کاتیون (به انگلیسی: Cation): در ترکیب یونی بعضی از فلزات با از دست دادن یک یا چند الکترون به یون مثبت (کاتیون) تبدیل می‌شوند و باعث چند الکترون بار منفی می‌شود.

عناصر کاتیون‌ساز

ویرایش

پاره‌ای از عناصر نظیر بیشتر فلزات، تنها قادر به یون مثبت (کاتیون) هستند و یون منفی آن‌ها وجود ندارد.

کاتیون‌های معمول

ویرایش
کاتیون‌های پرکاربرد
نام معمول فرمول نام قدیمی
کاتیون‌های ساده
آلومینیوم Al3+
باریم Ba2+
برلیم Be2+
سزیم Cs+
کلسیم Ca2+
کروم(II) Cr2+ کرومو
کروم(III) Cr3+ کرومیک
کروم(VI) Cr6+ Chromyl
کبالت(II) Co2+ Cobaltous
کبالت(III) Co3+ Cobaltic
مس(I) Cu+ کوپرو
مس(II) Cu2+ کوپریک
مس(III) Cu3+
گالیم Ga3+
هلیم He2+ (ذره آلفا)
هیدروژن H+ (پروتون)
آهن(II) Fe2+ فرو
آهن(III) Fe3+ فریک
سرب(II) Pb2+ Plumbous
سرب(IV) Pb4+ Plumbic
لیتیم Li+
منیزیم Mg2+
منگنز(II) Mn2+ Manganous
منگنز(III) Mn3+ Manganic
منگنز(IV) Mn4+ Manganyl
منگنز(VII) Mn7+
جیوه(II) Hg2+ Mercuric
نیکل(II) Ni2+ Nickelous
نیکل(III) Ni3+ Nickelic
پتاسیم K+
نقره Ag+
سدیم Na+
استرانسیم Sr2+
قلع(II) Sn2+ استانو
قلع(IV) Sn4+ استانیک
روی Zn2+
کاتیون‌های چنداتمی
آمونیوم NH4+
هیدرونیم H3O+
نیترونیم NO2+
جیوه(I) Hg22+ Mercurous

آنیون‌ها و کاتیون‌های تک و چند ظرفیتی متفرقه: کاتیون‌های تک ظرفیتی: گروه سه و سیزده جدول تناوبی به جز تناوب آخر بار ۳+ دارند. (البته گروه ۱۳ علاوه بر تناوب آخر، تناوب یکی مانده به آخر نیز چند ظرفیتی است) Zn و Cd و طبق بعضی نظرات (Ni)با بار۲+ (به ترتیب روی، کادمیم و نیکل) و گروه دوم جدول نیز باری مشابه کادمیم و روی دارند. گروه اول جدول تناوبی بار +۱ دارند البته به جز هیدروژن که خانواده‌ای تک عضوی است و خواصش متفاوت است. (و برای آن بار ۱+ و -۱ دیده شده) لازم است ذکر شود برای برلیم (Be) از گروه دو کمتر ترکیبات یونی دیده شده؛ و بیشتر ترکیباتش کووالانسی است. از این رو یک استثنا محسوب می‌شود. @ کاتیون‌های چندظرفیتی: 1. Vo با بار +۲(وانادیل)2. No با بار+۱(نیتروزیل) و آنیون‌های چندظرفیتی متفرقه: ¥1.sio3 با بار-۲(سیلیکات) ۲¥.sio4 با بار -۴ (ارتوسیلیکات) ¥3.si2o7 بابار -۶(پیرو سیلیکات) ¥4. -hcoo با بار ۱- (فرمات) ¥5. -ch3coo (استات) ¥6. -c6h5coo (بنزوآت) ۷¥. -ch3o (متوکسی) ¥8. -c2h5o(اتوکسی) ¥9.s2o3 با بار -۲ (تیوسولفات) ۱۰¥.Bo3 با بار -۳ (برات) بعضی از ترکیبات با هیچ قاعدهای نام آنها مشخص نیست بنابرین باید حفظ شوند مانند H2O (آب) و NH3 (آمونیاک)

 3.ph3(فسفین) 4.sih4(سیلان) 5.N2h4(هیدرازین) 6.Bh3(بوران) 7.B2h6(دی بوران)

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  • Peter Atkins and Julio de Paula, Physical chemistry, W. H. Freeman; 8th edition, U.S.A, 2006
  • Chemistry: Concepts and Problems by: Clifford C. Houk and Richard Post- John Wiley and sons Inc. - U.S.A. - 1977
کتاب علوم تجربی نهم، فصل۲(رفتار اتم‌ها با یکدیگر) صفحه۱۸