Wikipedia

Cantiga: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vella
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Elisardojm (conversa | contribucións)
102.548 edicións
*trovador>trobador
Estevoaei (conversa | contribucións)
185.156 edicións
 
(Non se amosan 20 revisións feitas por 12 usuarios.)
Liña 1:
A '''cantiga''' (ou '''cántiga''', pronunciada popularmente) é o xénero típico da poesía [[medieval]] [[galego-portugués|galego-portuguesa]], que comprende o período de tempo que vai do [[século XII]] ao [[século XIV]], e maismáis tamén reciben ese nome algunhas composicións poéticas populares.
 
== Cantigas medievais ==
[[Ficheiro:Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa 1525-1526 - 355 f (2 colns, 31-40 lin.) 28 cm.pdf|miniatura|page=29|[[Cancioneiro Colocci-Brancuti]]]]
{{Artigo principal|Trobadorismo|Lírica galego-portuguesa}}
=== Recompilación ===
As cantigas galego-portuguesas están recollidas nos chamados [[cancioneiro]]s, que reunían composicións de varios autores, como o [[Cancioneiro da Ajuda]], o da [[Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa|Biblioteca Nacional de Lisboa]] ou o da [[Cancioneiro da Vaticana|Vaticana]]. As cantigas relixiosas reúnense principalmente na colectánea ''[[Cantigas de Santa María]]'', unha obra dirixida por [[Afonso X]] e centradas, como ben indica o título, nos milagres da [[Virxe María]].
 
Aínda que unha das cantigas máis antigas é a "Cantiga da Ribeiriña" ou "Cantiga da Garvaia", composta por [[Paio Soares de Taveirós]] no [[1189]] ou [[1198]], hoxe en día<ref>[[Carlos Alvar]] e [[Vicente Beltrán]], ''Antología de la poesía gallego-portuguesa'', Alhambra, 1989 consideran que se compuxo contra 1200</ref> considérase que a máis antiga é ''Ora faz host'o senhor de Navarra'' de [[Johan Soarez de Pávia]].
 
=== Métrica e tipos ===
Desde o '''punto de vista métrico''', pódense distinguir dous tipos de cantigas:
 
* '''[[Cantiga de mestría|Cantigas de mestría]]''': acostumaadoitan ter catro estrofas co seguinte esquema métrico: abbacca, abbaccb, ababcca, ababccb. CareceCarecen de [[refrán]] (estribillo). UtilízaseTeñen a súa orixe na poesía dos [[trobador]]es provenzais e utilízanse sobre todo nas cantigas de escarnio e nas [[cantigas de amor]]. Teñen a súa orixe na poesía dos [[trobador]]es provenzais.
* '''CantigaCantigas de ''refram''refrán''': o seu elemento característico é o estribillo (''refram''). A orixe é popular. ÉSon frecuentefrecuentes sobre todo nas [[cantiga de amigo|cantigas de amigo]].▼
 
Ámbolos dous tipos de cantigas teñen en común o tipo de verso utilizado (octosílabos ou decasílabos, polo xeral) e mailo uso da rima consoante. Ambos osÁmbolos dous usan frecuentemente o [[paralelismo]].▼
▲* '''Cantiga de ''refram''''': o seu elemento característico é o estribillo (''refram''). A orixe é popular. É frecuente sobre todo nas [[cantiga de amigo|cantigas de amigo]].
 
▲Ámbolos dous tipos de cantigas teñen en común o tipo de verso utilizado (octosílabos ou decasílabos, polo xeral) e mailo uso da rima consoante. Ambos os dous usan frecuentemente o [[paralelismo]].
 
Distínguinse cantigas profanas e cantigas relixiosas.
Liña 23:
 
* '''[[cantiga de amigo|Cantigas de amigo]]''': xénero que agrupa 475 cantigas aproximadamente. Nelas, unha muller xove e namorada fala do seu amigo.
 
* '''[[cantiga de amor|Cantigas de amor]]''': son arredor de 725 textos (case a metade do corpus). Dentro das leis do amor cortés (importadas da [[Provenza]]), un trobador diríxese á súa dama (a ''senhor'').
* '''[[Cantiga de escarnio e maldizermaldicir|Cantigas de escarnio e maldizermaldicir]]''': a este xénero pertencen aproximadamnte 430 textos. En ambas as dúas o poeta critica ben a un inimigo particular, ben á sociedade no seu conxunto; porén, nas de escarnio, o poeta válese de palabras encubertas, mentres que nas de maldizermaldicir expresa os seus vituperios ás craras.▼
 
Ademais desta división, hai unha serie de xéneros menores (non pola calidade, senón pola menor cantidade) que tiveron escaso desenvolvemento. Entre todos eles non chegan a 50 cantigas, e dalgúns consérvase un único exemplar. Son a ''[[pastorela]]'', o ''[[pranto]]'', a ''[[tenzón]]'', o ''[[lai]]'', o ''[[descordo]]'', o ''[[Sirventés|sirventés moral]]'', a ''[[cantiga de vilãos]]'' e a ''[[cantiga de seguir]]''.▼
▲* '''[[Cantiga de escarnio e maldizer|Cantigas de escarnio e maldizer]]''': a este xénero pertencen aproximadamnte 430 textos. En ambas as dúas o poeta critica ben a un inimigo particular, ben á sociedade no seu conxunto; porén, nas de escarnio, o poeta válese de palabras encubertas, mentres que nas de maldizer expresa os seus vituperios ás craras.
 
▲Ademais desta división, hai unha serie de xéneros menores (non pola calidade, senón pola menor cantidade) que tiveron escaso desenvolvemento. Entre todos eles non chegan a 50 cantigas, e dalgúns consérvase un único exemplar. Son a ''[[pastorela]]'', o ''[[pranto]]'', a ''[[tenzón]]'', o ''[[lai]]'', o ''[[descordo]]'', o ''[[sirventés moral]]'', a ''[[cantiga de vilãos]]'' e a ''[[cantiga de seguir]]''.
 
== Cantigas populares ==
[[Ficheiro:Cantigas na carballeira de San Xusto 4.jpg|dereita|miniatura|Cantiga da [[carballeira de San Xusto]].]]
As cantigas populares son composicións poéticas populares de carácter anónimo formadas por estrofas de catro versos octosílabos na que riman os pares e quedan soltos os impares, de temática cotiá. [[Ramón Cabanillas]] recompilou cántigascantigas populares e publicounas co título ''Antífona da cantiga'' ([[1951]]).
 
Un exemplo de cantiga popular de composición actual é o seguinte:
 
{{cita|<poem>''O vento move os eólicos,
''é Gohía unha canteira
''e, no canto dun solpor,
''vese o fume da Fumeira.
 
''Rinchou o cabalo negro
''da Serra da Capelada,
''o que se tirou ó mar
''por fuxir dunha emboscada.
 
''Soou un tiro no monte,
''foi o final da súa xesta.
''Viviu coma un home libre
''que non abaixaba a testa.
 
''Andando con pasos longos
''fixo máis pequena a terra.
''Foucellas era o seu mito
''porque loitou unha guerra.
 
''Admirador de Toribio,
''co arraigo dun carballo,
''garañón ceibo na lomba,
''decidido e arriscado.
 
''Pra sempre se foi Miguel,
''Miguel o da Curiscada,
''e ahí lle vai esta cántiga
''que nunca será cantada.
</poem>}}
 
== Notas ==
Liña 74 ⟶ 40:
 
=== Ligazóns externas ===
* [https://web.archive.org/web/20100521000924/http://www.orbilat.com/Languages/Galician/Texts/index.html Páxina con textos medievais]: [[Crónica Troiana]], [[Miragres de Santiago]], cantigas de amigo, de amor, de escarnio, [[cantigas de Santa María]],...
* [https://web.archive.org/web/20060721160323/http://web.jet.es/a-rede/lingua/litegal/com-cant.html Esquema para elaborar un comentario de texto dunha cantiga]
* [http://cantigas.fcsh.unl.pt/index.asp Páxina con todo sobre as cantigas medievais.]
 
{{Control de autoridades}}
 
[[Categoría:Literatura galega medieval]]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/wiki/Cantiga»