura e Enrico Fermi no Instituto para Estudos Nucleares en Los Álamos, 1954.]]
O 1 de xullo de [[1945]] Fermi foi nomeado Profesor de Física na Universidade de Chicago,{{sfn |Segrè |1970 |p=157 |ref=Segrè}} aínda que non abandonou o Laboratorio de Los Álamos coa súa familia ata o 31 de decembro de 1945.{{sfn |Segrè |1970 |p=167 |ref=Segrè}}
En 1945 foi elixido membro da Academia Nacional de Ciencias (en ''{{Lang-en |U.S. National Academy of Sciences}}'')<ref name="NAS">[http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/20001146.html "Enrico Fermi" on NASOnline.org]</ref>
O 1 de xullo de [[1946]] o Laboratorio de Metalurxia (en ''{{Lang-en |Metallurgical Laboratory}}'') pasou a ser o Laboratorio Nacional Argonne (en ''{{Lang-en |Argonne National Laboratory}}''), o primeiro dos Laboratorios Nacionais do Departamento de Enerxía dos Estados Unidos establecido polo Proxecto Manhattan.{{sfn |Holl |Hewlett |Harris |1997 |pp=xix–xx |ref=Holl}}
a pouca distancia entre Chicago e Argonne permitiulle a Fermi traballar en ambos lugares. En Argonne continuou coa física experimental investigando a dispersión de neutróns con [[Leona Woods]].{{sfn |Segrè |1970 |p=171 |ref=Segrè}}
Tamén discutía física teórica con [[Maria Goeppert-Mayer|Maria Mayer]], á que axudou no descubrimento da interacción spin-órbita (en ''{{Lang-en |Spin–orbit interaction}}''), que a levaría a recibir o Premio Nobel.{{sfn |Segrè |1970 |p=172 |ref=Segrè}}
O 1 de xaneiro de [[1947]] o Proxecto Manhattan foi reemprazado pola [[Comisión da Enerxía Atómica dos Estados Unidos|Comisión da Enerxía Atómica]] (AEC) (en ''{{Lang-en |United States Atomic Energy Commission}}'').{{sfn |Hewlett |Anderson |1962 |p=643 |ref=Hewlett}}
Fermi serviu no Comité Xeral Consultivo da AEC, un influente comité presidido por Robert Oppenheimer.{{sfn |Hewlett |Anderson |1962 |p=648 |ref=Hewlett}}
Gustáballe pasar unhas semanas cada ano en Los Álamos National Laboratory,{{sfn |Segrè |1970 |p=175 |ref=Segrè}} onde colaborou con [[Nicholas Metropolis]],{{sfn |Segrè |1970 |p=179 |ref=Segrè}} e con [[John von Neumann]] sobre a inestabilidade Rayleigh-Taylor (en ''{{Lang-en |Rayleigh–Taylor instability}}''), a ciencia que estuda o que ocorre no bordo entre dous fluídos de densidades diferentes.{{sfn |Bonolis |2001 |p=370 |ref=Bonolis}}
[[Ficheiro:Atomic physicists Ernest O. Lawrence, Enrico Fermi, and Isidor Rabi - NARA - 558595.jpg|miniatura|Fermi (centro) cos científicos [[Ernest Lawrence]] (esquerda) e [[Isidor Isaac Rabi]] (dereita).]]
Trala detonación da primeira bomba de fisión [[Unión Soviética|soviética]] en agosto de [[1949]], Fermi e [[Isidor Isaac Rabi]] redactaron un informe moi duro para o Comité, opoñéndose ao desenvolvemento dunha [[bomba de hidróxeno]] baseándose en razóns morais e técnicas.{{sfn |Hewlett |Duncan |1969 |pp=380–385 |ref=Hewlett-Duncan}} Sen embargo, Fermi continuou participando no traballo da bomba de hidróxeno en Los Álamos como consultor. Xunto con [[Stanislaw Ulam]], calculou que a cantidade de [[tricio]] necesaria para o modelo de Teller para un arma termonuclear sería prohibitiva, pero a propagación dunha reacción de fusión nuclear non podería estar asegurada incluso cunha gran cantidade de tricio.{{sfn |Hewlett |Duncan |1969 |pp=527–530 |ref=Hewlett-Duncan}}
En 1954 Fermi estivo entre os científicos que testificaron a favor de Oppenheimer no proceso que terminou retirando a Oppenheimer o acceso aos secretos nacionais.
Fermi continuou ensinando na Universidade de Chicago. Entre os seus estudantes posdoctorais estaban [[Owen Chamberlain]], [[Geoffrey Chew]], [[Jerome Isaac Friedman |Jerome Friedman]], [[Marvin Goldberger]], [[Tsung-Dao Lee]], [[Arthur Rosenfeld]] e [[Sam Treiman]].<ref name="mathgene">
{{MathGenealogy |id=14167}}
</ref><ref>{{cita web |url=https://https/ |título=Jerome I. Friedman – Autobiography |editor=The Nobel Foundation |ano=1990 |dataacceso=18 de novembro de 2024 |lingua=en |data-arquivo=25 de xuño de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200625000000/https://https//udn.com/news/story/121424/4659358 |url-morta=yes }}</ref> [[Jack Steinberger]] foi un dos seus estudantes graduados.<ref>
{{cita web |url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1988/steinberger-bio.html |dataacceso=18 de novembro de 2024 |título=Jack Steinberger – Biographical |editor=Nobel Foundation |lingua=en}}
</ref>
Fermi levou a cabo investigacións importantes na [[física de partículas]], especialmente relacionadas cos [[Pión (física)|pión]]s e [[muón]]s. Fixo as primeiras predicións da resonancia do pión [[nucleón]]{{sfn |Segrè |1970 |p=179 |ref=Segrè}} baseándose en métodos estatísticos, xa que razoou que as respostas exactas non eran necesarias cando a teoría estaba equivocada de entrada.{{sfn |Bonolis |2001 |pp=366–377 |ref=Bonolis}}
Nun artigo que escribiu con [[Chen Ning Yang]], especulou que os pións poderían ser partículas compostas.<ref>
{{Cita publicación periódica |apelidos1=Fermi |nome1=E. |apelidos2=Yang |nome2=C. |doi=10.1103/PhysRev.76.1739 |título=Are Mesons Elementary Particles? |publicación=Physical Review |volume=76 |número=12 |páxina=1739 |ano=1949 |pmid= |pmc= |bibcode=1949PhRv...76.1739F |lingua=en}}</ref>
A idea foi elaborada por [[Shoichi Sakata]]. Desde entón se substituíu polo modelo [[quark]], no que o pión está composto de quarks, completando o modelo de Fermi.{{sfn |Jacob |Maiani |2001 |pp=256–260 |ref=Jacob}}
Fermi escribiu o artigo "Sobre a orixe da radiación cósmica" (en ''{{Lang-en |On the Origin of cosmic radiation}}'') no que propuxo que os raios cósmicos xurdían do material acelerado por [[Campo magnético|campos magnéticos]] no espazo interestelar. Isto supuxo unha diferenza de opinión con Teller.{{sfn |Bonolis |2001 |pp=366–377 |ref=Bonolis}}
Fermi examinou os problemas que rodeaban os campos magnéticos nos brazos dunha [[galaxia espiral]].{{sfn |Bonolis |2001 |p=373 |ref=Bonolis}}
Reflexionou sobre o que agora se coñece como o [[paradoxo de Fermi]], no que hai una contradición entre a probabilidade da existencia de vida extraterrestre e o feito de que non tivéramos ningún contacto con ela.{{sfn |Jones |1985a |pp=1–3 |ref=Jones}}
O elemento de [[número atómico]] 100, descuberto un ano após a súa morte, recibiu o nome de [[Fermio]] na súa honra.
== Vida persoal ==
[[Ficheiro:Enrico Fermi birthplace plaque.jpg|miniatura|esquerda|Placa conmemorativa na súa casa natal do centenario do nacemento de Fermi.]]
[[Ficheiro:Enrico fermi tomb2.jpg |miniatura|Tumba de Fermi en [[Chicago]], [[Illinois]].]]
Nado o 29 de setembro de 1901 no número 19 da Via Gaeta de Roma, non lonxe de [[Estación de Roma Termini|estación Termini]], era fillo de Alberto Fermi, un empregado do Ministerio de Comunicacións, e Ida de Gattis, mestra de escola.{{sfn |Segrè |1970 |pp=3–4, 8 |ref=Segrè}}{{sfn |Amaldi |2001 |p=24 |ref=Amaldi}} Terceiro fillo do matrimonio, a súa irmá María era dous anos maior e o seu irmán Giulio leváballe un ano. Despois de que fose enviado xunto co seu irmán a unha comunidade rural para a súa [[lactación]] por unha [[ama de leite]], Enrico reincorporouse á súa familia en Roma cando tiña dous anos e medio de idade.{{sfn|Cooper|1999|p=19 |ref=Cooper}}
Aínda que foi bautizado como [[Igrexa católica|católico]] segundo os desexos dos seus avós, a súa familia non era especialmente relixiosa. Enrico foi agnóstico durante toda a súa vida adulta.{{sfn |Segrè |1970 |pp=6-7 |ref=Segrè}} De neno compartiu os mesmos intereses que seu irmán Giulio, construíndo motores eléctricos e xogando con xoguetes mecánicos e eléctricos.{{sfn |Segrè |1970 |pp=5–6 |ref=Segrè}}
Giulio morreu en [[1915]] durante a [[anestesia]] para unha operación dun absceso na gorxa.{{sfn |Fermi |1954 |pp=15–16}} Súa irmá Maria morreu en [[1959]] nun accidente de aviación preto de Milán.<ref>
{{cita web |url=http://www.olgiateolona26giugno1959.org/10_lives/Sac.html |título=Maria Fermi Sacchetti (1899-1959) |dataacceso=6 de maio de 2017 |lingua=it |urlmorta=si |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170830153427/http://www.olgiateolona26giugno1959.org/10_lives/Sac.html |dataarquivo=30 de agosto de 2017}}</ref>
En [[1924]] Fermi foi iniciado na [[masonaría]] dentro da [[Loxa masónica|loxa]] "Adriano Lemmi" do Gran Oriente de Italia.<ref>{{cita web |url=http://www.goilombardia.it/massoni-illustri/enrico-fermi |título=Enrico Fermi L’Uomo, lo Scienziato e il Massone |lingua=it |dataacceso=4 de marzo de 2015 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160320065006/http://www.goilombardia.it/massoni-illustri/enrico-fermi |dataarquivo=20 de marzo de 2016 }}</ref>
Casou o 19 de xullo de [[1928]] con [[Laura Capon]], unha estudante de ciencias na universidade romana.{{sfn |Segrè |1970 |p=61 |ref=Segrè}} Tiveron dous fillos: Nella, nada en xaneiro de [[1931]], e Giulio, nado en febreiro de [[1936]].{{sfn |Cooper |1999 |pp=38–39 |ref=Cooper}}
O 18 de marzo de [[1929]], Fermi foi nomeado membro da Real Academia de Italia por [[Benito Mussolini|Mussolini]] e o 27 de abril dese mesmo ano afiliouse ao Partido [[fascista]]. En [[1938]] opúxose ao fascismo cando se promulgaron as leis racistas italianas para achegarse ao [[Nazismo|nacionalsocialismo]] alemán. Estas leis ameazaban a Laura, que era xudía, e deixaron sen traballo a moitos dos investigadores de Fermi.{{sfn |Alison |1957 |p=130 |ref=Alison}}<ref>{{cita web |url=http://fermi.lib.uchicago.edu/fermibiog.htm |editor=University of Chicago |título=About Enrico Fermi |dataacceso=20 de xaneiro de 2013 |dataarquivo=26 de novembro de 2012 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121126101631/http://fermi.lib.uchicago.edu/fermibiog.htm |urlmorta=si |lingua=en}}</ref><ref>{{cita noticia |url=http://archiviostorico.corriere.it/2001/ottobre/02/Cosi_Fermi_scopri_natura_vessatoria_co_0_0110022882.shtml |nome=Paolo |apelidos=Mieli |título=''Così Fermi scoprì la natura vessatoria del fascismo'' |lingua=it |xornal=[[Corriere della Sera]] |data=2 de outubro de 2001 |dataacceso=20 de xaneiro de 2013 |urlmorta=si |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131019204537/http://archiviostorico.corriere.it/2001/ottobre/02/Cosi_Fermi_scopri_natura_vessatoria_co_0_0110022882.shtml |dataarquivo=19 de outubro de 2013}}</ref><ref>
{{cita web |url=http://www.archivi.beniculturali.it/DGA-free/Strumenti/Strumenti_CLXVII.pdf |autor=Direzione generale per gli archivi |título=''Reale accademia d'Italia:inventario dell'archivio'' |lingua=it |ano=2005 |editor=Ministero per i beni culturali e ambientali |lugar=Roma |páxina=xxxix |dataacceso=20 de xaneiro de 2013 |urlmorta=si |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120907065146/http://www.archivi.beniculturali.it/DGA-free/Strumenti/Strumenti_CLXVII.pdf |dataarquivo=7 de septembro de 2012}}</ref><ref>
{{cita web |título=A Legal Examination of Mussolini’s Race Laws |url=http://primolevicenter.org/printed-matter/a-legal-examination-of-mussolinis-race-laws/ |editor=Centro Primo Levi |dataacceso=20 de novembro de 2024 |lingua=en}}</ref>
O 9 de outubro de 1954 sometérase a unha operación exploratoria no Billings Memorial Hospital e, mes e medio despois, o 28 de novembro de [[1954]] Fermi falecía na súa casa de Chicago aos 53 anos de idade a causa dun [[cancro de estómago]].<ref name="obit">{{cita noticia |url=http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0929.html |título=Enrico Fermi Dead at 53; Architect of Atomic Bomb |editor=[[New York Times]] |data=29 de novembro de 1954 |dataacceso=21 de xaneiro de 2013 |lingua=en}}</ref> Foi soterrado no cemiterio ''Oak Woods'' de Chicago.{{sfn|Hucke|Bielski|1999|pp=147, 150 |ref=Hucke}}
== Notas ==
;Anotacións
Liña 90 ⟶ 149:
== Bibliografía ==
* {{cita publicación periódica |apelidos=Alison |nome=Samuel King |ligazón-autor=Samuel King Allison |ano=1957 |título=Enrico Fermi, 1901–1954 |url=http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/fermi-enrico.pdf |xornal=Biographical Memoirs of the National Academy of Sciences |volume=30 |páxinas=125–155 |oclc=11772127 |dataacceso=4 de decembro de 2021 |dataarquivo=16 de decembro de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20211216123429/http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/fermi-enrico.pdf |lingua=en |ref=Alison}}
* {{cita libro |last=Amaldi |first=Edoardo |author-link=Edoardo Amaldi |contribution= Commemorazione del Socio Enrico Fermi |páxinas=23–36 |editor-last=Bernardini |editor-first=Carlo |editor2-first=Luisa |editor2-last=Bonolis |year=2001 |title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 |location=Bologna |publisher=Società Italiana di Fisica |isbn=978-88-7438-000-8 |url=https://www.sif.it/libri/catalogo/conoscere_fermi |lingua=it |ref=Amaldi}}
* {{cita libro |apelidos=Bertotti |nome=Bruno |contribution=Le coordinate di Fermi e il Principio di Equivalenza |páxinas=114–125 |editor-last=Bernardini |editor-first=Carlo |editor2-first=Luisa |editor2-last=Bonolis |year=2001 |title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 |location=Bologna |publisher=Società Italiana di Fisica
* {{cita libro |last=Bonolis |first=Luisa |contribution= Cronologia dell'Opera Scientifica di Enrico Fermi |páxinas=319–377 |editor-last=Bernardini |editor-first=Carlo |editor2-first=Luisa |editor2-last=Bonolis |year=2001 |title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 |location=Bologna |publisher=Società Italiana di Fisica |isbn=978-88-7438-000-8 |url=https://www.sif.it/libri/catalogo/conoscere_fermi/ |lingua=it |ref=Bonolis}}
* {{cita libro |apelidos=Cooper |nome=Dan |ano=1999 |título=Enrico Fermi: And the Revolutions in Modern physics |localización=New York |editorial=Oxford University Press |url=https://archive.org/details/enricofermirevol00coop |isbn=978-0-19-511762-2 |oclc=39508200 |lingua=en |ref=Cooper}}.
* {{cita libro |apelidos1=Hewlett |nome1=Richard G. |ligazón-autor=Richard G. Hewlett |apelidos2=Anderson |nome2=Oscar E. |título=The New World, 1939–1946 |localización=University Park |editorial=Pennsylvania State University Press |ano=1962 |url=https://www.governmentattic.org/5docs/TheNewWorld1939-1946.pdf |isbn=978-0-520-07186-5 |oclc=637004643 |dataacceso=2 de abril de 2018 |dataarquivo=26 de setembro de 2019 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190926065049/https://www.governmentattic.org/5docs/TheNewWorld1939-1946.pdf |urlmorta=non |lingua=en |ref=Hewlett}}
* {{cita libro |apelidos1=Hewlett |nome1=Richard G. |apelidos2=Duncan |nome2=Francis |título=Atomic Shield, 1947–1952 |series=A History of the United States Atomic Energy Commission |editorial=Pennsylvania State University Press |localización=University Park |ano=1969 |isbn=978-0-520-07187-2|oclc=3717478 |lingua=en |ref=Hewlett-Duncan}}
* {{cita libro |apelidos1=Holl |nome1=Jack M. |apelidos2=Hewlett |nome2=Richard G. |ligazónautor2=Richard G. Hewlett |apelidos3=Harris |nome3=Ruth R. |título=Argonne National Laboratory, 1946–96 |editorial=University of Illinois Press |localización=Urbana |ano=1997 |isbn=978-0-252-02341-5 |lingua=en |ref=Holl}}
* {{cita libro |apelidos1=Hucke |nome1=Matt |apelidos2=Ursula |nome2=Bielski |título=Graveyards of Chicago: The People, History, Art, and Lore of Cook County Cemeteries |localización=Chicago |editorial=Lake Claremont Press |ano=1999 |isbn=978-0-9642426-4-7 |oclc=42849992 |lingua=en |ref=Hucke}}
* {{cita libro |apelidos1=Jacob |nome1=Maurice |nome2=Luciano |apelidos2=Maiani |contribution=L’eredità di Enrico Fermi nella fisica delle particelle |páxinas=242–273 |editor-last=Bernardini |editor-first=Carlo |editor2-first=Luisa |editor2-last=Bonolis |year=2001 |title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 |location=Bologna |publisher=Società Italiana di Fisica |isbn=978-88-7438-000-8 |url=https://www.sif.it/libri/catalogo/conoscere_fermi/ |lingua=it |ref=Jacob}}
* {{cita libro |apelidos=Jones |nome=Eric M. |url=https://fas.org/sgp/othergov/doe/lanl/la-10311-ms.pdf |título="Where is Everybody?", An Account of Fermi's Question |editor=Los Alamos National Laboratory |localización=Los Alamos |id=LA-10311-MS |data=Marzo 1985 |oclc=4434691994 |ref=Jones |dataacceso=20 de novembro de 2015 |dataarquivo=5 de novembro de 2015 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20151105211510/http://www.fas.org/sgp/othergov/doe/lanl/la-10311-ms.pdf |urlmorta=non |lingua=en}}
* {{cita libro |apelidos=Salvetti |nome=Carlo |contribution=Nascita dell’energia nucleare: La pila di Fermi |páxinas=178-204 |editor-last=Bernardini |editor-first=Carlo |editor2-first=Luisa |editor2-last=Bonolis |year=2001 |title=Conoscere Fermi nel centenario della nascita 29 settembre 1901-2001 |location=Bologna |publisher=Società Italiana di Fisica |isbn=978-88-7438-000-8 |url=https://www.sif.it/libri/catalogo/conoscere_fermi/ |lingua=it |ref=Salvetti}}
* {{cita libro |apelidos=Segrè |nome=Emilio |ligazón-autor=Emilio Segrè |título=Enrico Fermi, Physicist |url=https://archive.org/details/enricofermiphysi0000segr_q1u1 |ano=1970 |editorial=University of Chicago Press |localización=Chicago |isbn=978-0-226-74473-5 |oclc=118467 |lingua=en |ref=Segrè}}.
*{{cita libro |apelidos=Schwartz |nome=David N. |título=Enrico Fermi. L'ultimo uomo che sapeva tutto |editorial=Solferino Libri/RCS |lugar=Milano |ano=2021 |isbn=978-88-282-0390-2 |lingua=it |ref=Schwartz}}
| |||