پرش به محتوا

ادریسیان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
|conventional_long_name = دودمان ادریسیان
|conventional_long_name = دودمان ادریسیان
|common_name = آل ادریس
|common_name = آل ادریس
|era = سده های میانه
|era = سده‌های میانه
|status = [[فهرست فرمانروایان مراکش|دودمان حاکم بر مغرب]]
|status = [[فهرست فرمانروایان مراکش|دودمان حاکم بر مغرب]]
|status_text =
|status_text =
خط ۳۴: خط ۳۴:
|image_map = Idrisids-eng.PNG
|image_map = Idrisids-eng.PNG
|image_map_caption = دولت ادریسیان در اوج وسعت، حدود سال ۸۲۰ میلادی.
|image_map_caption = دولت ادریسیان در اوج وسعت، حدود سال ۸۲۰ میلادی.
|capital = [[ولیلی|ولیله]] {{small|(۷۸۸–۸۰۸)}} <br> [[فاس]] {{small|(۸۰۸–۹۲۷)}} <br> حجر النسر {{small|(۹۲۷–۹۸۵)}}
|capital = [[ولیلی|ولیله]] {{small|(۷۸۸–۸۰۸)}}{{سخ}}[[فاس]] {{small|(۸۰۸–۹۲۷)}}{{سخ}}حجر النسر {{small|(۹۲۷–۹۸۵)}}
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW=
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW=
|common_languages = [[عربی]]، [[زبان‌های بربری]]
|common_languages = [[عربی]]، [[زبان‌های بربری]]
|religion = [[اسلام]]، [[شیعه زیدی]]
|religion = [[اسلام]]، [[شیعه زیدی]]
|currency =
|currency =
|footnotes = <!--- Accepts wikilinks --->
|footnotes = <!--- Accepts wikilinks --->
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=|today=}}
|demonym=|area_km2=|area_rank=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=|today=}}
{{Royal house||surname=دودمان ادریسی|estate=|coat of arms=|parent house=[[آل حسن]]|country=|titles=امیر مراکش|founder=[[ادریس یکم مراکش|ادریس یکم]]|current head=|founding year=۱۷۲ هجری قمری|dissolve=|cadet branches=}}'''اِدریسیان''' (به عربی: الأدارسة) '''یا آل ادریس''' دودمان شیعی بودند که طی سال های ۱۷۲-۴۶۳ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه.ق]] / ۷۸۸-۹۷۴ م در [[مراکش]] و بخشی از [[الجزایر]] فرمانروایی کرده‌اند. ادریسیان نخستین دولت شیعه تاریخ به شمار میروند. این دودمان خود را به [[حسن ابن علی]] میکرد و از این رو با سلسله [[امامان شیعه]] پیوسته بود.<ref name="کلیف">کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.</ref>
{{Royal house||surname=دودمان ادریسی|estate=|coat of arms=|parent house=[[آل حسن]]|country=|titles=امیر مراکش|founder=[[ادریس یکم مراکش|ادریس یکم]]|current head=|founding year=۱۷۲ هجری قمری|dissolve=|cadet branches=}}'''اِدریسیان''' (به عربی: الأدارسة) '''یا آل ادریس''' دودمان [[شیعه|شیعی]] بودند که طی سال‌های ۱۷۲– ۳۶۳ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍. ق]] / ۷۸۸–۹۷۴ م در [[مراکش]] و بخشی از [[الجزایر]] فرمانروایی کرده‌اند. ادریسیان نخستین دولت شیعه تاریخ به‌شمار می‌روند. این دودمان خود را به [[حسن ابن علی]] منسوب می‌کرد و از این رو با سلسله [[امامان شیعه]] پیوسته بود.<ref name="کلیف">کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.</ref>


بنیانگذار این دودمان[[ادریس یکم مراکش|ادریس بن عبدالله]] مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در [[قیام فخ]] علیه [[هادی (خلیفه)|هادی [[خلیفه عباسی]] مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط عباسیان، ادریس به مصر میگریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، بدلیل خردسالی، دو تن به نام های راشد (غلام ادریس اول) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را اداره میکردند، تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت. از اقدامات مهم ادریس دوم، تاسیس شهر [[فاس]] بود که به یکی از کانونهای مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او محمد به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره ای از اغتشاشات و جنگ های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش یحیی، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، یحیی دوم و علی بن عمر و یحیی بن قاسم حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو میرود و چندین بار پایتخت ادرسیان، فاس، به دست شورشیان می افتد. یحیی سوم در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت مینشیند و پس از مدت ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما میگردد. یحیی سوم پادشاه توانمندی بود و موفق میشود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی سوم با آغاز حکومت فاطمیون همراه میشود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار میشود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید میشود. پس از مدت کوتاه حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، حسن بن محمد ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست میگیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء میکند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار میکند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت (۳۱۵ ق / ۹۲۷ م). در سال ۳۱۷ ق / ۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه [[ریف]]، پناه میبرند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار میدهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل میشود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار میدهند. ابراهیم با تلاش های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه [[خلافت قرطبه]] کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، عبدالرحمن سوم، را بدست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمان اختلاف می افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمان مورد حمله قرار میگرد و توسط او خلع و به [[اسپانیا]] تبعید میشود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار میدهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را میپذیرد. این عمل دیری نمیپاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع میکند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد ۱، ص ۵۶۱ - ۵۶۴</ref>
بنیانگذار این دودمان [[ادریس یکم مراکش|ادریس بن عبدالله]] مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در [[قیام فخ]] علیه [[هادی (خلیفه)|هادی]] [[خلیفه عباسی]] مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط [[خلافت عباسی|عباسیان]]، ادریس به [[مصر]] می‌گریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، به دلیل خردسالی، دو تن به نام‌های راشد (غلام ادریس اول) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت، اداره می‌کردند. از اقدامات مهم ادریس دوم، تأسیس شهر [[فاس]] بود که به یکی از کانون‌های مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او [[محمد بن ادریس|محمد]] به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره‌ای از اغتشاشات و جنگ‌های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش [[یحیی یکم ادریسی|یحیی]]، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، [[یحیی دوم ادریسی|یحیی بن یحیی]]، [[علی دوم ادریسی|علی بن عمر]] و [[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]] حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو می‌رود و چندین بار پایتخت ادریسیان، فاس، به دست شورشیان می‌افتد. [[یحیی چهارم ادریسی|یحیی چهارم]] در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت می‌نشیند و پس از مدت‌ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما می‌گردد. یحیی چهارم پادشاه توانمندی بود و موفق می‌شود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی چهارم با آغاز حکومت فاطمیون همراه می‌شود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار می‌شود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به‌طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال بعد یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید می‌شود. پس از مدت کوتاهی حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، [[حسن یکم ادریسی|حسن بن محمد]] ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست می‌گیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء می‌کند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار می‌کند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت (۳۱۵ ق / ۹۲۷ م). در سال ۳۱۷ ق/۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه [[ریف]]، پناه می‌برند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار می‌دهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل می‌شود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار می‌دهند. ابراهیم با تلاش‌های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده‌اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه [[خلافت قرطبه]] کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، [[عبدالرحمن سوم]]، را به دست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمن اختلاف می‌افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمن مورد حمله قرار میگیرد و توسط او خلع و به [[اسپانیا]] تبعید می‌شود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار می‌دهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را می‌پذیرد. این عمل دیری نمی‌پاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع می‌کند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد ۱، ص ۵۶۱–۵۶۴</ref>

⚫
ادریسیان نخستین دولت های اسلامی مغرب به شمار میروند که زمینه را برای مسلمان شدن مردم آن مناطق و همچنین ظهور دولت های مسلمان بعدی را فراهم کردند.<ref>{{cite encyclopedia|year=2018|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam, THREE|last=Benchekroun|first=Chafik T.|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|issn=1873-9830|quote=The Idrīsids (al-Adārisa) were an ʿAlid dynasty—that is, descendants of ʿAlī b. Abī Ṭālib (d. 40/661)—that reigned in the western part of the north Maghrib from 172/788 to 375/985 (although only intermittently in the fourth/tenth century).|title=Idrīsids|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor3-first=Denis|editor3-last=Matringe|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett|publisher=Brill Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/idrisids-COM_32374?s.num=46&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-3&s.start=40&s.q=Basra4|url-access=subscription}}</ref><ref name=":0" /> در زمان ادریسیان اعراب زیادی از مناطق مختلف به مغرب مهاجرت میکنند و در آنجا ساکن میشوند و این زمینه را برای تغییر زبان و بافت قومیتی مغرب، از بربر به عرب، را فراهم آورد.<ref name=":15" /><ref name=":0" /> بسیاری از بازماندگان ادریسیان امروزه در کشور مراکش زندگی میکنند.


⚫
ادریسیان نخستین دولت‌های اسلامی مغرب به شمار می‌روند که زمینه را برای مسلمان شدن مردم آن مناطق و همچنین ظهور دولت‌های مسلمان بعدی را فراهم کردند.<ref>{{cite encyclopedia|year=2018|encyclopedia=Encyclopaedia of Islam, THREE|last=Benchekroun|first=Chafik T.|editor1-last=Fleet|editor1-first=Kate|issn=1873-9830|quote=The Idrīsids (al-Adārisa) were an ʿAlid dynasty—that is, descendants of ʿAlī b. Abī Ṭālib (d. 40/661)—that reigned in the western part of the north Maghrib from 172/788 to 375/985 (although only intermittently in the fourth/tenth century).|title=Idrīsids|editor2-last=Krämer|editor2-first=Gudrun|editor3-first=Denis|editor3-last=Matringe|editor4-last=Nawas|editor4-first=John|editor5-last=Rowson|editor5-first=Everett|publisher=Brill Online|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/idrisids-COM_32374?s.num=46&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-3&s.start=40&s.q=Basra4|url-access=subscription}}</ref><ref name=":0"/> در زمان ادریسیان اعراب زیادی از مناطق مختلف به مغرب مهاجرت می‌کنند و در آنجا ساکن می‌شوند و این زمینه را برای تغییر زبان و بافت قومیتی مغرب، از بربر به عرب، را فراهم آورد.<ref name=":15"/><ref name=":0"/> بسیاری از بازماندگان ادریسیان امروزه در کشور مراکش زندگی می‌کنند.


{{-}}
{{-}}
خط ۵۴: خط ۵۳:


{{Succession table monarch
{{Succession table monarch
| name1 = '''[[ادریس بن عبدالله]]'''<br>{{small|(ادریس اول)}}
| name1 = '''[[ادریس بن عبدالله]]'''{{سخ}}{{small|(ادریس اول)}}
| nickname1 =
| nickname1 =
| native1 = إدريس بن عبد الله
| native1 = إدریس بن عبدالله
| life1 = ۷۴۵ – ۷۹۱
| life1 = ۷۴۵ – ۷۹۱
| reignstart1 = ۷۸۸
| reignstart1 = ۷۸۸
خط ۶۳: خط ۶۲:
| family1 = ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family1 = ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image1 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image1 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name2 = '''[[ادریس دوم ادریسی|ادریس بن ادریس]]'''<br>{{small|(ادریس دوم)}}
| name2 = '''[[ادریس دوم ادریسی|ادریس بن ادریس]]'''{{سخ}}{{small|(ادریس دوم)}}
| nickname2 =
| nickname2 =
| native2 = إدريس بن إدريس
| native2 = إدریس بن إدریس
| life2 = آگوست ۷۹۱ – ۸۲۸
| life2 = اوت ۷۹۱ – ۸۲۸
| reignstart2 = ۸۰۳
| reignstart2 = ۸۰۳
| reignend2 = ۸۲۸
| reignend2 = ۸۲۸
خط ۷۳: خط ۷۲:
| image2 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image2 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name3 = '''[[محمد بن ادریس]]'''
| name3 = '''[[محمد بن ادریس]]'''
| nickname3 =
| nickname3 =
| native3 = محمد بن إدريس
| native3 = محمد بن إدریس
| life3 = درگذشت ۸۳۶
| life3 = درگذشت ۸۳۶
| reignstart3 = ۸۲۸
| reignstart3 = ۸۲۸
خط ۸۱: خط ۸۰:
| family3 = محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family3 = محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image3 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image3 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name4 = '''[[علی یکم ادریسی|علی بن محمد]]'''<br>{{small|(علی اول)}}
| name4 = '''[[علی یکم ادریسی|علی بن محمد]]'''{{سخ}}{{small|(علی اول)}}
| nickname4 =
| nickname4 =
| native4 = علي بن محمد
| native4 = علی بن محمد
| life4 = ۸۲۷ – ۸۴۸
| life4 = ۸۲۷ – ۸۴۸
| reignstart4 = ۸۳۶
| reignstart4 = ۸۳۶
خط ۹۰: خط ۸۹:
| family4 = علی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family4 = علی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image4 = Idrisids coin minted at Al Aliyah Morocco 840 CE.jpg
| image4 = Idrisids coin minted at Al Aliyah Morocco 840 CE.jpg
| name5 = '''[[یحیی یکم ادریسی|یحیی بن محمد]]'''<br>{{small|(یحیی اول)}}
| name5 = '''[[یحیی یکم ادریسی|یحیی بن محمد]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی اول)}}
| nickname5 =
| nickname5 =
| native5 = يحيى بن محمد
| native5 = یحیی بن محمد
| life5 = ۸۲۹-۸۶۴
| life5 = ۸۲۹–۸۶۴
| reignstart5 = ۸۴۸
| reignstart5 = ۸۴۸
| reignend5 = ۸۶۴
| reignend5 = ۸۶۴
خط ۹۹: خط ۹۸:
| family5 = یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family5 = یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image5 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image5 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name6 = '''[[یحیی دوم ادریسی|یحیی بن یحیی]]'''<br>{{small|(یحیی دوم)}}
| name6 = '''[[یحیی دوم ادریسی|یحیی بن یحیی]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی دوم)}}
| nickname6 =
| nickname6 =
| native6 = يحيى بن يحيى
| native6 = یحیی بن یحیی
| life6 = درگذشت ۸۷۴
| life6 = درگذشت ۸۷۴
| reignstart6 = ۸۶۴
| reignstart6 = ۸۶۴
خط ۱۰۸: خط ۱۰۷:
| family6 = یحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family6 = یحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image6 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image6 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name7 = '''[[علی دوم ادریسی|علی بن عمر]]'''<br>{{small|(علی دوم)}}
| name7 = '''[[علی دوم ادریسی|علی بن عمر]]'''{{سخ}}{{small|(علی دوم)}}
| nickname7 =
| nickname7 =
| native7 = علي بن عمر‎
| native7 = علی بن عمر
| life7 = درگذشت ۸۸۳
| life7 = درگذشت ۸۸۳
| reignstart7 = ۸۷۴
| reignstart7 = ۸۷۴
خط ۱۱۷: خط ۱۱۶:
| family7 = علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family7 = علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image7 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image7 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name8 = '''[[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]]'''<br>{{small|(یحیی سوم)}}
| name8 = '''[[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی سوم)}}
| nickname8 =
| nickname8 =
| native8 = يحيى بن القاسم‎
| native8 = یحیی بن القاسم
| life8 = درگذشت ۹۰۴
| life8 = درگذشت ۹۰۴
| reignstart8 = ۸۸۰
| reignstart8 = ۸۸۰
خط ۱۲۶: خط ۱۲۵:
| family8 = یحیی بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family8 = یحیی بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image8 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image8 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name9 = '''[[یحیی چهارم ادریسی|یحیی بن ادریس]]'''<br>{{small|(یحیی چهارم)}}
| name9 = '''[[یحیی چهارم ادریسی|یحیی بن ادریس]]'''{{سخ}}{{small|(یحیی چهارم)}}
| nickname9 =
| nickname9 =
| native9 = يحيى بن إدريس
| native9 = یحیی بن إدریس
| life9 = درگذشت ۹۱۷
| life9 = درگذشت ۹۱۷
| reignstart9 = ۹۰۴
| reignstart9 = ۹۰۴
خط ۱۳۵: خط ۱۳۴:
| family9 = یحیی بن ادریس بن علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family9 = یحیی بن ادریس بن علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image9 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image9 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name10 = '''[[حسن یکم ادریسی|حسن بن محمد]]'''<br>{{small|(حسن اول)}}
| name10 = '''[[حسن یکم ادریسی|حسن بن محمد]]'''{{سخ}}{{small|(حسن اول)}}
| nickname10 =
| nickname10 =
| native10 = الحسن بن محمد
| native10 = الحسن بن محمد
| life10 = Died 944
| life10 = Died 944
| reignstart10 = 925
| reignstart10 = ۹۲۵
| reignend10 = 927
| reignend10 = ۹۲۷
| notes10 = برادرزاده [[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]]
| notes10 = برادرزاده [[یحیی سوم ادریسی|یحیی بن قاسم]]
| family10 = حسن بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family10 = حسن بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image10 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image10 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name11 = '''[[قاسم یکم ادریسی|قاسم بن ابراهیم]]'''
| name11 = '''[[قاسم یکم ادریسی|قاسم بن ابراهیم]]'''
| nickname11 =
| nickname11 =
| native11 = القاسم بن ابراهيم
| native11 = القاسم بن ابراهیم
| life11 = درگذشت ۹۴۸
| life11 = درگذشت ۹۴۸
| reignstart11 = ۹۳۷
| reignstart11 = ۹۳۷
خط ۱۵۴: خط ۱۵۳:
| image11 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image11 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name12 = '''[[احمد یکم ادریسی|احمد بن قاسم]]'''
| name12 = '''[[احمد یکم ادریسی|احمد بن قاسم]]'''
| nickname12 =
| nickname12 =
| native12 = أحمد بن القاسم
| native12 = أحمد بن القاسم
| life12 = درگذشت ۹۵۴
| life12 = درگذشت ۹۵۴
خط ۱۶۲: خط ۱۶۱:
| family12 = احمد بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| family12 = احمد بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
| image12 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| image12 = Flag of Morocco 1073 1147.svg
| name13 = '''[[حسن دوم ادریسی|حسن بن قاسم]]'''<br>{{small|(حسن دوم)}}
| name13 = '''[[حسن دوم ادریسی|حسن بن قاسم]]'''{{سخ}}{{small|(حسن دوم)}}
| nickname13 =
| nickname13 =
| native13 = الحسن بن القاسم
| native13 = الحسن بن القاسم
| life13 = درگذشت ۹۸۵
| life13 = درگذشت ۹۸۵
خط ۱۷۴: خط ۱۷۳:


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس|2}}
{{پانویس|۲}}


== منابع ==
== منابع ==
* {{یادکرد|کتاب=تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل|نویسنده = استانلی لین پل، و.و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان|ترجمه=صادق سجادی|ناشر =نقش جهان|شهر=تهران|سال=تابستان ۱۳۶۳|شابک=}}
* {{یادکرد|کتاب=تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل|نویسنده = استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان|ترجمه=صادق سجادی|ناشر =نقش جهان|شهر=تهران|سال=تابستان ۱۳۶۳|شابک=}}
* {{یادکرد|کتاب=سلسله‌های اسلامی |نویسنده=کلیفورد ادموند بوسورث |ترجمه=[[فریدون بدره‌ای]] |ناشر =مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی(پژوهشگاه) |شهر= |سال=۱۳۷۱ |شابک=}}
* {{یادکرد|کتاب=سلسله‌های اسلامی |نویسنده=کلیفورد ادموند بوسورث |ترجمه=[[فریدون بدره‌ای]] |ناشر =مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) |شهر= |سال=۱۳۷۱ |شابک=}}


{{امپراتوری‌ها}}
{{امپراتوری‌ها}}


[[رده:ادریسیان]]
[[رده:ادریسیان| ]]
[[رده:افراد مراکشی عرب‌تبار]]
[[رده:افراد مراکشی عرب‌تبار]]
[[رده:امپراتوری‌های پیشین]]
[[رده:امپراتوری‌های پیشین]]
خط ۲۰۳: خط ۲۰۲:
[[رده:عرب‌های سده ۹ (میلادی)]]
[[رده:عرب‌های سده ۹ (میلادی)]]
[[رده:علویان]]
[[رده:علویان]]
[[رده:فرقه‌های اسلامی منقرض شده]]
[[رده:فرقه‌های اسلامی منقرض‌شده]]
[[رده:کشورهای پیشین در آفریقا]]
[[رده:کشورهای پیشین در آفریقا]]
[[رده:کشورهای پیشین]]
[[رده:کشورهای پیشین]]

نسخهٔ ‏۱۵ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۵۲

دودمان ادریسیان

الأدارسة
آل ادریس
۷۸۸–۹۷۴
پرچم آل ادریس
پرچم
دولت ادریسیان در اوج وسعت، حدود سال ۸۲۰ میلادی.
دولت ادریسیان در اوج وسعت، حدود سال ۸۲۰ میلادی.
وضعیتدودمان حاکم بر مغرب
پایتختولیله (۷۸۸–۸۰۸)
فاس (۸۰۸–۹۲۷)
حجر النسر (۹۲۷–۹۸۵)
زبان(های) رایجعربی، زبان‌های بربری
دین(ها)
اسلام، شیعه زیدی
حکومتپادشاهی
دوره تاریخیسده‌های میانه
• بنیان‌گذاری
۷۸۸
• فروپاشی
۹۷۴
پیشین		 پسین
شورش بربرها
زناته
خلافت قرطبه
دودمان ادریسی
خاندان مادرآل حسن
تاریخ بنیان‌گذاری۱۷۲ هجری قمری
بنیانگذارادریس یکم
عنوان‌هاامیر مراکش

اِدریسیان (به عربی: الأدارسة) یا آل ادریس دودمان شیعی بودند که طی سال‌های ۱۷۲– ۳۶۳ ه‍. ق / ۷۸۸–۹۷۴ م در مراکش و بخشی از الجزایر فرمانروایی کرده‌اند. ادریسیان نخستین دولت شیعه تاریخ به‌شمار می‌روند. این دودمان خود را به حسن ابن علی منسوب می‌کرد و از این رو با سلسله امامان شیعه پیوسته بود.[۱]

بنیانگذار این دودمان ادریس بن عبدالله مشهور به ادریس اول است. او از نوادگان حسن بن علی بود و در قیام فخ علیه هادی خلیفه عباسی مشارکت داشت. پس از سرکوب این قیام توسط عباسیان، ادریس به مصر می‌گریزد. در مصر توسط وزیر برید آنجا، واضح، پنهان شد و سپس مخفیانه به شهر ولیله در مغرب رفت. او در مغرب با جلب حمایت روسای قبایل بربر توانست دولتی مستقل تشکیل دهد و مناطقی از شرق مراکش و غرب الجزایر را فتح کند. پس از مسموم شدن ادریس توسط فرستاده عباسیان، پسرش ادریس دوم به حکومت رسید. در ابتدای سلطنت او، به دلیل خردسالی، دو تن به نام‌های راشد (غلام ادریس اول) و ابوخالد به عنوان نایب السطلنه قلمروی ادریسیان را تا زمانی که ادریس به بلوغ رسید و خود زمام امور را بدست گرفت، اداره می‌کردند. از اقدامات مهم ادریس دوم، تأسیس شهر فاس بود که به یکی از کانون‌های مهم سیاسی و فرهنگی مغرب بدل شد. پس از مرگ ادریس، فرزند او محمد به سلطنت رسید. محمد در طول سلطنت خود قلمروی پدر را بین برادران خود تقسیم کرد. امری که موجب آغاز دوره‌ای از اغتشاشات و جنگ‌های داخلی شد. با به تخت نشستن پسرش یحیی، دولت ادریسیان دوباره ثبات پیدا کرد و آرامش در آن برقرار شد. از اقدامات مهمی که در زمان یحیی انجام گرفت، رونق و توسعه شهر فاس بود. جانشینان یحیی، یحیی بن یحیی، علی بن عمر و یحیی بن قاسم حاکمان ضعیفی بودند و در دوران آنها دوباره مملکت در اغتشاش فرو می‌رود و چندین بار پایتخت ادریسیان، فاس، به دست شورشیان می‌افتد. یحیی چهارم در سال ۲۹۲ ق / ۹۰۵ م به تخت می‌نشیند و پس از مدت‌ها بار دیگر آرامش و ثبات حکم فرما می‌گردد. یحیی چهارم پادشاه توانمندی بود و موفق می‌شود قلمروی ادریسیان را به اوج وسعت برساند. اما دوران شکوه یحیی چهارم با آغاز حکومت فاطمیون همراه می‌شود. در پی هجوم فاطمیون به مغرب، یحیی ناچار می‌شود در سال ۳۰۷ ق / ۹۱۹ م به‌طور ظاهری اقتدار فاطمیون را به رسمیت شناخته و هر سال مقدار معینی خراج به آنها بدهد. چند سال بعد یحیی توسط فاطمیون برکنار و تبعید می‌شود. پس از مدت کوتاهی حاکمیت مستقیم فاطمیون بر مغرب، حسن بن محمد ملقب به حجام، نوه ادریس دوم، در طی یک شورش، کنترل شهر فاس را بدست می‌گیرد و حاکمیت خاندان آل ادریس را احیاء می‌کند. حسن چندین بار با فاطمیون پیکار می‌کند اما عاقبت در پی یک کودتا، کنترل شهر فاس را از دست داد و اندکی بعد درگذشت (۳۱۵ ق / ۹۲۷ م). در سال ۳۱۷ ق/۹۲۹ م بازماندگان آل ادریس به قلعه حجر النسر، در منطقه ریف، پناه می‌برند و مرکز حکومت خود را آنجا قرار می‌دهند. از این تاریخ به بعد مرکز خاندان ادریسی از فاس به حجر النسر منتقل می‌شود. آل ادریس برادر حسن، ابراهیم بن محمد، را رهبر خود قرار می‌دهند. ابراهیم با تلاش‌های خود توانست اقدامات فاطمیون برای فتح قلعه حجر النسر عقیم بگذارد. پس از مرگ ابراهیم، به ترتیب برادر و برادرزاده‌اش، قاسم گنون بن محمد و احمد بن قاسم گنون حکومت کردند. احمد بن قاسم خود را تحت الحمایه خلافت قرطبه کرد و توانست حمایت خلیفه وقت قرطبه، عبدالرحمن سوم، را به دست آورد. بعد مدتی میان احمد و عبدالرحمن اختلاف می‌افتد و در نهایت احمد توسط سپاهیان عبدالرحمن مورد حمله قرار میگیرد و توسط او خلع و به اسپانیا تبعید می‌شود. عبدالرحمن برادر او، حسن بن قاسم، را به عنوان حاکم مغرب قرار می‌دهد. در پی لشکرکشی فاطمیون به مغرب، حسن تحت الحمایگی فاطیمون را می‌پذیرد. این عمل دیری نمی‌پاید زیرا خلافت قرطبه اندکی بعد در سال ۳۶۳ ق / ۹۷۴ م دوباره به مغرب حمله و حسن را خلع می‌کند. پس از برکناری حسن، هیچ عضو دیگری از خاندان آل ادریس جانشین او نشد و در نتیجه حکومت ادریسیان برافتاد.[۲]

ادریسیان نخستین دولت‌های اسلامی مغرب به شمار می‌روند که زمینه را برای مسلمان شدن مردم آن مناطق و همچنین ظهور دولت‌های مسلمان بعدی را فراهم کردند.[۳][۴] در زمان ادریسیان اعراب زیادی از مناطق مختلف به مغرب مهاجرت می‌کنند و در آنجا ساکن می‌شوند و این زمینه را برای تغییر زبان و بافت قومیتی مغرب، از بربر به عرب، را فراهم آورد.[۵][۴] بسیاری از بازماندگان ادریسیان امروزه در کشور مراکش زندگی می‌کنند.

فرمانرواها

مقالهٔ اصلی: فهرست فرمانروایان مراکش § دودمان ادریسی
نامطول عمرشروع سلطنتپایان سلطنتتوضیحاتخانوادهتصویر
ادریس بن عبدالله
(ادریس اول)
  • إدریس بن عبدالله
۷۴۵ – ۷۹۱۷۸۸۷۹۱نخستین امیر دودمان ادریسیانادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
ادریس بن ادریس
(ادریس دوم)
  • إدریس بن إدریس
اوت ۷۹۱ – ۸۲۸۸۰۳۸۲۸پسر ادریس اولادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
محمد بن ادریس
  • محمد بن إدریس
درگذشت ۸۳۶۸۲۸۸۳۶پسر ادریس دوممحمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
علی بن محمد
(علی اول)
  • علی بن محمد
۸۲۷ – ۸۴۸۸۳۶۸۴۸پسر محمد بن ادریسعلی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
یحیی بن محمد
(یحیی اول)
  • یحیی بن محمد
۸۲۹–۸۶۴۸۴۸۸۶۴پسر محمد بن ادریسیحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
یحیی بن یحیی
(یحیی دوم)
  • یحیی بن یحیی
درگذشت ۸۷۴۸۶۴۸۷۴پسر یحیی بن محمدیحیی بن یحیی بن محمد بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
علی بن عمر
(علی دوم)
  • علی بن عمر
درگذشت ۸۸۳۸۷۴۸۸۳عموی یحیی بن محمدعلی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
یحیی بن قاسم
(یحیی سوم)
  • یحیی بن القاسم
درگذشت ۹۰۴۸۸۰۹۰۴Cousin of Ali ben Omarیحیی بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
یحیی بن ادریس
(یحیی چهارم)
  • یحیی بن إدریس
درگذشت ۹۱۷۹۰۴۹۱۷نوه علی بن عمریحیی بن ادریس بن علی بن عمر بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
حسن بن محمد
(حسن اول)
  • الحسن بن محمد
Died 944۹۲۵۹۲۷برادرزاده یحیی بن قاسمحسن بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
قاسم بن ابراهیم
  • القاسم بن ابراهیم
درگذشت ۹۴۸۹۳۷۹۴۸پسر عموی حسن بن محمدقاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
احمد بن قاسم
  • أحمد بن القاسم
درگذشت ۹۵۴۹۴۸۹۵۴پسر قاسم بن ابراهیماحمد بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب
حسن بن قاسم
(حسن دوم)
  • الحسن بن القاسم
درگذشت ۹۸۵۹۵۴۹۷۴برادر احمد بن قاسمحسن بن قاسم بن محمد بن قاسم بن ادریس بن ادریس بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب

پانویس

  1. ↑ کلیفورد ادموند بوسورث، ۴۵.
  2. ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد ۱، ص ۵۶۱–۵۶۴
  3. ↑ Benchekroun, Chafik T. (2018). "Idrīsids". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. ISSN 1873-9830. The Idrīsids (al-Adārisa) were an ʿAlid dynasty—that is, descendants of ʿAlī b. Abī Ṭālib (d. 40/661)—that reigned in the western part of the north Maghrib from 172/788 to 375/985 (although only intermittently in the fourth/tenth century).
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :0 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  5. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :15 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

منابع

  • استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان (تابستان ۱۳۶۳)، تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل، ترجمهٔ صادق سجادی، تهران: نقش جهان
  • کلیفورد ادموند بوسورث (۱۳۷۱)، سلسله‌های اسلامی، ترجمهٔ فریدون بدره‌ای، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ادریسیان&oldid=38254403»