ویکی‌پدیا

شراب

نوشیدنی الکلی که از تخمیر میوه مخصوصا انگور به دست می‌آید

شراب یا مِی یک نوشیدنی الکلی است که از میوه‌های تخمیرشده تهیه می‌شود. مخمر، قند موجود در میوه‌ها را مصرف می‌کند و آن را به اتانول و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌نماید و در این فرایند گرما آزاد می‌شود. اگرچه شراب را می‌توان از انواع محصولات میوه مانند آلو، گیلاس، انار، زغال اخته، سیاه گیله و آقطی تهیه کرد، اما اغلب از انگور تهیه می‌شود و اصطلاح «شراب» به‌طور کلی به شراب انگور اشاره دارد.

شراب
لیوان‌های شراب قرمز و شراب سفید
گونهنوشیدنی الکلی
خاستگاهایران
میزان الکل۵–۱۶٪[۱]
مواد تشکیل‌دهندهمتفاوت است؛ می‌توان به صفحه شراب‌گیری مراجعه کرد
انواع

انواع مختلف انگور و گونه‌های مخمر از عوامل اصلی در سبک‌های مختلف شراب هستند. این تفاوت‌ها ناشی از فعل و انفعالات پیچیده بین رشد بیوشیمیایی انگور، واکنش‌های درگیر در تخمیر، محیط رشد انگور و فرایند تولید شراب است. بسیاری از کشورها نام‌های قانونی را برای تعریف سبک و کیفیت شراب وضع می‌کنند. این نام‌ها معمولاً منشأ جغرافیایی و انواع مجاز انگور و همچنین سایر جنبه‌های تولید شراب را شامل می‌شود.

شراب هزاران سال است که تولید می‌شود. اولین شواهد از شراب مربوط به گرجستان کنونی (۶۰۰۰ قبل از میلاد)، ایران (۵۰۰۰ قبل از میلاد)، ایتالیا و ارمنستان (۴۰۰۰ قبل از میلاد) است. شراب دنیای جدید تا حدی با نوشیدنی‌های الکلی ساخته شده توسط مردم بومی قاره آمریکا ارتباط دارد، اما عمدتاً به سنت‌های اسپانیایی بعدی در اسپانیای جدید مرتبط است. بعداً، همان‌طور که شراب دنیای قدیم تکنیک‌های کشت انگور را بیشتر توسعه داد، اروپا سه منطقه از بزرگ‌ترین مناطق تولید شراب را دربر گرفت. امروزه، پنج کشور با بزرگ‌ترین مناطق تولید شراب در ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، ایالات متحده و چین هستند.

شراب از دیرباز نقش مهمی در دین داشته است. شراب قرمز توسط مصریان باستان با خون مرتبط بود و توسط فرقه یونانی دیونوسوس و رومی‌ها در باکانالیای خود استفاده می‌شد. یهودیت نیز آن را در کیدوش و مسیحیت در عشای ربانی گنجانده است. فرهنگ شراب مصری، یونانی، رومی و اسرائیلی هنوز به این ریشه‌های باستانی مرتبط است. به‌طور مشابه، بزرگ‌ترین مناطق شراب در ایتالیا، اسپانیا و فرانسه دارای میراثی در ارتباط با شراب مقدس هستند، به همین ترتیب، سنت‌های انگورکاری در جنوب غربی ایالات متحده در اسپانیای جدید آغاز شد زیرا راهبان و راهبان کاتولیک برای اولین بار در نیومکزیکو و کالیفرنیا شراب تولید کردند.

پیشینه

ویرایش
 
جزئیات نقش‌برجسته‌ای بر پلکان شرقی آپادانا، پرسپولیس که ارمنی‌ها را در حال آوردن یک کوزه — احتمالا شراب — به‌عنوان هدیه برای پادشاه نشان می‌دهد.

تکنیک مخلوط کردن رزین تربانتین با شراب جهت جلوگیری از ترش شدن شراب بوده است. برای فیلیپ مارنیوال (Philippe Marinval) مدیر پژوهش در مرکز مردم‌شناسی تولوز این مدرکی است دال بر اینکه انسان عصر نوسنگی شراب می‌نوشیده است.[۲]

قدیمی‌ترین نشانه‌های شراب در گرجستان (۶۰۰۰ ق. م)،[۳][۴] ایران (۵۰۰۰ ق. م)[۵][۶] و سیسیل (۴۰۰۰ ق. م)[۷] یافت شده‌اند. شراب ۴۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح به منطقهٔ بالکان رسید و در یونان، تراکیه و روم مورد مصرف قرار می‌گرفت.

بررسی‌های باستان‌شناسی و باستان‌مردم‌گیاه‌شناسی نشان می‌دهد نخستین نمونه‌های شراب انگور و پرورش انگور شراب مربوط به ۵۸۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در منطقهٔ گرجستان امروزی است.[۳] شواهد حاضر از علم باستان‌شناسی و ژن‌شناسی نشان می‌دهد که تولید اولیهٔ شراب در دیگر مناطق مثل قفقاز جنوبی و غرب آسیا بعد از گرجستان صورت گرفته است.[۸][۹] قدیمی‌ترین کارگاه شراب‌سازی جهان، شراب‌خانهٔ آرنی-۱ در ارمنستان بوده است.[۱۰][۱۱]

انواع شراب

ویرایش
 
نگاره‌ای از بشکه‌های شراب از جنس چوب درخت بلوط در غار شراب (en) شراب‌سازی تپهٔ روثرفورد واقع در تاکستان و منطقه شراب‌سازی ناپا ولی.
رد سرخی بر روی بخش‌هایی از بشکه‌های شراب دیده می‌شود، حاکی از باقی‌ماندهٔ شراب قرمز درون بشکه است. چوب بشکه شراب بر مزه و کیفیت شراب تأثیر می‌گذارد. یکی از مشخصات شرابِ باکیفیت مدت زمانی است که برای جا افتادن آن صرف شده است.[۱۲]

بر اساس محل تولید

ویرایش

مناطق مهم شراب‌سازی دنیا

ویرایش
 
بوته‌های موی رسیده، در یکی از تاکستان‌های درهٔ نَپا در ایالت کالیفرنیای آمریکا. درهٔ نَپا، یکی از مهم‌ترین مناطق کشت انگور و شراب‌سازی در جهان محسوب می‌شود.[۱۳][۱۴]
میزان تخمینی تولید شراب در سال ۲۰۱۴[۱۵]
رده کشور
 میزان تولید
(تن)
۱   ایتالیا ۴٬۷۹۶٬۶۰۰
۲   اسپانیا ۴٬۶۰۷٬۸۵۰
۳   فرانسه ۴٬۲۹۳٬۴۶۶
۴   ایالات متحده آمریکا ۳٬۳۰۰٬۰۰۰
۵   چین ۱٬۷۰۰٬۰۰۰
۶   آرژانتین ۱٬۴۹۸٬۳۸۰
۷   شیلی ۱٬۲۱۴٬۰۰۰
۸   استرالیا ۱٬۱۸۶٬۳۴۳
۹   آفریقای جنوبی ۱٬۱۴۶٬۰۰۶
۱۰   آلمان ۹۲۰٬۲۰۰
در کل دنیا* ۳۰٬۸۰۶٬۰۰۰

* ممکن است شامل اطلاعات رسمی، نیمه‌رسمی یا تخمینی باشد.

در ایران

ویرایش

اثرات پزشکی

ویرایش

اثرات مثبت

ویرایش

فواید شراب قرمز در سلامتی شناخته شده است. با این حال بیش از حد مصرف کردن هر الکلی می‌تواند منجر به اعتیاد شود و مشکلاتی برای سلامتی به وجود آورد. الکل باید در حد اعتدال مصرف شود. شراب قرمز دارای آنتی‌اکسیدان بالایی است[۱۶] و سرشار از پلی فنول‌ها از جمله proanthocyanidin است که یک آنتی‌اکسیدان قوی است. در واقع شراب قرمز دارای آنتی‌اکسیدان بیشتری از آب انگور تجاری، زغال اختهٔ خام، و حتی آکایی بری که یک میوه سرشار از آنتی‌اکسیدان است، است. شراب تیره دارای آنتی‌اکسیدان بالایی است و سبب جلوگیری از لخته شدن خون در شریان‌ها می‌شود و از شریان‌ها در برابر کلسترول بد (ال‌دی‌ال) محافظت می‌کند.

۱. جلوگیری از سرطان: شواهد و دلایل متعددی نشان می‌دهد که نوشیدن شراب قرمز در حد اعتدال می‌تواند از بروز سرطان پیشگیری کند. آنتی‌اکسیدان‌های زیادی در شراب قرمز وجود دارد که می‌تواند از آسیب اکسیداسیون، که در پیری و همچنین شرایط بحرانی نظیر آلزایمر، دیابت نوع ۲ و بیماریهای قلبی و عروقی مؤثر هستند جلوگیری کند. یکی از آنتی‌اکسیدان‌های موجود در شراب قرمز به جلوگیری از سرطان ریه کمک می‌کند و تحقیقات نشان داده است که رزوراترول همان آنتی‌اکسیدانی است که از قلب محافظت می‌کند و می‌تواند سبب کشته شدن یا از بین رفتن سلولهای سرطانی شود.

  1. جلوگیری از پوسیدگی دندان: شراب قرمز حتی شراب بدون الکل سبب مقاومت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی دندان می‌شود. پلی فنول در شراب قرمز همچنین می‌تواند از بیماری‌های لثه جلوگیری کند و حتی به درمان و کاهش التهاب در لثه‌ها کمک کند.
  2. جلوگیری از سرطان سینه: مصرف مداوم نوشیدنی‌های الکلی خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد، ولی شراب قرمز اثر متفاوتی دارد. در مجله سلامت زنان توضیح داده شده است که مواد موجود در پوست انگور قرمز سبب کاهش سطح استروژن و افزایش تستوسترون در زنان قبل از یائسگی می‌شود که منجر به کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه می‌شود.

۴. حفاظت از آفتاب سوختگی: شراب و مشتقات انگور می‌تواند به کاهش اثرات مخرب یو وی (اشعه ماوراء بنفش) کمک کند.[۱۷][۱۸]

اثرات منفی

ویرایش
شراب قرمز
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۳۵۵ کیلوژول (۸۵ کیلوکالری)
۲٫۶ g
قند۰٫۶ g
۰٫۰ g
۰٫۱ g
دیگر اجزاءمقدار
الکل (اتانول)۱۰٫۶ g
الکل ۱۰٫۶ g از لحاط حجمی ۱۳٪است
۱۰۰ g شراب تقریباً ۱۰۰ ml (3.4 fl اونس)
شکر و الکل متغیرند.

منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا
 
مهم‌ترین اثرات طولانی مدت احتمالی اتانول، یکی از اجزای تشکیل دهنده شراب است. مصرف الکل توسط مادران باردار ممکن است منجر به اختلالات طیف الکل جنین شود. فواید (رنگ آبی) و مضرات (رنگ قرمز) شراب در مقایسه مقدار مصرف (روی تصویر کلیک کنید)[نیازمند منبع]

تحقیقات وزارت بهداشت بریتانیا در سال ۲۰۱۶ نتیجه مطالعات قبلی که گفته بود نوشیدن اندک الکل خطر ابتلای مردان به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد رد کردند. به گفته مشاور ارشد اداره بهداشت بریتانیا این باور که نوشیدن یک استکان شراب قرمز در روز باعث جلوگیری از بیماری قلبی می‌شود یک افسانه بیش نیست.[۱۹][۲۰] اما این تحقیقات قطعی نیست و تحقیقات دیگر درمورد اثرات در حد متوسط نوشیدن می این ادعاها را رد می‌کند.[۲۱][۲۲][۲۳][۲۴] زیاده روی در نوشیدن شراب و مخصوصاً شرابی که الکل زیاد داشته باشد به سلول‌های استخوان‌ها صدمه می‌زند، سرطان‌زا است[۲۵] و ارتباط قوی میان مصرف بیش از حد مشروبات الکلی و سرطان‌های پستان، مری، دهان، نای، حنجره و حلق وجود دارد.[۲۵][۲۶] الکل به سیستم عروقی و قلب صدمه می‌زند، مصرف زیاد آن باعث زوال عقل[۲۷] و ایجاد اختلالات مغزی می‌شود، خطر ایجاد دیابت نوع ۱ را دارد و در بینایی تأثیر سوء دارد.[۲۸][۲۹][۳۰] بر اساس گزارشی که «کمیته علمی مستقل در مورد داروها» در بریتانیا تهیه کرده زیان مصرف افراطی الکل در جامعه سه برابر زیان مصرف کوکائین یا کشیدن سیگار برآورد شده است. دیوید نات می‌گوید کراک از الکل اعتیاد آورتر است ولی از آن جا که عده بیشتری الکل مصرف می‌کنند در کل زیان آن بیشتر است.[۳۱]

اگرچه شراب دارای آنتی‌اکسیدان است اما با اختلال در فرایند اثرگذاری آنتی‌اکسیدانهای دیگر در بدن صدمات مؤثری در دراز مدت بر سوخت و ساز سلول‌ها داشته و روند پیری را تسریع می‌بخشد. الکل سبب مرگ سلولهای مغزی می‌شود و برخی از آن‌ها قابل ترمیم و بازسازی نیستند. الکل به دلیل اختلال در عملکردهای غیرارادی بدن نظیر تنفس، ضربان قلب و… خطر سکته قلبی را بالا می‌برد و فرایند جایگزینی مداوم سلول‌های قلب را کند می‌کند. شراب احتمال بیماری کبد چرب را بسیار بالا می‌برد و به بافت کبد آسیب زده و ترشح آنزیم‌های لوزالمعده و کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خطر سیروز کبدی و آلزایمر در افراد الکلی بالاتر از دیگران است. افراد دیابتی که قبلاً الکل استفاده می‌کردند نسبت به تزریق انسولین نتایج مثبت ضعیف‌تری نشان می‌دهند. چربی‌های انباشته شده در نواحی دور شکم در افراد الکلی پس از لیپوساکشن سریعتر و بیشتر بازگشت کرده‌اند.

مسمومیت با الکل چوب (متانول)

ویرایش

وقتی از مایع تخمیر شده شراب قبل از صاف کردن که همراه با چوب انگور باشد به عنوان پیش ساز عرق استفاده شود مشروب یا عرق حاصل به متانول یا الکل چوب آلوده می‌شود که متانول فرد را دچار کوری یا حتی مرگ می‌کند.[۳۲] مصرف ۱۰ میلی‌لیتر از متانول می‌تواند با تأثیر بر دستگاه عصبی منجر به کوری و مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌لیتر منجر به مرگ در بزرگسالان گردد.[۳۳]

تأثیرات بر زیبایی

ویرایش
 
دختر جوان با جام می، اثر یوهانس فرمیر

نظر پزشکان بر این است که افزایش مقدار نوشیدن شراب بیشتر از دو لیوان در روز اثرات زیر را بر زیبایی دارد[۳۴]

  1. سرخی چشمان: نوشیدن شراب سبب گشادی رگها می‌شود که به سرخی چشمان می‌انجامد.
  2. درشتی رگ‌های صورت: افرادی هم که دارای چهره برافروخته هستند با نوشیدن شراب به آن شدت می‌بخشند و باعث برجاماندن اثر دائمی رگ‌ها بر روی صورت می‌شوند.[نیازمند منبع]
  3. برجسته شدن خطوط پیشانی: شرابخواری باعث خشکی پوست و برجسته شدن خطوط پیشانی می‌گردد.
  4. چین و چروک صورت: نوشیدن زیاد شراب به کمبود ویتامین آ می‌انجامد که برای ساختن کلاژن و الاستین در بدن ضروری است. در نتیجه چین و چروک صورت افزایش می‌یابد.

در ادبیات فارسی

ویرایش
ساقی بده آن شراب گلرنگمطرب بزن آن نوای بر چنگ
سعدی
بده ساقی شراب ارغوانیبه یاد نرگس جادوی فرخ
حافظ
می نوش ندانی ز کجا آمده‌ایخوش باش ندانی به کجا خواهی رفت
خیام
الا ساقی به جان تو به اقبال جوان توبه ما ده از بنان تو شراب ارغوانی را
مولانا
شبی که اول آن شب شراب بود و سرودمیانه مستی و آخر امید بوس و کنار
فرخی
به دست راست شراب و به دست چپ زلفین همی‌خوریم و همی بوسه می‌دهیم به دنگ
منوچهری[۳۵]
بیا ساقی آن ارغوانی شراببه من دِه که تا مست گردم خراب
نظامی گنجوی[۳۶]

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. ↑ https://www.masterclass.com/articles/learn-about-alcohol-content-in-wine-highest-to-lowest-abv-wines [bare URL]
  2. ↑ [André Tchernia et Jean-Pierre Brun, op. cit. , p. 6]
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «'World's oldest wine' found in 8,000-year-old jars in Georgia» (به انگلیسی). ۲۰۱۷-۱۱-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  4. ↑ Schuster, Ruth (13 November 2017). "Earliest Wine in World Found in 8,000-year-old Neolithic Georgia". Haaretz.
  5. ↑ Ellsworth, Amy (18 July 2012). "7,000 Year-old Wine Jar بایگانی‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine". University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology.
  6. ↑ Berkowitz, Mark (1996). "World's Earliest Wine". Archaeology. Archaeological Institute of America. 49 (5).
  7. ↑ Tondo، Lorenzo (۲۰۱۷-۰۸-۳۰). «Traces of 6,000-year-old wine discovered in Sicilian cave» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  8. ↑ Magazine, Smithsonian; Tucker, Abigail. "The Beer Archaeologist". Smithsonian Magazine (به انگلیسی). Retrieved 2024-07-10.
  9. ↑ «The Earliest Alcoholic Beverage in the World | Research - Penn Museum». www.penn.museum. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  10. ↑ "Ancient Winery Found in Armenia". Travel (به انگلیسی). 2011-01-11. Retrieved 2024-07-10.
  11. ↑ «Backdirt | UCLA Cotsen Institute of Archaeology». ioa.ucla.edu. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  12. ↑ دانستنی‌های جالب در مورد شراب، دویچه وله فارسی
  13. ↑ [ http://www.bbc.com/persian/world/2014/10/141004_l13_winery_usa_vid تأثیر زلزله بر شراب‌سازی‌های کالیفرنیا]، بی‌بی‌سی فارسی
  14. ↑ Robinson, Jancis (September 6, 2008). "California - Tasting Notes & Wine Reviews from Jancis Robinson:". jancisrobinson.com. Archived from the original on 4 April 2014. Retrieved January 2, 2011.
  15. ↑ "Crops processed". Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Archived from the original on 20 May 2011.
  16. ↑ Mitchell, Kristin. "Are There Health Benefits to Drinking Red Wine?". WebMD (به انگلیسی). Retrieved 2024-07-10.
  17. ↑ «نوشیدن الکل به اعتدال ممکن است احتمال ابتلا به دیابت را 'کم کند'». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  18. ↑ "Benefits of red wine". agrihouse (به انگلیسی). Archived from the original on 1 February 2014. Retrieved 2024-07-10.
  19. ↑ Weaver، Matthew (۲۰۱۶-۰۱-۰۸). «New tough alcohol guidelines not scaremongering, says chief medical officer» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  20. ↑ «نوشیدن 'هر اندازه' الکل برای سلامتی مضر است». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  21. ↑ "Red wine and resveratrol: Good for your heart?". Mayo Clinic (به انگلیسی). 2022-01-14.
  22. ↑ Steinberg, Daniel (1993-05-20). "Antioxidant Vitamins and Coronary Heart Disease". New England Journal of Medicine. 328 (20): 1487–1489. doi:10.1056/nejm199305203282012. ISSN 0028-4793.
  23. ↑ Makar, A. B.; McMartin, K. E.; Palese, M.; Tephly, T. R. (1975). "Formate assay in body fluids: application in methanol poisoning". Biochemical Medicine. 13 (2): 117–126. doi:10.1016/0006-2944(75)90147-7. ISSN 0006-2944. PMID 1.
  24. ↑ Rimm, E. B; Williams, P.; Fosher, K.; Criqui, M.; Stampfer, M. J (1999-12-11). "Moderate alcohol intake and lower risk of coronary heart disease: meta-analysis of effects on lipids and haemostatic factors". BMJ. 319 (7224): 1523–1528. doi:10.1136/bmj.319.7224.1523. ISSN 0959-8138.
  25. ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ «Alcohol and Cancer - Alcohol Alert No. 21-1993». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۵. دریافت‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۱.
  26. ↑ «Review Of Alcohol: Association With Breast Cancer» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۱.
  27. ↑ Ridley, Nicole J; Draper, Brian; Withall, Adrienne (25 January 2013). "Alcohol-related dementia: an update of the evidence". Alzheimer's Research & Therapy. 5 (1): 3. doi:10.1186/alzrt157. ISSN 1758-9193. PMC 3580328. PMID 23347747.
  28. ↑ http://en.wikipedia.org/wiki/Wine_and_health
  29. ↑ de Menezes RF, Bergmann A, Thuler LC (2013). "Alcohol consumption and risk of cancer: a systematic literature review". Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 14 (9): 4965–72. doi:10.7314/apjcp.2013.14.9.4965. ISSN 1513-7368. PMID 24175760.
  30. ↑ Wood AM, Kaptoge S, Butterworth AS, Willeit P, Warnakula S, Bolton T, et al. (2018). "Risk thresholds for alcohol consumption: combined analysis of individual-participant data for 599 912 current drinkers in 83 prospective studies". The Lancet. 391 (10129): 1513–1523. doi:10.1016/S0140-6736(18)30134-X. PMC 5899998. PMID 29676281.
  31. ↑ «'ضرر الکل از هروئین بیشتر است'». BBC News فارسی. ۲۰۱۰-۱۱-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۰.
  32. ↑ «مسمومیت با الکل» (PDF). دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ سپتامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ مرداد ۱۳۹۱.
  33. ↑ «اطلاعات فنی و حفاظت ایمنی مواد» (PDF). شرکت ملی صنایع پتروشیمی. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۳ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ مرداد ۱۳۹۱.
  34. ↑ Magee, Anna (2011). "What TWO glasses of wine a day can do to your face in ten years" (به انگلیسی). Daily Mail. Retrieved 21 October 2011.
  35. ↑ «منوچهری، دیوان اشعار، قصاید و قطعات، شمارهٔ ۴۱».
  36. ↑ «بخش ۸ - تعلیم خضر در گفتن داستان».

پیوند به بیرون

ویرایش
 
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به شراب در ویکی‌گفتاورد موجود است.
 
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ شراب موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=شراب&oldid=40707857»