Saksetiid: ferskil tusken ferzjes

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 12 mai 2020 om 22.50

Skieringers yn Medemblik freechje hartoch Albrecht om beskerming yn maart 1498 (Julius Scholz (1825-1893)

De Saksetiid wie it tiidrek tusken 1498 oant 1515. Fryslân hie yn dat tiidrek te krijen mei in grut tal Dútske gesachsdragers en hege amtners. It Dútsk waard ynfierd as offisjele bestjoerstaal.

Machthawwers ûnder it Saksysk bewâld wienen:

Skiednis

Yn de 14e en 15e iuw wie Fryslân te proai fallen oan partijstriid tusken Skieringers en Fetkeapers. Op de ein fan de 15e iuw like it derop dat de Fetkeapers it pleit winne soene mei stipe fan de stêd Grins. De Skieringers stienen mei de rêch tsjin de muorre en keazen doe as potestaat Juw Dekama, dy't lykwols net op eigen krêft Fryslân ûnder kontrôle krije koe. Hy fersiket dêrom yn 1498 oft Albrecht fan Saksen it bestjoer oer nimme wol. In Skieringer ôffurdiging reizget nei Medemblik, dêr't sy yn maart dat jier Albrecht erkenden as 'hear fan Westergoa yn Fryslân', op betinkste dat er nammens it it Ryk beneamd wurde soe as steedhâlder, oars koe der wer ôfsetten wurde; dizze ôfspraak waard bekrêftige by it Ferdrach fan Snits op 30 april 1498^[1].

Foar koarte tiid slagge Albrecht deryn de rêst yn Fryslân te werstellen. Dêrfoar frege hy lykwols in hege priis. De keizer, Maksimiliaan, dy't foar grutte bedraggen by Albrecht yn it kryt stie beneamde him as erflik gubernator en potestaat nammers de Roomske kening fan it Hillige Roomske Ryk. Sadwaande krige hy it bewâld oer de gebieten Eastergoa, Westergoa, Sânwâlden, de Stellingwerven, de Ommelannen, Dithmarschen en Noard-Fryslân (20 july 1498)^[2]. Letter waarden dêr noch oan tafoege: East-Fryslân, de stêd Grins en Butjadingen (27 maart 1499)^[3].

Albrecht soe der lykwols net yn slagge om syn bewâld yn alle dizze gebieten útoefene te kinnen. Hy krige inkeld it lân westlik fan de Lauwers fêst yn hannen. Dêr set er in nij bestjoersapparaat op poaten mei it Dútske as offisjele taal. Dy feroaring soe in grutte tebeksetter wurde foar de Fryske taal, en der kaam in ein oan it brûken fan it Frysk yn it offisjele ferkear.

Ein

Op 19 maaie 1515 die George fan Saksen ôfstân fan Fryslân. Hy ferkocht it foar de prys fan f. 100.000,-- oan Karel V.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Fuotnoat:

↑ Johan Frieswijk e.a., Fryslân, staat en macht 1450-1650: bijdragen aan het historisch congres te Leeuwarden van 3 tot 5 juni 1998 (Hilfersom 1999) 90. Uitgeverij Verloren.
↑ Frieswijk e.a., Fryslân, 92
↑ Frieswijk e.a., Fryslân, 93

[Frieswijk-1] Johan Frieswijk e.a., Fryslân, staat en macht 1450-1650: bijdragen aan het historisch congres te Leeuwarden van 3 tot 5 juni 1998 (Hilfersom 1999) 90. Uitgeverij Verloren.

[Frieswijk_92-2] Frieswijk e.a., Fryslân, 92

[Frieswijk_93-3] Frieswijk e.a., Fryslân, 93

[1]

[2]

[3]

@@ Rigel 10: / Rigel 10: @@
 Yn de [[14e iuw|14e]] en [[15e iuw]] wie [[Westerlauwersk Fryslân|Fryslân]] te proai fallen oan partijstriid tusken [[Skieringers en Fetkeapers]]. Op de ein fan de 15e iuw like it derop dat de Fetkeapers it pleit winne soene mei stipe fan de stêd [[Grins (stêd)|Grins]]. De Skieringers stienen mei de rêch tsjin de muorre en keazen doe as [[potestaat]] [[Juw Dekama]], dy't lykwols net op eigen krêft Fryslân ûnder kontrôle krije koe. Hy fersiket dêrom yn 1498 oft [[Albrecht fan Saksen]] it bestjoer oer nimme wol. In Skieringer ôffurdiging reizget nei [[Medemblik]], dêr't sy yn maart dat jier Albrecht erkenden as 'hear fan [[Westergoa]] yn Fryslân', op betinkste dat er nammens it [[Hillige Roomske Ryk|it Ryk]] beneamd wurde soe as steedhâlder, oars koe der wer ôfsetten wurde; dizze ôfspraak waard bekrêftige by it [[Ferdrach fan Snits]] op 30 april 1498<ref name="Frieswijk">{{aut|Johan Frieswijk}} e.a., [http://books.google.nl/books?id=r_EU2Q4mDHAC&printsec=frontcover&source=gbs_v2_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false ''Fryslân, staat en macht 1450-1650: bijdragen aan het historisch congres te Leeuwarden van 3 tot 5 juni 1998'' (Hilfersom 1999) 90]. Uitgeverij Verloren.</ref>.
-Foar koarte tiid slagge Albrecht deryn de rêst yn Fryslân te werstellen. Dêrfoar frege hy lykwols in hege priis. De keizer, [[Maksimiliaan I fan it Hillige Roomske Ryk|Maksimiliaan]], dy't foar grutte bedragen by Albrecht yn it kryt stie beneamde him as ''erflik gubernator en potestaat nammers de Roomske kening fan it Hillige Roomske Ryk''. Sadwaande krige hy it bewâld oer de gebieten Eastergoa, Westergoa, Sânwâlden, de Stellingwerven, de Ommelannen, Dithmarschen en Noard-Fryslân (20 july 1498)<ref name="Frieswijk 92">Frieswijk e.a., ''Fryslân'', 92</ref>. Letter waarden dêr noch oan tafoege: East-Fryslân, de stêd Grins en Butjadingen (27 maart 1499)<ref name="Frieswijk 93">Frieswijk e.a., ''Fryslân'', 93</ref>.
+Foar koarte tiid slagge Albrecht deryn de rêst yn Fryslân te werstellen. Dêrfoar frege hy lykwols in hege priis. De keizer, [[Maksimiliaan I fan it Hillige Roomske Ryk|Maksimiliaan]], dy't foar grutte bedraggen by Albrecht yn it kryt stie beneamde him as ''erflik gubernator en potestaat nammers de Roomske kening fan it Hillige Roomske Ryk''. Sadwaande krige hy it bewâld oer de gebieten Eastergoa, Westergoa, Sânwâlden, de Stellingwerven, de Ommelannen, Dithmarschen en Noard-Fryslân (20 july 1498)<ref name="Frieswijk 92">Frieswijk e.a., ''Fryslân'', 92</ref>. Letter waarden dêr noch oan tafoege: East-Fryslân, de stêd Grins en Butjadingen (27 maart 1499)<ref name="Frieswijk 93">Frieswijk e.a., ''Fryslân'', 93</ref>.
 Albrecht soe der lykwols net yn slagge om syn bewâld yn alle dizze gebieten útoefene te kinnen. Hy krige inkeld it lân westlik fan de [[Lauwers]] fêst yn hannen. Dêr set er in nij bestjoersapparaat op poaten mei it [[Dútsk|Dútske]] as offisjele taal. Dy feroaring soe in grutte tebeksetter wurde foar de [[Frysk]]e taal, en der kaam in ein oan it brûken fan it Frysk yn it offisjele ferkear.