Vacsaín MMR: Difríocht idir leaganacha
{{WD Bosca Sonraí Druga}} |
No edit summary |
||
| (5 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| Líne 1: | Líne 1: | ||
{{WD Bosca Sonraí Druga}} |
{{WD Bosca Sonraí Druga}} |
||
[[Vacsaíniú |
[[Vacsaíniú]] comhcheangailte a thugtar do [[Leanbh|pháistí]] óga ó [[1972]] i leith is ea an '''vacsaín''' '''MMR''' ([[Bruitíneach]], [[Plucamas|Leicneach]] / [[Plucamas]], [[Bruitíneach dhearg]] nó [[An Bhruitíneach|Measles]], [[Plucamas|Mumps]] and [[Bruitíneach dhearg|Rubella]] i mBéarla<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/mmr/|teideal="mmr"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-04-06}}</ref>). |
||
Tugtar dáileog timpeall 13-15 mí d'aois, agus an dara dáileog ag 4-5 bliain d'aois. Go dtí 2007, tugadh cuid mhaith thar 500 milliún dáileog i 90 [[tír]]. |
Scaipeann an [[Bruitíneach|bhruitíneach]] go scafánta i measc daoine gan an vacsaín MMR. Tugtar dáileog timpeall 13-15 mí d'aois, agus an dara dáileog ag 4-5 bliain d'aois. Go dtí 2007, tugadh cuid mhaith thar 500 milliún dáileog i 90 [[tír]]. |
||
| ⚫ | |||
== Sábháilteacht == |
== Sábháilteacht == |
||
| ⚫ | |||
Tá an vacsaín sábháilte inti féin. agus is fiú go mór an chosaint sláinte a thugann sí do pháiste.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cdc.gov/vaccinesafety/vaccines/mmr-vaccine.html|teideal=Safety Information for Measles, Mumps, Rubella (MMR) Vaccine {{!}} CDC|dáta=2020-01-29|language=en-us|work=www.cdc.gov|dátarochtana=2020-04-06}}</ref> Tógadh conspóid mar gheall uirthi sa [[An Bhreatain|Bhreatain]] timpeall [[1998]] tar éis staidéir ar pháistí a spreag imní go raibh sí baolach. |
Tá an vacsaín sábháilte inti féin. agus is fiú go mór an chosaint sláinte a thugann sí do pháiste.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cdc.gov/vaccinesafety/vaccines/mmr-vaccine.html|teideal=Safety Information for Measles, Mumps, Rubella (MMR) Vaccine {{!}} CDC|dáta=2020-01-29|language=en-us|work=www.cdc.gov|dátarochtana=2020-04-06}}</ref> Tógadh conspóid mar gheall uirthi sa [[An Bhreatain|Bhreatain]] timpeall [[1998]] tar éis staidéir ar pháistí a spreag imní go raibh sí baolach. |
||
[[Íomhá: |
[[Íomhá:CDC Vaccine Information Statement for MMR Vaccine.pdf|mion|clé]] |
||
| ⚫ | Mar thoradh, bhí cuid mhaith tuismitheoirí nár thoiligh go vacsaíneofaí a bpáistí. Ach cruthaíodh nach raibh an staidéar iontaofa ar chor ar bith, agus níor éirigh le haon [[taighde]]<nowiki/>oirí eile torthaí mar sin a fháil.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Vacsaín bruitíní/leicní/bruitíní deirge|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=95}}</ref> |
||
[[Íomhá:CDC Vaccine Information Statement for MMR Vaccine.pdf|link=https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%8Domh%C3%A1:CDC%20Vaccine%20Information%20Statement%20for%20MMR%20Vaccine.pdf|mion|clé]] |
|||
| ⚫ | |||
== |
== An MMR in Éirinn == |
||
Is é an vacsaín MMR an t-aon chosaint ar an mbruitíneach ach níl an oiread leanaí in Éirinn á fháil anois agus a bhíodh. |
|||
{{Reflist}} |
|||
Molann an [[Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte]] go tréan do thuismitheoirí a chinntiú go bhfuil an vacsaín MMR faighte ag a gcuid páistí. Tháinig "ardú suntasach" ar chásanna den tinneas in áiteanna sa Ríocht Aontaithe agus in Éirinn le linn na 2020idí. Ní mór do 95% den phobal an chosaint a fháil le sláinte an daonra go léir a chinntiú.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Imní faoi 'ardú suntasach' den bhruitíneach san Eoraip|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/0129/1429223-imni-faoi-ardu-suntasach-den-bhruitineach-san-eoraip/|date=2024-01-29|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> |
|||
{{Fréamh an Eolais}} |
|||
{{síol-sláinte}} |
|||
Bhí an bhruitíneach fairsing in [[Éirinn]] go dtí na [[1960idí]]. Mar shampla, bhí an bhruitíneach ar [[Dubhghlas de hÍde]] ina [[Leanbh|pháiste]] (agus dá bharr sin, is sa mbaile, óna athair, a fuair sé a chuid [[Bunscoil|bunoideachais]]).<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.askaboutireland.ie/reading-room/life-society/irish-language-legends/bailiuchan-samuel-l.-mac/na-scribhneoiri/dubhghlas-de-hide/|teideal=Dubhghlas de hÍde|work=www.askaboutireland.ie|dátarochtana=2020-04-06}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
[[Íomhá:Keep_measles_a_memory-_immunize!_(6944448611).jpg|mion|Centers for Disease Control, [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|SAM]]]] |
|||
| ⚫ | |||
Ag deireadh an [[20ú haois|fichiú haois]], bhí clár cuimsitheach vacsaínithe curtha i bhfeidhm agus bhí an bhruitíneach beagnach díbeartha ar fad as an tír.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Cás den bhruitíneach aimsithe|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2016/0512/788019-cas-den-bhruitineach-aimsithe/|date=2016-05-12|language=ga}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.hse.ie/eng/services/publications/corporate/archive/tuarasc%C3%A1lacha-bliant%C3%BAlahtml/2007/sl%C3%A1inte-an-daonra.html|teideal=Sláinte an Daonra|language=en|work=HSE.ie|dátarochtana=2020-04-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200810222301/https://www.hse.ie/eng/services/publications/corporate/archive/tuarasc%C3%A1lacha-bliant%C3%BAlahtml/2007/sl%C3%A1inte-an-daonra.html|archivedate=2020-08-10}}</ref><ref>Idir 2004 agus 2007, bhí rátaí imdhíonta do leanaí de dhá bhliain d’aois idir 87.5% do [[Vacsaín bruitíní/leicní/bruitíní deirge|bhruitíneach, phlucamas agus bhruitíneach dhearg (MMR)]] go meán de 92% do na vacsaíní eile.</ref> |
|||
=== Bréagnuacht agus bás === |
|||
Tháinig an galar ar ais sa 21ú haois nuair a scaipeadh [[bréagnuacht]] faoi.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.breakingnews.ie/ireland/limerick-health-chiefs-warn-of-measles-outbreak-due-to-low-vaccine-uptake-1407927.html|teideal=Limerick health chiefs warn of measles outbreak due to low vaccine uptake|language=en|work=BreakingNews.ie|dátarochtana=2023-03-11}}</ref> Fuair Pat Gorman, tiománaí le [[Bus Éireann]], bás le bruitíneach ar 7 Feabhra 2024.<ref>{{Cite news|url=https://www.thetimes.co.uk/article/heartbroken-family-of-irish-bus-driver-who-died-from-measles-warn-others-r6qtqdw70|teideal=Get the vaccine, plead family of Irish measles victim|údar=Julieanne Corr|dáta=2024-03-04|language=en|dátarochtana=2024-03-04}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thesun.ie/health/12283481/heartbreaking-tributes-paid-friendliest-bus-driver-measles/|teideal=Heartbreaking tributes paid to 'friendliest' bus driver who died from measles|údar=thesun.ie/|dáta=2024-02-25|language=en-ie|work=The Irish Sun|dátarochtana=2024-03-04}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://rip.ie/death-notice/condolences/pat-gorman-westmeath-milltownpass-546027|teideal=Condolence Book for Pat Gorman (Milltownpass, Westmeath) {{!}} rip.ie|language=en|work=rip.ie|dátarochtana=2024-03-04}}</ref> |
|||
De réir staidéir a rinne an Lárionad Faire um Chosaint Sláinte in 2023/2024, ní raibh aon chosaint ar an mbruitíneach ag 11% de dhaoine fásta idir 18-34 bliain, agus bhí an céatadán 18% i measc fir óga idir 18-19 bliain. Meastar nach bhfuair cuid de na daoine sin an vacsaín MMR nuair a bhí siad ina leanaí mar gheall ar scéal mícheart a bhí á chraobhscaoileadh ag an am go bhféadfadh baint a bheith ag an vacsaín le h[[uathachas]]. Is é is dóichí go bhfuil daoine a rugadh roimh 1978, go bhfuil siad imdhíonta ar an mbruitíneach. |
|||
Is é an vacsaín MMR an t-aon chosaint ar an mbruitíneach ach níl an oiread leanaí in Éirinn á fháil anois agus a bhíodh. Is é 95% den daonra an sprioc-chéatadán atá molta ag an [[Eagraíocht Dhomhanda Sláinte]]. Dhearbhaigh an Príomhoifigeach Leighis sa Roinn Sláinte, an tOllamh Breda Smyth, nár mhór an vacsaín MMR a bheith faighte ag 95% den phobal ar a laghad le ráig a chosc. Ar an drochuair, ní raibh an vacsaín faighte ach ag thart ar 90% de leanaí ar bhonn náisiúnta idir 2021-2023. Bhí an ráta chomh híseal le 80%, nó faoina bhun sin arís, i gcontaetha áirithe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Duine fásta tar éis bháis le bruitíneach i gCúige Laighean|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/0208/1431121-duine-fasta-tar-eis-bhais-le-bruitineach-i-gcuige-laighean/|date=2024-02-08|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> |
|||
I mí an Mhárta 2024, chuir an Rialtas plean gnímh in aghaidh na bruitíní. Tairgeadh vacsaín in aghaidh na bruitíní do bhreis agus 300,000 duine sa Stát. |
|||
== Féach freisin == |
|||
* [[Bruitíneach]], [[Plucamas|Leicneach]] ([[Plucamas]]), [[Bruitíneach dhearg]] |
|||
== Tagairtí == |
|||
| ⚫ | |||
[[Catagóir:Galair thógálacha]] |
[[Catagóir:Galair thógálacha]] |
||
[[Catagóir:Conspóidí]] |
|||
| ⚫ | |||
Leagan reatha ó 21:09, 4 Márta 2024
 | |
| Sonraí cliniciúla | |
|---|---|
| Ainm trádála | Priorix agus M-M-RVAXPRO |
| MedlinePlus | 007603 |
| Grúpa cógaseolaíochta | attenuated vaccine (en)  agus combined vaccine (en) |
| Cód ATC | J07BD52 |
Vacsaíniú comhcheangailte a thugtar do pháistí óga ó 1972 i leith is ea an vacsaín MMR (Bruitíneach, Leicneach / Plucamas, Bruitíneach dhearg nó Measles, Mumps and Rubella i mBéarla[1]).
Scaipeann an bhruitíneach go scafánta i measc daoine gan an vacsaín MMR. Tugtar dáileog timpeall 13-15 mí d'aois, agus an dara dáileog ag 4-5 bliain d'aois. Go dtí 2007, tugadh cuid mhaith thar 500 milliún dáileog i 90 tír.
Sábháilteacht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tá an vacsaín sábháilte inti féin. agus is fiú go mór an chosaint sláinte a thugann sí do pháiste.[2] Tógadh conspóid mar gheall uirthi sa Bhreatain timpeall 1998 tar éis staidéir ar pháistí a spreag imní go raibh sí baolach.
Mar thoradh, bhí cuid mhaith tuismitheoirí nár thoiligh go vacsaíneofaí a bpáistí. Ach cruthaíodh nach raibh an staidéar iontaofa ar chor ar bith, agus níor éirigh le haon taighdeoirí eile torthaí mar sin a fháil.[3]
An MMR in Éirinn
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is é an vacsaín MMR an t-aon chosaint ar an mbruitíneach ach níl an oiread leanaí in Éirinn á fháil anois agus a bhíodh.
Molann an Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte go tréan do thuismitheoirí a chinntiú go bhfuil an vacsaín MMR faighte ag a gcuid páistí. Tháinig "ardú suntasach" ar chásanna den tinneas in áiteanna sa Ríocht Aontaithe agus in Éirinn le linn na 2020idí. Ní mór do 95% den phobal an chosaint a fháil le sláinte an daonra go léir a chinntiú.[4]
Bhí an bhruitíneach fairsing in Éirinn go dtí na 1960idí. Mar shampla, bhí an bhruitíneach ar Dubhghlas de hÍde ina pháiste (agus dá bharr sin, is sa mbaile, óna athair, a fuair sé a chuid bunoideachais).[5]
.jpg)
Ag deireadh an fichiú haois, bhí clár cuimsitheach vacsaínithe curtha i bhfeidhm agus bhí an bhruitíneach beagnach díbeartha ar fad as an tír.[6][7][8]
Bréagnuacht agus bás
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tháinig an galar ar ais sa 21ú haois nuair a scaipeadh bréagnuacht faoi.[9] Fuair Pat Gorman, tiománaí le Bus Éireann, bás le bruitíneach ar 7 Feabhra 2024.[10][11][12]
De réir staidéir a rinne an Lárionad Faire um Chosaint Sláinte in 2023/2024, ní raibh aon chosaint ar an mbruitíneach ag 11% de dhaoine fásta idir 18-34 bliain, agus bhí an céatadán 18% i measc fir óga idir 18-19 bliain. Meastar nach bhfuair cuid de na daoine sin an vacsaín MMR nuair a bhí siad ina leanaí mar gheall ar scéal mícheart a bhí á chraobhscaoileadh ag an am go bhféadfadh baint a bheith ag an vacsaín le huathachas. Is é is dóichí go bhfuil daoine a rugadh roimh 1978, go bhfuil siad imdhíonta ar an mbruitíneach.
Is é an vacsaín MMR an t-aon chosaint ar an mbruitíneach ach níl an oiread leanaí in Éirinn á fháil anois agus a bhíodh. Is é 95% den daonra an sprioc-chéatadán atá molta ag an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte. Dhearbhaigh an Príomhoifigeach Leighis sa Roinn Sláinte, an tOllamh Breda Smyth, nár mhór an vacsaín MMR a bheith faighte ag 95% den phobal ar a laghad le ráig a chosc. Ar an drochuair, ní raibh an vacsaín faighte ach ag thart ar 90% de leanaí ar bhonn náisiúnta idir 2021-2023. Bhí an ráta chomh híseal le 80%, nó faoina bhun sin arís, i gcontaetha áirithe.[13]
I mí an Mhárta 2024, chuir an Rialtas plean gnímh in aghaidh na bruitíní. Tairgeadh vacsaín in aghaidh na bruitíní do bhreis agus 300,000 duine sa Stát.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ ""mmr"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-04-06.
- ↑ "Safety Information for Measles, Mumps, Rubella (MMR) Vaccine | CDC" (en-us). www.cdc.gov (2020-01-29). Dáta rochtana: 2020-04-06.
- ↑ Hussey, Matt (2011). "Vacsaín bruitíní/leicní/bruitíní deirge". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 95.
- ↑ Nuacht RTÉ (2024-01-29). "Imní faoi 'ardú suntasach' den bhruitíneach san Eoraip" (as ga-IE).
- ↑ "Dubhghlas de hÍde". www.askaboutireland.ie. Dáta rochtana: 2020-04-06.
- ↑ "Cás den bhruitíneach aimsithe" (as ga) (2016-05-12).
- ↑ "Sláinte an Daonra" (en). HSE.ie. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-08-10. Dáta rochtana: 2020-04-06.
- ↑ Idir 2004 agus 2007, bhí rátaí imdhíonta do leanaí de dhá bhliain d’aois idir 87.5% do bhruitíneach, phlucamas agus bhruitíneach dhearg (MMR) go meán de 92% do na vacsaíní eile.
- ↑ "Limerick health chiefs warn of measles outbreak due to low vaccine uptake" (en). BreakingNews.ie. Dáta rochtana: 2023-03-11.
- ↑ Julieanne Corr (2024-03-04). "Get the vaccine, plead family of Irish measles victim" (en). Dáta rochtana: 2024-03-04.
- ↑ thesun.ie/ (2024-02-25). "Heartbreaking tributes paid to 'friendliest' bus driver who died from measles" (en-ie). The Irish Sun. Dáta rochtana: 2024-03-04.
- ↑ "Condolence Book for Pat Gorman (Milltownpass, Westmeath) | rip.ie" (en). rip.ie. Dáta rochtana: 2024-03-04.
- ↑ Nuacht RTÉ (2024-02-08). "Duine fásta tar éis bháis le bruitíneach i gCúige Laighean" (as ga-IE).