Lege lehor
Lege lehorra hainbat estatuk alkoholaren fabrikazioa, egitea, inportazioa, esportazioa eta salerosketa debekatzen duen lege polemikoa da. Gehienbat, kontsumo-ordua murrizten duten legeak dira.
Ia beti, alkohola bezalako bizio hedatua debekatzean, galarazpen honek merkatu beltza sustatzen du, alkohola ilegalki sortuz eta prezio altuetan salduz.
Estatu Batuetako lege lehorra
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Konstituzioaren hamazortzigarren emendakinari (edo zuzenketari) eman zitzaion izena izan zen. 1919an Estatu Batuetan legea, "debekua" izenez ezagunagoa dena, onartu zuten alkoholdun edariak egin, saldu eta hartzea galaraziz. Lege horrek babes handia izan zuen nekazaritza giroko lekuetan eta "Amerika sakoneko" hiri txikietan. Hiri handietan, ordea, morala zaindu nahi zuten. Berehala, era guztietako jendea gaizkile bihurtu ziren likore apur bat edateagatik besterik gabe. Debekuaren ondoan, likoreak egin, estraperloan saldu eta saltzeko, irabazi handiak ematen zituen isilpeko negozioa sortu zen, gangsterren eskuetan erori zena.
Hiri handietan, debekua gorabehera, askok edaten jarraitu zuten. Alkohola edateko isilpeko lekuak modan jarri eta ugaritu ziren eta patrikerako botila txikia edo petaka erabiltzea guztiz zabaldu zen. Likorea kontrabandoan heltzen zen ondoko herrietatik edo legez kanpo egiten zuten industri alkoholarekin. Jende askok ardoa edo garagardoa etxean egiten zuen, hori dela eta egoera barregarriak gertatu ziren, hala nola Texas estatuko kongresistaren kasua. Berak debekuaren zuzenketa idatzi eta handik aste batzuetara bera harrapatu zuten bere arrantxoan destilategia jarri zuelako.
Egile, banatzaile eta erosleak, guztiak, bihurtu ziren lege hausle.
Likore trafikoa gangster banden esku geratu zen eta tabernetako jabeei estortsioa egiten zieten. Irabazia erakargarria zen, horregatik berehala sortu zen hiri handietako banden arteko borroka auzo jakin batzuk menperatu nahian.
"Gangsterismoaren" erakuslerik onena Al Capone izan zen, Chicagon gaizkileen mundua bere menpe hartu zuena.
1929ko krisiak eta ondorengo depresioak ekarri zuen hogeiko hamarkadako kontserbadurismo ideologikoaren amaiera. 1933an, debekua kendu zuten eta goraka ospatu zuten.
1920ko urtarrilaren batean sartu zen indarrean lege hau eta 1933ko abenduaren 5 arte iraun zuen, orduan hogeitabatgarren emendakinak deuseztatu egin zuen aurreko legea.
Lege lehorra Herri musulmanetan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gaur egun, herrialde musulman askotan alkohola debekatzen da, Koranean alkoholaren debekua agertzen baita. Hala ere, herrialde eta garaiaren arabera, aldeketa handiak daude leku batetik bestera. Saudi Arabiak, adibidiez, alkoholaren ekoizpena, inportazioa eta kontsumoa debekatzen du, eta debeku hau bortxatzen dutenei zigor gogorrak ezartzen dizkie, hala nola kartzelan asteak edo hilabeteak pasatzea eta baliteke ere zartadak jasotzea[erreferentzia behar].
Kuwaiten ere debekatua dago alkohola kontsumitzea, baina zartadak ez dira jasotzen, bai ordea kartzela zigorrak.
Qatarrek inportazioa debekatzen du, eta mozkortzen direnak gartzelarekin edo erbesteratzearekin zigortzen ditu. Hala ere, zenbait hoteletako taberna eta jatetxeetan alkohola lortu daiteke, eta kanpoko atzerritarrek alkohola eskuratu dezakete baimen-sistema bati esker.
Beste zenbait herrialde musulmanetan, Egipto, Siria, Jordania eta Turkian bezala, ez dago alkoholarekiko debekurik eta bai kontsumoa baita ekoizpena ere legala da, baldin eta erosi edota kontsumituko duen pertsonak hau egiteko adin legala duen. Turkian adibidez, edari alkoholdunen salmenta 24 orduz debekatua dago hauteskunde orokorretan. Ramadan garaian ere, baraualdian alkoholik ez da kontsumitzen.
Beste herrialde batzuk
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Alkoholaren gainean badira ere debeku partzialak dituzten herrialdeak. Txile, Kolonbia, Ekuador, El Salvador, Peru, Uruguay eta Venezuelan debeku hauek estatu mailako hauteskunde garaitan izaten dira, esaterako lehendakaria edo errepublikaren kongresistak, alkateak edo eskualdeko-lehendakariak aukeratu behar direnean. Araua hautaketa baino 48 ordu lehenago aplikatzen da, eta hau pasa eta 24 ordutara mantentzen da. Denbora honetan ezin da leku publikoetan ez alkoholik saldu ezta alkoholik edan ere.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q46388
Multimedia: Prohibition / Q46388