حیدربابایه سلام: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۳۷:
=== وزن ===
شعر بر اساس نوع وزن و نوع هجاها و تعداد آن به دو بخش هجائی و شعر عروضی تقسیم بندی شده است و از طرف دیگر عمده قالب های رایج شعری ، عروضی و قالب هایی کاملا عربی هستند که وارد دیگر زبان ها شده اند. غزل، قصیده، مثنوی، مسمط، رباعی و بسیاری از قالب های رایج در شعر و ادبیات فارسی و ترکی، کاملا عربی می باشند که بر اساس وزن عروضی سروده می شوند.
وزن این اشعار بر خلاف اکثر اشعار کلاسیک ترکی آذربایجانی که [[وزن عروضی|عروضی]] هستند، بر اساس [[وزن هجایی]] است به این ترتیب که مصرع‌ها از سه قسمت «چهار، چهار، سه» هجایی تشکیل شده‌است برای نمونه:▼
در زبان فارسی به علت مشابهت ساختاری اش با عربی(نسبت به ترکی) از چالش های زبانی و کلامی و تلفظی و حتی مکتوبی کمتری برخوردار هستند برخلاف زبان ترکی. چراکه اساس شعر ترکی بر وزن هجائی است نه عروضی اصلا شعر هجائی مخصوص تر کها بوده و ذات اصلی شعر ترکی را تعداد هجاها تشکیل می دهد نه نوع هجاها، آنچنانکه در عربی و فارسی و زبان های مشابه این دو رایج است. همانطور که می دانیم قالب های عروضی بعد از ورود دین مقدس اسلام به آزربایجان وارد ادبیات ترکی نیز شدند از جمله غزل، مثنوی، قصیده و...
و شاعران بزرگ آزربایجان مانند مولانا فضولی، انواری، خاقانی، نظامی، بیلقانی، نسیمی، استاد شهریار و بسیاری از شاعران متقدم و متاخر آزربایجان در قالب های عروضی نه تنها به زبان مادری خود(ترکی) بلکه اشعار بسیار بسیار قوی حتی به زبان های عربی و فارسی سروده و می سرایند. ولی سلاست و روانی موسیقایی شعر عروضی(ترکی) که عاریتی است هرگز به زیبایی و دلنشینی و سلاست و آهنگین بودن و مردمی بودن شعر هجائی اش نمی رسد چرا که وزن هجائی در شعر ترکی ذات زبان ترکی می باشد نه عاریتی.
قالب های شعر عروضی قالبهایی کاملا عربی هستند. بدینصورت که در رکن بندی و تقسیم بندی و هجابندی آن علاوه بر تعداد هجاها نوع هجا ها نیز مطرح می شود یعنی در یک قالبی اگر مصراع اول 10 هجا باشد حتما تمام مصراع های بعدی آن نیز 10 هجا خواهد بود و مهمتر از همه اگر مصراع اول بر وزن "مفعول فاعلاتن فاعلات" باشد تمام مصراع های بعدی نیز باید بر وزن "مفعول فاعلاتن فاعلات" بیاید به تعبیری دیگر در شعر عروضی باید هجاهای کشیده و بلند و کوتاه دقیقا در مقابل هم قرار بکیرند (مگر اینکه از اختیاران شاعری در برخی موارد جزئی استفاده شود). در حالیکه در شعر هجائی تقسیم بندی بر اساس تعداد هجاها صورت می گیرد نه نوع هجا . حالا ممکن است که هجای کوتاه و بلند و کشیده دقیقا در مقابل هم قرار نگرفته باشند. پس نوع هجاها یکی از تفاوت های اصلی شعر هجائی با عروضی می باشد.
شعر بر مبنای هجا؛
اساس شعر ترکی هجائی است و شعر هجائی مختص ملت ترک می باشد . در شعر هجائی برخلاف شعر عروضی ما با نوع هجا ها سروکار نداریم یعنی شعر هجائی به این صورت نیست که حتم باید هجاهای بلند در مقابل هجاهای بلند و هجاهای کوتاه نیز در مقابل هجاهای کوتاه قرار بکیرد شعر هجائی بیشتر بر اساس تعداد هجاها صورت می گیرد مثلا در قالب گرایلی هر مصراع باید 8 هجا باشد، بایاتی 7 هجا، بئشلیک هر مصراع به دو قسمت 5 هجائی تقسیم می شود، قالب قوشمالار هر مصراع باید 11 هجا داشته باشد در قالب دیوانی هر مصراع 15 هجا دارد که به دو قسمت 7 هجائی و 8 هجائی تقسیم می شود.
در کتاب دیوان لغات الترک که در حدود 1000 سال پیش توسط محمود کاشغری در خصوص زبان ترکی و لهجه و گویش های مختلف آن، شعر و ادبیات ترکی، تاریخ و تمدن ترکها(پیش از اسلام و بعد از اسلام) ، فرهنگ ملت ترک،وسعت جغرافیای ترک ها، میتولوژی ملت ترک و ... به زبان عربی برای عربها نوشته شده و در آن از زبان الهی و مقدس عربی در کنار زبان ساختارمند ترکی به عنوان بازوهای زبان اسلام و قرآن یاد شده است، در این کتاب، ذات و طبیعت اصلی شعر ترکی را هجائی دانسته و شعر هجائی را از اختراعات ترک ها ذکر کرده است و حتی تمام اشعار مذکور در کتاب(دیوان لغات الترک) دارای وزن هجایی هستند. در کتاب مذکور قدمت اشعار هجائی به بیش از 4 هزار سال(تا زمان مولف ) ذکر شده است.(دیوان لغات الترک، محمود کاشغری، ترجمه و تصحیح دکتر حسین محمدزاده صدیق، نشر اختر ص 34)
وزن هجایی، وزن بومی و ملی ترکی است که از گذشته های بسیار دور تغذیه می شود . برخی از قالب های هجایی به سبب کاربرد بیشتر، نامهای خاصی یافته اند، نظیر : گرایلی، قوشما، بایاتی ، بئشلیک، دیوانی و ...
با تدبر در کتاب "دیوان لغات الترک" می توان قالبهای اشعار هجائی را دانست که چندی از آنها به این شرح اند :
1. قالب پنج هجایی
2. قالب شش هجایی
3. قالب هفت هجایی
4. قالب هشت هجایی
5. قالب ده هجایی
6. قالب یازده هجایی
7. قالب دوازده هجایی
8. ...و
▲وزن
حیدر بابا ایلدریملار شاخاندا
| |||