آشپزی افغانستانی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
جز واگردانی خودکار خرابکاری بر پایه امتیاز خرابکاری. واگردانی اشتباه ربات را همراه با پیوند تفاوت در کاربر:Dexbot/گزارش اشتباه اعلام کنید. همچنین توصیه میشود حساب کاربری بسازید. برچسب: واگردانی |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱:
[[File:Afghan cuisine.jpg|thumb|300px|بعضی از
سنت‌های مختلف در هنر آشپزی افغانی بخشی جدایی‌ناپذیر از رسم ریشه‌دار [[مهمان‌نوازی]] مردم افغانستان را تشکیل می‌دهند. غذا ابزاری است برای نشان‌دادن خصلت‌های معنوی و شیوهٔ زندگی مردم و رسم آبروداری، همسایه‌داری و ازخودگذشتگی. همهٔ رویدادهای خوش زندگی، و همچنین تغییرات فصل‌ها، همگی در بزم‌های فامیلی جشن گرفته می‌شوند.<ref>[http://iranicaonline.org/articles/cooking دانشنامهٔ ایرانیکا، آشپزی: در افغانستان، نانسی هاتچ دوپری]</ref> ویژگی‌های آشپزی هر منطقه بازتاب‌کنندهٔ تنوع جغرافیایی و قومی افغانستان است و در مجموع با آشپزی [[آسیای مرکزی]]، [[ایران]]، و [[پاکستان]] اشتراکات فراوانی دارد. ترکیب گروه‌های غذایی گوناگون [[غلات]]، [[حبوبات]]، [[سبزی]]ها و [[پروتئین]]های گیاهی و حیوانی در همه غذاها دیده میشود. [[نان]] در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف از [[آرد]] [[گندم]]، [[جو (گیاه)|جو]] یا [[ذرت]] (جواری) طبخ میشود و انواع مختلفی دارد که بر اساس آداب اقوام مختلف متفاوت است و هریک به تناسب و فراخور اقلیم مردم منطقه طبخ میشود. انواع نان در افغانستان عبارتند از: نان خاصه، نان چپاتی، نان رُت، نان روغنی، نان لواشه، نان اُزبکی، نان تاوگی، نان پرکی و غیره. نان معمولاً بر دیوارهٔ [[تنور]] گِلی طبخ میشود.<ref>[http://www.afghanpaper.com/info/ghaza/nan.htm شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان-اطلاعات عمومی-غذا-نان]</ref>
== غذاهای عمده افغانستان ==
[[File:Bread of Afghanistan in 2010.jpg|thumb|[[نان]] در یک نانوایی
[[File:Afghan men feasting.jpg|thumb|مردان افغان در حال خوردن نهار در[[ولایت کنر]]]]
[[File:Afghan meat balls with rice and corn.jpg|upright|thumb|برنج همرا با [[کوفته]] (گوشت) و ذرت]]
=== انواع پلو و چلو ===
* '''[[کابلی پلو]]:''' که به آن
* '''یخی پلو:''' گوشت و مواد لازم آن افزوده شده برنجی با رنگ قهوه ای
* '''زمرد پلو:''' قورمه اسفناج قبل از
* '''بور پلو:''' لاوند
* '''لاندی پلو:''' عبارت از برنج همراه با دام کامل که
* '''بانجان رومی پلو:''' قورمه گوجه فرنگی (بانجان رومی) در طی
* '''سرکه پلو:''' مشابه یخی پلو، اما همراه با سرکه و سایر
* '''شربت پلو:''' [[شوید]] تازه و کشمش در طی
* '''نارنج پلو:''' یک غذای شیرین و مخلوط برنج با زعفران، پوست نارنج، پسته، بادام و مرغ
* '''ماش پلو:''' پلو ترش و شیرین است که با لوبیا ماش، [[زردآلو]] و گندم [[بلغور]] پخته
* '''آلبالو پلو:''' یک غذای شیرین برنج همراه با گیلاس و مرغ
=== قورمه ===
خورش‌ها معمولاً ترکیبی از [[گوشت]]، [[سبزیجات]] خشک یا تازه و [[حبوبات]]ی چون [[نخود]] و [[لوبیا]] هستند و '''قورمه''' نامیده می‌شوند و معمولاً با [[نان]] یا [[پلو]] سِرو می‌شوند. در برخی از [[چای‌خانه]]ها، نوعی خورش گوشت بنام '''چاینکی''' متداول است که در [[چاینک]] (قوری) و بر روی [[زغال]] طبخ میشود.
* [[خورش|قورمه گوشت]]''':''' معمولاً
* قورمه
▲*[[خورش|قورمه گوشت]]''':''' معمولاً اصلی ترین قورمه های سرو شده با پلو در مجالس است.
* قورمه
* قورمه
▲* قورمه نادرو''':''' مواد اصلی آن پایه پیاز بوده، با ماست، ریشه نیلوفر آبی، گشنیز، و جعفری درست شده، گوشت بره یا گوساله به آن اضافه میشود.
▲* قورمه لاوند''':''' پایه پیاز، همراه با ماست، زردچوبه، و گشنیز درست شده، مرغ، بره یا گوشت گاو به آن اضافه میشود.
* [[قورمه سبزی]]''':''' که از گوشت سرخ، [[پیاز]]، [[اسفناج]] و [[جعفری (گیاه)|جعفری]] و [[لوبیا]] تهیه میشود و تنها در هرات استفاده میشود.
* [[خورش لونگ|خورش لَوَنگ]]''':''' که در [[هرات]] متداول است و از گوشت سرخ، [[پیاز]]، [[سیر]]، [[قروت]] ساییده‌شده (کشک) و [[رب رومی]] تهیه میشود.
* [[اش شلغم|قورمه شلغم]]''':''' همراه پیاز، با شلغم و [[شکر]] بوده؛ طعم شیرین و ترش دارد. گوشت بره به آن اضافه
توجه داشته باشید که کرائی (غذا) افغانی نیز وجود دارد. تفاوت بین قورمه و کرائی در این است که برخلاف قورمه، کرائی در ظروف آشپزی مانند ماهیتابه تهیه
▲* [[اش شلغم|قورمه شلغم]]''':''' همراه پیاز، با شلغم و شکر بوده؛ طعم شیرین و ترش دارد. گوشت بره به آن اضافه میشود.
▲توجه داشته باشید که کرائی (غذا) افغانی نیز وجود دارد. تفاوت بین قورمه و کرائی در این است که برخلاف قورمه، کرائی در ظروف آشپزی مانند ماهیتابه تهیه می شود که در آن همه مواد به طور هم زمان سرخ می شوند و سپس آن را می دهند تا بخارپز شود. در حالیکه قورمه، روغن و پیاز ابتدا کارامل می شوند. سپس گوجه فرنگی (بانجان رومی)، ادویه ها و در آخر ماده اصلی آن اضافه می شوند.
=== کباب ===
سطر ۴۷ ⟵ ۴۰:
معروف‌ترین انواع کباب عبارتند از:
* '''سیخ‌کباب''' که در تهیهٔ آن کباب را به [[سیخ]] فلزی کشیده و در برابر آتش مستقیم قرار می‌دهند تا پخته شود.▼
▲* '''سیخ‌کباب''' که در تهیهٔ آن کباب را به سیخ فلزی کشیده و در برابر آتش مستقیم قرار می‌دهند تا پخته شود.
* '''[[شامی‌کباب]]''' از گوشت بدون استخوان، [[پیاز]]، [[تخم مرغ]]، [[آرد]]، نمک و ادویه‌جات تهیه شده و در روغن سرخ می‌گردد.
* '''چَپلی‌کباب''' از گوشت سرخی، [[پیاز]]، [[دنبه]]، [[سیر]]، [[فلفل]] و نمک تهیه شده و در روغن سرخ می‌گردد.
=== منتو غذای سفره دور همی های کابلیان ===
[[File:Mantu in a steamer.jpg|thumb|200px|[[منتو]] در دیگ بخارپز قبل از آماده شدن]]
منتو از
* '''[[منتو]]''' یکی از خوراکه‌های هَوَسانهٔ
* '''[[آشک] یکی از سه غذای دور همی کابلیان
هر خانواده یا روستایی روش مخصوص خود را در آماده کردن منتو و آشک دارد، که مقدار مختلفی از
▲* '''[[منتو]]''' یکی از خوراکه‌های هَوَسانهٔ افغانها است که در بخار آب پخته میشود. مَنتو یکی از معروف‌ترین غذاهای مورد علاقه مردم [[آسیای میانه]] نیز میباشد. در تهیه و پخت آن، خمیر منتو را به شکل دایره‌های کوچک می‌بُرند و از گوشت گوسفند، [[پیاز]]، [[سیر]]، [[گشنیز]] و [[فلفل سیاه]] (فلفل سیاه) پُر نموده و در ظرف مخصوص می‌چینند و معمولاً با [[ماست]] سِرو میکنند. معمولاً روی آن [[سس گوجه فرنگی]] و سس ماست یا [[لچ|قروت]] قرار می دهند. سس ماست، از مخلوط ماست سیر و نخود خرد شده ساخته می شود. سس قروت از پنیر بز و سیر ساخته شده می شود. گاهی اوقات از مخلوط قروت و ماست استفاده می کنند. سپس روی ظرف را نعناع خشک و گشنیز قرار می داده، منتو را روی آن می گذارند.
▲* '''[[آشک]]:''' این غذا فقط در کابل درست می شود. آشَک نوعی غذا محلی است که با استفاده از [[خمیر]] [[گندم]] و [[گندنه]] (تره) تهیه میشود. آشک را با سس قروت، سیر و نعناع یا سس ماست روکش می کنند.
[[File:Bonjon or Bonjorn.jpg|200px|thumb|بادنجان
'''[[کِچِری قروت]]:''' یکی از غذاهای مشهور [[ولایت هرات]] در غرب افغانستان است که اکثراً در زمستان پخته میشود. روز اول زمستان مردم صندلی (کُرسی) یا بخاری می‌گذارند و کچری قروت می‌پزند. در پُخت کچری قروت از برنج لک، [[کشک|قُروت]] (کشک) و کوفته استفاده میشود.
▲هر خانواده یا روستایی روش مخصوص خود را در آماده کردن منتو و آشک دارد، که مقدار مختلفی از انپاع دلمه ها را ایجاد می کند. یک گیاه محلی به نام گندنه بریده شده و به عنوان مواد آشک استفاده می شود. گندنه را به صورت پودر پودینه که روی سوپ اضافه شده است، همراه با سرکه، به صورت غلیظ جوشانده و سرخ می کنند.
▲=== دیگر غذا ها ===
▲[[File:Afghan food.jpg|thumb|300px|یک میز پر از غذا های افغانی]]
▲[[File:Bonjon or Bonjorn.jpg|200px|thumb|بادنجان معمولا به عنوان غذای سبک در نهار همراه با دوغ (نوشیدنی تازه و سردی که از ماست درست می شود) بود.]]
▲[[File:Long Afghan bread.jpg|thumb|نان پَرَکی افغانی]]
▲'''[[کِچِری قروت]]:''' یکی از غذاهای مشهور ولایت هرات در غرب افغانستان است که اکثراً در زمستان پخته میشود. روز اول زمستان مردم صندلی (کُرسی) یا بخاری می‌گذارند و کچری قروت می‌پزند. در پُخت کچری قروت از برنج لک، [[کشک|قُروت]] (کشک) و کوفته استفاده میشود.
'''شولهٔ غوربندی:''' در [[ولسوالی غوربند]] [[ولایت پروان]] شوله‌ای پخته میکنند که به نام «شولهٔ غوربندی» یاد میشود. این شوله را از برنج، [[ماش]] و قورمهٔ [[لپه|لَپه‌دار]] و گوشت گوسفند تهیه میکنند.
سطر ۷۵ ⟵ ۶۴:
'''آش:''' یکی از از غذاهای سنتی است که تقریباً در تمام افغانستان و [[ایران]] پخته میشود. آش از [[سبزیجات]]، [[حبوبات]] و [[رشته]] و [[کشک]] تشکیل شده و از [[سیر]] داغ، [[پیاز داغ]] و [[نعناع داغ]] برای تزیین آن استفاده میکنند.
'''[[بولانی (غذا)|بولانی]]:''' یکی از غذاهای مشهور
'''بادنجانِ بورانی:''' خوراکی است از [[بادنجان]] که با [[ماست چکه|چکه]] سِرو میشود.
سطر ۸۸ ⟵ ۷۷:
'''[[غلور ترش]]'''
* [[بورانی کدو ای افغانی|بورانی کدو ای افغانستانی]] ([[کدو تنبل|کدو تنبل شیرین]])
▲* [[کوفته]] افغانی
* [[
* [[
▲* [[آشک]] (سبزیجات و [[پیاز]] - کوفته پر شده با سس های [[گوجه]] و [[ماست]].
* [[بیچک]] که با مواد مختلف، از جمله [[سیب زمینی]] و [[گیاه]]، یا [[گوشت]]] چرخ شده درست
▲* [[آش]] (رشته های ساخته شده با دست)
▲* [[بیچک]] که با مواد مختلف، از جمله [[سیب زمینی]] و [[گیاه]]، یا [[گوشت]]] چرخ شده درست میشود.
▲* [[شوربا]] ([[سوپ]] افغانی شبیه [[بورشت]])
▲* [[دلمه]] که از برگ انگور ساخته میشود.
* لاندی یا گوشت قاق
* کیچری [[برنج]] پخته شده با [[ماش]] و [[پیاز]]
* بادنجان سیاه (پخته شده [[بادمجان]] با [[سیب زمینی]] و [[گوجه فرنگی]]
* بورانی بادنجان (
* [[بامیه]]
[[File:Bendee.jpg|200px|thumb||بامیه]]
* [[بولانی]] در جنوب افغانستان
▲* [[بولانی]] در جنوب افغانستان به نام "بورگیان" نیز خوانده می شود (تا حدودی شبیه [[کوسادیلا]])
* [[حلوای سجی]]
* [[نان]] افغانی پخته شده در تنور
* نان تاوگی (نان تخت پخته شده روی ظرف صاف)
* [[آش پیازی]] (پر شده از [[پیاز]])
* [[منتو]] (گوشت [[کوفته]]) که معمولاً با [[ماست]] [[سس سفید]] تهیه
* دم پخت (بخارپز [[برنج]])
* سالاد بانجان (سالاد بادمجان تند)
[[File:Afghani lamb kebab.jpg|200px|thumb|| [[کباب]][[بره]] با برنج [[زعفران]]]]
* شور نخود ([[نخود]] با مواد مخصوص)
* ماست
* چکه (
* سلاته (ترکیب [[گوجه فرنگی]]، [[پیاز]]، [[سالاد]] و [[خیار]])
* [[شیر برنج]] ([[پودینگ برنج]])
* [[کرم رول]] ([[شیرینی]])
* [[باقلوا]] ([[شیرینی]])
* کیک
* [[گوش فیل]] ساخته شده از پودر قنادی و پسته
* [[کباب]] (شبیه به سبک [[خاورمیانه]])
[[File:Afghan roast chicken-2010.jpg|200px|thumb||مرغ سجی]]
* فرنی ([[شیر]] و [[نشاسته ذرت]] کمک
▲* فرنی ([[شیر]] و [[نشاسته ذرت]] کمک می کند تا فرنی بسیار شیرین باشد، شبیه پودینگ برنج بدون برنج)
▲* [[کلوچه]]، پخته شده در کوره های سفالی با چوب
* نرگس کباب ([[تخم مرغ]]، [[ماکارونی]] آغشته به [[شربت قند]]، دور یک تکه [[گوشت]])
* [[ترشی]] ([[بادمجان]] و [[هویج]] با گیاهان و
* خجور
* دلده یا اوگره (عمدتا یک غذای جنوبی، تهیه شده از [[گندم]] و انواع [[لوبیا]])
* اوماچ (تهیه شده از [[آرد]])
* پیاوه ([[سوپ]] ساخته شده با [[آرد]]، شبیه به [[آب گوشت]]، اما مخلوط شده با [[پیاز]]، سیب زمینی و تخم مرغ خرد شده)
* [[خرما]]ی شفاف، یک [[دسر]] سنتی
{{پایان}}
== جستارهای وابسته ==
* [[آشپزی ایرانی]]
* [[آشپزی هزارگی]]
== پانویس ==
<div style="font-size:smaller">
{{پانویس
</div>
سطر ۱۷۴ ⟵ ۱۵۹:
{{آشپزی}}
[[رده:آشپزی افغانستانی| ]]▼
▲[[رده:آشپزی افغانستانی]]
[[رده:آشپزی ازبکستانی]]
[[رده:آشپزی پشتون]]
[[رده:آشپزی تاجیکی]]
[[رده:آشپزی مردم هزاره]]
[[رده:فرهنگ در افغانستان]]
[[رده:هنرها در افغانستان]]
== پیوند به بیرون ==
{{درگاه|افغانستان}}
{{درگاه|آشپزی}}
| |||