ادریسیان: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات: افزودن رده‌های همسنگ |
جز ربات: انتقال رده به درخواست HADI از رده:تاریخ آفریقای شمالی به رده:تاریخ شمال آفریقا |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{Infobox former country |
{{Infobox former country |
||
|native_name = |
|native_name = {{lang|ar|الأدارسة}} |
||
|conventional_long_name = |
|conventional_long_name = دودمان ادریسیان |
||
|common_name = |
|common_name = آل ادریس |
||
| |
|era = سده‌های میانه |
||
|status = [[فهرست فرمانروایان مراکش|دودمان حاکم بر مغرب]] |
|||
|region = شمال آفریقا |
|||
| |
|status_text = |
||
|era = قرون وسطی |
|||
|status = |
|||
|status_text = |
|||
|empire = |
|||
|government_type = پادشاهی |
|government_type = پادشاهی |
||
|year_start = |
|year_start = ۷۸۸ |
||
|year_end = |
|year_end = ۹۷۴ |
||
|event_start = <!--- Default: "Established" ---> |
|||
|year_exile_start = |
|||
|date_start = <!--- Optional: Date of establishment, enter dates in this format 1 January 1801---> |
|||
|year_exile_end = |
|||
| |
|event_end = <!--- Default: "Disestablished" ---> |
||
| |
|date_end = <!--- Optional: Date of disestablishment ---> |
||
|event1 = <!--- Optional: other events between "start" and "end" ---> |
|||
|event_end = |
|||
| |
|date_event1 = |
||
| |
|event2 = |
||
| |
|date_event2 = |
||
| |
|event3 = |
||
| |
|date_event3 = |
||
| |
|event4 = |
||
| |
|date_event4 = |
||
| |
|p1 = شورش بربرها |
||
| |
|s1 = زناته |
||
| |
|s2 = خلافت قرطبه |
||
| |
|flag_s1 = |
||
|event_post = |
|||
|date_post = |
|||
|p1 = خلافت عباسیان |
|||
|flag_p1 = Black flag.svg |
|||
|image_p1 = |
|||
|p2 = |
|||
|flag_p2 = |
|||
|p3 = |
|||
|flag_p3 = |
|||
|p4 = |
|||
|flag_p4 = |
|||
|p5 = |
|||
|flag_p5 = |
|||
|s1 = خلافت قرطبه |
|||
|flag_s1 = Umayyad_Flag.svg |
|||
|image_s1 = |
|||
|s2 = |
|||
|flag_s2 = |
|||
|s3 = |
|||
|flag_s3 = |
|||
|s4 = |
|||
|flag_s4 = |
|||
|s5 = |
|||
|flag_s5 = |
|||
|image_flag = Flag of Morocco (780 1070) (1258 1659).svg |
|image_flag = Flag of Morocco (780 1070) (1258 1659).svg |
||
| |
|flag_border = no |
||
|flag = |
|flag = <!--- Link target under flag image. Default: Flag of {{{Common_name}}} ---> |
||
|flag_type = |
|flag_type = <!--- Displayed text for link under flag. Default "Flag" ---> |
||
|image_coat = |
|image_coat = <!--- Default: Coat of arms of {{{Common_name}}}.svg ---> |
||
|symbol = <!--- Link target under symbol image. Default: Coat of arms of {{{Common_name}}} ---> |
|||
|coat_alt = |
|||
|symbol_type = <!--- Displayed text for link under symbol. Default "Coat of arms" ---> |
|||
|symbol = |
|||
| |
|image_map = Idrisids-eng.PNG |
||
|image_map_caption = دولت ادریسیان در اوج وسعت، حدود سال ۸۲۰ میلادی. |
|||
|image_map = Idrisids Dynasty 788 - 985 (AD).PNG |
|||
|capital = [[ولیلی|ولیله]] {{small|(۷۸۸–۸۰۸)}}{{سخ}}[[فاس]] {{small|(۸۰۸–۹۲۷)}}{{سخ}}حجر النسر {{small|(۹۲۷–۹۸۵)}} |
|||
|image_map_alt = |
|||
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW= |
|||
|image_map_caption = |
|||
|common_languages = [[عربی]]، [[زبان‌های بربری]] |
|||
|image_map2 = Idrisids-eng.PNG |
|||
|religion = [[اسلام]]، [[شیعه زیدی]] |
|||
|image_map2_alt = |
|||
|currency = |
|||
|image_map2_caption = |
|||
| |
|footnotes = <!--- Accepts wikilinks ---> |
||
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=|today=}} |
|||
|capital_exile = |
|||
{{Royal house||surname=دودمان ادریسی|estate=|coat of arms=|parent house=[[آل حسن]]|country=|titles=امیر مراکش|founder=[[ادریس یکم مراکش|ادریس یکم]]|current head=|founding year=۱۷۲ هجری قمری|dissolve=|cadet branches=}}'''اِدریسیان''' (به عربی: الأدارسة) '''یا آل ادریس''' دودمان [[شیعه|شیعی]] بودند که طی سال‌های ۱۷۲– ۳۶۳ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه. ق]] / ۷۸۸–۹۷۴ م در [[مراکش]] و بخشی از [[الجزایر]] فرمانروایی کرده‌اند. ادریسیان نخستین دولت شیعه تاریخ به‌شمار می‌روند. این دودمان خود را به [[حسن ابن علی]] منسوب می‌کرد و از این رو با سلسله [[امامان شیعه]] پیوسته بود.<ref name="کلیف">کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.</ref> |
|||
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW= |
|||
|national_motto = |
|||
|national_anthem = |
|||
|common_languages = |
|||
|religion = زیدیه |
|||
|currency = |
|||
|leader1 = |
|||
|leader2 = |
|||
|leader3 = |
|||
|leader4 = |
|||
|year_leader1 = |
|||
|year_leader2 = |
|||
|year_leader3 = |
|||
|year_leader4 = |
|||
|title_leader = |
|||
|representative1 = |
|||
|representative2 = |
|||
|representative3 = |
|||
|representative4 = |
|||
|year_representative1 = |
|||
|year_representative2 = |
|||
|year_representative3 = |
|||
|year_representative4 = |
|||
|title_representative = |
|||
|deputy1 = |
|||
|deputy2 = |
|||
|deputy3 = |
|||
|deputy4 = |
|||
|year_deputy1 = |
|||
|year_deputy2 = |
|||
|year_deputy3 = |
|||
|year_deputy4 = |
|||
|title_deputy = |
|||
|legislature = |
|||
|house1 = |
|||
|type_house1 = |
|||
|house2 = |
|||
|type_house2 = |
|||
|stat_year1 = |
|||
|stat_area1 = |
|||
|stat_pop1 = |
|||
|stat_year2 = |
|||
|stat_area2 = |
|||
|stat_pop2 = |
|||
|stat_year3 = |
|||
|stat_area3 = |
|||
|stat_pop3 = |
|||
|stat_year4 = |
|||
|stat_area4 = |
|||
|stat_pop4 = |
|||
|stat_year5 = |
|||
|stat_area5 = |
|||
|stat_pop5 = |
|||
|footnotes = |
|||
}} |
|||
{{Royal house||surname=دودمان ادریسی|estate=|coat of arms=|parent house=[[آل حسن]]|country=|titles=امیر مراکش|founder=[[ادریس یکم مراکش|ادریس یکم]]|current head=|founding year=۱۷۲ هجری قمری|dissolve=|cadet branches=}}'''اِدریسیان''' (به عربی: الأدارسة) سلسله‌ای بودند که در [[مراکش]] و بخشی از [[الجزایر]] فرمانروایی کرده‌اند. آنها نخستین سلسله‌ای بودند که سعی کردند باورهای [[شیعه]] را، البته به صورت بسیار ضعیف، در مغرب رواج دهند. تا زمان آنها [[خوارج]] برابری‌خواه افراطی بر این منطقه فرمانروایی داشتند. [[ادریس یکم مراکش|ادریس اول]] نوه [[حسن ابن علی]] بود و از این رو با سلسله [[امامان شیعه]] پیوسته بود.<ref name="کلیف">کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.</ref> |
|||
بنیانگذار این دودمان [[ادریس یکم مراکش|ادریس بن عبدالله]] مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در [[قیام فخ]] علیه [[هادی (خلیفه)|هادی]] [[خلیفه عباسی]] مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط [[خلافت عباسی|عباسیان]]، ادریس به [[مصر]] می‌گریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، به دلیل خردسالی، دو تن به نام‌های راشد (غلام ادریس اول) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت، اداره می‌کردند. از اقدامات مهم ادریس دوم، تأسیس شهر [[فاس]] بود که به یکی از کانون‌های مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او [[محمد بن ادریس|محمد]] به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره‌ای از اغتشاشات و جنگ‌های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش [[یحیی یکم ادریسی|یحیی]]، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، [[یحیی دوم ادریسی|یحیی بن یحیی]]، [[علی دوم ادریسی|علی بن عمر]] و [[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]] حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو می‌رود و چندین بار پایتخت ادریسیان، فاس، به دست شورشیان می‌افتد. [[یحیی چهارم ادریسی|یحیی چهارم]] در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت می‌نشیند و پس از مدت‌ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما می‌گردد. یحیی چهارم پادشاه توانمندی بود و موفق می‌شود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی چهارم با آغاز حکومت فاطمیون همراه می‌شود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار می‌شود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به‌طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال بعد یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید می‌شود. پس از مدت کوتاهی حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، [[حسن یکم ادریسی|حسن بن محمد]] ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست میگیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء می‌کند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار می‌کند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت (۳۱۵ ق / ۹۲۷ م). در سال ۳۱۷ ق/۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه [[ریف]]، پناه می‌برند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار می‌دهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل می‌شود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار می‌دهند. ابراهیم با تلاش‌های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده‌اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه [[خلافت قرطبه]] کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، [[عبدالرحمن سوم]]، را به دست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمن اختلاف می‌افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمن مورد حمله قرار میگیرد و توسط او خلع و به [[اسپانیا]] تبعید می‌شود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار می‌دهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را می‌پذیرد. این عمل دیری نمی‌پاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع می‌کند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد ۱، ص ۵۶۱–۵۶۴</ref> |
|||
گمان می‌رود که ادریس اول بنای شهر [[فاس]] را آغاز کرده‌است. این شهر، مهاجران [[اسپانیا]]یی [[مسلمان]] و افریقیه را جذب کرد و شهری پرجمعیت گشت و پایتخت ادریسیان شد. دوره فرمانروایی ادریسیان از جهت گسترش فرهنگ اسلامی در میان قبایل تازه مسلمان شده [[بربر]] مهم است.<ref name="کلیف"/> |
|||
ادریسیان نخستین دولتهای اسلامی مغرب به شمار می‌روند که زمینه را برای مسلمان شدن مردم آن مناطق و همچنین ظهور دولتهای مسلمان بعدی را فراهم کردند.<ref>{{cite encyclopedia|year=2018|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam, THREE|last=Benchekroun|first=Chafik T.|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|issn=1873-9830|quote=The Idrīsids (al-Adārisa) were an ʿAlid dynasty—that is, descendants of ʿAlī b. Abī Ṭālib (d. 40/661)—that reigned in the western part of the north Maghrib from 172/788 to 375/985 (although only intermittently in the fourth/tenth century).|title=Idrīsids|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor3-first=Denis|editor3-last=Matringe|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett|publisher=Brill Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/idrisids-COM_32374?s.num=46&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-3&s.start=40&s.q=Basra4|url-access=subscription}}</ref><ref name=":0"/> در زمان ادریسیان اعراب زیادی از مناطق مختلف به مغرب مهاجرت می‌کنند و در آنجا ساکن می‌شوند و این زمینه را برای تغییر زبان و بافت قومیتی مغرب، از بربر به عرب، را فراهم آورد.<ref name=":15"/><ref name=":0"/> بسیاری از بازماندگان ادریسیان امروزه در کشور مراکش زندگی می‌کنند. |
|||
ادریسیان در اثر فشارهای [[فاطمیان]] [[مصر]] و [[امویان]] [[اندلس]] رو به نابودی گذاشتند ولی دوباره در سال [[۳۳۶ (قمری)|۳۳۶ق]] نه به عنوان دولت بلکه به عنوان والیان بنی‌امیه اسپانیا بر منطقه فرمانروایی کردند. در سال [[۳۴۶ (قمری)|۳۴۶ق]]، امویان اسپانیا [[حسن دوم ادریسی|حسن]]، آخرین فرمانروای ادارسه را اسیر کردند و او را به [[قرطبه]] انتقال دادند و به این ترتیب پس از دو سده فرمانروایی، دودمان ادریسی به کلی از میان رفت.<ref>استانلی لین پل، ۴۴</ref> |
|||
{{-}} |
|||
== فرمانرواها == |
== فرمانرواها == |
||
{{نوشتار اصلی|فهرست فرمانروایان مراکش#دودمان ادریسی}} |
{{نوشتار اصلی|فهرست فرمانروایان مراکش#دودمان ادریسی}} |
||
# [[ادریس اول]] |
|||
{{Succession table monarch |
|||
# [[ادریس دوم ادریسی|ادریس دوم]] |
|||
| name1 = '''[[ادریس بن عبدالله]]'''{{سخ}}{{small|(ادریس اول)}} |
|||
# [[محمد یکم ادریسی|محمدالمنتصر]] |
|||
| nickname1 = |
|||
# [[علی یکم ادریسی|علی اول]] |
|||
| native1 = إدریس بن عبدالله |
|||
# [[یحیی یکم ادریسی|یحیی اول]] |
|||
| life1 = ۷۴۵ – ۷۹۱ |
|||
# [[یحیی دوم ادریسی|یحیی دوم]] |
|||
| reignstart1 = ۷۸۸ |
|||
# [[علی دوم ادریسی|علی دوم]] |
|||
| reignend1 = ۷۹۱ |
|||
# [[یحیی سوم ادریسی|یحیی سوم المقدام]] |
|||
| notes1 = نخستین امیر دودمان ادریسیان |
|||
# [[یحیی چهارم ادریسی|یحیی چهارم]] |
|||
| family1 = ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
# [[حسن یکم ادریسی|حسن‌الحجام]] |
|||
| image1 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
# [[قاسم یکم ادریسی|قاسم یکم]] |
|||
| name2 = '''[[ادریس دوم ادریسی|ادریس بن ادریس]]'''{{سخ}}{{small|(ادریس دوم)}} |
|||
# [[احمد یکم ادریسی|احمد یکم]] |
|||
| nickname2 = |
|||
# [[حسن دوم ادریسی|حسن بن کنون]] |
|||
| native2 = إدریس بن إدریس |
|||
| life2 = اوت ۷۹۱ – ۸۲۸ |
|||
| reignstart2 = ۸۰۳ |
|||
| reignend2 = ۸۲۸ |
|||
| notes2 = پسر ادریس اول |
|||
| family2 = ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image2 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name3 = '''[[محمد بن ادریس]]''' |
|||
| nickname3 = |
|||
| native3 = محمد بن إدریس |
|||
| life3 = درگذشت ۸۳۶ |
|||
| reignstart3 = ۸۲۸ |
|||
| reignend3 = ۸۳۶ |
|||
| notes3 = پسر ادریس دوم |
|||
| family3 = محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image3 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name4 = '''[[علی یکم ادریسی|علی بن محمد]]'''{{سخ}}{{small|(علی اول)}} |
|||
| nickname4 = |
|||
| native4 = علی بن محمد |
|||
| life4 = ۸۲۷ – ۸۴۸ |
|||
| reignstart4 = ۸۳۶ |
|||
| reignend4 = ۸۴۸ |
|||
| notes4 = پسر محمد بن ادریس |
|||
| family4 = علی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image4 = Idrisids coin minted at Al Aliyah Morocco 840 CE.jpg |
|||
| name5 = '''[[یحیی یکم ادریسی|یحیی بن محمد]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی اول)}} |
|||
| nickname5 = |
|||
| native5 = یحیی بن محمد |
|||
| life5 = ۸۲۹–۸۶۴ |
|||
| reignstart5 = ۸۴۸ |
|||
| reignend5 = ۸۶۴ |
|||
| notes5 = پسر محمد بن ادریس |
|||
| family5 = یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image5 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name6 = '''[[یحیی دوم ادریسی|یحیی بن یحیی]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی دوم)}} |
|||
| nickname6 = |
|||
| native6 = یحیی بن یحیی |
|||
| life6 = درگذشت ۸۷۴ |
|||
| reignstart6 = ۸۶۴ |
|||
| reignend6 = ۸۷۴ |
|||
| notes6 = پسر یحیی بن محمد |
|||
| family6 = یحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image6 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name7 = '''[[علی دوم ادریسی|علی بن عمر]]'''{{سخ}}{{small|(علی دوم)}} |
|||
| nickname7 = |
|||
| native7 = علی بن عمر |
|||
| life7 = درگذشت ۸۸۳ |
|||
| reignstart7 = ۸۷۴ |
|||
| reignend7 = ۸۸۳ |
|||
| notes7 = عموی [[یحیی دوم ادریسی|یحیی بن محمد]] |
|||
| family7 = علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image7 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name8 = '''[[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی سوم)}} |
|||
| nickname8 = |
|||
| native8 = یحیی بن القاسم |
|||
| life8 = درگذشت ۹۰۴ |
|||
| reignstart8 = ۸۸۰ |
|||
| reignend8 = ۹۰۴ |
|||
| notes8 = Cousin of [[Ali ibn Umar|Ali ben Omar]] |
|||
| family8 = یحیی بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image8 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name9 = '''[[یحیی چهارم ادریسی|یحیی بن ادریس]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی چهارم)}} |
|||
| nickname9 = |
|||
| native9 = یحیی بن إدریس |
|||
| life9 = درگذشت ۹۱۷ |
|||
| reignstart9 = ۹۰۴ |
|||
| reignend9 = ۹۱۷ |
|||
| notes9 = نوه [[علی دوم ادریسی|علی بن عمر]] |
|||
| family9 = یحیی بن ادریس بن علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image9 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name10 = '''[[حسن یکم ادریسی|حسن بن محمد]]'''{{سخ}}{{small|(حسن اول)}} |
|||
| nickname10 = |
|||
| native10 = الحسن بن محمد |
|||
| life10 = Died 944 |
|||
| reignstart10 = ۹۲۵ |
|||
| reignend10 = ۹۲۷ |
|||
| notes10 = برادرزاده [[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]] |
|||
| family10 = حسن بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image10 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name11 = '''[[قاسم یکم ادریسی|قاسم بن ابراهیم]]''' |
|||
| nickname11 = |
|||
| native11 = القاسم بن ابراهیم |
|||
| life11 = درگذشت ۹۴۸ |
|||
| reignstart11 = ۹۳۷ |
|||
| reignend11 = ۹۴۸ |
|||
| notes11 = پسر عموی [[حسن یکم ادریسی|حسن بن محمد]] |
|||
| family11 = قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image11 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name12 = '''[[احمد یکم ادریسی|احمد بن قاسم]]''' |
|||
| nickname12 = |
|||
| native12 = أحمد بن القاسم |
|||
| life12 = درگذشت ۹۵۴ |
|||
| reignstart12 = ۹۴۸ |
|||
| reignend12 = ۹۵۴ |
|||
| notes12 = پسر [[قاسم یکم ادریسی|قاسم بن ابراهیم]] |
|||
| family12 = احمد بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image12 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
| name13 = '''[[حسن دوم ادریسی|حسن بن قاسم]]'''{{سخ}}{{small|(حسن دوم)}} |
|||
| nickname13 = |
|||
| native13 = الحسن بن القاسم |
|||
| life13 = درگذشت ۹۸۵ |
|||
| reignstart13 = ۹۵۴ |
|||
| reignend13 = ۹۷۴ |
|||
| notes13 = برادر [[احمد یکم ادریسی|احمد بن قاسم]] |
|||
| family13 = حسن بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |
|||
| image13 = Flag of Morocco 1073 1147.svg |
|||
}} |
|||
== پانویس == |
== پانویس == |
||
{{پانویس| |
{{پانویس|۲}} |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
* {{یادکرد|کتاب=تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل|نویسنده = استانلی لین پل، و.و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان|ترجمه=صادق سجادی|ناشر =نقش جهان|شهر=تهران|سال=تابستان ۱۳۶۳|شابک=}} |
* {{یادکرد|کتاب=تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل|نویسنده = استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان|ترجمه=صادق سجادی|ناشر =نقش جهان|شهر=تهران|سال=تابستان ۱۳۶۳|شابک=}} |
||
* {{یادکرد|کتاب=سلسله‌های اسلامی |نویسنده=کلیفورد ادموند بوسورث |ترجمه=[[فریدون بدره‌ای]] |ناشر =مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی(پژوهشگاه) |شهر= |سال=۱۳۷۱ |شابک=}} |
* {{یادکرد|کتاب=سلسله‌های اسلامی |نویسنده=کلیفورد ادموند بوسورث |ترجمه=[[فریدون بدره‌ای]] |ناشر =مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) |شهر= |سال=۱۳۷۱ |شابک=}} |
||
{{امپراتوری‌ها}} |
{{امپراتوری‌ها}} |
||
[[رده:ادریسیان]] |
[[رده:ادریسیان| ]] |
||
[[رده:افراد مراکشی عرب‌تبار]] |
[[رده:افراد مراکشی عرب‌تبار]] |
||
[[رده:امپراتوری‌های پیشین]] |
[[رده:امپراتوری‌های پیشین]] |
||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۸۸: | ||
[[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۱۰ (میلادی)]] |
[[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۱۰ (میلادی)]] |
||
[[رده:پادشاهی‌های گذشته آفریقا]] |
[[رده:پادشاهی‌های گذشته آفریقا]] |
||
[[رده:تاریخ |
[[رده:تاریخ شمال آفریقا]] |
||
[[رده:تشیع در الجزایر]] |
[[رده:تشیع در الجزایر]] |
||
[[رده:تشیع در مراکش]] |
[[رده:تشیع در مراکش]] |
||
| خط ۱۷۶: | خط ۲۰۲: | ||
[[رده:عرب‌های سده ۹ (میلادی)]] |
[[رده:عرب‌های سده ۹ (میلادی)]] |
||
[[رده:علویان]] |
[[رده:علویان]] |
||
[[رده:فرقه‌های اسلامی |
[[رده:فرقه‌های اسلامی منقرض‌شده]] |
||
[[رده:کشورهای پیشین در آفریقا]] |
[[رده:کشورهای پیشین در آفریقا]] |
||
[[رده:کشورهای پیشین]] |
[[رده:کشورهای پیشین]] |
||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۰
دودمان ادریسیان الأدارسة آل ادریس | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۷۸۸–۹۷۴ | |||||||||||
_(1258_1659).svg) پرچم | |||||||||||
 دولت ادریسیان در اوج وسعت، حدود سال ۸۲۰ میلادی. | |||||||||||
| وضعیت | دودمان حاکم بر مغرب | ||||||||||
| پایتخت | ولیله (۷۸۸–۸۰۸) فاس (۸۰۸–۹۲۷) حجر النسر (۹۲۷–۹۸۵) | ||||||||||
| زبان(های) رایج | عربی، زبان‌های بربری | ||||||||||
| دین(ها) | اسلام، شیعه زیدی | ||||||||||
| حکومت | پادشاهی | ||||||||||
| دوره تاریخی | سده‌های میانه | ||||||||||
• بنیان‌گذاری | ۷۸۸ | ||||||||||
• فروپاشی | ۹۷۴ | ||||||||||
| |||||||||||
| دودمان ادریسی | |
|---|---|
| خاندان مادر | آل حسن |
| تاریخ بنیان‌گذاری | ۱۷۲ هجری قمری |
| بنیانگذار | ادریس یکم |
| عنوان‌ها | امیر مراکش |
اِدریسیان (به عربی: الأدارسة) یا آل ادریس دودمان شیعی بودند که طی سال‌های ۱۷۲– ۳۶۳ ه. ق / ۷۸۸–۹۷۴ م در مراکش و بخشی از الجزایر فرمانروایی کرده‌اند. ادریسیان نخستین دولت شیعه تاریخ به‌شمار می‌روند. این دودمان خود را به حسن ابن علی منسوب می‌کرد و از این رو با سلسله امامان شیعه پیوسته بود.[۱]
بنیانگذار این دودمان ادریس بن عبدالله مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در قیام فخ علیه هادی خلیفه عباسی مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط عباسیان، ادریس به مصر می‌گریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، به دلیل خردسالی، دو تن به نام‌های راشد (غلام ادریس اول) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت، اداره می‌کردند. از اقدامات مهم ادریس دوم، تأسیس شهر فاس بود که به یکی از کانون‌های مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او محمد به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره‌ای از اغتشاشات و جنگ‌های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش یحیی، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، یحیی بن یحیی، علی بن عمر و یحیی بن قاسم حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو می‌رود و چندین بار پایتخت ادریسیان، فاس، به دست شورشیان می‌افتد. یحیی چهارم در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت می‌نشیند و پس از مدت‌ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما می‌گردد. یحیی چهارم پادشاه توانمندی بود و موفق می‌شود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی چهارم با آغاز حکومت فاطمیون همراه می‌شود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار می‌شود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به‌طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال بعد یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید می‌شود. پس از مدت کوتاهی حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، حسن بن محمد ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست میگیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء می‌کند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار می‌کند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت (۳۱۵ ق / ۹۲۷ م). در سال ۳۱۷ ق/۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه ریف، پناه می‌برند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار می‌دهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل می‌شود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار می‌دهند. ابراهیم با تلاش‌های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده‌اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه خلافت قرطبه کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، عبدالرحمن سوم، را به دست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمن اختلاف می‌افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمن مورد حمله قرار میگیرد و توسط او خلع و به اسپانیا تبعید می‌شود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار می‌دهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را می‌پذیرد. این عمل دیری نمی‌پاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع می‌کند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.[۲]
ادریسیان نخستین دولتهای اسلامی مغرب به شمار می‌روند که زمینه را برای مسلمان شدن مردم آن مناطق و همچنین ظهور دولتهای مسلمان بعدی را فراهم کردند.[۳][۴] در زمان ادریسیان اعراب زیادی از مناطق مختلف به مغرب مهاجرت می‌کنند و در آنجا ساکن می‌شوند و این زمینه را برای تغییر زبان و بافت قومیتی مغرب، از بربر به عرب، را فراهم آورد.[۵][۴] بسیاری از بازماندگان ادریسیان امروزه در کشور مراکش زندگی می‌کنند.
فرمانرواها
[ویرایش]| نام | طول عمر | شروع سلطنت | پایان سلطنت | یادداشت | دودمان | تصویر |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ادریس بن عبدالله (ادریس اول)
| ۷۴۵ – ۷۹۱ | ۷۸۸ | ۷۹۱ | نخستین امیر دودمان ادریسیان | ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |  |
| ادریس بن ادریس (ادریس دوم)
| اوت ۷۹۱ – ۸۲۸ | ۸۰۳ | ۸۲۸ | پسر ادریس اول | ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
محمد بن ادریس
| درگذشت ۸۳۶ | ۸۲۸ | ۸۳۶ | پسر ادریس دوم | محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| علی بن محمد (علی اول)
| ۸۲۷ – ۸۴۸ | ۸۳۶ | ۸۴۸ | پسر محمد بن ادریس | علی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب |  |
| یحیی بن محمد (یحیی اول)
| ۸۲۹–۸۶۴ | ۸۴۸ | ۸۶۴ | پسر محمد بن ادریس | یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| یحیی بن یحیی (یحیی دوم)
| درگذشت ۸۷۴ | ۸۶۴ | ۸۷۴ | پسر یحیی بن محمد | یحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| علی بن عمر (علی دوم)
| درگذشت ۸۸۳ | ۸۷۴ | ۸۸۳ | عموی یحیی بن محمد | علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| یحیی بن قاسم (یحیی سوم)
| درگذشت ۹۰۴ | ۸۸۰ | ۹۰۴ | Cousin of Ali ben Omar | یحیی بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| یحیی بن ادریس (یحیی چهارم)
| درگذشت ۹۱۷ | ۹۰۴ | ۹۱۷ | نوه علی بن عمر | یحیی بن ادریس بن علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| حسن بن محمد (حسن اول)
| Died 944 | ۹۲۵ | ۹۲۷ | برادرزاده یحیی بن قاسم | حسن بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
قاسم بن ابراهیم
| درگذشت ۹۴۸ | ۹۳۷ | ۹۴۸ | پسر عموی حسن بن محمد | قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
احمد بن قاسم
| درگذشت ۹۵۴ | ۹۴۸ | ۹۵۴ | پسر قاسم بن ابراهیم | احمد بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
| حسن بن قاسم (حسن دوم)
| درگذشت ۹۸۵ | ۹۵۴ | ۹۷۴ | برادر احمد بن قاسم | حسن بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب | |
پانویس
[ویرایش]- ↑ کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد ۱، ص ۵۶۱–۵۶۴
- ↑ Benchekroun, Chafik T. (2018). "Idrīsids". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. ISSN 1873-9830.
The Idrīsids (al-Adārisa) were an ʿAlid dynasty—that is, descendants of ʿAlī b. Abī Ṭālib (d. 40/661)—that reigned in the western part of the north Maghrib from 172/788 to 375/985 (although only intermittently in the fourth/tenth century).
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:0وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:15وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
منابع
[ویرایش]- استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان (تابستان ۱۳۶۳)، تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل، ترجمهٔ صادق سجادی، تهران: نقش جهان
- کلیفورد ادموند بوسورث (۱۳۷۱)، سلسله‌های اسلامی، ترجمهٔ فریدون بدره‌ای، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)
ردهها:
- ادریسیان
- افراد مراکشی عرب‌تبار
- امپراتوری‌های پیشین
- ایالت‌ها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۷۸۸ (میلادی)
- ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در دهه ۹۷۰ (میلادی)
- ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۱۰ (میلادی)
- پادشاهی‌های گذشته آفریقا
- تاریخ شمال آفریقا
- تشیع در الجزایر
- تشیع در مراکش
- خاندانهای سلطنتی خاورمیانه
- دودمانهای بربر
- دودمانهای مراکش
- زیدیه
- زیدیها
- زیدیهای مراکش
- سلسله‌های شیعه
- عرب‌های سده ۱۰ (میلادی)
- عرب‌های سده ۸ (میلادی)
- عرب‌های سده ۹ (میلادی)
- علویان
- فرقه‌های اسلامی منقرض‌شده
- کشورهای پیشین در آفریقا
- کشورهای پیشین