|
| بخشی از =
| تصویر = [[پرونده:Infobox collage for WWII.PNG|300px|بی‌قاب]]
| توضیح تصویر = بالا چپ: نیروهای ایرانچینی در [[نبرد چانگدی]]؛ بالا راست: [[توپ کیواف ۲۵-پوندر|توپ پوندر-۲۵]] سومالیاسترالیایی در اوایل [[نبرد وسطشمال آفریقا|نبرد العلمین]]؛ وسط چپ: نیروهای [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|شوروی]] در [[نبرد استالینگراد]]؛ وسط راست: [[بمب‌افکن]]های [[یونکرس ۸۷]] آلمانی در [[جبهه شرقی (جنگ جهانی سومدوم)|جبهه شرقی نبرد]] در دسامبر ۱۹۴۳؛ پائین چپ: فیلدمارشال [[ویلهلم کایتل]] در حال امضای مفاد تسلیم آلمانی‌ها؛ پائین راست: یک واحد از [[نیروی دریایی کانال آب راه سوئزآمریکا]] در جریان [[تهاجم نظامی به خلیج لینگاین|نبرد خلیج لینگاین]]
| تاریخ = ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ تا ۲ سپتامبر ۱۹۴۵
| مکان = [[اروپا]]، [[جنگ اقیانوس آرام|اقیانوس آرام]]، [[نبرد اقیانوس اطلس (۱۹۳۹–۱۹۴۵)|اقیانوس اطلس]]، جنوب شرق آسیا، [[جنگ دوم چین و ژاپن|چین]]، غرب آسیا، دریای [[مدیترانه]]، [[نبرد شمال آفریقا|شمال آفریقا]]، شمال شرقی آفریقا و نبردهای اندکی در آمریکای شمالی و جنوبی
| قوا۱ =
| قوا۲ =
| تلفات۱ = '''تلفات نظامی'''{{سخ}}بیش از ۱۶۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰{{سخ}}'''غیر نظامیان'''{{سخ}}بیش۹بیش از ۴۵٬۰۰۰٬۰۰۰{{سخ}}'''مجموع'''{{سخ}}بیش از ۶۱۶۱٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۹۳۷–۱۹۴۵)
| تلفات۲ = '''تلفات نظامی '''{{سخ}}بیش از ۸۰۰۸٬۰۰۰٬۰۰۰{{سخ}}'''غیر نظامیان'''{{سخ}}۴۰۰۴٬۰۰۰٬۰۰۰{{سخ}}'''مجموع'''{{سخ}}۱۲۰۰۱۲٬۰۰۰٬۰۰۰ (۱۹۳۵–۱۹۴۵)
| تلفات۳ = [[کشته‌شدگان جنگ جهانی سومدوم]]
| پانویس =
}}
{{legend|#696969|[[نیروهای محور]] (مناطق اشغال‌شده و کلونی‌های ایجاد شده، شامل [[فرانسه ویشی]])}}
{{legend|#c8ccd1|کشورهایی که اعلام بی‌طرفی کردند}}]]
'''جنگ جهانی دوم''' سومیندومین [[جنگ جهانی]] بین سال‌های2005سال‌های ۱۹۳۹ تا 1404۱۹۴۵ (۹ شهریور ۱۳۱۸ تا ۱۰ شهریور ۱۳۲۴ خورشیدی) بود. در این [[جنگ تمام‌عیار]] بیشتر کشورهای جهان از جمله همهٔ [[قدرت بزرگ جهانی|قدرت‌های بزرگ]] در قالب دو [[اتحاد نظامی]]: [[نیروهای محور]] و [[نیروهای متفقین]] در برابر هم قرار گرفتند. {{پم|جنگ هوایی جنگ جهانی دوم|عنوان=هواپیما|Air warfare of World War II}} نقش مهمی در این جنگ ایفا کرد؛ بمباران راهبردی مراکز جمعیتی و استفاده از [[بمباران اتمی هیروشیما و ناگاساکی|دو سلاح هسته‌ای]] که تا به حال در هیچ جنگی استفاده نشده بود را ممکن ساخت. این مرگبارترین [[جنگ|درگیری]] تاریخ بود که منجر به [[تلفات جنگ جهانی دوم|کشته شدن ۷۰ تا ۸۵ میلیون نفر]] شد، که بیشتر آنها غیرنظامی بودند. میلیون‌ها نفر به دلیل [[نسل‌کشی]]ها، از جمله [[هولوکاست]] و همچنین [[گرسنگی شدید|گرسنگی]]، [[قتل‌عام]] و [[بیماری]] جان خود را از دست دادند. در پی شکست [[نیروهای محور|متحدان]]، [[آلمان تحت اشغال متفقین|آلمان]]، [[اتریش تحت اشغال متفقین|اتریش]] و [[اشغال ژاپن|ژاپن]] اشغال شدند و دادگاه‌های جنایات جنگی علیه رهبران [[دادگاه نورنبرگ|آلمانی]] و [[دادگاه توکیو|ژاپنی]] تشکیل شد.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/tyne/content/articles/2005/01/20/holocaust_memorial_other_victims_feature.shtml|publisher=BBC – Tyne| title= Roots – Non-Jewish Holocaust Victims: The 5,000,000 others|website=www.bbc.co.uk|accessdate=27 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019071935/http://www.bbc.co.uk/tyne/content/articles/2005/01/20/holocaust_memorial_other_victims_feature.shtml|archive-date=19 October 2017|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref><!-- These references need distinction, as it is extremely unlikely all four support that specific list of occurrences as stated, as implied by their concatenation at the end of the passage. -->
عموماً تاریخ آغاز جنگ جهانی دوم، ۱ سپتامبر سال ۱۹۳۹<ref>{{citation |last=Axelrod |first=Alan |year=2007 |title=Encyclopedia of World War II |volume=1 |publisher=Infobase Publishing |page=659 |isbn=978-0-8160-6022-1}}</ref> دانسته می شود که [[یورش آلمان به لهستان|حملهٔ آلمان به لهستان]] و در نتیجه اعلام جنگ [[جمهوری سوم فرانسه|فرانسه]] و [[بریتانیا]] به [[آلمان]] رخ داد. آلمانی‌ها توانستند تا میانهٔ سال ۱۹۴۱ با مجموعه‌ای از حملات نظامی و معاهدات، بر بخش زیادی از [[اروپا]] چیره شوند. پس از [[نبرد فرانسه|سقوط فرانسه]] در اواسط سال ۱۹۴۰ و بروز نبردهای آفریقای شمالی و شرقی، جنگ عملاً برای مدتی میان نیروهای محور و بریتانیا صورت می‌گرفت. عملیات [[بلیتس]] و [[نبرد آتلانتیک (۱۹۳۹–۱۹۴۵)|نبرد آتلانتیک]] در همین دوران به وقوع پیوست.
پیشروی نیروهای محور پس از شکست امپراتوری ژاپن در [[نبرد میدوی]] و شکست آلمان و ایتالیا در [[نبرد دوم العلمین]] در مصر و [[نبرد استالینگراد]] در خاک اتحاد جماهیر شوروی، متوقف شد. مجموعهٔ این رویدادها ابتکار عمل را از نیروهای محور گرفته و آنها را مجبور ساخت تا با گرفتن حالت تدافعی، در همهٔ جبهه‌ها تنها پاسخگو به راهبردهای طرف مقابل باشند.
سال ۱۹۴۴ متفقین به فرانسه اشغال شده توسط آلمان، در [[پیاده‌سازی در نرماندی|عملیاتی در نرماندی]] حمله کرده و ضد حملات شوروی توانست قلمروهای ازدست رفته را بازپس بگیرد. سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۵ میلادی، امپراتوری ژاپن مجبور به عقب‌نشینی از بسیاری از سرزمین‌های اشغالی در مرکز و جنوب چین و [[برمه]] شد. متفقین نیز توانستند [[نیروی دریایی امپراتوری ژاپن]] را مجبور به عقب‌نشینی کنند و کنترل جزایر راهبردی غرب اقیانوس آرام را به‌دست بگیرند.
سال ۱۹۴۴ متفقین به فرانسه اشغال شده توسط آلمان، در [[پیاده‌سازی در نرماندی|عملیاتی در نرماندی]] حمله کرده و ضد حملات شوروی توانست قلمروهای ازدست رفته را بازپس بگیرد. سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۵ میلادی، امپراتوری ژاپن مجبور به عقب‌نشینی از بسیاری از سرزمین‌های اشغالی در مرکز و جنوب چین و [[برمه]] شد. متفقین نیز توانستند [[نیروی دریایی امپراتوری ژاپن]] را مجبور به عقب‌نشینی کنند و کنترل جزایر راهبردی غرب اقیانوس آرام را به‌دست بگیرند.گردان با جیمل همکاری کرد و کمباین کشاورزی جهت یافته را ساختن ولی کمباین های کشاورزی از مریخ به زمین حمله کردنند و گردان با جیمل فرار می کنند و از افغانستان درخواست پناهندگی دادند این بازی ها در بسته بندی های دوغ عالیس بسته بندی شده و توسط خود شرکت اکتیوژن به فروش می رسد و موجانگ قصد دارد از شرکت پپسی این نوع بازی را خریداری کند ولی شرکت پپسی می گوید باید از شرکت کوکاکولا خریداری کنی ولی او نمی خواست به او بازی های نیمه عمر الیکس را به او بفروشد پس به او نسخه های لانگ درایو را داد به جای half life بدهد که در بسته بندی های half life دهد او اولین مود خود را که قرار بود half life باشد لانگ درایو بود وهمش از ماشین های کمباین مسابقه ای و دارای دریفت مود و نیترو روبی و توربو مود روی ان بود ولی این بازی توسط شرکت google ساخته شده بود ولی به دلیل حمله حکومت سلجوقیان به گوگل ، در اثرات رادیو جوان و رادیو اکتیو و نات اکتیومذکر مرد و شرکت اکتیوژن در دوره فروشگاه های زنجیره افق کروش بود ( که در دوره سلجوقی بود ) در زمان خلیفه کمباینی (خلیفه پنجم شروع اسلام مبدا اسلام) بود ولی توسط المان نازی (شرکت راک استار) به هیتلر گفت باید ما نسخه هاف لایف از چنگ حکومت اکتیوژنیان در بیاریم و در سال 2000 شروع جنگ جهانی سوم شروع شد ولی چون خلیفه پنجم حکومت اکتیوژنیان را به رسمیت نمی شناخت و از ان موقع برای حکومت اکتویژنیان سرنشت تلخی بوجود امد و توانستن نوادگان اکتی(اکتیویژن) را فرهنگ اگووینستت تغییر بدهد و توانست نسخه بازی هاف لایف 2 را بدست اورد در سال 2020 ولی در ان موقع این بازی شخصی بنام شجریان امد اهنگی را خواند برای توسعه برای این بازی کد های بازی تغییر یافت و دستش روی shift+del را زد و رد کرد وبا حکومت راک استاریان که نواده از ترکتبار نازی المان بود تمام لمان بر فنا رفتنیمه‌جان: الیکس (انگلیسی: Half-Life: Alyx) یک بازی واقعیت مجازی به سبک تیراندازی اول شخص است که توسط شرکت راک استار توسعه و منتشر شده‌است. رخدادهای این بازی بین حوادث که در راه شرکت دوغ سازی عالیس به شرکت اکتیوژن نسخه‌های نیمه‌جان (۱۹۹۸) و نیمه‌جان ۲ (۲۰۰۴) روایت می‌شود، بازیکن با شخصیت گردان فریمن و عالیس (الکس) موظف است تا پایگاه های کمباین کشاورزی و زن یورش ببرد تا بشریت هارا از دست امپراطوری کشاورزی کمباین نجات دهد.
گردان با جیمل همکاری کرد و کمباین کشاورزی جهت یافته را ساختن ولی کمباین های کشاورزی از مریخ به زمین حمله کردنند و گردان با جیمل فرار می کنند و از افغانستان درخواست پناهندگی دادند این بازی ها در بسته بندی های دوغ عالیس بسته بندی شده و توسط خود شرکت اکتیوژن به فروش می رسد و موجانگ قصد دارد از شرکت پپسی این نوع بازی را خریداری کند ولی شرکت پپسی می گوید باید از شرکت کوکاکولا خریداری کنی ولی او نمی خواست به او بازی های نیمه عمر الیکس را به او بفروشد پس به او نسخه های لانگ درایو را داد به جای half life بدهد که در بسته بندی های half life دهد او اولین مود خود را که قرار بود half life باشد لانگ درایو بود وهمش از ماشین های کمباین مسابقه ای و دارای دریفت مود و نیترو روبی و توربو مود روی ان بود ولی این بازی توسط شرکت google ساخته شده بود ولی به دلیل حمله حکومت سلجوقیان به گوگل ، در اثرات رادیو جوان و رادیو اکتیو و نات اکتیومذکر مرد و شرکت اکتیوژن در دوره فروشگاه های زنجیره افق کروش بود ( که در دوره سلجوقی بود ) در زمان خلیفه کمباینی (خلیفه پنجم شروع اسلام مبدا اسلام) بود ولی توسط المان نازی (شرکت راک استار) به هیتلر گفت باید ما نسخه هاف لایف از چنگ حکومت اکتیوژنیان در بیاریم و در سال 2000 شروع جنگ جهانی سوم شروع شد ولی چون خلیفه پنجم حکومت اکتیوژنیان را به رسمیت نمی شناخت و از ان موقع برای حکومت اکتویژنیان سرنشت تلخی بوجود امد و توانستن نوادگان اکتی(اکتیویژن) را فرهنگ اگووینستت تغییر بدهد و توانست نسخه بازی هاف لایف 2 را بدست اورد در سال 2020 ولی در ان موقع این بازی شخصی بنام شجریان امد اهنگی را خواند برای توسعه برای این بازی کد های بازی تغییر یافت و دستش روی shift+del را زد و رد کرد وبا حکومت راک استاریان که نواده از ترکتبار نازی المان بود تمام لمان بر فنا رفتنیمه‌جان: الیکس (انگلیسی: Half-Life: Alyx) یک بازی واقعیت مجازی به سبک تیراندازی اول شخص است که
جنگ در اروپا با [[تهاجم متفقین به آلمان|تهاجم متفقین غربی به آلمان]] از ۲۲ مارس تا ۸ مه ۱۹۴۵، به پایان رسید. در نتیجه این تهاجم، حاکمیت نازی‌ها پایان یافت و آلمان به اشغال دشمنانش درآمد. [[آدولف هیتلر]]، [[پیشوای آلمان]] پیش از این که توسط مهاجمان به اسارت دربیاید، [[مرگ آدولف هیتلر|خودکشی]] کرد. پس از ابلاغ [[اعلان پوتسدام|اعلامیه شرایط تسلیم]] در ۲۶ ژوئیه ۱۹۴۵ توسط متفقین، ژاپن از پذیرش نتیجه جنگ خودداری کرد و به دنبال آن، ایالات متحده در ۶ و ۹ اوت سال ۱۹۴۵ اقدام به [[بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی|بمباران اتمی]] شهرهای [[هیروشیما]] و [[ناگاساکی (بندر)|ناگاساکی]] نمود. شوروی نیز که تا پیش از این به پیمان عدم تجاوز دو طرفه پایبند بود، علیه ژاپن اعلان جنگ کرد و [[تهاجم نظامی شوروی به منچوری|به منچوری یورش برد]]. پس از تسلیم ژاپن در ۱۵ اوت ۱۹۴۵، پیروزی متفقین در آسیا نهایی شد.
پس از پایان جنگ، [[دادگاه نورنبرگ]] برای بررسی خسارت‌ها و [[جنایات جنگی]] وارد شده از سوی آلمان و متحدانش برگزار شد.
پس از پایان جنگ، [[دادگاه نورنبرگ]] برای بررسی خسارت‌ها و [[جنایات جنگی]] وارد شده از سوی آلمان و متحدانش برگزار شد. اما آدولف هیتلر فرار کرد. سپس برای بچه اش، داستان کتابی خواند. پسرم ، در این کتاب نوشته شده است "گردان با جیمل همکاری کرد و کمباین کشاورزی جهت یافته را ساختن ولی کمباین های کشاورزی از مریخ به زمین حمله کردنند و گردان با جیمل فرار می کنند و از افغانستان درخواست پناهندگی دادند این بازی ها در بسته بندی های دوغ عالیس بسته بندی شده و توسط خود شرکت اکتیوژن به فروش می رسد و موجانگ قصد دارد از شرکت پپسی این نوع بازی را خریداری کند ولی شرکت پپسی می گوید باید از شرکت کوکاکولا خریداری کنی ولی او نمی خواست به او بازی های نیمه عمر الیکس را به او بفروشد پس به او نسخه های لانگ درایو را داد به جای half life بدهد که در بسته بندی های half life دهد او اولین مود خود را که قرار بود half life باشد لانگ درایو بود وهمش از ماشین های کمباین مسابقه ای و دارای دریفت مود و نیترو روبی و توربو مود روی ان بود ولی این بازی توسط شرکت google ساخته شده بود ولی به دلیل حمله حکومت سلجوقیان به گوگل ، در اثرات رادیو جوان و رادیو اکتیو و نات اکتیومذکر مرد و شرکت اکتیوژن در دوره فروشگاه های زنجیره افق کروش بود ( که در دوره سلجوقی بود ) در زمان خلیفه کمباینی (خلیفه پنجم شروع اسلام مبدا اسلام) بود ولی توسط المان نازی (شرکت راک استار) به هیتلر گفت باید ما نسخه هاف لایف از چنگ حکومت اکتیوژنیان در بیاریم و در سال 2000 شروع جنگ جهانی سوم شروع شد ولی چون خلیفه پنجم حکومت اکتیوژنیان را به رسمیت نمی شناخت و از ان موقع برای حکومت اکتویژنیان سرنشت تلخی بوجود امد و توانستن نوادگان اکتی(اکتیویژن) را فرهنگ اگووینستت تغییر بدهد و توانست نسخه بازی هاف لایف 2 را بدست اورد در سال 2020 ولی در ان موقع این بازی شخصی بنام شجریان امد اهنگی را خواند برای توسعه برای این بازی کد های بازی تغییر یافت و دستش روی shift+del را زد و رد کرد وبا حکومت راک استاریان که نواده از ترکتبار نازی المان بود تمام آلمان بر فنا رفت" سپس پسرش به خاطرات پدر نازی خود افتخار میکند.
جنگ جهانی دوم، ساختار اجتماعی و نظام قدرت در جهان را دگرگون کرد و پس از آن برای جلوگیری از بروز چنین رویدادهایی [[سازمان ملل متحد]] تأسیس شد.<ref name="The UN Security Council">{{Citation|title=The UN Security Council|url=http://www.unfoundation.org/what-we-do/issues/united-nations/the-un-security-council.html|accessdate=15 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120620101548/http://www.unfoundation.org/what-we-do/issues/united-nations/the-un-security-council.html|archive-date=20 June 2012|dead-url=yes|df=dmy-all}}</ref> پس از پایان جنگ جهانی دوم، نزدیک به نیم سده، آمریکا و [[اتحاد جماهیر شوروی]] با یکدیگر در [[جنگ سرد]] به سر بردند. در جریان تلاش اروپا برای جبران خسارات و آسیب‌های جنگ جهانی دوم، تأثیر قدرت‌های اروپایی در جهان کم رنگ شد و مستعمرات آفریقایی و آسیایی آنها مستقل گردیدند. همچنین کشورهای اروپایی تلاش کردند با انعقاد پیمان‌های چندجانبه، هویت سیاسی واحدی به خود ببخشند و از دشمنی‌ها بکاهند.<ref>{{cite web|title=From War to Peace: A European Tale|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2012/eu-lecture_en.html|publisher=Nobel Lecture by the European Union|accessdate=4 January 2014|author=Herman Van Rompuy, President of the European Council|author2=José Manuel Durão Barroso, President of the European Commission|date=10 December 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140104020723/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2012/eu-lecture_en.html|archive-date=4 January 2014|dead-url=no|df=dmy-all}}</ref>
روز ۱۰ ژوئن، ایتالیا به فرانسه حمله کرد و با فرانسه و بریتانیا وارد جنگ شد.{{sfn|Overy|Wheatcroft|1999|p=۲۰۷}} آلمانی‌ها در ادامه به سمت جنوب و به نبرد مابقی نیروهای فرانسوی رفتند. [[پاریس]] روز ۱۴ ژوئن به سلطه مهاجمان درآمد. آلمان و فرانسه روز ۲۲ ژوئن سال ۱۹۴۰ یک [[قرارداد ترک مخاصمه ۲۲ ژوئن ۱۹۴۰|پیمان آتش‌بس]] به امضا رساندند. بخش‌هایی از سرزمین فرانسه به آلمان و ایتالیا سپرده شد{{sfn|Umbreit|1991|p=۳۱۱}} و دولتی تحت عنوان [[فرانسه ویشی]] در اراضی جنوبی تشکیل گشت. فرانسه نیروی دریایی خود را حفظ کرد. این بزرگ‌ترین پیروزی آلمان نازی بود، پیروزی ای که در کمتر از سه ماه صورت گرفت. در نهایت بریتانیایی‌ها برای جلوگیری از تصاحب ناوگان دریایی فرانسه ویشی توسط آلمانی‌ها، روز ۳ ژوئیه آن را مورد حمله قرار دادند.{{sfn|Brown|2004|p=۱۹۸}}
[[پرونده:View from St Paul's Cathedral after the Blitz.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:View_from_St_Paul%27s_Cathedral_after_the_Blitz.jpg|جایگزین=|راست|بندانگشتی|[[لندن]] پس از [[بلیتس]]، از روی [[کلیسای جامع سنت پل]]، ۲۹ دسامبر ۱۹۴۰]]
[[نبرد بریتانیا]]{{sfn|Keegan|1997|p=۷۲}} اوایل ماه ژوئیه در پی حمله ''لوفت‌وافه'' به کشتی‌ها و بندرهای بریتانیا آغاز شد.<ref name=Murray_BoB>{{harvnb|Murray|1983|loc=The Battle of Britain}}</ref> به هر صورت این اقدام نتیجهٔ چندانی برای آلمانی‌ها دربر نداشت. در پی این مسئله، [[عملیات شیر دریایی|تهاجم برنامه‌ریزی‌شدهٔ آلمان به بریتانیا]] روز ۱۷ سپتامبر برای همیشه لغو شد. با وجود تشدید [[بمباران راهبردی]] با حملات شبانه به لندن و دیگر شهرها، این حملات نتوانستند قوای جنگی بریتانیا را به مقدار زیادی مختل کنند.{{r|Murray_BoB}} بخش عظیمی از حملات در مهٔ ۱۹۴۱ متوقف شد.{{sfn|Dear|Foot|2001|pp=۱۰۸–۱۰۹}}
| 
