سخن (مجله)

مجله سخن نشریه‌ای فرهنگی ادبی بود که بین سالهای ۱۳۲۲ تا ۱۳۵۷ منتشر می‌شد. پایه‌گذار این نشریه پرویز خانلری بود.

آغاز راه

مجله سخن در ابتدا ارگان جامعه لیسانسیه‌های دانشسرای عالی بود. دوره نخست مجله با انتشار اولین شماره در خرداد ۱۳۲۲ و با همکاری عده‌ای از جوانان باذوق و نواندیش مانند هدایت، بزرگ علوی و شهید نورایی آغاز به کار کرد. تا چند شماره به صاحب امتیازی ذبیح‌الله صفا و سردبیری خانلری منتشر شد، اما با رسیدن خانلری به سی سالگی صاحب امتیازی مجله به او منتقل شد.

توقف و انتشار مجدد

پس از سه دوره انتشار به علت مسافرت تحقیقاتی استاد خانلری به کشور فرانسه، متوقف شد. و از اول آذر ۱۳۳۱ مجدداً منتشر شد و انتشار آن به طور ماهانه تا سال ۱۳۵۷ بی‌وقفه ادامه یافت. ره‌آورد این فعالیت ۲۷ دوره سخن در سی هزا و صد صفحه بود که در تاریخ فرهنگ ایران به صورت یک دایره‌المعارف باقی مانده است. در طول این مدت اگرچه خانلری اولین سردبیر و ناخدای همیشگی آن بود؛ معهذا افرادی فرهیخته و کارآمد در ادوار مختلف آن عهده‌دار سمت سردبیری بودند که عبارتند از: احمد بیرشک، احسان یارشاطر، ناصر پاکدامن، علیرضا حیدری، قاسم صنعوی، تورج فرازمند، حسن هنرمندی، ابوالحسن نجفی، محمود کیانوش، رضا سیدحسینی، ایرج افشار و هوشنگ طاهری .

مآثر مجله سخن

سخن به عنوان یک مجله ادبی و فرهنگی پیشرو و نوجو اعتبار و شهرت شایانی کسب ک، که این همه به دو مناسبت بود: یکی روی آوردن به نشر شعر و داستان و نمایشنامه‌های نو اروپایی و ملل دیگر بود که پیش از آن در مجله‌های فارسی مرسوم دیده نمی‌شد. و دیگر چاپ کردن نوشته‌ها و سروده‌های گروهی نویسنده تازه‌نفس بود که پیش از آن آثارشان چندان در نشریات فارسی دیده نمی‌شد . من‌حیث‌المجموع مجله سخن نقش به‌سزایی در جهت‌گیری ادبیات فارسی در دوره معاصر داشته است.