Reiptíl: Difríocht idir leaganacha
Content deleted Content added
m róbat ag suimiú: ku:Xijende |
m formáid |
||
| (20 intermediate revisions by 14 users not shown) | |||
| Líne 1: | Líne 1: | ||
{{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} |
|||
{{Taxobox |
|||
[[Veirteabrach|Verteabraigh]] fuarfhuilteacha le chóras aer-análaithe is ea na '''Reiptílí'''. Bíonn craiceann láidir orthu faoi chlúdach gainní, acu in áit gruaige nó cleití. Is [[teitreapód|teitreapóid]] iad na reiptilí (''le cheithre ghéag, nó síolraithe ó verteagraigh le cheithre ghéag'') agus is aimníóit iad freisin, a bhfuil a suthanna mórthimpeallaithe le scannán aimníótacha.. |
|||
| dath = #D3D3A4 |
|||
| fossil_range = [[Carboniferous]] - Úrnua |
|||
| ainm = Reptílí |
|||
| image = Tuatara.jpg |
|||
| image_width = 251px |
|||
| image_caption =[[Tuatara]], ''Sphenodon punctatus'' |
|||
| regnum = [[Animalia]] |
|||
| phylum = [[Chordata]] |
|||
| subphylum = [[Vertebrata]] |
|||
| classis = '''Sauropsida'''[[Paraphyletic|*]] |
|||
| classis_authority = [[Edwin Stephen Goodrich|Goodrich]], 1916 |
|||
| subdivision_ranks = [[Class (biology)|Fo-ranganna]] |
|||
| subdivision = |
|||
* [[Anapsida]] |
|||
* [[Diapsida]] |
|||
| synonyms = |
|||
* Reptilia <small>[[Josephus Nicolaus Laurenti|Laurenti]], 1768</small> |
|||
}} |
|||
[[Veirteabrach|Verteabraigh]] fuarfhuilteacha le chóras aer-análaithe is ea iad na '''Reiptílí'''. Bíonn craiceann láidir orthu faoi chlúdach gainní, acu in áit gruaige nó cleití. Is [[teitreapód|teitreapóid]] iad na reiptilí (''le cheithre ghéag, nó síolraithe ó verteagraigh le cheithre ghéag'') agus is aimníóit iad freisin, a bhfuil a suthanna mórthimpeallaithe le scannán aimníótacha.. |
|||
Tá [[nathair|nathracha]], [[laghairt]]eanna, [[toirtís|toirtísí]], [[turtar|turtair]], [[crogall|crogaill]] agus [[ailigéadar|ailigéadair]] san áireamh in aicme na Reiptilí. Níl ach aon reiptíl dúchasach amháin in Éirinn, an [[earc luachra|t-earc luachra]]. |
Tá [[nathair|nathracha]], [[laghairt]]eanna, [[toirtís|toirtísí]], [[turtar|turtair]], [[crogall|crogaill]] agus [[ailigéadar|ailigéadair]] san áireamh in aicme na Reiptilí. Níl ach aon reiptíl dúchasach amháin in Éirinn, an [[earc luachra|t-earc luachra]]. |
||
| Líne 27: | Líne 9: | ||
* '''[[Testudines]]''' ([[toirtís|toirtísí]] agus [[turtar|turtair]]): beagnach 300 speiceas |
* '''[[Testudines]]''' ([[toirtís|toirtísí]] agus [[turtar|turtair]]): beagnach 300 speiceas |
||
Beireann formhór an 8,000 speiceas reiptíle uibheacha ar tír agus tagann na hainmhithe óga amach ina gcruth iomlán, gan aon chéim larbhach. |
Beireann formhór an 8,000 speiceas reiptíle uibheacha ar tír agus tagann na hainmhithe óga amach ina gcruth iomlán, gan aon chéim larbhach. |
||
Beobhreith a bhíonn ar siúl ag na scuamátí ''( |
Beobhreith a bhíonn ar siúl ag na scuamátí ''(Béarla: squamates)''. |
||
== Rangú == |
== Rangú == |
||
| Líne 33: | Líne 15: | ||
[[Íomhá:Lacerta vivipara 1 (Marek Szczepanek).jpg|thumb|Lacerta vivipara, an t-earc luachra (fireannach)]] |
[[Íomhá:Lacerta vivipara 1 (Marek Szczepanek).jpg|thumb|Lacerta vivipara, an t-earc luachra (fireannach)]] |
||
=== Stair an rangaithe === |
=== Stair an rangaithe === |
||
===Tacsanomaíocht=== |
=== Tacsanomaíocht === |
||
=== Fíligineacht === |
=== Fíligineacht === |
||
== Eabhlóid == |
== Eabhlóid == |
||
==Córais== |
== Córais == |
||
=== Imshruthaithe === |
=== Imshruthaithe === |
||
===Riospráide === |
=== Riospráide === |
||
=== Eisfheartha === |
=== Eisfheartha === |
||
===Néarógach=== |
=== Néarógach === |
||
== Atáirgeach == |
== Atáirgeach == |
||
==Tagairtí== |
== Tagairtí == |
||
{{Reflist}} |
|||
== Féach freisin == |
== Féach freisin == |
||
==Naisc sheachtracha== |
== Naisc sheachtracha == |
||
[[Catagóir:Reiptílí| ]] |
[[Catagóir:Reiptílí| ]] |
||
[[Catagóir:Veirteabraigh]] |
[[Catagóir:Veirteabraigh]] |
||
[[Catagóir:Ainmhithe]] |
[[Catagóir:Ainmhithe]] |
||
[[af:Reptiel]] |
|||
[[als:Reptilien]] |
|||
[[an:Reptilia]] |
|||
[[ar:زواحف]] |
|||
[[az:Sürünənlər]] |
|||
[[bat-smg:Ruoplē]] |
|||
[[be:Паўзуны]] |
|||
[[be-x-old:Паўзуны]] |
|||
[[bg:Влечуги]] |
|||
[[bn:সরীসৃপ]] |
|||
[[br:Stlejvil]] |
|||
[[bs:Reptili]] |
|||
[[ca:Rèptil]] |
|||
[[cs:Plazi]] |
|||
[[cy:Ymlusgiad]] |
|||
[[da:Krybdyr]] |
|||
[[de:Reptilien]] |
|||
[[el:Ερπετά]] |
|||
[[en:Reptile]] |
|||
[[eo:Reptilioj]] |
|||
[[es:Reptilia]] |
|||
[[et:Roomajad]] |
|||
[[eu:Narrasti]] |
|||
[[fa:خزندگان]] |
|||
[[fi:Matelijat]] |
|||
[[fiu-vro:Ruumaja]] |
|||
[[fo:Skriðdýr]] |
|||
[[fr:Reptile]] |
|||
[[frr:Krepdiarten]] |
|||
[[fy:Reptyl]] |
|||
[[gd:Snàigean]] |
|||
[[gl:Réptil]] |
|||
[[gn:Otyryrýva]] |
|||
[[gv:Reptilia]] |
|||
[[he:זוחלים]] |
|||
[[hi:सरीसृप]] |
|||
[[hr:Gmazovi]] |
|||
[[hsb:Łažaki]] |
|||
[[hu:Hüllők]] |
|||
[[id:Reptil]] |
|||
[[io:Reptero]] |
|||
[[is:Skriðdýr]] |
|||
[[it:Reptilia]] |
|||
[[ja:爬虫類]] |
|||
[[jbo:respa]] |
|||
[[jv:Reptil]] |
|||
[[ka:ქვეწარმავლები]] |
|||
[[ko:파충류]] |
|||
[[ku:Xijende]] |
|||
[[la:Reptilia]] |
|||
[[lb:Reptiller]] |
|||
[[li:Reptiele]] |
|||
[[lij:Reptilia]] |
|||
[[ln:Linyóka]] |
|||
[[lt:Ropliai]] |
|||
[[lv:Rāpuļi]] |
|||
[[mk:Влекачи]] |
|||
[[ml:ഉരഗം]] |
|||
[[ms:Reptilia]] |
|||
[[nds:Reptilien]] |
|||
[[nl:Reptielen]] |
|||
[[nn:Krypdyr]] |
|||
[[no:Krypdyr]] |
|||
[[nv:Naaldlooshii dadichʼízhii]] |
|||
[[oc:Reptilia]] |
|||
[[pl:Gady]] |
|||
[[pnb:ریپٹائیل]] |
|||
[[ps:خاپوړن]] |
|||
[[pt:Répteis]] |
|||
[[qu:Suchuq]] |
|||
[[rm:Reptil]] |
|||
[[ro:Reptilă]] |
|||
[[ru:Пресмыкающиеся]] |
|||
[[rue:Плазы]] |
|||
[[sa:सर्पण-शीलः]] |
|||
[[sah:Сыыллааччылар]] |
|||
[[scn:Reptilia]] |
|||
[[sh:Reptil]] |
|||
[[simple:Reptile]] |
|||
[[sk:Plazy]] |
|||
[[sl:Plazilci]] |
|||
[[sq:Zvarranikët]] |
|||
[[sr:Гмизавци]] |
|||
[[su:Réptil]] |
|||
[[sv:Kräldjur]] |
|||
[[sw:Reptilia]] |
|||
[[ta:ஊர்வன]] |
|||
[[te:సరీసృపాలు]] |
|||
[[tg:Рептилия]] |
|||
[[th:สัตว์เลื้อยคลาน]] |
|||
[[tl:Reptilia]] |
|||
[[to:Monumanu ngaolo pe totolo]] |
|||
[[tr:Sürüngenler]] |
|||
[[tt:Сөйрәлүчеләр]] |
|||
[[uk:Плазуни]] |
|||
[[ur:گزندے]] |
|||
[[vi:Động vật bò sát]] |
|||
[[wa:Cropante biesse]] |
|||
[[war:Reptilya]] |
|||
[[wuu:爬蟲類]] |
|||
[[yi:רעפטיליע]] |
|||
[[yo:Afàyàwọ́]] |
|||
[[zea:Reptielen]] |
|||
[[zh:爬行动物]] |
|||
[[zh-min-nan:Pâ-thiông-lūi]] |
|||
[[zh-yue:爬蟲類]] |
|||
Leagan reatha ó 14:36, 2 Iúil 2023
Reptilia  | |
|---|---|
 Smaug giganteus | |
| Sonraí | |
| Is foinse é an tacsón seo de | feoil reiptíle agus ubh |
| Tacsanomaíocht | |
| For-ríocht | Holozoa |
| Ríocht | Animalia |
| Foríocht | Bilateria |
| Fíleam | Chordata |
| Fofhíleam | Vertebrata |
| Foraicme | Tetrapoda |
| Aicme | Reptilia Laurenti, 1768 |
.svg){kind=icon}
Verteabraigh fuarfhuilteacha le chóras aer-análaithe is ea na Reiptílí. Bíonn craiceann láidir orthu faoi chlúdach gainní, acu in áit gruaige nó cleití. Is teitreapóid iad na reiptilí (le cheithre ghéag, nó síolraithe ó verteagraigh le cheithre ghéag) agus is aimníóit iad freisin, a bhfuil a suthanna mórthimpeallaithe le scannán aimníótacha.. Tá nathracha, laghairteanna, toirtísí, turtair, crogaill agus ailigéadair san áireamh in aicme na Reiptilí. Níl ach aon reiptíl dúchasach amháin in Éirinn, an t-earc luachra.
Cónaíonn reiptílí na linne i ngach mórroinn ach amháin in Antartaice, agus déanann ceithre ord atá fós beo ionadaíocht dóibh:
- Crocodilia (crogaill, gairiáil, cadhmain agus ailigéadair): 23 speiceas
- Sphenodontia (tuatáraí ón an Nua-Shéalainn): 2 speiceas
- Squamata (laghairteanna, nathracha agus amfaibaenidí ("laghairteanna-péiste")): beagnach 7,900 speiceas
- Testudines (toirtísí agus turtair): beagnach 300 speiceas
Beireann formhór an 8,000 speiceas reiptíle uibheacha ar tír agus tagann na hainmhithe óga amach ina gcruth iomlán, gan aon chéim larbhach. Beobhreith a bhíonn ar siúl ag na scuamátí (Béarla: squamates).
Rangú
[cuir in eagar | athraigh foinse].jpg)